AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI 5. OTURUM – ÖZBAKIM BECERİLERİ 31.03.2016 1.

... konulu sunumlar: "AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI 5. OTURUM – ÖZBAKIM BECERİLERİ 31.03.2016 1."— Sunum transkripti:

1 AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI 5. OTURUM – ÖZBAKIM BECERİLERİ 31.03.2016 1

2 2

3 Problemli Davranış Nedir?  Öğrencinin ya da diğer öğrencilerin öğrenmesine engel olan,  Sosyal ilişkileri ve etkileşimi etkileyen,  Öğrenciye, akranlarına, yetişkine ve aile bireylerine zarar veren davranışlardır. 3

4 Problem Davranışı Doğru Tanımlamak  Burada dikkat edilmesi gereken nokta davranışın toplumda kabul gören, normal şeklinin belirlenmesidir.  Normal olarak kabul edilen davranıştan fazla ya da az gösterilen davranışa, problem davranış olarak bakabiliriz. 4

5 Problem Davranışlar Çocuklara Ne Kazandırır?  Sosyal ilgi ve dikkat elde etme  Nesne elde etme  Duyusal uyaran elde etme  Kaçma kaçınma 5

6 Problem Davranışın Nedenini Belirlemenin Faydaları  Problem davranışa alternatif olarak öğretilebilecek davranışlara ilişkin bilgi sağlar.  Düzeltmenin nasıl yapılacağına yardım eder. 6

7  Karşıt uyuşmayan davranışlar  Diğer davranışları pekiştirme  Az ya da çok sergilenen olumlu davranışı pekiştirme  Dolaylı pekiştirme  Görmezden gelme 7

8  Yapılmasını istediğiniz davranışları ödüllendirin.  Yapılmasını istemediğiniz davranışları görmezden gelin.  Görmezden gelmeyi ve ödüllendirmeyi davranışın hemen ardından yapın.  Tutarlı olun.  Bir yönerge verdiğiniz zaman çocuğunuzun yapıp yapmadığını takip edin.  Kurallarınız olsun ve bu kurallardan taviz vermeyin.  Sabırlı olun… 8

9 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 15

16 16

17 Herkes dâhidir. Ama siz bir balığı, ağaca tırmanma becerisiyle değerlendirirseniz; bütün ömrünü, aptal olduğunu düşünerek geçirir. Albert Einstein 17

18  Özbakımla ilgili becerilerin öğretilmesinde temel amaç; çocuğun bazı temel becerileri kazanarak bağımsız yaşamasını sağlamaktır.  Normal çocuklarda genellikle kendiliğinden kazanılan bu tür beceriler özel gereksinimli çocuklara planlı etkinliklerle kazandırılmaktadır. 18

19 19 Özbakım becerilerinin; a) Yaşamsal olması, b) Günlük rutin içinde çok fazla kullanılması, c) Kabul ve olumlu tutum geliştirmeye yardım etmesi, d) Yaşam kalitesi ve kendi yaşam sorumluluğunu almaya hizmet etmesi gibi yönlerinden dolayı özellikle orta ve ileri derecede zihinsel yetersizliğe sahip bireylere öğretilmesi büyük önem taşımaktadır.

20  Çocuk gösterileni taklit ediyor mu?  Çocuk mimik ve jestlerle tepki veriyor mu?  Yönergeleri anlıyor mu ve hangilerini yerine getiriyor?  Çocuğun yapabildikleri ve yapamadıkları nelerdir?  Çocuk için öncelikli ihtiyaçlar nelerdir? 20

21  Çocuğun gereksinimlerine göre hangi özbakım becerilerinin öncelikli öğretim amacı olarak alınacağı saptanmalıdır.  Çocuğun uygun davranışını pekiştiren, onu tatmin eden ve sosyal yaşına uygun yiyecekler, oyuncaklar ya da etkinlikler saptanmalıdır.  Çocuk için uygun ipucu belirlenmelidir ( model olma, sözel ipucu, fiziksel yardım vb). 21

22  Öğretim ortamı dikkat dağıtıcı uyaranlardan arındırmalıdır. Yani ortam çocuğun öğrenmesi için uygun hale getirilmelidir.  Çocuğun fiziksel ihtiyaçları giderilmelidir.  Ortamın ışık, ısı, ses vb ayarlamaları yapılmalıdır.  Çocuk pencereye sırtı dönük olacak şekilde konumlandırılmalıdır. 22

23 23

24  Çocuğa temel becerileri kazanmasına yönelik sık deneme fırsatları verilmelidir.  Beklentiler çocuğun kapasitesinin üzerinde olmamalıdır.  Bazı becerilerde zaman önemlidir. Örneğin; Yemeklerden önce ve sonra elleri yıkama yemeklerden sonra dişleri fırçalama gibi.  Bu şekilde çocuk beceriyi ne zaman yapması gerektiğinin öğrenecektir.  Çocuğa öğretilecek beceriler, basitten karmaşığa doğru bir sıra izlemelidir. Örneğin; çıkarma becerileri her zaman giyinme becerilerinden daha kolaydır ve önce öğretilir.  Çocuk herhangi bir beceride zorlandığında ona yardım edilmeli (sözel ipucu, model olma ve fiziksel yardım vb.) yapmak istemediğini belirttiğinde ise, yapması için asla zorlanmamalıdır. 24

25  Büyük kas becerilerindeki yetersizlikler çeşitli fiziksel engeller (Örn:Cerebral palsy); uzanma, tutma,  El göz koordinasyonu yetersizliği gibi pek çok sebepten dolayı özbakım becerilerinin kazandırılması etkilenebilir.  Bunun yanında çocuğun alıcı dil yönünden (Yönergeleri anlayıp, yerine getirebilmesi) ne durumda olduğu çok iyi tespit edilmelidir. 25

26  Çocuk uzun cümlelerden anlamıyorsa “fermuarı çek” yerine elimizle göstererek “çek” deriz.  Veya kazağı bele kadar getirince elimizle işaret ederek “çek” deriz.  Veya “sabunla elini yıka” yerine sadece “ yıka” deriz  Temel becerilerin kazanılması çocuktan çocuğa farklılık göstermektedir. 26

27 27

28 28 ÖZBAKIM BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİ Öncelikle çocuğun gereksinimleri dikkate alınarak daha sık kullanılan ve çocuk tarafından öğrenilmesi kolay olan beceri ile öğretime başlanır. Kişisel Bakım ve Temizlik 1. Ellerini yıkar. 2. Yüzünü yıkar. 3. Ellerini kurular. 4. Yüzünü kurular. 5. Burnunu mendille temizler. 6. Ayağını yıkar. 7. Ayağını kurular. 8. Saçını yıkar. 9. Saçını kurular. 10. Saçını tarar. 11. Banyo yapar. 12. Dişlerini fırçalar. 13. Tırnağını keser. 14. Sakal tıraşı olur. 15. Kulak temizliği yapar. 16. Tuvalet ihtiyacını giderir.

29 29

30 30 Giysileri Çıkarma ve Giyinme 1. Şapka çıkarır. 2. Bere çıkarır. 3. Eldiven çıkarır. 4. Atkı çıkarır. 5. Çorap çıkarır. 6. Etek çıkarır. 7. Pantolon çıkarır. 8. Külotlu çorap çıkarır. 9. Ayakkabı çıkarır. 10. Ceket çıkarır. 11. Kazak çıkarır. 12. Gömlek çıkarır. 13. Şapka giyer. 14. Bere giyer. 14. Boynuna atkı sarar. 15. Çorap giyer.

31 31 16. Etek giyer. 17. Pantolon giyer. 18. Külotlu çorap giyer. 19. Eldiven takar. 20. Kazak giyer 21. Gömlek giyer. 22. Ceket giyer. 23. Ayakkabı giyer. 24. Çıt çıt açar. 25. Fermuar açar. 26. Düğme açar. 27. Kemer çıkarır. 28. Çıt çıt kapatır. 29. Fermuar kapatır. 30. Düğme ilikler. 31. Kemer takar.

32 32

33 33 Yemek Yeme Becerisi 1- Parmaklarla yemek yeme. 2- Kaşık kullanarak yemek yeme. 3- Çatal kullanarak yemek yeme. 4- Bardaktan sıvı içme. a) Her iki elle kulplu bardaktan içme. b) Tek elle kulplu bardaktan içme. c) Her iki elle kulpsuz bardaktan içme. d) Tek elle kulpsuz bardaktan içme. 5- Bıçak kullanarak yemek yeme.

34  Belirli amaçlara bağlı olarak öğretim en çok okulda, evde yemek odasında veya mutfakta yemek öncesi, yemek sırası ve sonrası olmalıdır.  Ayrıca verilen mini öğünlerle öğretim zamanlarının sayısı artırılarak öğrenilen becerinin sürekliliği sağlanır. 34

35 1. Çocuk kullandığı eliyle kaşığın sapından tutar.  Çocuk kullandığı eliyle kaşığa uzanır.  Çocuk kullandığı elinin dört parmağı üste baş parmağı alta gelecek şekilde kaşığın sapından tutar. 2. Çocuk kaşığına tabaktan yeterli miktarda yemek alır.  Çocuk kaşığı kaldırır.  Çocuk kaşığı yemek tabağının üzerine götürür.  Çocuk kaşığı yemeğe daldırır.  Çocuk kaşığa yeterli miktarda yemek alır. 35

36 4. Çocuk yiyecekle dolu kaşığı ağzına götürür.  Çocuk kaşığı ağız hizasına kadar kaldırır.  Çocuk ağzını açar.  Çocuk kaşığı dudaklarına değdirir. 5. Çocuk yemeği ağzına boşaltır.  Çocuk kaşığı ağzına alır.  Dudaklarını kapatır.  Yiyeceği boşaltır.  Kaşığı ağzından çeker. 6. Çocuk yemeği çiğner.  Çocuk ağzını kapatır. 7. Çocuk yemeği yutar. 8. Çocuk kaşığı tabağın kenarına bırakır. 36

37 37

38  Uygulama başlangıcında düğmesiz giysiler kullanılmalıdır.  Çünkü düğmesiz giysiler çocuk tarafından daha rahat giyilip çıkartılabilecektir.  Kullanacağımız kıyafetlerin düğmeleri başlangıçta büyük olmalıdır.  Çocuk süreç içinde ilerleme kaydettikçe küçük düğmeli giysiler tercih edilmelidir. 38

39  Pantolonda ise beli kemerli ve fermuarlı olanlar yerine lastikli pantolonlar ya da eşofmanlar tercih edilmelidir.  Beli kemerli ve düğmeli pantolonlar ileri ki aşmalarda tercih edilmelidir.  Eldiven giyme eğitimi yapılırken parmaksız eldivenler tercih edilmelidir.  Kazakların önü ya da arkası renkli bir bantla işaretlenebilir.  Ayakkabı ya da terlikle sağ ve sol ayrımı yapılabilmesi için sağa ve sola ayrı renkte boncuklar takılabilir. 39

40  Fermuarları daha kolay çekip indirmek için uçlarına birer halka ve bağ takılabilir.  Kas kontrolünün yetersiz olduğu bazı çocuklar için reklam kollar, topuksuz boru biçiminde çoraplar, beli lastikli etekler, örgü giysiler, pantolonlar kullanılmalıdır. 40

41 41

42  Ceketin düğmelerini/fermuarını açar.  Ceketin yakasının ön kısımlarından tutar.  Ceketi omuzları açıkta kalacak şekilde arkaya doğru kaydırır.  Yakayı tuttuğu elinin birini bırakır.  Elini ceketin kolundan çıkarır.  Yakayı tuttuğu diğer elini bırakır.  Ceketten çıkardığı eliyle ceketin diğer kolunun ucundan tutar.  Kolu çıkana kadar çeker. 42

43 43

44  Yıkanmaya başlamadan önce kirli çamaşırlarını çıkarır.  Yıkanılacak suyun sıcaklığını ayarlar.  Vücudunu yıkarken sabun/şampuan kullanır.  Başını elle ovalayarak yıkar.  Vücudunu lif ile ovarak yıkar.  Vücudunun tamamını suyla durular.  Vücudunu havluyla tamamen kurular.  Temiz çamaşırlar giyer. 44

45 45

46 46

47 Özbakım becerileri öğretimine başlamadan önce,  Çocuğun gösterileni taklit edip edemediği,  Çocuğun mimik ve jestlere tepki verip veremediği,  Yönergeleri anlayıp anlamadığı ve hangilerini yerine getirebildiği,  Çocuğun yapabildikleri ve yapamadıklarının neler olduğu,  Çocuk için öncelikli ihtiyaçların neler olduğu,  Çocuk için uygun ipucunun ne olduğu ( model olma, sözel ipucu, fiziksel yardım vb)  Etkili pekiştireçlerin neler olduğu belirlenmelidir. 47

48  Hangi özbakım becerilerinin seçileceği,  Hangi kazanımların amaç olarak belirleneceği  Ve hangi yöntemlerin kullanılacağı konusunda çocuğun öğretmenine mutlaka danışılmalı ve ondan yardım alınmalıdır.  Özbakım becerileri temel yaşamsal ihtiyaçları kapsadığından, bu becerilerin çocuğa öğretilmesi büyük önem taşımaktadır.  Sabırla bu beceriler çocuğa öğretilmeye çalışılmalıdır… 48

49 49

50 KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ 50

51 51