ÖYKÜ, ANAMNEZ ALMA Doç.Dr. İlker TAŞÇI İç Hastalıkları BD İç hastalıkları & geriatri uzmanı

... konulu sunumlar: "ÖYKÜ, ANAMNEZ ALMA Doç.Dr. İlker TAŞÇI İç Hastalıkları BD İç hastalıkları & geriatri uzmanı"— Sunum transkripti:

1 ÖYKÜ, ANAMNEZ ALMA Doç.Dr. İlker TAŞÇI İç Hastalıkları BD İç hastalıkları & geriatri uzmanı 2016-2017

2 Şikayet – Liste halinde Öykü metni – Şikayetlerin detayı Özgeçmişi Soygeçmişi Sistemlerin gözden geçirilmesi Fizik muayene özeti Ön tanı (lar) Tetkik isteme Sonuçların değerlendirilmesi Son tanı Tedavi Kontrol

3

4

5

6

7 Öykü alma Hastanın sağlık durumu ve sağlık problemlerinin sistemli şekilde ortaya konması işlemidir. Anamnez – Öykü alma işlemi – Geleneksel tanım – Latin/Yunan ‘’anamimnēskein’’: hatırlamak

8 Her şeyin başı öykü! Öykü Fizik muayene Laboratuvar – Kan, idrar – Görüntüleme – Biyopsi – Vb. Öykü FM Tanı Lab. Tanı

9 Zevklidir İletişim becerisi kazanma yoludur Her aşamada hasta uyumu buna bağlıdır Hasta için dönüm noktasıdır

10 Bilgi toplama yolağı Soru sor Dinle Özetle Netleştir

11 Bu benim tarzım.? Giriş Başvuru şikayeti Bu şikayetin öyküsü Sistemik sorgu Geçmiş tıbbi işlemler İlaçlar ve alerji Aile öyküsü Sosyal ve kişisel öykü Hastanın görüş, endişe ve beklentileri

12 TEMEL KURALLAR

13 1. Başlamadan Önce Yapılacaklar Ortam kontrol edilmelidir Yakınlaşma kurulmalıdır Hastanın başvuru nedeni belirlenmelidir – Bu aşamada detaya girilmemeli, şikayetlerin listesi yapılmalıdır – Her şikayet not edilmelidir – Şikayet listesi hastaya özetlenmelidir

14 2. Bilgi Toplama Süreci Hastanın problemleri tek tek incelenmelidir Öykünün temeli kronolojidir Başlangıçta açık uçlu sorular, sonra kapalı uçlu sorular kullanılmalıdır Sade bir dil tercih edilmelidir Hastanın bakış açısı ve duyguları tespit edilmelidir Akışa uyulmalıdır Zamanlamaya uyulmalıdır

15 3. Görüşmeyi Bitirme Alınan notlar özetlenmeli ve öykünün tam alındığı kontrol edilmelidir Hastaya gerekli bilgilerin alındığı söylenmelidir Ek şikayet olup olmadığı son kez sorulmalıdır Bir sonraki adımda ne yapılacağı açıklanmalıdır Ortamdan ayrılmadan önce teşekkür edilmelidir

16 ÖYKÜNÜN KAPSAMI

17 Giriş Başvuru şikayeti Bu şikayetin öyküsü Özgeçmiş – Geçmiş tıbbi işlemler – İlaçlar ve alerji – Sosyal ve kişisel öykü Soygeçmiş – Aile öyküsü Hastanın görüş, endişe ve beklentileri Sistemik sorgu* *Sıralama değişebilir

18

19

20

21

22 1. Başvuru Nedeni/Şikayet Bütün şikayetler için aranacak özellikler; – Yerleşim yeri – Nitelik ve şiddet – Kronoloji – Oluşma nedeni: hangi şartlarda meydana geldiği – Artıran nedenler, azaltan nedenler (ilaçlar dahil) – İlişkili, eşlik eden belirtiler – Genel seyir ve normal aktiviteler üzerine etkiler – İlişkili sisteme yönelik diğer semptomların sorgulanması – Benzer semptomların daha önce olup olmadığı

23

24 2. Geçmiş Tıbbi ve Cerrahi Öykü Geçmişteki hastalıklar Geçmişteki tedaviler Daha önce hastaneye yatış nedenleri Daha önceki ameliyatlar Tabi tutulduğu araştırmalar (BT, MR, Bx, vb) Kaza ve yaralanmalar

25 3. İlaç Öyküsü Halen alınmakta olan ilaçlar Reçetesiz ilaçlar, bitki İlaç duyarlılıkları

26 4. Kişisel ve Sosyal Öykü Yaşam tarzı, çevre ve kişisel alışkanlıklara ilişkin bilgiler Meslek bilgisi Yaşam ortamı Fonksiyonel olarak aktif olma durumu Primer ve sekonder korumaya yönelik uygulamalar Yakın zamanda yapılmış olan seyahatler Alkol kullanımı Sigara kullanımı Keyif verici ilaç/madde kullanımı Bulaşıcı hastalık risk faktörleri Aile ilişkileri ve destek durumu Sosyal ve maddi problemler

27

28 5. Aile Öyküsü Anne ve babanın ölüm yaşı ve nedenleri Kardeş ve evlatlardaki hastalıklar Söylenmese de sorulacaklar; – Kalp hastalığı – Hipertansiyon – DM – Astma – Alerji öyküsü

29

30 6. Sistemlerin Gözden Geçirilmesi Çok önemlidir Geleneksel bir uygulamadır Vücut sistemleri soru sorarak taranır – Kılavuz kullanmak faydalıdır Hastanın mevcut durumuyla bağlantılı ancak ilk kez bu aşamada ifade edilen şikayetler ana listeye eklenir ve aynı şekilde detaylandırılır

31

32 6. Sistemlerin Gözden Geçirilmesi Genel Kardiyovasküler sistem Solunum sistemi Gastrointestinal sistem Genitoüriner sistem Nörolojik sistem Lökomotor sistem Endokrinolojik sistem Cilt Jinekolojik Psikiyatrik

33 6. Sistemlerin Gözden Geçirilmesi Genel Halsizlik, malazi Ateş, titreme, gece terlemesi Vücut ağırlığı, iştah Döküntü, morarma Uyku bozukluğu Kardiyovasküler Göğüs ağrısı, anjina Nefes darlığı (istirahat ve egzersiz) Ortopne Paroksismal noktürnal dispne Çarpıntı Ayak bileğinde şişlik Solunum Göğüs ağrısı Nefes darlığı, hırıltılı solunum Öksürük, balgam, hemoptizi Egzersiz intoleransı

34 6. Sistemlerin Gözden Geçirilmesi Genitoüriner sistem Sık idrara çıkma, dizüri, noktüri, poliüri, oligüri, hematüri İnkontinans, sıkışma Prostat semptomları Empotans Menstürasyon Menarş yaşı Kanama süresi, periyotları Menoraji Dismenore, disparoni Menopoz durumu PM kanama Nörolojik sistem Baş ağrısı Kriz, baygınlık, bilinç kaybı Sersemlik Görme keskinliği, diplopi Duyma Kuvvetsizlik Batma, karıncalanma Bellek kaybı, kişilik değişiklikleri Anksiyete, depresyon Gastrointestinal sistem İştah, kilo kaybı Disfaji Bulantı, kusma, hematemez Sindirim zorluğu, göğüs yanması Sarılık Karın ağrısı Kabızlık, diare Dışkılama değişikliği, gaitada kan, mukus, yellenme

35 6. Sistemlerin Gözden Geçirilmesi Nörolojik sistem Baş ağrısı Kriz, baygınlık, bilinç kaybı Sersemlik Görme keskinliği, diplopi Duyma Kuvvetsizlik Batma, karıncalanma Bellek kaybı, kişilik değişiklikleri Anksiyete, depresyon Lökomotor sistem Ağır, şişlik, katılık: kaslar, eklemler, sırt Hareket veya fonksiyonlarda sınırlılık Güç Zorluk çekmeden yıkanma ve giyinebilme Merdiven inip çıkmada zorluk Endokrinolojik Menstürasyon anormallikleri Hirsutizm, alopesi Anormal sekonder seks karakterleri Poliüri, polidipsi Terleme miktarı Saç kalitesi Dematolojik Döküntü Kaşıntı Akne

36 ŞİKAYETLERİN SİSTEMLERE YÖNELİK ÖYKÜ ÖZELLİKLERİ

37 O-PQRST Onset of the event – Başlama: nasıl/ne yaparken başladı Provocation or palliation – Artıran azaltan nedenler Quality (of the pain) – Ağrı için yanıcı, batıcı gibi, diare için sulu, kanlı, mukuslu gibi, kabızlık için taş gibi, parça parça gibi Region and radiation – Yerleşim yeri, yaygınlığı ve yayılımı Severity – Şiddet – 0 ile 10 arasında şiddet derecelendirmesi, bildiği ağrılarla karşılaştırma; diare için günlük dışkılama sayısı, gece defekasyon, idrarda yanma için tüm miksiyon boyunca veya miksiyonun sonunda olması, uyku bozukluğu için sadece dalma güçlüğü veya sabaha kadar uyuyamama gibi Time (history) – Başladıktan sonraki seyir. Hafifleme, şiddetlenme, ara verme, kaybolma

38 Kardiyovasküler sistem Göğüs ağrısı Ağrı nerede? Herhangi bir yere yayılıyor mu? Ne zaman başladı? Ani mi yavaş yavaş mı başladı? Ağrı başladığında ne yapıyordunuz? Başladığından bu yana nasıl seyrediyor? Azalıp artma, kaybolup tekrar başlama var mı? Ağrının özelliğini tanımalar mısınız? Batıcı, yanıcı, künt? Artıran veya azaltan nedenler sayabilir misiniz? Şiddetini 1 ile 10 arasında derecelendirir misiniz? Hedefe yönelik sorular Koroner kalp hastalığı: HTN, DM, hiperlipidemi, sigara, ailede koroner kalp hastalığı öyküsü bulunması, retorsternal, solunumla değişmeyen, eforla oluşup istirahatle birkaç dakikada kaybolan, meme altına, koltuk altına, umuzlara ve sırta yayılabilen orta veya şiddetli ağrı Pulmoner emboli, pnömoni: nefes alıp vermekle veya öksürmekle ağrının şiddetinin değişmesi, plöretik göğüs ağrısı Pnömoni: ateş, balgamlı öksürük Pulmoner emboli: yakın zamanda cerrahi, yakın zamanda immobilite, yatağa bağımlı olma, estrojen kullanımı, kanser tanısı, PE öyküsü, DVT öyküsü, pıhtılaşma bozukluğu öyküsü, bacaklarda şişlik Kas-eklem ağrısı: yakın zamanda gerdirme türü egzersiz GÖR: sternum alt ucunda yanma, hiatal herni öyküsü, gastroözofageal reflü öyküsü

39 Kardiyovasküler sistem Çarpıntı (palpitasyon) İlk kez ne zaman fark ettiniz? Devamlı var mı yoksa aralıklarla (paroksismal) mı geliyor? Hızlı mı yavaş mı oluyor? Çarpıntı ritmi düzenli mi değil mi? Fazladan vurular hissediyor musunuz? Elinizle vurarak ritmi gösterebilir misiniz? Çarpıntı olduğunda ne yapıyordunuz? Göğüs ağrısı, nefes darlığı, bilinç kaybı, baygınlık hissi, bacaklarda şişme gibi başka şikayetleriniz olur mu? Hedefe yönelik sorular Anksiyete ile tetiklenen çarpıntı: anksiyete öyküsü vardır Sinüzal taşikardi: ateş, ilgili ilaç kullanımı Atrial fibrilasyon: üfürüm veya kapak problemi öyküsü, tiroid hastalığı öyküsü, anjina, kalp krizi öyküsü, alkol kullanımı Bilinç kaybı Nörolojik öyküde olduğu gibi