Türkiye’de Merkezî Yönetim Bütçeleme Süreci. TÜRK BÜTÇE S İ STEM İ NDE BÜTÇEN İ N HAZIRLANMASI MERKEZ İ YÖNET İ M BÜTÇE KANUN TASARISININ TÜRK İ YE BÜYÜK.

... konulu sunumlar: "Türkiye’de Merkezî Yönetim Bütçeleme Süreci. TÜRK BÜTÇE S İ STEM İ NDE BÜTÇEN İ N HAZIRLANMASI MERKEZ İ YÖNET İ M BÜTÇE KANUN TASARISININ TÜRK İ YE BÜYÜK."— Sunum transkripti:

1 Türkiye’de Merkezî Yönetim Bütçeleme Süreci

2 TÜRK BÜTÇE S İ STEM İ NDE BÜTÇEN İ N HAZIRLANMASI MERKEZ İ YÖNET İ M BÜTÇE KANUN TASARISININ TÜRK İ YE BÜYÜK M İ LLET MECL İ S İ ’NE SUNULMASI VE GÖRÜŞÜLMES İ BÜTÇEN İ N UYGULANMASI SÜREC İ BÜTÇEN İ N DENET İ M İ

3 Harcama Talimatı, Sorumluluk ve Giderlerin Gerçekleştirilmesi Bütçelerden harcama yapılabilmesi için harcama yetkilisinin, harcama talimatı vermesi gerekmektedir. Harcama talimatlarında; ◦ hizmet gerekçesi, ◦ yapılacak işin konusu ve tutarı, ◦ süresi, ◦ kullanılabilir ödene ğ i, ◦ gerçekleştirme usulü ile ◦ gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.

4 Harcama Talimatı, Sorumluluk ve Giderlerin Gerçekleştirilmesi Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile di ğ er mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve KMYK çerçevesinde yapmaları gereken di ğ er işlemlerden sorumludur.

5 Harcama Talimatı, Sorumluluk ve Giderlerin Gerçekleştirilmesi Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındı ğ ının veya gerçekleştirildi ğ inin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.

6 Harcama Talimatı, Sorumluluk ve Giderlerin Gerçekleştirilmesi Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin ışlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.

7 Harcama Talimatı, Sorumluluk ve Giderlerin Gerçekleştirilmesi Elektronik ortamda oluşturulan ortak bir veri tabanından yararlanmak suretiyle yapılacak harcamalarda, veri giriş işlemleri gerçekleştirme görevi sayılır.

8 Ödenmeyen Giderler ve Bütçeleştirilmiş Borçlar Ödeme emri belgesine ba ğ landı ğ ı hâlde ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir. Ancak malın alındı ğ ı veya hizmetin yapıldı ğ ı mali yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir.

9 Ön Ödeme Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılı ğ ı ödene ğ in saklı tutulması kaydıyla, ilgili kanunlarda öngörülen hâller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme yapılabilir.

10 Ön Ödeme Verilecek avansın üst sınırları Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda gösterilir. Sözleşmesinde belirtilmek ve yüklenme tutarının yüzde otuzunu geçmemek üzere, yüklenicilere, teminat karşılı ğ ında bütçe dışı avans ödenebilece ğ i ve ilgili kanunların bütçe dışı avans ödenmesine ilişkin hükümlerinin saklı oldu ğ una yer verilmiştir.

11 Gelirlerin Toplanması Gelir Politikası ve İ lkeleri : Gelirlerin toplanmasında tarh, tahakkuk, tebli ğ ve tahsil olmak üzere 4 aşama söz konusundur. Bu aşamaların gerçekleşmesinde ilkeler: ◦ Maliye Bakanlı ğ ı, gelir politikaları ve uygulamaları konusunda ilkelerini, amaçlarını, stratejilerini ve taahhütlerini her mali yılbaşında kamuoyuna duyurur. ◦ Mükellef ve sorumlulara vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerini kolayca yerine getirebilmeleri için gerekli hizmetler sa ğ lanır. ◦ Mükellef ve sorumluların vergiye uyumu teşvik edilir. ◦ Hakların korunması ve yükümlülükler konusunda mükelleflerin bilgilendirilmesi için ilgili idareler tarafından gerekli önlemler alınır.

12 Gelirlerin Dayanakları Devletin gelirleri anayasal güvence altına alınmiştır. vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, de ğ iştirilir veya kaldırılır. Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri, gelirlerinin kanuni dayanaklarını bütçelerinde göstermek zorundadırlar. Bütçelerinde yer alan bu gelirler, Maliye Bakanlı ğ ı ya da yetkili idareler tarafından yukarıda belirtilen süreç (tarh, tahakkuk, tebli ğ ve tahsil) çerçevesinde elde edilir.

13 Özel Gelirler Özel gelirlerin karşılı ğ ında idarelere tahsis edilen özel ödenek miktarları gösterilir. Bu özel ödenek miktarları, tahsil edilen özel gelir tutarını geçemez. Geçmesi hâlinde, ödenek eklenemez. Ayrıca Merkezî Yönetim Bütçe özel gelirlerin ödenek kaydına, gelecek yıla devrine, iptaline ilişkin yetki ve işlemler yer alır.

14 Ba ğ ış ve Yardımlar Ba ğ ış ve yardımlar her zaman için kamu gelirleri arasında yerini almiştır. Herhangi bir gerçek veya tüzel kışi ba ğ ış ve yardımda bulunabilir. Ancak, bu ba ğ ış ve yardımlar katiyen bir kamu hizmetinin karşılı ğ ı olarak kabul edilemez. Bu şekilde bir tahsilât söz konusu olamaz. Aynî olan ba ğ ış ve yardımlar de ğ erlemeye tabi tutulmak şartıyla bütçeye gelir olarak kaydedilir.

15 Ba ğ ış ve Yardımlar Kamu idarelerine yapılan şartlı ba ğ ış ve yardımların, şart kılındı ğ ı amaca yönelik olarak harcanması zorunludur. Ayrıca, söz konusu bu ödeneklerden mali yılsonuna kadar harcanmamiş olan tutarlar, ba ğ ış ve yardımın amacı gerçekleşinceye kadar ertesi yıl bütçesine devir olunarak ödenek kaydedilir.

16 Ba ğ ış ve Yardımlar Şartlı yapılan ba ğ ış ve yardımlar kullanılmadı ğ ı veya kullanım amacının dışında kullanıldı ğ ı iddiasıyla ba ğ ış yapanlar tarafından geri istenebilir.

17 Faaliyet Raporları ve Kesin Hesap Faaliyet Raporları Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri, her yıl faaliyet raporu hazırlar. Hazırladıkları bu raporlarla ile ilgili hesap verme sorumlulu ğ una sahiptir. Harcama yetkilileri, birim faaliyet raporlarını esas alarak idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet raporunu düzenler.

18 Faaliyet Raporları ve Kesin Hesap Faaliyet Raporları Üst yönetici, düzenlenen bu idare faaliyet raporunu kamuoyuna açıklar. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve sosyal güvenlik kurumları, idare faaliyet raporlarının birer örne ğ ini Sayıştaya ve Maliye Bakanlı ğ ına gönderirler.

19 Faaliyet Raporları Mahallî idarelerce hazırlanan idare faaliyet raporlarının birer örne ğ i de Sayıştay ve İ çişleri Bakanlı ğ ına gönderilir. İ çişleri Bakanlı ğ ı da tıpkı üst yöneticiler gibi bu raporları esas alarak mahallî idareler genel faaliyet raporunu hazırlar ve kamuoyuna açıklar. İ çişleri Bakanlı ğ ı aynı zamanda raporu Sayıştay ve Maliye Bakanlı ğ ına da gönderir.

20 Faaliyet Raporları Merkezî yönetim kapsamındaki idareler ile sosyal güvenlik kurumlarında; bu kurumların bir mali yıldaki faaliyet sonuçları, Maliye Bakanlı ğ ı tarafından hazırlanacak olan genel faaliyet raporunda gösterilir. Bu raporda, mahallî idarelerin mali yapılarına ilışkin genel de ğ erlendirmelere de yer verilir. Maliye Bakanlı ğ ı, en son toplu hâle getirdi ğ i bu genel faaliyet raporunu kamuoyuna açıklar ve bir örne ğ ini Sayıştaya gönderir. Sayıştay, mahallî idarelerin raporları hariç idare faaliyet raporlarını, TBMM ye sunar.

21 Faaliyet Raporları TBMM bu raporlar do ğ rultusunda kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme sorumluluklarını görüşür. Bu görüşmelere üst yönetici veya görevlendirece ğ i yardımcısının ilgili bakanla birlikte katılması zorunludur.

22 Faaliyet Raporları 5018 / 41. md idare faaliyet raporu, ilgili idare hakkındaki genel bilgilerle birlikte düzenlenir. Bu düzenlemede aynı zamanda; ◦ Kullanılan kaynaklar, ◦ Bütçe hedef ve gerçekleşmeleri ile meydana gelen sapmaların nedenleri, ◦ Varlık ve yükümlülükleri ile yardım yapılan birlik, kurum ve kuruluflların faaliyetlerine ilışkin bilgileri de kapsayan mali bilgiler, ◦ Stratejik plan ve performans programı uyarınca yürütülen faaliyetler ve performans bilgileri, yer alır.

23 Kesin Hesap Kanunu TBMM, Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu’nun uygulanmasından sonra ortaya çıkan sonuçları kesin hesap kanunuyla onar ya da onamaz. Kesin Hesap Kanunu tasarısı Maliye Bakanlı ğ ı tarafından hazırlanır. Kesin Hesap Kanun tasarısı, izleyen mali yılın haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulu tarafından TBMM ye sunulur ve bir örne ğ i Sayıştaya gönderilir.

24 Kesin Hesap Kanun tasarısının ekinde Genel mizan, Bütçe gelirleri kesin hesap cetveli ve açıklaması, Bütçe giderleri kesin hesap cetvelleri ve açıklaması, Bütçe gelir ve giderlerinin iller ve idareler itibarıyla da ğ ılımı, Devlet borçları ve Hazine garantilerine ilışkin cetveller, Yılı içerisinde silinen kamu alacakları cetveli, Mal yönetim hesabı icmal cetvelleri, Maliye Bakanlı ğ ı tarafından gerekli görülen di ğ er belgeler yer alır. ◦ Maliye Bakanlı ğ ı, bütçelerin kesin hesabının düzenlenmesine ilışkin usul ve esasları belirlemekte yetkili kurumdur. İ darelerin faaliyet raporları, genel faaliyet raporu, dış denetim genel de ğ erlendirme raporu ve kesin hesap kanunu tasarısı ile merkezî yönetim bütçe kanunu tasarısı birlikte görüşülür. Ancak bu raporlar ile genel uygunluk bildirimi TBMM komisyonlarında öncelikle görüşülür.

25 Genel Uygunluk Bildirimi Genel uygunluk bildirimi, dış denetim raporları, idare faaliyet raporları ve genel faaliyet raporu dikkate alınarak hazırlanır. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri için düzenlenecek olan genel uygunluk bildirimini Sayıştay hazırlar. Sayıştay hazırladı ğ ı genel uygunluk bildirimini, ilişkin oldu ğ u kesin hesap kanun tasarısının verilmesinden başlayarak 75 gün içinde TBMM ye sunar.

26 BÜTÇEN İ N DENET İ M İ Türk bütçe sistemi içersinde 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çerçevesinde ◦ (1) iç kontrol sistemi ve ◦ (2) dış denetim olmak üzere iki ayrı denetim şekli mevcuttur.

27 BÜTÇEN İ N DENET İ M İ İ ç Kontrol Sistemi İ ç kontrol, idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak; ◦ Faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şeekilde yürütülmesini, ◦ Varlık ve kaynakların korunmasını, ◦ Muhasebe kayıtlarının do ğ ru ve tam olarak tutulmasını, ◦ Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sa ğ lamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan mali ve di ğ er kontroller bütünüdür.

28 BÜTÇEN İ N DENET İ M İ İ ç kontrolün amacı; ◦ Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini, ◦ Kamu idarelerinin kanunlara ve di ğ er düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini, ◦ Her türlü mali karar ve ışlemlerde usulsüzlük ve yolsuzlu ğ un önlenmesini, ◦ Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini, ◦ Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını sa ğ lamaktır.

29 Ön Mali Kontrol Ön mali kontrol, harcama birimlerinde ışlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılan kontroller ile mali hizmetler birimi tarafından yapılan kontrolleri kapsar. Ön mali kontrol süreci, mali karar ve işlemlerin hazırlanması, yüklenmeye girışilmesi, iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi ve belgelendirilmesinden oluşur.

30 Ön Mali Kontrol Mali hizmetler birimi; her kamu idaresinde mali hizmetleri yürütmek üzere mali hizmetler birimi kurulur. Kamu idarelerinin Strateji Geliştirme Başkanlı ğ ı, Strateji Geliştirme Daire Başkanlı ğ ı ve strateji geliştirme ile ilgili mali hizmetlerin yerine getirildi ğ i müdürlükleri mali hizmetler birimi olarak görev yapar.

31 İ ç Denetim iç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına de ğ er katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmedi ğ ini de ğ erlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan ba ğ ımsız, nesnel güvence sa ğ lama ve danışmanlık faaliyeti olarak tanımlanmaktadır.

32 İ ç Denetim İ ç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır. Kamu idarelerinin yapısı ve personel sayısı dikkate alınmak suretiyle, İ ç Denetim Koordinasyon Kurulunun uygun görüşü üzerine, do ğ rudan üst yöneticiye ba ğ lı iç denetim birimi başkanlıkları kurulabilir.

33 İ ç denetçi ve görevleri Üst yöneticinin önerilerini dikkate alarak kamu idarelerinin yıllık iç denetim programını hazırlayanlardır. Hazırladıkları programlar, aynı zamanda üst yönetici tarafından onaylanır.

34 İ ç denetçilerin görevleri ◦ Nesnel risk analizlerine dayanarak kamu idarelerinin yönetim ve kontrol yapılarını de ğ erlendirmek. ◦ Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak. ◦ Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak. ◦ İ darenin harcamalarının, mali işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunlu ğ unu denetlemek ve de ğ erlendirmek.

35 İ ç denetçilerin görevleri ◦ Mali yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak. ◦ Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak. ◦ Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlandı ğ ında, ilgili idarenin en üst amirine bildirmek.

36 İ ç denetçi İ ç denetçi, görevinde ba ğ ımsızdır ve iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz. İ ç denetçiler, raporlarını do ğ rudan üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst yönetici tarafından de ğ erlendirmek suretiyle gere ğ i için ilgili birimler ile mali hizmetler birimine verilir. İ ç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından en geç iki ay içinde İ ç Denetim Koordinasyon Kuruluna gönderilir.

37 Dış Denetim Harcama sonrası yapılan dış denetim, Sayıştay tarafından yürütülür. Bunun amacı ise genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme sorumlulu ğ u çerçevesinde, yönetimin mali faaliyet, karar ve ışlemlerinin; kanunlara, kurumsal amaç, hedef ve planlara uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının TBMM ye raporlanmasıdır.

38 Dış Denetim Dış denetim, genel kabul görmüş uluslararası denetim standartları dikkate alınarak, Kamu idaresi hesapları ve bunlara ilışkin belgeler esas alınarak mali tabloların güvenilirli ğ i ve do ğ rulu ğ una ilışkin mali denetimi ile kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilışkin mali ışlemlerinin kanunlara ve di ğ er hukuki düzenlemelere uygun olup olmadı ğ ının tespiti,

39 Dış Denetim Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadı ğ ının belirlenmesi, faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından de ğ erlendirilmesi suretiyle gerçekleştirilir.

40 ÖRTÜLÜ ÖDENEK KAVRAMI VE UYGULAMASI Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüz kadar ilgili kanunlarda ve uygulamada yer alan “örtülü ödenek” eski adı ile “tahsisatı mesture”, gizli tutulan resmi işlerde harcanmak için hükümetin emrine verilen para Cumhuriyet tarihinde ilk olarak 1927 tarihli 1050 sayılı Genel Muhasebe Kanunu’nda örtülü ödene ğ e yer verilmiştir.

41 ÖRTÜLÜ ÖDENEK KAVRAMI VE UYGULAMASI “Kanunlarla verilen görevlerin gerektirdi ğ i istihbarat hizmetlerini yürüten di ğ er kamu idarelerinin bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir.” denilmiştir. Örtülü ödenek, bu amaçlar dışında ve Başbakanın ve ailesinin kışisel harcamaları ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlarında kullanılamaz. İ lgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı, genel bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde beşini geçemeyece ğ i yine yasa maddesinde belirtilmiştir.

42 TAMAMLAYICI ÖDENEK KAVRAMI VE GEL İ Ş İ M İ Bu ödenek ne 5018 sayılı Kanun’da ne de di ğ er kanunlarda tanımlanmiştır. TAMAMLAYICI ÖDENEK: mevzuatın öngördü ğ ü haller dışında, ödenekten fazla yapılan harcamanın, yasama organınca yerinde görülerek kesin hesap kanunu ile onaylanması şeklinde uygulanmakta, başlangıç ödene ğ inden fazla harcama yapıldı ğ ından “başlangıç ödene ğ ini yapılan harcamaya tamamlama” şeklinde yorumlandı ğ ından bu ödene ğ e “tamamlayıcı ödenek” adı verilmiştir. Aslında 5018 sayılı Kanun ödenek üstü harcamanın yapılmasını yasaklamiştır.

43 TAMAMLAYICI ÖDENEK KAVRAMI VE GEL İ Ş İ M İ Ödenek üstü yapılan bu harcamalar sorumlu bakanlık olan Maliye Bakanlı ğ ının izni ile gerçekleştirilmekte ve kesin hesap kanun tasarısına konularak TBMM’nin onayına sunulmakta ve meclis tarafından kabul edilerek tamamlayıcı ödenek adını almaktadır.

44 TAMAMLAYICI ÖDENEK KAVRAMI VE GEL İ Ş İ M İ TBMM, kesin hesabı görüşürken ödenek üstü harcama konularını dikkate alır. Ödenekten fazla yapılan harcama, yasama organınca yerinde görülürse, tamamlayıcı ödenek verilir. Tamamlayıcı ödenek başlangıç ödene ğ i mahiyetinde kabul edilmekte, böylece başlangıç ödene ğ inin o kadar verildi ğ i düşünülerek ilgililerin bu konudaki sorumlulu ğ unun kalkması sa ğ lanmaktadır.

45 TAMAMLAYICI ÖDENEK KAVRAMI VE GEL İ Ş İ M İ Tamamlayıcı ödenek TBMM tarafından bütçe kanunu ile verilmeyen ancak sonrasında kesin hesap kanunu ile TBMM tarafından verilen bir ödenektir. Tamamlayıcı ödene ğ in kanuni bir dayana ğ ı bulunmamakla beraber uygulamanın getirmiş oldu ğ u bir zorunluluk olarak kabul edilmektedir. Bütçenin, açıklık, anlaşılır olma, yıllık, önceden izin, program bazında onaylama ilkelerine ters düşmektedir

46 Çok Yıllı Bütçeleme Temel amaç, kamu yönetiminde mali disiplini sa ğ lamak ve performans esaslı bütçeyi uygulamak.

47 Çok Yıllı Bütçeleme Sürecine Geçilmesinin Nedenleri - Gelecekle ilgili belirsizlikleri azaltmak, - Orta vadeli ekonomik ve mali istikrarı sa ğ lamak, - Özel sektörün yatırım kararları için gerekli ortamı hazırlamak, - Bütçe-plan ilişkisini güçlendirmek, - Kamu hizmetlerinde etkinli ğ i arttırmak

48 Çok Yıllı Bütçeleme Yıllık bütçe uygulandıkları dönem ihtiyaçlarını yansıtır Çok yıllı bütçeleme, çok yıllı gelir ve harcama tahminleri

49 Çok Yıllı Bütçeleme Devletin gelecek bir yıl esas olmak üzere bu yılı izleyen birkaç yıla ilişkin gider ve gelir tahminlerinin yer aldı ğ ı, gelecek yıla ilişkin gider ve gelirlerinin yürütülüp uygulanması konusunda hükümetin parlamentodan yetki ve izin aldı ğ ı bir bütçeleme şeklidir. Yıllık ilkesi geçerlili ğ ini korur

50 Çok Yıllı Bütçeleme Çok yıllı bütçeleme süreci içinde ekonomik birimler hükümetin kamu hizmetlerine, ekonomik ve mali hedeflerine ilişkin orta vadeli yaklaşımlarını ö ğ renerek gelece ğ e yönelik kararlarını daha gerçekçi bir şekilde belirleyebilmektedirler. Çok yıllı bütçeleme uygulamaları 2-4 yıl arasındadır.

51 Çok Yıllı Bütçelemenin Aşamaları ve Özellikleri Kamu bütçelerinin çok yıllı(orta vadeli) bir yapıya bürünmesi için belli aşamaların gerçekleşmesi zorunludur. Bu aşamalar; - orta vadeli mali yapı; orta vadeli mali hedefleri ve projeksiyonları içermektedir - orta vadeli bütçe yapısı; ulusal amaçlara uygun mali amaçlara ve önceliklere göre kaynak da ğ ılımını yapmayı hedeflemektedir - orta vadeli harcama yapısı; orta vadeli bütçe yapısına çıktı esaslı bütçeleme mantı ğ ının dahil edilmesiyle belirlenmektedir.

52 Çok Yıllı Bütçelemenin Aşamaları ve Özellikleri Orta vadeli harcama yapısı; karar alıcıların orta vadedeki harcama sınırlarını öngörmelerine yardımcı olan, bu sınırları orta vadedeki harcama politikaları ve maliyetleri ile ilişkilendirmesine imkan veren kamu harcama programlarını geliştirmeye yönelik bir süreç. 3 yıllık makro mali program = 3 yıllık kamu hizmet alanları stratejik planları

53 Çok Yıllı Bütçelemenin Özellikleri Tüm mali hedefleri tanımlar ve gelecek bütçeler için gerekli kaynakları hazırlar, Uygulanmasına karar verilen politikaların maliyetlerini tespit eder, Gelecek bütçeler için bugün verilen kararlara uzun dönemli bir anlam kazandırır ve harcamaların gelecekte de arttırılabilmesine imkan verir, Orta vadeli hedeflere daha güvenli şekilde ulaşılmasını sa ğ lar, Toplumsal güveni güçlendirmek amacıyla güvenilir bir mali konsolidasyon (sa ğ lamlaştırma) anlamına gelir

54 Çok Yıllı Bütçelemenin Temel İ lkeleri Çok yıllı bütçelemenin gelişmesine yönelik olarak Dünya Bankası; - makro disiplinin sa ğ lanması, - stratejik önceliklere göre kamu kaynaklarının da ğ ıtılmasının sa ğ lanması, - söz konusu kaynakların etkin ve verimli kullanılabilmesi amaçları do ğ rultusunda çok yıllı bütçelemeye dayanan orta vadeli harcama yapısı sistemini geliştirmiştir.

55 Çok Yıllı Bütçelemenin Temel İ lkeleri Disiplin Meşruluk Esneklik Tahmin Edilebilirlik Rekabet Do ğ ruluk Bilgi Açıklık ve Mali Sorumluluk