MEME CERRAHİSİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI. MEME ANATOMİSİ Meme dokusu süt bezleri ve bunların arasında yer alan kas ve destek dokuları, yağ, sinirler, kan ve.

... konulu sunumlar: "MEME CERRAHİSİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI. MEME ANATOMİSİ Meme dokusu süt bezleri ve bunların arasında yer alan kas ve destek dokuları, yağ, sinirler, kan ve."— Sunum transkripti:

1 MEME CERRAHİSİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI

2 MEME ANATOMİSİ Meme dokusu süt bezleri ve bunların arasında yer alan kas ve destek dokuları, yağ, sinirler, kan ve lenf damarlarından oluşur. Süt bezleri lob adı verilen gruplarda toplanırlar. Her memede 15-20 adet lob denilen bölüm vardır. Her bir lob daha küçük birimler olan lobüllere ayrılmıştır. 08.12.20162

3 Lobüllerin ucunda da süt üreten küçük kesecikler bulunur. Biçim olarak her bir lob bir üzüm salkımına benzetilebilir. Lob, lobül ve süt kesecikleri ince süt kanalları ile birbirine bağlanmaktadır. Bu kanallar meme başına doğru birleşerek gelirler ve memenin tam ortasında areola denilen koyu renkli bölgede meme başına açılırlar. 08.12.20163

4 Meme dokusu 2 ve 6. kostalar arasındadır. İç sınırı sternumun kenarında, dış sınırı orta veya ön aksiller hattadır. Meme üst dış ucunda, m. pectoralis major kasının alt kenarı boyunca koltuk altına doğru uzanır.Bu uzantı bazen ele gelen, hatta gözle görülebilen bir kitle oluşturabilir. 08.12.20164

5 5

6 Meme dokusunun ana kitlesi genellikle üst yarıda ve daha çok dış kadranda yerleşmiştir. Bu nedenle lezyonlar daha sık üst dış kadranda görülür. Memeler copper ligametleri ile göğüs duvarına tutunur. 08.12.20166

7 Meme dokusunu besleyen arterler İnternal torasik arter Torasik aorta Aksiller arter 08.12.20167

8 Meme dokusunun venleri İnternal torasik ven Aksiller ven Posterior interkostal ven 08.12.20168

9 Meme dokusunun lenfleri Aksiller lenf nodları, meme lenf akımının % 75-97’si aksiller lenf nodlarına olmaktadır. Parasternal (mammaria interna) lenf nodları, memenin toplam lenfatik akımının % 3-25’ini alır. Posterior interkostal lenf düğümleri 08.12.20169

10 10

11 MEME FİZYOLOJİSİ Memeyi etkileyen hormonlar; Östrojen, Progesteron, Testesteron, Prolaktin, Kortizol, İnsülin, Oksitosin, Büyüme Hormonu, Tiroid Hormonlarıdır. 08.12.201611

12 Östrojen; hücre bölünmesini artırır ve süt kanallarının gelişmesini sağlar. Progesteron; hücreleri süt üretmeye hazır hale getirir. Testesteron; meme dokusunun gelişimini azaltır. Prolaktin; doğum sonrası süt üretimini sağlar. Kortizol; memede hem salgı kanalı hem de salgı bezi yapısının farklılaşmasında rol oynar. Büyüme hormonu; anne karnındaki dönemde ve ergenlikte, memenin gelişmesinde etkilidir. İnsülin; hücrelerin progesterona olan duyarlılığını arttırır. Tiroid hormonları; östrojen, progesteron, prolaktin duyarlılığını artırır. 08.12.201612

13 MEME HASTALIKLARI CERRAHİSİ MEME VE AKSİLLANIN DEĞERLENDİRİLMESİ Hikaye alma Fizik muayene (İnspeksiyon, Palpasyon) (KKMM) Yardımcı tanı yöntemleri (radyoloji, biyopsi) 08.12.201613

14 HİKAYE ALMA Ağrı, kitle, memenin biçimindeki veya cildindeki değişiklikler, meme başı akıntısı vb durumlar, Şikâyetlerinin ne zamandan beri var olduğu, ortaya çıkaran çevresel şartlar (ağır iş, duygusal değişiklikler, menstruel siklus, travma vb), Özgeçmişinde hastanın memesine yönelik olarak geçirdiği biyopsi, kadranektomi, mastektomi vb. ameliyatlar ve girişimler, 08.12.201614

15 Özgeçmişinde olası risk faktörleri ( ilk adet yaşı, menopoz durumu ve giriş şekli (doğal, cerrahi), doğum sayısı, ilk doğum yaşı, düşük ve küretaj sayıları, çocuklarını emzirme süreleri) Kullandığı hormon ilaçları (doğum kontrol hapı, hormon replasman tedavisi vb) Hastanın geçirdiği meme hastalıkları (mastit, travma, benign meme hastalıkları, meme başı akıntıları), 08.12.201615

16 Hastanın iyonize radyasyona maruz kalıp kalmadığı (radyoterapi, nükleer felaket vb), Beslenme özellikleri (yağlı, yüksek kalorili, çikolata, kahve düşkünlüğü vb), Yaşam şekli (sedanter, hareketli), sigara ve alkol alışkanlıkları da sorgulanmalıdır. 08.12.201616

17 Hastanın aile hikâyesinde öncelikle anne tarafındaki birinci (anne, kız kardeş, kızı) ve ikinci derece akrabalarında (anneanne, teyze) var olan meme, over ve en sonra da diğer organlar ait kanserler kaydedilerek ailesel yatkınlık konusunda fikir sahibi olmaya çalışılmalıdır. 08.12.201617

18 FİZİK MUAYENE Fizik muayene için muayene odasının uygun sıcaklıkta ve iyi aydınlatılmış olması gerekir. İdeal bir muayene için hastanın belden yukarısı tamamen soyunuk olmalıdır. Muayeneye hasta oturur pozisyonda iken başlanır. Öncelikle hastanın kolları iki yanında serbestçe bırakılmışken inspeksiyon yapılır. 08.12.201618

19 İnspeksiyonda dikkat edilecek noktalar Her iki memenin şekli, büyüklüğü ve simetrisi(meme yüzeyine yakın tümörler, meme cildini geren veya çekintiye uğratan tümörler memenin dış hatlarını bozarak belirti verebilirler) Meme cildindeki renk değişiklikleri, kızarıklık ve ödem genellikle bir enfeksiyon veya apse belirtisidir. Derideki erozyon, egzama, ülserasyon, çekinti varlığında öncelikle malign olgular akla getirilmelidir. 08.12.201619

20 Meme başında saptanan akıntının rengi, miktarı, bilateral olup olmadığı, kaç kanaldan geldiği, başlangıç zamanı ve devamlılığı, Meme başında erozyon, ülserasyon ve egzamatöz lezyon varlığında özel bir hastalık olan Paget akla getirilmelidir. Aynı şekilde meme başında asimetri, çekinti ve cilt değişiklikleri de malignite düşündürür. 08.12.201620

21 Aynı muayeneler önce kollar yukarı kaldırılarak tekrarlanır ve memelerin alt yarımları daha iyi incelenir. Daha sonra hastadan ellerini beline koyarak iyice bastırması istenir. Böylece pektoral kasların kasılması sağlanarak çekinti gibi bulgular daha belirgin olarak ortaya konur. 08.12.201621

22 Palpasyonda dikkat edilecek noktalar Hasta oturur pozisyonda iken muayeneye başlanmalı ve eller soğuk olmamalı. Meme bir elle alttan nazikçe desteklenirken diğer elin 2., 3. ve 4. parmakları ile üstten muayene edilir. Aksilla ve klavikular boşlukta muayene edilmeli. 08.12.201622

23 Hasta muayene masasına sırt üstü yatırılır ve elleri başının altına yerleştirilir. Muayene edilecek tarafa küçük bir yastık veya katlanmış bir havlu konarak memenin toraks duvarı üzerinde daha belirgin hale gelmesi sağlanır. Her iki meme de; 1.Dairesel hareketler ile 2.Aşağı-yukarı çizgi çizer gibi 3.Meme başından dışarı doğru gidip gelerek veya memenin merkezinden dışarı doğru muayene edilir. 08.12.201623

24 YARDIMCI TANI YÖNTEMLERİ 1)RADYOLOJİ Mamografi Dijital mamografi Ultrasonografi Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) Galaktografi 2) BİYOPSİ İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi Kesici İğne Biyopsisi (Core; Tru-Cut) İnsizyonel Biyopsi Eksizyonel Biyopsi Stereotaktik Biyopsi 08.12.201624

25 Mamografi: memenin röntgen ışınları ile filminin çekilmesinde kullanılır ve elle hissedilmeyen kitlelerde kullanılır. US: yüksek ses dalgalarının meme cildine teması ile yapılır. Ses dalgaları farklı yoğunluktaki dokulardan geçerek yansıma yapar. 08.12.201625

26 Galaktografi; Meme başından gelen patolojik akıntıları değerlendirmek amacıyla, süt kanallarının kontrast madde ile değerlendirilmesidir. İnce iğne aspirasyon biyopsisi; ince bir iğne (22–25 numara) ve boş bir enjektör aracılığı ile kitleden hücre alınmasıdır. Kesici iğne biyopsisi; kesici özellik taşıyan bir iğne ile kitlenin içersinden doku parçası alınmasıdır. 08.12.201626

27 İnsizyonel biyopsi; memedeki kitlenin tanı koymak amacıyla sadece bir kısmını çıkartmak işlemdir. Eksizyonel biyopsi; meme içerisindeki lezyonun tümünün çıkarılmasıdır. Stereotaktik biyopsi; Stereotaktik cihazlar lezyonun meme içerisindeki horizontal, vertikal ve derinliğini saptayarak, lezyonu lokalize etmeye yönelik geliştirilmiş cihazlardır. Lezyonun çıkarılmasını sağlar. 08.12.201627

28 BENİGN MEME HASTALIKLARI Fibrokistik Hastalık Fibroadenom İntraduktal Papillom Duktal ektazi Memenin Yağ Nekrozu Jinekomasti Hematom Mastit ve Abse Adenozis Galaktosel Hemanjiom Mastalji 08.12.201628

29 Fibrokistik hastalık Fibrokistik hastalıkta fibröz bağ dokusunda aşırı bir proliferasyon, duktus epitelinde ve lobüllerde hiperplazi gibi değişiklikler görülebilir. Meme kistleri 35-50 yaş arasında perimenapozal dönemde oldukça sık görülen lezyonlardır. Meme kistleri meme lobüllerinden kaynaklanan içi sıvı dolu lezyonlardır. Ağrı, hassasiyet veya değişik boyutlarda memede ele gelen kitle vardır. Bazen meme başı akıntısı da olabilir. 08.12.201629

30 Travmadan kaçınarak ve destek amacıyla gece/gündüz sütyen takarak tedavi edilir. Topikal non-steroid antiinflamatuar (NSAİ) ilaçlar da denenebilir, ancak tedavide hormon ilaçlarının yeri yoktur. Kahve, çay ve çikolata tüketimi kısıtlanmalı. 08.12.201630

31 Fibroadenom Fibroadenomlar puberteden sonra ve genellikle 25- 30 yaşından önce ortaya çıkan östrojene duyarlı yavaş büyüyen benign tümörüdür. Mammografilerde fibroadenomlar düzgün ve keskin konturludur. Küçük olduklarında (1-2 cm) yuvarlaktırlar ve kistlerden ayrılamazlar. Mobil olmaları ayırt edicidir. Tedavisinde tümörün takibi yapılır. İlaç tedavisi verilmez. Eğer tümör büyüyorsa eksizyonu yapılır. 08.12.201631

32 İntraduktal papillom Memenin papiller lezyonları benign veya malign olabilirler. En tipik belirtisi meme başı akıntısıdır. Akıntı çok değişik özellikte olabilir (sarı, koyu yeşil veya kahverengi renkte olabileceği gibi, bulanık veya kanlı da olabilir). Her yaşta ancak en sık postmenapozal dönemde görülürler. Gerektiği durumlarda içinde yer aldığı süt kanalı ile birlikte cerrahi olarak çıkartılması gerekir. 08.12.201632

33 Memenin Yağ Nekrozu Memede yağ nekrozu genellikle travmaya sekonder gelişir. Biyopsi veya operasyon geçirmiş memelerde sıklıkla görülür. Böyle durumlarda hücrelerden lipidin salınımına sekonder gelişen yağ içeren bir kavite ve etrafında fibröz doku oluşur. Sert ve sınırları kesin olarak belli olmayan bir kitle olarak ele gelebilir. Meme derisinde çekintiye neden olabilir. 08.12.201633

34 Duktal ektazi Meme başının altında yer alan süt kanallarının genişlemesidir. Meme başından açık renkli, bazen sıvı bazen de kanlı kıvamda akıntıya neden olabilir. Muayenede meme başı altında sertçe bir kitle ele gelebilir. Ender olarak tedavi amacıyla bu bölgenin çıkartılması gerekebilir. Sigara içen bayanlarda daha çok görülmektedir. 08.12.201634

35 Hematom Hematomlar en sık memeye yapılan cerrahi müdahale veya biyopsilerden sonra görülür. Mammografide düzensiz konturlu bir kitle ile çevresindeki dokuda yoğunluk artışı izlenir. Daha ileri aşamalarında ise düzgün konturlu kitleye veya hemorajik kiste dönüşür. 08.12.201635

36 Mastit ve Abse Akut mastit genellikle laktasyonda görülen memenin enfeksiyonudur. Memede dolgunluk şişlik ve ödem vardır. Akut abse antibiyotik tedavisine hızlı bir şekilde yanıt verir. Kronik mastit, yaşlı kadınlarda görülen memenin aseptik enflamatuar bir lezyonudur. Bu hastalığa plazma hücreli mastit adı verilir. Memede enfeksiyon belirtileri olan sertlik, kızarıklık, ağrı ve deride ısı artışı vardır. 08.12.201636

37 Mastit durumunda meme ucuna doğru sarılıp soğuk uygulama yapılmalı ve antibiyotik kullanılmalı. Henüz apse oluşmamış ve sadece enfeksiyon bulguları varsa antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Apse gelişmiş ise mutlaka drene edilmesi (boşaltılması) gerekir. Bu işlem bazı durumlarda iğne ile yapılabileceği gibi bazen açık cerrahi drenaj gerektirebilir. Drenajdan sonra antibiyotik tedavisine uzun süre devam edilmelidir. 08.12.201637

38 Galaktosel İçerisinde süt dolu meme kistleridir. Süt veren veya hamile kadınlarda izlenir, laktasyondan sonra yıllarca görülebilir. Mammografide değişik dansitede düzgün yuvarlak kitleler şeklinde izlenir. 08.12.201638

39 Mastalji (meme ağrısı) Menstruasyona yakın dönemlerde memede dolgunluk,büyüme,ağrı,hassasiyet olur ve menstruasyonun başlaması ile birkaç günde kaybolur. E vitamini, A ve B 6 vitaminleri kullanılmalı. Kahve, çay, çikolata, kola kısıtlanmalı. Şiddetli ağrı durumlarında hormon ve diüretikler kulanılabilir. Prolaktin antagonistleri Testesteron türevleri Östrojen reseptör blokörleri 08.12.201639

40 Jinekomasti Erkeklerde bir veya iki memenşn hipertrofisidir. Genel olarak pubertede oluşur ve 1-2 yılda kaybolur. Hasta takip edilir ve durumun geçici olduğu söylenir. Antiöstrojen ilaçları kullanılabilir. 08.12.201640

41 MEME BAŞI AKINTILARI Meme başı akıntılarının çoğu ciddi bir soruna işaret etmez. Birkaç kez olan renksiz akıntı genellikle normal kabul edilir. 08.12.201641

42 Pürülan (İltihabi) Akıntılar: Sıklıkla çocuk emzirme döneminde görülmekle beraber postmenapozal kadınlarda da görülebilir. Memede ağrı ve bir çok kanaldan kaynaklanan, kendiliğinden olan, tek taraflı akıntı enfeksiyon (iltihap) belirtileri ile birlikte mevcuttur. Tedavi için kültür alınarak uygun antibiyotik ve antiinflamatuar (iltihap giderici) verilir. Eğer apse oluşmuşsa cerrahi olarak boşaltılması gereklidir. 08.12.201642

43 Kanlı akıntılı hastalarda İntraduktal papillom Fibrokistik değişiklik Kanser Duktal ektazi görülebilir. 08.12.201643

44 MEMENİN MALİGN HASTALIKLARI Meme kanserinin çeşitli tipleri var. Ancak temel olarak iki ana gruba ayrılıyor; birincisi, noninvaziv ya da başka bir deyişle in situ (yayılma göstermeyen) ve ikincisi invaziv (yayılma potansiyeli olan) grup. 08.12.201644

45 08.12.201645

46 Noninvaziv karsinomlar İntraduktal karsinom (karsinoma in situ) Lobüler karsinoma in situ (lobuler neoplazm) İnvaziv karsinomlar İnvaziv duktal karsinom İnvaziv lobüler karsinom Meduller karsinom Papiller karsinom Tübüler karsinom Metaplastik karsinom Paget karsinomu İnflamatuvar karsinom 08.12.201646

47 İntraduktal karsinom Karsinoma insitu diyede bilinir. Duktus epitelinde başlar ve duktuolarda sınırlanır. Aksiller matastazlar görülmez. Prognozu iyidir. Tedavi edilmezse invaziv duktal kansere dönüşür. 08.12.201647

48 İnfiltre intraduktal karsinom Meme kanserlerinin %70-80 nini oluşturur. Taş gibi bir kitle şeklinde palpe edilir. Aksiller metastaz vardır. Prognozu en kötü duktal kanser çeşididir. 08.12.201648

49 Lobüler karsinom Memenin lobüllerinden ya da süt üreten kanallardan kaynaklanmaktadırlar. 6 ayda bir kontrolleri yapılmalı. Bilateral mastektomi uygulanabilir. 08.12.201649

50 İnfiltre lobüler karsinom Meme kanserlerinin %5-10 unu oluşturur. Kitleden çok dokuda kalınlaşma şeklindedir. Metastaz vardır. 08.12.201650

51 Baget karsinomu Meme başı ve areolada görülen, tıbbi tedavi ile iyileşen, lesyon erezyon, ülserasyon şeklindedir. Memede yanma, kaşıntı, kanama yapabilir. 08.12.201651

52 İnflamatuvar karsinom Ciltte kızarıklık ve hassasiyet vardır. Ağrı, ödem, portakal kabuğu görünümü, meme derisinin rengi açık pembeden kırmızıya kadar değişir. En kötü prognoza sahip meme kanseri çeşididir. 08.12.201652

53 Meduller karsinom 50 yaşından önce daha sıklıkla görülür. Meme kanserlerinin %1’inden azını oluştururlar. Mikroskobik olarak nekroz ve kanama sıktır. Karsinomlarından hafifçe daha iyi bir prognoza sahiptirler. 08.12.201653

54 MEME KANSERİNDE ETYOLOJİ 1) Cinsiyet: Meme kanseri en sık kadınlarda görülüyor. Erkeklerde görülme oranı, yüzde 1’den daha az. 2) Yaş: Meme kanseri çoğunlukla 50 yaş ve üzerinde görülüyor. 35 yaş ve altında rastlanma sıklığı daha az. 08.12.201654

55 3) Aile hikayesi: Özellikle anne tarafından 1. derece akrabasında (anne, teyze, anneanne, kızı) meme kanseri hikayesi olması önemli bir risk faktörü kabul ediliyor. 4) Östrojen hormonu: Bir kadın ilk adetini ne kadar erken görürse (örneğin 12 yaştan önce) ve menopoza ne kadar geç girerse (örneğin 55 yaş), meme kanserine yakalanma riski o kadar artıyor. Doğum kontrol hapı kullanmanın da, çok düşük oranda olsa bile meme kanseri riskini artırdığı düşünülüyor. 08.12.201655

56 5) Menopoz sonrası hormon tedavisi: Menopoz dönemindeki, sıcak basması gibi sorunların önlenmesi amacıyla kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarınca uzun süreli reçete edilen (5 yıl veya daha fazla süreyle) östrojen ve medroksiprogesteron asetat içeren kombine hormon ilaçları, meme kanseri riskini sadece östrojen içeren hormon ilaçlarına kıyasla daha çok artırıyor. 08.12.201656

57 6) Meme kanseri hikayesi: Bir kadının bir memesinde daha önce kanser gelişmiş olması, ileride diğer memesinde de kanser gelişmesi riskini yaklaşık 2 kat artırıyor. 7) Işınlanma (radyoterapi): Çocukluk çağında başka kanserler nedeniyle (lenf kanseri vb.) göğüs ışınlaması geçirenlerde, meme kanseri görülme sıklığı artıyor. 08.12.201657

58 8) Beslenme ve çevre faktörleri: Yağ bakımından zengin beslenme şekli ve kilo alma, özellikle menopozdaki kadınlarda meme kanseri riskini artırıyor. Alkol kullanımı (günde bir kadehten fazla) yine riski artırırken, sigaranın etkisi hala tartışılıyor. Düzenli egzersiz ve fiziksel aktiviteninse meme kanseri riskini azalttığı biliniyor. 08.12.201658

59 9) Genetik bozukluklar: Herediter (kalıtsal) meme kanseri genleri (BRCA1 ve BRCA2) tüm meme kanserlerinin yüzde 5-10'unu oluşturuyor. 08.12.201659

60 Meme Kanserinde Risk Faktörleri Kadın olmak İleri yaşta olmak Birinci derece yakınlarda meme kanseri öyküsü olması Memede daha önceden kanser ya da atipik hiperplazi olması BRCA-1 ve BRCA-2 genlerinde mutasyon olması Menarşın 12 yaşın altında olması Menopoz döneminin 55 yaşın üzerinde başlaması İlk doğumun 30 yaşın üzerinde yapılması Günlük alkol alımı Yağlı diyet 08.12.201660

61 MEME KANSERİNDE BELİRTİLER Memede veya koltukaltında ele gelen kitle (sertlik, şişlik) Memebaşından akıntı (tek kanaldan kanlı veya şeffaf renkli) Memebaşında içe doğru çekilme, çökme veya şekil bozukluğu Memebaşı derisinde değişiklikler (soyulma, kabuklanma) 08.12.201661

62 Meme cildinde yara veya kızarıklık Meme cildinde ödem, şişlik ve içe doğru çekintiler olması (portakal kabuğu görünümü) Memede büyüme, şekil bozukluğu veya asimetri ya da renginde değişiklik (kızarıklık vs.) 08.12.201662

63 08.12.201663

64 Meme kanserinin evresini belirlenmesi amacıyla TNM sınıflandırma sistemi kabul edilmektedir. Bu sistem doğrultusunda 4 klinik evre tanımlanmaktadır. MEME KANSERİNDE SINIFLANDIRMA 08.12.201664

65 T-TÜMÖR T0- memede ele gelen tümör yok T1- tümör 2 cm ya da daha küçük deriye invazyon var ya da yok T2- tümör 2-5 cm deride çekilme varsada yayılım yok T3- tümör 5-10 cm deride infiltrasyon var göğüs duvarına fikse T4- tümör 10 cm den büyük deri infiltrasyonu meme sınırlarını aşmış göğüs duvarına fikse 08.12.201665

66 N- LENF NODLARI N0- koltukaltında lenf nodülü ele gelmiyor N1- koltukaltında lenf nodülü var hareketli N2- koltukaltı lenf nodülü fikse N3- supraklavikular lenf nodülleri ele geliyor, kolda ödem 08.12.201666

67 M-METASTAZ M0 uzak metastaz yok M1 uzak metastaz var 08.12.201667

68 EVRE 1: T1-2 nodül ele gelmiyor, metastaz yok EVRE 2: T1-2 nodül hareketi var, metastaz yok EVRE 3: T1-2-3-4 N1-2-3-4, metastaz yok EVRE 4: T1-2-3-4 N1-2-3-4, metastaz var 08.12.201668

69 08.12.201669

70 MEME KANSERİNDE TEDAVİ Cerrahi tedavi Radyoterapi Kemoterapi Hormonal tedavi 08.12.201670

71 ENDİKASYONLAR Hastanın tercihi Evre 1,2 tümörler Multisenterik olmayan tümörler 5 cm den küçük tümörler Radyoterapiye kontrendikasyonu bulunmayan tümörler 3. trimesterdaki gebeler Tümörün invazyon yapmadığı durumlar MKC’ den estetik fayda beklenelerdir. KONTRENDİKASYONLARI 5cm den büyük olan tümörler Tümörün meme ucunu ve areola kompleksini içermesi Yaygın ıntra duktal hastalık olan tümörler Multisentrik tümörler ya da tümörlerin memenin tüm kadranlarını kapsamasıdır. MKC için diğer kontrendikasyonlar skleroderma gibi aktif bağ du hastalığının olmasıdır.bu durumda alınan radyo terapi yetersiz kalmaktadır. 08.12.201671

72 1) MEMEYİ KORUYAN AMELİYATLAR Tümerektomi ; tümörün cerrahi sınırlarda mikroskobik kontrol olmadan çıkartılması. Geniş eksizyon ; tümörün cerrahi sınırlarda mikroskobik kontrol altında çıkartılması. Kadranektomi ; tümörün bulunduğu meme kadranının üzerindeki deri ve altındaki pektoral fasia ile birlikte çıkartılmasıdır. 08.12.201672

73 Memeyi koruyan ameliyatlarda koltuk altı diseksiyonu ile koltuk altı lenf bezleride çıkartılır. Operasyondan sonra meme tümör yatağına ve memenin geri kalan kısmına radyoterapi uygulanır. Bu tür ameliyatlar sadece 1. ve 2. evre kanserlerde uygulanır. 08.12.201673

74 2) MEMEYİ KORUMAYAN AMELİYATLAR Radikal mastektomi ; meme üzerindeki deri, koltuk altı lenf bezleri, pektoralis majör ve minör kasları çıkarılır. Göğüs duvarının esnekliği bozulur, kol hareketleri kısıtlanır. Lenfödeme eğilim artar. 08.12.201674

75 Modifiye radikal mastektomi ; daha az meme derisi çıkarılır, enine ameliyat kesisi yapılır ve pektoralis majör yerinde bırakılır. Basit mastektomi ; meme başı, areola, meme derisi ve pektoral facianın çıkartılmasıdır. Süperfisiyel mastektomi ; meme derisi, areola ve meme başının korunup yanlızca meme guddesi çıkarılır. 08.12.201675

76 08.12.201676

77 3) RADYOTERAPİ Küratif ; 1. ve 2. evre meme kanserlerinde kullanılır. Adjuvan radyoterapi ; cerrahi girişimden sonra lokal ve bölgesel tümör kontrolü için kullanılır. Neoadjuvan radyoterapi ; uzak metastazı olmayan hastalarda tümör veya koltuk altı lenf bezleri çıkarılamayacak durumdaysa radyoterapi ile lezyonun gerilemesi sağlanıp, ardından cerrahi uygulanır. Palyatif ; ameliyat edilemeyacak hastalarda semptom azaltmak için. 08.12.201677

78 4) KEMOTERAPİ Adjuvan ; primer tümör çıkarıldıktan sonra lokal nüks veya metastaz riskini azaltmak için kullanılır. Metotraxat, dexorubicin Neoadjuvan ; lokal nedenlerle ameliyat edilemeyen ve kemoterapiklerle çıkarılabilir hale gelen tümörlerde kullanılır. Palyatif ; lokal ya da uzak metastazlı hastalarda kullanılır. 08.12.201678

79 5) HORMONOTERAPİ Çeşitli endokrin bezleri ortadan kaldırmaya, dışarıdan hormon vermeye veya hormonları bloke etmeye denir. Hormon tedavisi östrojenin etkilerini bloke eder çünkü östrojen kanser hücrelerinin büyümesini stimüle eder. 08.12.201679

80 MEME KANSERİNDE PREOP HEMŞİRELİK BAKIMI Preop bakımın temeli hastanın stres, korku ve anksiyetesinin azaltılması ve başa çıkmasına yardımcı olmaktır. 08.12.201680

81 Sakat kalma, kadınlık özelliğini yitirme, vücut imajının değişmesi, cinsellik ve aile ilişkilerinde bozulma gibi korkulara sık rastlanır. Bu durumda hastanın kendini ifade etmesi sağlanmalı. Hastanın korkularına yönelik açıklamalar yapılmalı ve duygularını ifade etme fırsatı verilmeli. 08.12.201681

82 Derin solunum ve öksürme eğzersizleri anlatılır ve uygulattırılır. Tromboflebit riskini azaltmak için ayak ve bacak eğzersizleri yaptırılır. Rutin işlemler, cerrahi işlemler ve postop dönem hakkında bilgi verilir. Ameliyat sonrası bir müddet ayılma odasında kalacağı, mayisi, dreni ve sargıları hakkında bilgi verilir. 08.12.201682

83 MEME KANSERİNDE POSTOP HEMŞİRELİK BAKIMI Yara yeri ve dren ile ilgil enfeksiyon riski Omuz kol hareketlerinin sınırlanması (donmuş omuz, kontraktür) Ağrı Seroma Hematom Lenfajit Beden imajında bozulma 08.12.201683

84 MEME KANSERİNDE POSTOP HEMŞİRELİK BAKIMI Kanama ve şok belirtileri gözlenir. Yaşam bulguları kaydedilir. Tansiyon aleti ve mayi etkilenmiş kola takılmaz!!! Sem-fowler pozisyonu verilir. Solunum ve öksürük egzersizleri yaptırılır. Ağrı kontrolü sağlanır ve yara bakımı verilir. Hemovakın çalışması kontrol edilir ve dolduğunda boşaltılır. 08.12.201684

85 Ameliyatlı kolun dolaşımı ve nabzı kontrol edilir. Parmak hareketleri, uyuşukluk ve ödem gözlenir. ROM egzersizleri yaptırılır. Erken mobilizasyon için desteklenir. Parenteral mayiler oral alım başlayıncaya kadar verilir. Kol egzersizleri yaptırılır. 08.12.201685

86 Hafif egzersizlere erken dönemde başlanır. 1.Ameliyat günün parmak açma-kapama. 2.Ameliyattan bir gün sonra lastik top sıkıştırma 3.Yapabileceği gün saç tarama ve diş fırçalama. 08.12.201686

87 Uygun görüldüğünde mastektomi sonrası özel egzersizlere geçirilir. 1.Duvara tırmanma 2.İp çevirme 3.Makara egzersizi 4.Çubuk egzersizi 08.12.201687

88 08.12.201688

89 08.12.201689

90 Psikolojik destek sağlanır. 1.Yara yeri ile ilgili duygularını anlatmasına fırsat verilir. 2.Cinsel aktivitelerine geri dönme ile ilgili duygularını tanımasına yardım edilmeli, eşi ile duygularını tartışması sağlanmalı. 08.12.201690

91 Hasta eğitimi yapılır. 1.Yara yeri iyileşinceye kadar yumuşak dolgulu sütyen giymeli. 2.Meme protezi ve redüksiyona ilişkin duyguları öğrenilmeli ve bu konuda bilgi verilmeli. 3.Ameliyatlı koldan enjeksiyon, kan testleri, kan basıncı ölçümü yaptırmaması söylenmeli. 4.Yarada kızarıklık, enfeksiyon, bütünlükte bozulma ve olası kitle durumlarının kontrolü söylenir. 08.12.201691

92 Kendi kendine meme muayenesi yöntemi anlatılır, gerekirse broşür verilir. Lenf ödem belirtileri ve lenf ödem gelişmemesi için kaçınması gereken ve yapması gereken uygulamalar söylenmeli. 08.12.201692

93 Lenfatik sistem dokular arası sıvıyı ve plazma proteinlerini venöz dolaşıma taşıyan tek yönlü bir damar sistemidir. Lenf sıvısı damarlar içinde ilerlerken yer çekimi, kas kontraksiyonu ve arteriyel pulsasyonun sıkma hareketinden etkilenir. Bu sistem yabanı maddelerin uzaklaştırılmasında, yok edilmesinde lenfosit ve antikor oluşumunda görevlidir. 08.12.201693

94 Her 4 kadından 1’inde İnsidansı %15-60 BELİRTİ VE BULGULAR El, kol, omuz,gögüs ve meme de gözle görülür şişme, Etkilenen kolda rahatsızlık, acı ve sızlama tarzında ağrı Etkilenen kolda uyuşukluk, karıncalanma, güç kaybı El bilek ve omuz hareketlerinde esneklikte azalma, Deride değişiklikler, sert hissetme veya kırmızı görüntü, Aynı iç çamaşırın, ceket, gömlek kollarının dar gelmesi, Kilo almadığı halde yüzük saat ve bileziğin dar gelmesi, Kılların dökülmesi. 08.12.201694

95 Lenfödem nedeniyle hastada gelişen fonksiyonel yetersizlik, zamanla hastanın üst ekstremite eklemlerini etkileyerek kol hareketlerini kısıtlamakta, etkilenen dokunun iyileşme kapasitesini azaltmakta, enfeksiyon riskini arttırmakta ve ağrıya neden olmaktadır 08.12.201695

96 Modifiye radikal mastektomi sonrası hastalarda lenfödem gelişimindeki temel neden, aksiller disseksiyon sonucu koldan gelen lenfatiklerin kesilmesi ve bu drenajın yetersiz hale gelmesidir. 08.12.201696

97 Bu durum, interstisyel sıvıdaki proteinlerin yeterince temizlenememesine, protein konsantrasyonunun ve kolloid basıncın artmasına, bunun sonucunda da kapiller alandan hücreler arası aralığa sıvı geçişine neden olur. Etkilenen koldaki hücresel bağişıklığın bozulması ile enfeksiyona yatkınlık artar. 08.12.201697

98 Evre 1: Doku gode bırakır. Evre2: Dokular süngerimsi yapı kazanmıştır. Evre 3: Geri dönüşülemeye n dönem, fibrokistiktir, gode bırakmaz. 08.12.201698

99 Tedavi yöntemleri neler? Lenfödem tedavisinde uygulanacak yöntem kompleks boşaltıcı fizyoterapi. Bu tedavi 4 farklı yöntemden oluşuyor: Manuel lenf drenajı Kompresyon (bandaj ve çorap) Cilt bakımı Egzersiz 08.12.201699

100 Lenfödemin gelişmemesi için; Cilt temiz tutulmalı ve iyice kurulanmalı, hiçbir zaman nemli bırakılmamalı. Cilt bakımı ve esnekliğine dikkat edilmeli, nemlendirilmesi için yağsız kremler, vücut sütü, vücut losyonu gibi yağ içeriği çok az olan nemlendiriciler kullanılmalı. 08.12.2016100

101 Hangi tipte olursa olsun deri travmalarından, böcek ısırıklarından, kesik ve yanıklardan kaçınılmalı. Etkilenmiş kola, manikür ve enjeksiyon yaptırılmamalı. Etkilenmiş veya diğer ayaktaki nasırlar kesilmemeli, yumuşatıcı kremlerle korunmalı. Tırnakları keserken deriyi kesmemeye dikkat edilmeli. Asla jilet kullanılmamalı, istenmeyen tüyler tıraş makinesi yardımıyla alınmalı. Mutfakta veya bahçede iş yaparken kesiklerden korunmak içinse mutlaka eldiven giyilmeli. 08.12.2016101

102 Güneş yanığı oluşumuna dikkat edilmeli, güneşlenirken yüksek koruma faktörlü koruyucular kullanılmalı ve ekstremite asla uzun süre güneşe maruz bırakılmamalı. Etkilenmiş kolda itme, çekme gibi tekrarlayıcı ve kuvvetli hareketlerden, ağır ve yük bindiren sporlardan kaçınılmalı. Bu kişiler için en ideal sporlar, yüzme ve dalma. Bunun yanı sıra lenf dolaşımını sağlamak için tedavi sonrası öğrenilen egzersizler de düzenli olarak uygulanmalı. 08.12.2016102

103 Sütyen, çamaşır, diğer giysiler ve takılar sıkı olmamalı. Uçak yolculuğu sırasında basınç düşmesi nedeniyle kol çorabı ve kompresyon bandajı mutlaka kullanılmalı. Düzenli beslenilmeli, aşırı tuz kullanılmamalı ve bol su içilmeli. Tedavi bittikten sonra da etkilenen ekstremite, en az ayda bir kez çevre ölçümü yapılarak kontrol edilmeli. 08.12.2016103

104 KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ KKMM 08.12.2016104

105 Amerikan Kanser Birliği, kendi kendine meme muayenesine (KKMM) 20 yaşında başlanması gerektiğini ve aynı zaman da hemşirelerin kadınları KKMM konusunda eğitmekten sorumlu olduğunu belirtmektedir. Meme kanserlerinin yaklaşık %90'ı hastaların kendi tarafından belirlenmektedir. 08.12.2016105

106 Kendi Kendine Meme Muayenesi Nasıl Yapılır? KKMM'nin ayın herhangi bir gününde yapılmaması gerekir. Menstruasyonu devam eden kişilerde; menstruasyonun ilk gününden sonraki 5., 6., ve 7. günler kendi kendine meme muayenesi için en uygun dönemdir. Diğer zamanlarda memede; adete hazırlık nedeniyle oluşan değişiklikler yanılgılara yol açabilir. Menapoz ve hamilelik döneminde olanlarda ise ayın belirlenen bir gününde kendi kendine meme muayenesi yapılabilir. 08.12.2016106

107 KKMM; 1. gözlem yaparak muayene 2.elle muayene olmak üzere iki basamakta gerçekleştirilir. 08.12.2016107

108 1) Gözle muayene Belden yukarısı çıplak olarak ayna karşısına geçin. Kollar iki yanda sarkık ve gevşek, Kollar başın üzerine kaldırılmış veya her iki kolumuz başımızın arkasında kenetlenmiş olarak, Kollar başın üzerine kaldırılmış veya her iki kolumuz başımızın arkasında kenetlenmiş olarak, Kollar belde olacak şekilde her iki meme, meme başı, koltuk altları ve meme altı bölgesini dikkatlice inceleyin. Kollar belde olacak şekilde her iki meme, meme başı, koltuk altları ve meme altı bölgesini dikkatlice inceleyin. 08.12.2016108

109 Memelerde belirgin asimetri, büyüme, Meme derisinde çekinti, deride portakal kabuğu görünümü; kızarıklık, Meme başlarında çökme ve kabuklu lezyonlar olup olmadığına dikkat edin. Koltuk altında beze, üst kolda anormal şişlik önemlidir. 08.12.2016109

110 2) Elle muayene Elle muayene elin işaret, orta ve yüzük parmaklarının iç yüzeylerini kullanın. Memenin kendisini, meme başları, koltukaltları ve meme altı bölgelerini dikkatlice muayene edin. Sağ meme için sol, sol meme için sağ elinizi kullanın 08.12.2016110

111 Köprücük kemiğinin altından başlayarak, tüm meme bölgesini muayene edin. 1.Elinizi kaldırmadan kaydırarak birbirine paralel dikey çizgiler çizerek 2.Köprücük kemiğinin altından başlayarak saat ibresi yönünde giderek içice geçen daireler çizerek 3.Meme başında sonlanan oklar şeklinde tüm memenizi muayene edin. 08.12.2016111

112 Meme cildine yakın, yüzeyel lezyonları hissetmek için önce hafif basınçla, daha derindeki lezyonlar için orta şiddette basınç ve en derindeki lezyonları hissetmek için daha fazla basınç uygulayın. Elinizin başparmak ve işaret parmakları arasında meme başını sıkarak akıntı olup olmadığını kontrol edin. 08.12.2016112

113 Ayakta veya Duşta elle muayene Meme muayenesi yapılacak taraftaki kolunuzu başın üstüne veya arkasına koyun. Diğer elinizin 3 orta parmağının yastık bölümleriyle dairesel hareketler çizerek ve baskı şiddetini hafiften kuvvetliye doğru artırarak muayeneye başlayın. Aynı muayeneleri diğer göğsünüzde tekrarlayın. 08.12.2016113

114 Yatarak elle muayene Muayene edeceğiniz taraftaki omuz altına küçük bir yastık veya katlanmış bir havlu yerleştirin. Aynı taraftaki kolunuzu başınızın üstüne koyun. Diğer elinizin 3 orta parmağının yastık bölümleriyle dairesel hareketler çizerek ve baskı şiddetini hafiften kuvvetliye doğru artırarak muayeneye başlayın. 08.12.2016114

115 08.12.2016115

116 08.12.2016116