ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ VE UYGULAMALARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER Esin HAMARAT Tıbbi ve Özel Atıklar Şube Müdürlüğü Marmaris, Ekim 2008.

... konulu sunumlar: "ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ VE UYGULAMALARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER Esin HAMARAT Tıbbi ve Özel Atıklar Şube Müdürlüğü Marmaris, Ekim 2008."— Sunum transkripti:

1 ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ VE UYGULAMALARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER Esin HAMARAT Tıbbi ve Özel Atıklar Şube Müdürlüğü Marmaris, Ekim 2008

2 21.01.2004 Tarih ve 25353 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Yürürlükten Kaldırılmıştır. Yeni Yönetmelik 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yapılan düzenlemeyle Yönetmelik Avrupa Birliği 75/439 EC Sayılı Atık Yağ Direktifine Tam Uyumlu Hale Getirilmiştir.

3 YENİ YÖNETMELİKTEKİ ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER MADDE 4- TANIMLAR Yakma, Atık Yağların Geri Kazanılması, I. Kategori Atık Yağ, II. Kategori Atık Yağ, III. Kategori Atık Yağ, Ön Lisans, Kota vb. tanımlar yürürlükten kaldırılmıştır. İşleme, Yetkilendirilmiş Kuruluş vb. tanımlar Yeni Yönetmeliğe eklenmiştir.

4 MADDE-7 İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜKLERİNİN GÖREVLERİ Belediyeler ile işbirliği yapılarak, atık yağ taşıyacak lisanslı araçların şehir içi hareketlerini kolaylaştırıcı tedbirlerin alınması hükme bağlanmıştır. EK-2 Atık Yağ Beyan Formu formatı değiştirilmiş, atık yağların atık kodu ve kategorilerine göre tanımlanması sağlanmıştır.

5 MADDE-7 İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜKLERİNİN GÖREVLERİ (Ç) Bendine istinaden, üreticilerden toplanan atık yağ beyan formlarının kontrol edilip eksilikleri giderildikten sonra Bakanlığa gönderilmesi gerekmektedir.  Özellikle; yeni formattaki atık yağ beyan formlarında atık yağ kodu ve atık yağ kategorisine ilişkin bilgilerin doğru olması sağlanmalıdır.

6 (......) YILINA AİT ATIK YAĞ BEYAN FORMU 3 – Tesisinizden kaynaklanan atık yağların atık kodunu ve miktarını belirtiniz. Atık Kodu (*) Miktarı (Ton/Yıl) (*) Söz konusu atık kodları 5/7/2008 tarihli ve 26927 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin EK-IV ünde yer alan Atık Listesinden faydalanılarak doldurulacaktır. 4 – Tesisinizden kaynaklanan atık yağları kategori ve miktarına göre aşağıdaki tabloda belirtiniz. Atık Yağ kategorisiMiktarı (Ton/Yıl) I. Kategori II. Kategori III. Kategori

7 MADDE-10 MOTOR YAĞI ÜRETİCİ VE İTHALATÇILARI Kota uygulaması kaldırılmıştır. Ancak, motor yağı üretici ve ithalatçılarının atık motor yağlarının toplanması, işlenmesi veya bertarafının sağlanması ile ilgili yükümlülükleri devam etmektedir.

8 MADDE-13 ATIK MOTOR YAĞLARININ TOPLANMASI Atık motor yağlarının, motor yağı üreticileri veya bunların yetkilendirilmiş kuruluşları tarafından toplanması hükme bağlanmıştır.  Bu maddeye göre; atık motor yağları, motor yağı üreticileri veya bunların yetkilendirilmiş kuruluşları dışındaki gerçek ve tüzel kişiler (işleme ve bertaraf tesisleri ile bunların lisanslı taşıma firmaları vs.) tarafından toplanmayacaktır.

9 MADDE- 15 ATIK YAĞ ANALİZLERİ Atık yağ kategori analizleri yetkilendirilmiş kuruluşlar, işleme veya bertaraf tesisleri tarafından yaptırılmış olan atık yağ üreticileri, tekrar bir analiz yaptırmaya gerek olmadan bu analizleri kullanabilirler. Atık yağ kategorisini etkileyecek koşulların oluşması durumunda atık yağ analizi yenilenerek Bakanlığa bilgi verilmesi zorunludur. Analizlerin Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuarlarda yapılması zorunlu hale getirilmiştir.  Yetkilendirilmiş laboratuvarlara ilişkin güncel bilgilere Bakanlığımız Çevre Referans Laboratuvarı internet sitesinden ulaşılabilmektedir.

10 MADDE-16 ATIK YAĞLARIN TAŞINMASI Atık yağların taşınması ve taşıma araçlarının lisans almasına ilişkin esaslar 1/1/2010 tarihine kadar Yönetmelik Geçici Madde-2 de yer alan hükümlere göre yürütülecektir.Buna göre;  Atık yağ taşıyacak araçlarda bulunması gereken teknik özellikler Geçici Madde-2 de ayrıntılı olarak tanımlanmıştır.  Mevcut lisanslı araçlar, 1 yıl içinde Geçici Madde-2 de tanımlanan teknik koşullara uyum sağlamak zorundadır.

11 Atık Yağ Taşıyan Araçlarda Bulunacak Ekipmanlar 10 yaş sınırı, emme hortumu, santrifüj pompa, filtre, sayaç vb.

12 MADDE-20 ATIK YAĞ RAFİNASYON VE REJENERASYON TESİSLERİ Atık yağ rafinasyon ve rejenerasyon tesislerinde, Yönetmelik EK-1’e göre I.kategori atık endüstriyel yağlar ve atık motor yağları ile PCB, toplam halojen ve klorür parametreleri II. kategori sınırlarını aşmayan II. kategori atık endüstriyel yağlar işlenebilir. Rafinasyon ve rejenerasyon tesislerinin ISO 14001 veya eşdeğeri çevre yönetim sistemine sahip olması gerekmektedir.

13 ANKARAİZMİRGAZİANTEPKONYA 4423 KOCAELİOSMANİYEKİLİSVAN 1111 ADANAMARDİNİSTANBULTEKİRDAĞ 1111 BALIKESİR TOPLAM 22 FİRMA 1 LİSANSLI ATIK YAĞ RAFİNASYON VE REJENERASYON TESİSLERİ (Ekim, 2008)

14 MADDE -21 ATIK YAĞLARIN ENERJİ GERİ KAZANIMI AMACIYLA KULLANIMI Geri kazanıma uygun olmayan II. kategori atık yağlar ile I. ve II. kategori atık yağların geri kazanım işlemleri sonucunda ürün kalitesi tutturulamayan atık yağlar, enerji geri kazanımı amacıyla mevcut yakıta ilave edilerek kullanılabilir.

15 BOLUÇANAKKALEİSTANBULANKARAKONYA 11121 MERSİNİZMİRBURSAMARDİNADANA 14111 MUĞLANİĞDEKARSKOCAELİORDU 11131 KAYSERİAYDINHATAYKIRKLARELİEDİRNE 11121 BALIKESİRDENİZLİ 11 TOPLAM 29 FİRMA LİSANSLI İLAVE YAKIT TESİSLERİ (Mayıs, 2008)

16 MADDE -26 KAYIT TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ Atık yağ üreticileri, yetkilendirilmiş kuruluşlar, yağ üreticileri, işleme ve bertaraf tesisleri, atık kodlarını esas alarak atık yağlara ilişkin işlemler hakkında kayıt tutmakla yükümlüdür. Kayıt altına alınan belgeler 5 yıl süre ile muhafaza edilecektir.

17 ATIK MADENİ YAĞLARIN KONTROL VE İZLEME SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASI PROJESİ Tübitak Marmara Araştırma Merkezi tarafından yürütülen proje 15.03.2008 tarihinde başlamıştır. Proje süresi 3 yıldır. Proje kapsamında illerde yürütülecek çalışmalarda görev alacak teknik personel listesi oluşturulmuştur. Proje kapsamında, madeni yağ sektörü durum analizi, kullanım alanlarına göre atık yağ kategorilerinin belirlenmesi, geri kazanım tesislerinin incelenmesi, alt yapı ihtiyaçlarının belirlenmesi, veri tabanı destekli izleme sisteminin oluşturulması gibi çalışmalar yer almaktadır.

18 ATIK YAĞ YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR Atık Yağ Üreticilerinin Kayıt Altına Alınamaması  Atık yağ beyan formlarında istenen kayıt seviyesine ulaşılamamıştır.  2007 yılında illerden gelen atık yağ beyan formu 2200 adettir. 2004 yılından itibaren beyan yoluyla kayıt altına alınan atık yağ miktarı 25.000 ton civarındadır. Bu miktar Türkiye’de oluşan atık yağın % 10 unu temsil etmektedir.

19 ATIK YAĞ YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR Geri Kazanım ve Bertaraf Tesislerinin Denetimi  Geri kazanım işlemleri sonucu oluşan her türlü atığın tespiti ve kontrol altına alınmasında sorunlar yaşanmaktadır.  Geri kazanım firmaları tarafından Bakanlığımıza beyan edilen geri kazanım sonrası oluşan atıklara ilişkin bilgiler çoğu zaman gerçeği yansıtmamaktadır.

20 ATIK YAĞ YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR F-B OİL OSMANİYE ENGİN GERİ KAZANIM ANKARA CAN KİMYA ADANA Farklı geri kazanım üniteleri ve yöntemleri (destilasyon, vakum, kil, asit vb.) nedeniyle geri kazanım sonrası çıkan atık miktarları değişmektedir. Ortalama verimlilik % 55.

21 GERİ KAZANIM SÜRECİNDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR VE ÖNERİLEN BERTARAF YÖNTEMLERİ Geri Kazanım Yöntemi Atık Motor YağıAtık End. YağÖnerilen Bertaraf Yöntemi Bitiş sürecinde kil/ bentonit filtresi % 5-15 atık kil% 0,5-1 atık kil Tehlikeli Atık Yakma ve Çimento Fabrikalarında Ek Yakıt Destilasyon% 1-4 dip çamuru % 0,5-1 dip çamuru Tehlikeli Atık Yakma Asit Destilasyonu % 25’e kadar asit katran Tehlikeli Atık Yakma ve Çimento Fabrikalarında Ek Yakıt Uygulanan geri kazanım tekniğine bağlı olarak geri kazanım tesisinin ürettiği atığın miktarı ve türü değişiklik gösterir.

22 ATIK YAĞ YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR Atık yağ yakan tesislerin yakma sistemlerinin kontrolünde sıkıntılar yaşanmaktadır. Farklı fırın ve baca ünitelerine bağlı olarak havaya verilen emisyonlarda farklılıklar olabilmektedir. ÇİMENTO FABRİKASI FIRIN UZUNLUĞU 50-65 M.

23 ATIK YAĞ YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR DEMİR ÇELİK HADDEHANESİ Tav Fırını (Pay-Metal), Hatay FIRIN BACA FIRIN UZUNLUĞU 22 M.

24 ATIK YAĞ YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR Baca Gazı Ölçüm Cihazı (Pay-Metal), Hatay Sürekli ölçüm cihazları ile anlık olarak CO, CO2, SO2, NO, O2 ölçümleri yapılabilmekte dir

25 ATIK YAĞ YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR Atık Yağ Taşıyan Araçların Lisanslandırılması  Atık yağ taşıyan araç ve firmaların lisanslandırılmasında 2005/11 sayılı Tehlikeli Atık Taşınımı Hakkında Genelgeye ve Yönetmeliğe uygun belgeleme yapılmalıdır. Firma Lisans kodlarında AY harfleri bulunmalı, taşınacak atık yağ kodları Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği EK-7 Listesinden verilmelidir. Taşıma lisanslarında, atık kod numaraları yerine sadece tehlikeli özellik kodlarının (H) kullanılması taşıyıcı araçların sınıflandırılmasında sorunlar oluşturmaktadır.

26 Ulusal Atık Taşıma Formlarının Doldurulması  Formların üretici bölümünde atık kod numaralarının, adres ve miktar bilgilerinin yanlış beyan edilmesi, atık yağ envanter çalışmalarını aksatmaktadır.  Taşıyıcı bölümünde, firma bilgilerinin eksikliği taşımanın kontrol edilmesini güçleştirmektedir.  Atığın üreticiden çıkış tarihi ile bertarafçıya teslimi arasında çok uzun süreler olması, taşımanın yasal olup olmadığı yönünde tereddüt oluşturmaktadır. ATIK YAĞ YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR

27 ATIK YAĞ TOPLAMA BİLGİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ TÜRKİYE GENELİNDE YILDA YAKLAŞIK 250.000 TON ATIK YAĞ OLUŞMAKTADIR. 2007 YILINDA BAKANLIK TARAFINDAN KAYIT ALTINA ALINABİLEN ATIK YAĞ MİKTARI YAKLAŞIK 50.000 TON DUR.  İLAVE YAKIT TESİSLERİ =17.000 TON  GERİ KAZANIM TESİSLERİ = 19.000 TON  İZAYDAŞ VE DİĞER (İLLEGAL) =14.000 TON 200.000 TON ATIK YAĞ KAYIT DIŞIDIR. KAYIT ALTINA ALINAMAYAN ATIK YAĞLAR;  ISINMA VE ENERJİ AMACIYLA YAKILMAKTADIR.  LİSANSSIZ TESİSLERDE BASİT İŞLEMLERLE TEMİZLENEREK DOĞRUDAN AKARYAKITA KARIŞTIRILMAKTADIR.

28 ÜLKE GENELİNDE ETKİN BİR ATIK YAĞ YÖNETİMİ SAĞLANMASI İÇİN DAHA ÇOK SAYIDA ATIK YAĞ ÜRETİCİSİNE ULAŞILMASI VE ÜRETİCİLERİN ATIK YAĞLARINI DOĞRU TANIMLAMALARININ VE YÖNETMELİĞE UYGUN OLARAK BERTARAF ETMELERİNİN SAĞLANMASI GEREKMEKTEDİR. EN BÜYÜK ATIK YAĞ ÜRETİCİSİ DURUMUNDAKİ KAMU KURUM VE KURULUŞLARININ; ATIK YAĞLARININ MEVZUATA UYGUN OLARAK BERTARAFINI SAĞLAMALARI GEREKMEKTEDİR. ATIK YAĞIN İLLEGAL KULLANIMLARINA OLAN TALEBİN YASAL YAPTIRIMLARLA ENGELENMESİ ÖNEM TAŞIMAKTADIR.

29 LİSANSLI ATIK YAĞ GERİ KAZANIM VE BERTARAF TESİSLERİNE İLİŞKİN BİLGİLERE www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr İnternet adresinden ulaşabilirsiniz.