Yeditepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Derya BELLİ

... konulu sunumlar: "Yeditepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Derya BELLİ"— Sunum transkripti:

1 Yeditepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Derya BELLİ
İNSÜLİN TİPLERİ, ORAL ANTİDİYABETİKLER VE İNSÜLİN DİRENCİNDE KULLANILAN İLAÇLAR Yeditepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Derya BELLİ

2 İNSÜLİN TANIMI VE ETKİNLİĞİ
İnsülin, Pankreasın Langerhans adacıklarının Beta hücreleri tarafından üretilen polipeptit yapıda bir hormondur. Sağlıklı bireylerde insülin salgılatan en önemli uyaran plazma glukoz konsantrasyonudur. Bazal insülin açlıkta 5-10 mcU/ml; yemek sonrası mcU/ml ‘dir.

3 İNSÜLİNİN ETKİ MEKANİZMASI
1.Karbonhidrat Metabolizmasına Etkileri: Glukozun hücre içine girişini sağlar. Glikojen depolanmasını artırır. Hepatik glukoz çıkışını baskılar.

4 2. Protein Metabolizmasına Etkileri: Amino asitlerin hücre içine girmesini sağlayarak protein yapımını etkiler. 3. Yağ Metabolizmasına Etkileri: Lipolizisi önler ve lipoprotein lipaz aktivitesini arttırır. 4. Potasyumun hücre içine girmesini sağlayarak sıvılardaki potasyumun normal düzeylerde kalmasına neden olur.

5 KİMLER İNSÜLİN KULLANIR?
Tip 1 diyabetliler, Şeker komasına giren diyabetliler, Bazı geçici durumlarda tip 2 diyabetliler, Komplikasyon gelişmiş olan tip 2 diyabetliler, Tıbbi beslenme tedavisi ile kan şekeri kontrol altına alınamayan, gebelik diyabeti olanlar.

6 İNSÜLİN TİPLERİ

7

8 İNSÜLİN SAKLANMASI Açılmamış insülin kalem ve kartuşlarını son kullanma tarihine kadar buzdolabında 2-8ºC arasında saklayınız. Şişe açıldıktan sonra tercihen buzdolabında ara rafta 28 gün saklanabilir. İnsülini kesinlikle dondurmayınız. Soba, kalorifer vb. gibi ısı kaynağından uzak tutunuz. İnsülini doğrudan güneş ışığında bırakmayınız.

9 İLAÇ TEDAVİSİ Tip 1 Diyabette İlaç Tedavisi: Tip 1 diyabet tedavisinde kullanılacak tek ilaç insülindir. Tedavi amacı, kan glukozunu normal düzeylerde tutmak, diyabete bağlı akut ve kronik komplikasyonların oluşumunu önlemek, varsa ilerlemesini durdurmak, normal büyüme ve gelişmeyi sağlamaktır.

10 Tip 2 Diyabette İlaç Tedavisi: Tüm diyabetiklerin %90'ından fazlasını tip 2 diyabetikler oluşturur ve bu grup genellikle tip 1 diyabetik hastaların aksine aşırı kilolu ya da obezdirler. İyi glisemik kontrolün erken sağlanması diyabete bağlı gelişecek olan bozuklukları (komplikasyonları) azaltır ya da geciktirir.

11 Diyabetlinin tedavisinde olumlu yönde uygulanacak yaşam tarzı değişikliğinin yerini tutacak hiçbir ilaç yoktur. Yaşam tarzı değişikliğinin iki bileşeni olan beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi ve yeterli fiziksel aktivite düzeyi için öneriler hastanın özelliklerine göre bireysel olarak belirlenmelidir. Kan şekeri normale getirilirken kan lipid düzeyleri ve kan basıncı da düzenlenmelidir.

12 ORAL ANTİDİYABETİKLER VE İNSÜLİN DİRENCİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
Oral antidiyabetik ilaçlar nedir? Tip 2 diyabetiklerde ağızdan alınarak kullanılan vücuttaki, insülinin pankreastan sekresyonunu ve/veya hedef hücrelere etkisini düzenleyen veya glikozun barsaktan emilimini yavaşlatan ilaçlardır. Halen dünya üzerinde ağızdan kullanılan insülin içeren ilaç var mıdır? Hayır. Henüz bu yönde etkili bir ilaç yoktur. İnsülin sadece parenteral yol ile kullanılabilmektedir. Ağızdan kullanılan ilaçlar insülin olmayıp, sadece vücuttaki insülinin pankreastan sekresyonunu arttırıcı yönde etkilidirler. İnsülin yokluğunda etkileri yok denecek kadar azdır.

13 Kimler oral antidiyabetik ilaç kullanamaz? Tip 1 diyabetikler
Hamileler (Gebelik öncesi bu ilaçlar kesilip insülin tedavisi başlanmalıdır.), emzikliler yetmezliği olanlar Karaciğer yetmezliği olanlar Büyük cerrahi girişim, ağır travma, ağır enfeksiyona maruz kalanlar Akut metabolik komplıkasyonu olanlar(ketoasidoz,prekoma,hiperosmolae koma)

14 İLAÇLAR A. İnsülin direncini azaltan ilaçlar (insülin duyarlılığını artıranlar) B. İnsülin salgılatıcılar C. Barsaktan karbonhidrat emilimini azaltanlar D. İnkretin bazlı tedaviler 

15 A. İnsülin direncini azaltan ilaçlar (İnsülin duyarlılığını artıranlar):
1. Metformin (Biguanidler): Tip 2 diyabet tanısı alan kişilere yaşam biçimi değişimi ile birlikte ilk kullanılacak ilaç metformindir. HbA1C düzeylerini yaklaşık %1-2 düşürür. Metformin, hücresel düzeyde AMPK (5’-adenozin monofosfat-aktive protein kinaz)’yi aktive etmek ve kısmen mGDP (gliserofosfat dehidrogenaz)’yi inhibe etmek suretiyle etki gösterir.

16 Karaciğerde artmış glukoneogenezi inhibe eder, kas glukoz uptake’ini ve yağ asidi oksidasyonunu bir miktar artırır. Ayrıca barsaktan glukoz absorpsiyonunu azaltır, insülin duyarlılığını artırır ve iştahı (muhtemelen sindirim üzerine olan yan etkileri ve belki de GLP-1’i artırıcı etkileri nedeniyle) kısmen baskılar.

17 Kilo aldırmaz, hatta az da olsa kaybettirir.
Metformin de uzun süredir kullanımda bulunması ve ucuz olması nedeniyle geniş klinik deneyime sahiptir. Kilo aldırmaz, hatta az da olsa kaybettirir. Gaz, şişkinlik gibi yan etkiler genellikle geçicidir. Diyare, ağızda metalik tad başlıca yan etkilerdir.

18 Böbrek fonksiyon bozukluğu (serum kreatinini erkeklerde ≥1
Böbrek fonksiyon bozukluğu (serum kreatinini erkeklerde ≥1.5 mg/dl, kadınlarda ≥1.4 mg/dl) , kronik alkolizm, karaciğer hastalığı, konjestif kalp yetmezliği, akut miyokard infarktüsü, kronik akciğer hastalığı, major cerrahi girişim, sepsis ya da azalmış doku perfüzyonu, intravenöz radyografik kontrast incelemede (en az 3 gün önce kesilmelidir) kullanılmamalıdır. 850 mg ve 1000 mg'lık tabletleri vardır. Genellikle sabah-akşam tok karna günde 2 kez alınır.

19 2. Glitazonlar (Tiazolidindionlar): HbA1C düşürücü etkisi: %1-2'dir.
Kilo artışı, sıvı birikimi (ödem), postmenopozal kadınlarda ve ayrıca erkeklerde osteoporotik kırık riskinde artış başlıca yan etkilerdir. Kalp yetersizliğinde kullanılmaz. mg'lık tabletleri vardır. Yemekten bağımsız olarak günde 1 kez alınır.

20 B. İnsülin Salgılatıcılar:
1.Glinidler: Kısa etkili insülin salgılatıcı ajanlardır. Nateglinid ve repaglinid olarak 2 farklı farmakolojik yapısı vardır. Tokluk kan şekeri üzerine etkilidirler. HbA1C düşürücü etkileri: %0.8-2 olarak bildirilmiştir. Hipoglisemi yapabilir. Repaglinidin 0.5,1 ve 2 mg'lık tabletleri, nateglinidin ise 120 mg'lık tableti vardır. Ana öğünlerde yemeklerden hemen önce günde 3 kez alınır. Öğün atlanılırsa ilaç alınmaz. 

21 2. Sülfonilüreler: Günümüzde kısa ve orta etkili olanlar kullanılmaktadır.
Gliklazid, Glimeprid, Glibenklamid, Glipizid, Glibornurid etken madde olarak mevcut olup HbA1C düşürücü etkileri: %1-2'dir. Hipoglisemi, kilo alımı, nadir olarak alerjik reaksiyonlar başlıca yan etkilerdir. Tip 1 diyabette, karaciğer ve böbrek yetersizliği, gebelik, ağır enfeksiyon, travma, cerrahi girişimlerde kullanılmaz. Yemekten önce aç karna alınır. Genelde günde 1 ya da 2 kez verilir.

22 C. Bağırsaktan Karbonhidrat Emilimini Azaltanlar
1.Alfa Glikozidaz İnhibitörü: Akarboz özellikle tokluk kan şekeri üzerine etkilidir. HbA1C düşürücü etkisi: %0.5-1'dir. Kilo artışına neden olmaz. Aşırı gaz en önemli yan etkidir. Karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği ve gebelikde kullanılmaz.

23 50 ve 100 mg'lık tabletleri vardır
50 ve 100 mg'lık tabletleri vardır. Her öğünde ilk lokma ile çiğnenerek alınır. Önce küçük dozla başlanır. İlk gün akşam yemeğinin ilk başlangıcında 25 mg, sonra sabah-öğlen akşam 2- 3 gün yemeğin ilk başlagıcında 50 mg ve devamı günde 3 kez 100 mg verilmelidir.

24 D.İnkretin Bazlı Tedaviler:
Başlıca enjeksiyon olarak yapılan Exenatide, Liraglutid, ve ağızdan alınanlar Sitagliptin, Vildagliptin olarak mevcuttur. Tokluk şekeri üzerine etkilidir. HbA1C düşürücü etkisi: %1-2. Kilo aldırıcı etkisi yoktur aksine kaybı bile olabilir. Uzun süreli güvenlik verileri bilinmemektedir. Bu grupta bulunan sitagliptin ve vildagliptin ağız yolu ile alınan ilaçlardır. Ağızdan alınan bu iki ilaçın kan şekerini düşürücü etkisi, iğne şeklinde yapılanlara göre daha düşüktür.

25

26 KAYNAKÇA Dr. BAYSAL, Ayşe ve ark., Diyabet El Kitabı, Hatipoğlu Yayıncılık, 8. Baskı: 2014. Prof. Dr. SATMAN, İlhan ve ark., DİABETES MELLİTUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU 2016, 8. Baskı: Mayıs 2016. Türkiye Diyabet Vakfı, İlaç Tedavisi, , Erişim Tarihi:

27 Yeditepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Derya BELLİ