İŞLETMECİLERE GÖRE ÜRETİM

... konulu sunumlar: "İŞLETMECİLERE GÖRE ÜRETİM"— Sunum transkripti:

1 İŞLETMECİLERE GÖRE ÜRETİM
İnsan Sermaye Malzeme Bilgi Enerji vs. İstenilen Miktar Kalite Zaman Yer ÜRETİM SÜRECİ (Dönüşüm) MAL veya HİZMET ÜRETİM: Belirli girdilerin belirli bir dönüştürme sürecinden geçirilerek bir mal yada hizmet haline dönüştürülmesidir. Hizmet üretimide bir üretimdir ama teknik anlamda bahsedilen üretime ters düşmektedir.

2 İŞLETME FONKSİYONLARI ve ÜRETİM
YÖNETİM AR - GE ÜRETİM PAZARLAMA İNSAN KAYNAKLARI FİNANS ÜRETİM: İnsan ihtiyaçlarını karşılayan mal ve hizmetlerin meydana getirilmesidir. Ekonomistlere göre; ÜRETİM fayda yaratmaktır. TEKNİK anlamda; fiziksel bir varlık üzerinde onun değerini arttıracak bir değişikliğin yapılmasıdır.

3 Üretim Yönetiminin Amaçları ve Görevleri
Üretim yönetiminin ana amacı bu faktörler için en uygun değerlerin bulunmasına yönelmiştir. Hangi mal? Ne miktarda? Hangi özelliklerde? Nerede ve kim tarafından yapılacak? Sorularına en düşük maliyeti veya en fazla karı sağlayan cevabı bulmaya yönelik çalışır.

4 Üretim Yönetiminin Amaçları
Müşteri taleplerinin fiyat, zaman, miktar ve kalite açısından en iyi biçimde karşılanması Stok miktarının mümkün olduğu kadar düşük düzeyde tutulması İşletmenin işgücü ve makine kaynaklarından yararlanma derecesinin yükseltilmesi

5 Üretim yönetiminin görevleri
Üretim yöneticileri, belirli bir mamulün üretiminde çeşitli alternatif üretim metotları uygulamalıdırlar. Taşıma maliyetleri minimize edilmelidir. İmalatta kullanılan ham made, yarı mamul, yardımcı malzeme, mamullerin stok miktarlarının ekonomik düzeyde olması için stok kontrolü yapılmalıdır. Gelecekte üretilecek mamuller için gerekli olan olanaklar, izlenmesi gereken politika, üretim süreçlerinin önceden saptanması, üretim kapasitesi gibi konular belirlenerek, üretim planlaması yapılmalıdır. Planlamada saptanan hususların uygulanıp uygulanmadığı üretim kontrolü ile denetlenmelidir. Düzenli kalite kontrolü yapılmalıdır. İşçilik maliyetlerini kontrol edebilmek için hareket ve zaman etütleri yapılmalıdır. Çalışanlara etkin/adil bir ücret yönetimi uygulanmalıdır.

6 Üretim yönetiminin diğer işletme fonksiyonları ile ilişkisi
Pazarlama araştırması- pazardaki talep, beklenen satış miktarlarının belirlenmesi Satış- gerçek alıcı talebinin, teslim tarihlerinin belirlenmesi Planlama ve kontrol-ekonomik sipariş miktarı, teslim zamanı, yeterli sayıda işçi çalıştırma Mühendislik- teknik bilgiler, plan taslağı, malzeme, istek fişi, araç-gereç-makine tasarımı, kalite standartları

7 ARAŞTIRMA - GELİŞTİRME
Bilinmiyeni ortaya çıkarmak için yürütülen sistemli çalışma TEMEL ARAŞTIRMA: Genel Teorik Çalışma Üniversiteler; Devlet Kuruluşları (TÜBİTAK) Özel Araştırma Kuruluşları UYGULAMALI ARAŞTIRMA: Özel Teorik çalışmaların uygulanması (Piyasa araştırması Hammadde araştırması vs.) Araştırma Şirketleri GELİŞTİRME: Araştırma sonuçlarını ekonomik hale getirme metodunun tespiti AR – GE NEDENLERİ PAZAR: Yeni fırsatlar yaratma, yeni pazarlar bulma ÖRGÜT: Satış düzeyini koruma, arttırma, gelişen teknoloji SOSYAL: Tüketicileri tatmin, toplumsal fayda- istihdam yaratma PERSONEL: Yetenekli personelin bulunması AR – GE STRATEJİSİ Devamlı yenilik peşinde koşmak Sürekli, düzenli, karlı büyümeyi sağlamak

8 Üretim Yönetimi Üretim yönetiminin doğrudan ya da dolaylı olarak karşılaştıkları sorunlar; Mamul tasarımı Hareket ve zaman etütleri Fabrika yeri seçimi ve düzenleme Kapasite seçimi Üretim planlama ve kontrolü Stok kontrolü Kalite kontrolü

9 ÜRÜN TASARIMI ÜRÜN TASARIMI: Üretilecek ürünün
Fiziksel Özellikleri (Görünüm) Fonksiyonları (İşlevi, Çalışması) Saptanmasıdır. MÜHENDİSLİK SATIŞ & PAZARLAMA ÜRÜN TASARIMI ÜRÜN TASARIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Pazarlama : Talep, Rakip Ürünler, İkame Ürünler Ürün Özellikleri : Çalışması, Kullanım kolaylığı, Dayanıklılığı, Güvenilirliği Ekonomik Analiz : Gerekli Sermaye Tutarı, Birim ve Toplam Maliyet, Satış Fiyatı, Tahmini Satış Tutarı, Beklenen Kar Oranı Üretim : Malzeme Seçimi, İş Tasarımı ( Proses: yöntem seçimi), İşçilik HAREKET ve ZAMAN ETÜTLERİ HAREKET ETÜDÜ: İnsan el, kol ve vücudunun iş sırasındaki hareketlerinin ve Ve fiziksel yardımcıların en uygun biçimde nasıl düzenleneceğinin incelenmesi. ZAMAN ETÜDÜ: Vasııflı bir işçinin belirli bir işi ne kadar süre içinde yapabileceğine İlişkin standartın saptanması.

10 Hareket ve zaman etüdü Hareket etüdü: insan, el, kol ve vücudunun iş sırasında nasıl hareket edeceği ve işletmedeki fiziksel ve teknik olanakların en uygun biçimde nasıl düzenleneceği konusunda gerekli çalışma metotlarının geliştirilmesi Zaman etüdü: belirli bir vasıflı işçinin belirli bir işi ne kadar süre içerisinde yapabildiğiyle ilgilenir. İşlerin yapılmasında en uygun metot nedir? Hangi makine ve araç-gereçler kullanılmalıdır? Bir günlük normal çalışma ne kadar olmalıdır?

11 FABRİKA YERİ SEÇİMİ Fabrika yeri seçimine ilişkin nedenler;
Yeni kurulan, gelişme nedeniyle ilave kuruluş ve taşınma. Seçim yapılmadan önce uzun dönem tahminler yapılmalıdır. (işletmenin; genişleme politikası, ürün farklılaştırılması, değişen koşullar, hammadde kaynakları vb.) KURULUŞ YERİNİN SEÇİMİ ÜÇ AŞAMALI BİR SÜREÇTİR Fabrikanın Kurulacağı Bölge Seçimi (Ege Bölgesi) Bölge İçinde Kesimin Belirlenmesi (İzmir Bölgesi) Kesim İçinde Kuruluş Yerinin Belirlenmesi (Bornova)

12 YER BELİRLEMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Ana karayoluna yakınlık İşgücü sağlama durumu Hammadde kaynağına yakınlık Arsa maliyetleri Enerji, su, kaynak durumu Ulaştırma durumu Atıkları ortadan kaldırma vb.

13 YER BELİRLEMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Gelişme durumu İklim Vergi Ulusal savunma durumu Okul, eğlence vb toplumsal imkanlar Bölgesel kısıtlamalar Genişleme için yer durumu

14 FABRİKA DÜZENLEME İnsan gücü, makine ve malzeme hareketi arasındaki ilişkiyi iyi bir şekilde kurabilmek için hammadde yada parçaların, işletmeye girişlerinden, üretim aşamasından geçip ürün olarak sevkedilişine kadar izledikleri akışı planlamak ve entegre etmektir. Fabrika düzenleme bilinçli bir biçimde ele alınmalıdır.

15 FABRİKA TASARIMI Fabrika Düzenlemenin Alt Amaçları
Fabrika Düzenlemenin amacı; Üretim sürecinde kullanılmakta olan tüm fiziksel ve teknik imkanlar ile insan gücünün düzenlenmesi ve yerleştirilmesidir. Fabrika Düzenlemenin Alt Amaçları Üretim faaliyetini kolaylaştırmalı Malzeme taşınma sorunlarını azaltmalı Değişiklik ihtiyaçlarına cevap verebilmeli Yarı mamul miktarını azaltmalı Makine ve gereçlere yapılan yatırımı azaltmalı İşgücünden yeterince yararlanılmalı Etkin denetime olanak sağlamalı TEMEL AMAÇ: Verimliliği arttırarak karı maximize etmektir.

16 KAPASİTE VE KAPASİTE SEÇİMİ
ÜRETİM KAPASİTESİ: İşletmenin belli bir sürede üretim faktörlerini rasyonel olarak kullanması sonucu ortaya çıkaracağı üretim miktarıdır. Fiziksel ölçüler; litre, ton, metre (gün/hafta/yıl) vb. Parasal ölçüler; TL (gün/hafta/yıl) KAPASİTE TÜRLERİ: TEORİK KAPASİTE Birim zamanda hiç durmadan üretilecek miktar(gün, hafta, yıl) (uygulamada imkansız) PRATİK KAPASİTE Teorik kapasiteden bakım, onarım, tatil vb. Kesintilerden sonra ulaşılan kapasite FİİLİ KAPASİTE Talep, tedarik sorunları, fiyat yükselişleri vb nedenlerden ötürü belirli sürede üretilebilen miktar. ÇALIŞMA DERECESİ = FİİLİ KAPASİTE / PRATİK KAPASİTE

17 Çalışma Derecesi Bu oran 1’e eşit, 1’den küçük veya büyük olabilir.
1’e eşit ise, tam kapasite ile çalıştığı 1’den küçük ise, eksik kapasite ile çalıştığı 1’den büyük ise, fiili kapasite, pratik kapasitenin üstinde olup teorik kapasiteye yaklaşmış demektir, ancak bu durum herzaman gerçekleşmez.

18 KAPASİTE VE KAPASİTE SEÇİMİ
KAPASİTE SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Mevsimsel satış düzeylerine uygun üretim hızı En ekonomik vardiya sayısı En ekonomik kapasite artışı Diğer firmalardan yapılacak satın almaların oranı Stok maliyetleri Fabrika yatırım maliyetleri İşgücü dönüşüm maliyetleri (emek – sermaye yoğun) Bu faktörleri en uygun biçimde kombine eden kapasite düzeyi, en uygun kapasite büyüklüğü olarak saptanır. KAPASİTE SEÇİMİ KARARI: Toplam yatırım tutarı ve gelecekteki işletme maliyetlerinin saptanmasıyla ilgilidir.

19 Üretim Planlaması Gelecekte üretilecek ürün veya ürünler için gerekli olanakların, izlenmesi gereken politika ve üretim süreçlerinin önceden saptanmasıdır. Üretimde bulunabilmek için ne gibi işlerin, nerede ve hangi yöntemlerle yapılacağının belirli bir sıralama işlemi ile yapılmasıdır. (Sıralama ve programlama) Üretim planlaması yapılabilmesi için gelecekte yapılacak üretim faaliyetleri sonucu elde edilecek çıktıların (mamullerin) piyasada alabileceği durumu ve gelecekte teknolojiden etkilenebilme gibi konuların saptanması gereklidir. Uzun dönemli planlama- önümüzdeki 1 ve ya bir kaç yılda ne, nasıl, nerede en uygun üretileceği kararı verilir Kısa dönemli planlama- Planlamanın her ayında nasıl bir hareket biçimi gerekli olacak sorusuna cevap verir yani üretim programlaması yapar.

20 Üretim Planlaması ve Zaman Aralıkları
Uzun süreli; bir yıldan fazla süre içerisinde işletmenin üretim imkanları, kuruluş yerinin saptanması vb faaliyetlerle ilgilidir. Beş yıldan fazla süreyi kapsar büyük sermaye harcaması gerektirir. Kısa ve orta vadede üzerinde değişiklik yapmak zordur. Orta süreli; üretim dönemini kapsar. Genellikle bir yıllıktır ve işletmeye göre değişir. Kısa süreli; aylık, haftalık ve günlüktür. Orta süreli planların ayrıntılı halidir.

21 Üretim Kontrolü Üretim planlaması ile sıralama ve programlama işlemleri gerçekleştirildikten sonra, kontrol fonksiyonu devreye girer. Kontrol işleminin aşamaları: Üretim faaliyetine ilişkin siparişlerin üretimine başlanır ve gerçekleştirilen faaliyetler saptanıp, kaydedilir. Üretim faaliyeti ve o andaki rakip işletmelerin bu konuya ilişkin ilerleme durumu, önceden yapılmış plan ve programlarla karşılaştırılarak bir analize tabi tutulur. Planlanan durum ve gerçekleşen durum arasında fark var ise düzeltilir. Gelecekteki planlama faaliyetlerini kolaylaştırmak için eldeki bilgiler tekrar değerlendirmeye tabi tutulur.

22 Üretim Planlama ve Kontrol Süreci
Yöneticilerin, yönetim faaliyeti sırasında izledikleri aşamalar Planlama- Üretim faaliyetine ilişkin Yapma-planların uygulanması Görme-planlama ve gerçekleşen arası farkların karşılaştırılması İşletmeler etkinliği sağlamak için kıt kaynakların dağıtımı, üretime ilişkin politikaların saptanması ve değerlendirilmesi gibi konuların çözümlenmesinde, üretim planlama ve kontrol sürecini yönetim aracı olarak kullanmaktadırlar. Planlama ve kontrol bir bütünün ayrılmaz parçalarıdır. Çünkü herhangi bir planlama faaliyeti uygulamaya konulmaz ve geri besleme ve kontrol mekanizmaları ile ne derece iyi çalışıp çalışmadığına dair kontrol yapılmazsa hiçbir anlam taşımaz.

23 STOK KONTROLÜ STOK: İşletmenin hammadde, yarı mamul
ve bitmiş ürün miktarlarının parasal tutarıdır. (Geleceğe yönelik yatırım) Stoklar az olursa; müşteri taleplerinin karşılanamaması ya da gecikmeli olarak karşılanmasıyla meydana gelen kayıplar Stoklar çok olursa; fazla para bağlanmış olur. OPTİMUM STOK MİKTARI BULMAK ZORUNDADIR. STOK TÜRLERİ İşletmeler değişik Hammadde, yarı mamul, Mamul, Ambalaj Malzemeleri, Depo Malzemeleri, Kırtasiye Malzemeleri, Bakım-Onarım Malzemeleri, Makine Yedek Parçaları

24 STOK KONTROLÜ STOK DÜZEYİ Yeniden Siparişe Geçme ve Tedarik Süresi
Eldeki mevcut stok miktarıdır. Stok düzeyi, talebin sabit ve dalgalı olmasına göre değişkenlik gösterir. Talep ne kadar yüksekse, stok düzeyi de o derece yüksek hızla düşer. Yeniden Siparişe Geçme ve Tedarik Süresi Stok düzeyi belli bir seviyeye düştüğünde, verilecek siparişlerle stoklar eski düzeyine getirilir. Stok düzey i zaman

25 Stok Maliyetleri Belli başlı stok maliyetler:
Sipariş düzenleme maliyeti; her sipariş için, satın alma, muayene, kabul, muhasebe, kağıt ve posta giderleri vb Stok bulundurma maliyeti;Sermayenin stoklara yatırılmasıyla ortaya çıkan fırsat maliyeti,kira, aydınlatma, ısıtma, güvenlik sigorta, vergi, ürünlerin eskimesi, modası geçmesi vb. Stok bulundurmama maliyeti; satış kaybından dolayı oluşur. Müşterilerin olumsuz tavırları rakamsal olarak belirlemek zordur.

26 Stok Maliyetleri Stok analizi maliyeti; matematiksel modellerin kurulması ve gerekli olduğunda muhafaza edilmesi maliyeti. Birim satın alma maliyeti; dışardan satın alma maliyetleridir. Özellikle büyük siparişler için iskonto oranı önemli rol oynar. Miktar iskontosu satın alma maliyetini azaltır.

27 A C B STOK KONTROLU ABC Kontrol Sistemi
Binlerce stok kaleminin tek tek kontrolü yerine Stokların MİKTAR ve DEĞER olarak Gruplandırılarak Kontrol edilmesidir. C 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 B Stok Değeri % A Kullanılan Stok Miktarı %

28 A Grubu A grubuna girenlerin toplam stok miktarının %15-20 sini, yıllık toplam stok değerinin %75-80 ini oluşturmaktadır. Bu gruba genellikle çok az tür ve sayıda stok kalemi girer. Bunlar için özel uygulama gerekir. Çünkü toplam stok miktarı içinde düşük bir düzeyi oluştururlar. Toplam stok değeri içindeki yüzde oranı ise çok yüksektir. Yüksek değerli bu stoklardan az bulundurmak ancak kontrolü sıklaştırmak gerekir.

29 B Grubu, C Grubu B Grubu; Bu gruba giren stok kalemleri toplam stok miktarının %30-40 na, yıllık toplam stok değerinin %15 ine sahiptir. C Grubu; toplam stok miktarının önemli bir bölümünü oluştururlar. Toplam stok miktarının %40-50 ne, yıllık toplam stok değerinin %5-10 na sahiptir. Düşük değerli c kalemlerinden çok miktarda bulundurulabilir.

30 A B C ABC Karşılaştırması Kalem Kontrol Derecesi Kayıt Türü
Parti Büyüklüğü Gözde Geçirme Sıklığı Güven Stoğu A Sıkı Tam doğru Küçük Sürekli Az B Orta İyi Ara sıra C Gevşek Basit Büyük Nadir Çok Emniyet Stoğu: Talepteki belirsiz değişimlere karşı, talebi yine de karşılamaya yönelik stok

31 KALİTE KONTROLÜ Kalite Kontrol: KALİTE Belirli süre ve koşullarda
Ürünün kullanım amacına uygunluk Kalite Kontrol: Ürün kalitesinde rol oynayan faktörlerin kontrolü veya Kalite sorumlulukları için kullanılan teknikler Kalite Kontrol Uygulaması Girdilerin Kontrolü (Kabul örneklemesi) Üretim Sürecinin Kontrolü (Kalite Kontrol Grafikleri) Bitmiş Ürünün Kontrolü (Kabul örneklemesi) İstatistiksel Kalite Kontrolü İstatistiksel yöntemlerin kalite sorunlarına uygulaması

32 Kalite güvence sistemleri
ISO 9000 Kalite Standartları Serisi ISO 9001 :Tasarım/Geliştirme, Üretim, Tesis ve Hizmette Kalite Güvencesi Modeli ISO 9002:Üretim ve Tesiste Kalite Güvencesi Modeli ISO 9003:Son Muayene ve Deneyler için Kalite Güvencesi Modeli ISO 14000; Çevre Yönetim Sistemi Güvencesi Modeli

33 TOPLAM KALİTE Süreçlere Odaklanan BÜTÜNLÜK
İşletme fonksiyonları ve sonuçlar yerine Süreçlere Odaklanan Tüm çalışanların niteliklerinin arttırılması Yönetsel kararların sağlıklı bilgi ve verilere dayandırılması Tüm işletme kaynaklarını BÜTÜNLÜK içinde ele alan yönetim felsefesi

34 TOPLAM KALİTE YÖNETİMİNİN ÖĞELERİ
MÜŞTERİ ODAKLILIK “ÖNCE İNSAN” ANLAYIŞI TAM KATILIM SÜREKLİ İYİLEŞTİRME EKİP ÇALIŞMASI

35 İşletme Körlüğü İşletme Körlüğü: İşletmenin geleceğinde ortaya çıkabilmesi kuvvetle muhtemel tehditlere ve fırsatlara ilişkin ön sinyallerin algılanmasını engelleyen yönetim tarzındaki, iş ahlakındaki veya kurum kültürlerindeki bozukluklardır. Sözün özü işletmenin yöneticilerinin işletmenin içinde bulunduğu ya da bir süre sonra karşılaşacağı durumun farkına varamamasıdır.

36 İşletme Körlüğü Nedenleri
Kurumsallaşamama durumu Çember sendromu sorunu; yetki sahiplerine çevresindekilerin alt kademedeki personelin görüşlerinin iletilmesine engel olması Rutine bağlama Durumu Geçmiş başarıların getirdiği rehavet durumu Celalettin Rumi’nin sözü; ‘Biz göremiyoruz diye hakikatler yok değildir!’ Kurumsallaşma; Bir kurumun, bir kuruluşun veya bir işletmenin KİŞİLERE bağımlı olmadan faaliyetlerini sürdürebilmesi ve geliştirebilmesini sağlayan bir yapıya kavuşturulabilmesi işlemine denir.