Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi

... konulu sunumlar: "Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi"— Sunum transkripti:

1 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Kamu yönetiminde örgütlenme, kamu hizmetleri için gerekli olan araç ve imkanları bir düzende toplamak, yetki, görev ve sorumlulukları belirleyerek bir yapı oluşturmak demektir. Ancak kendi başına bir amaç değil, daha çok kamusal hedeflerin gerçekleştirilmesi için bir araçtır. Bu anlamda örgütlenmenin iki ana amacı bulunmaktadır: Devletin üstlendiği görev ve işlevlerin verimli ve etkin biçimde sürdürülmelerini sağlamak ve birimlerin yetki ve sorumluluk alanlarını belirlemek. Kamu yönetimi alanında yapılan incelemeler, idari örgütlenmenin «merkezden ve yerinden yönetim» olmak üzere iki esasa göre yapıldığını göstermektedir.

2 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim Kamu hizmetlerinde birlik ve bütünlüğü sağlamak amacıyla söz konusu hizmetlere ilişkin karar ve faaliyetlerin, merkezi hükumet ve onun hiyerarşik yapısı içinde yer alan örgütlerce yürütülmesidir. Siyasi ve idari olmak üzere ikiye ayrılır. Siyasi bakımdan, bir ülkedeki siyasi otoritenin tamamen merkezdeki iktidarda toplanmasını ve hukuki birliğin mevcut bulunmasını ifade eder. Bu gibi devletlere, üniter devlet denir. İdari bakımdan, kamu otoritesinin merkezileştirilmesini gerektirir. Kamu hizmetlerine ilişkin politikaların belirlenmesi ve kararların alınması yetkisi merkezi organlarda toplanır ve bunların yürütülmesi de bu organların eliyle ancak mümkün olur.

3 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim İdari merkeziyetçilik, siyasi merkeziyetçiliğin sonucudur. Ancak siyasi merkeziyetçiliğin varlığı, her zaman idari merkeziyetçi olmaya olanak sağlamaz (İngiltere örneği). Türkiye’de hem idari hem de siyasi merkeziyet söz konusudur.

4 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim (Özellikleri) -Kamu hizmetlerine ilişkin politika belirleme, karar alma ve yürütme yetkileri merkezi bir organın elinde toplanmıştır. -Kamu hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin gerekli gelir ve giderler merkezden yönetilir. -Merkezi idare birimlerinde görev alacak personel, merkez tarafından belirlenir ve atanır.

5 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim (Yarar ve Sakıncalar) -Yönetimde birlik ve bütünlük -Ekonomik ve sosyal kalkınmada denge -İdarenin tarafsızlığı -Milli savunma ve diplomasi gibi geleneksel hizmetleri tek elde toplama xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx -Hizmetlerde gecikme veya irrasyonellik -Taşra görevlilerine inisiyatif verilmemesi -Hizmet yükü artarsa, işlevsizleşebilir -Halkın kamu hizmetlerine ilgi ve katılımını azaltabilir.

6 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim (Kuruluşların Örgütlenme Biçimi) Merkezi yönetim kavramı; hükumet, bakanlıklar ve bunlara bağlı kurum ve kuruluşları ifade eder. Buradan hareketle dört çeşit örgütlenme mümkündür: -Hizmet amacı Eğitim, sağlık vb. gibi devletin temel ödevlerinden biri veya birkaçının yürütülmesi için bakanlık veya bağlı birimler -Hizmet edilen kitle Vatandaşlar, niteliklerine göre özel hizmet gruplarını oluştururlar. Buna göre, işçiler, gençler vd. için örgütlenme -Hizmet sunulan alan Belirli bir coğrafyada kurulan yerel yönetimler ile bakanlıkların il, ilçe teşkilatları

7 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim (Kuruluşların Örgütlenme Biçimi) -Aynı iş veya işlemlerin bir örgüt bünyesinde toplanması Özellikle Bayındırlık ve Maliye gibi birden fazla bakanlık ve kuruma hizmet eden veya uzmanlık gerektiren teknik nitelikli hizmetlerin yürütülmesi için oluşturulan birimler

8 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim (Kurumların İç Yapısı) Kamu kurumlarının iç yapıları üç fonksiyona göre şekillenmektedir. -Temel veya Asli Fonksiyonlar Örgütün kuruluş nedenini oluşturan işler -Yardımcı Fonksiyonlar Asli işlevleri gerçekleştirmeyi sağlayan destek birimler -Kurmay veya Danışmanlık Fonksiyonları İlgili birimlere danışmanlık yapan uzman kişiler (müşavir, uzman)

9 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim (Yetki Genişliği/Tevsi-i Mezuniyet) Merkezden yönetimin yumuşatılmış biçimidir. Böylece merkezi idare, karar alma ve uygulamaya ilişkin bir takım yetkilerini kendi hiyerarşisi içinde yer alan alt birimlerin başındaki yöneticilere aktarır. Böylece merkezin iş yükü azalır. Merkezi idarenin üstlendiği fonksiyonların daha etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi amacıyla geliştirilmiştir. Bu sayede taşra yöneticileri, ulusal plan, program ve politikaları yerel şartlara göre yorumlayarak esnek bir uygulama gerçekleştirirler. Fonksiyonel ve coğrafi yetki genişliği olarak iki kısımda uygulanır.

10 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Merkezden Yönetim (Yetki Genişliği-Tevsi-i Mezuniyet) Fonksiyonel yetki genişliği, bir kamu kurumunun karar alma ve yürütmeye ilişkin bir takım yetkilerinin, kendi hiyerarşisi (merkez) içindeki alt kademedeki yöneticilere verilmesidir. Coğrafi yetki genişliği ise, merkezi idarenin karar alma ve uygulamaya ilişkin bazı yetkilerinin taşradaki birimlerinin yöneticilerine verilmesidir. Bunlardan başka yetki devri ve imza yetkisi mevcuttur. Yetki devri, sınırları yazılı olarak belirlenmek koşuluyla Bakan, Genel Müdür veya Vali gibi görevlilerin yetkilerinin bir kısmını yardımcılarına vd. devretmesidir. İmza yetkisi ise, yöneticinin yükünü hafifletmek açısından ortaya çıkan hukuki bir çözümdür.

11 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Yerinden Yönetim (Siyasi Yerinden Yönetim) Siyasi gücün, merkezi idare ile mahalli yönetim birimleri arasında bölüşümünü ifade eder. Bu sistemde siyasi otorite merkezde toplanmamış, çeşitli birimler arasında paylaştırılmıştır. İl, kanton, eyalet, federe devlet (devletçikler) gibi bölümler, egemenliğin bir parçasına sahiptir. Bu birimlerin, yasama ve yargı açısından kısmi bağımsızlıkları mevcut olup, ulusal hükumet karşısında ikinci derecede egemenliğe sahip kuruluşlardır. Görev ve yetkileri federal anayasalarca belirlenir. Siyasi yerinden yönetim, federal devlet sistemini ortaya çıkarmıştır. Belediye gibi mahalli teşkilatlar, federal idare tarafından kurulu, federe devletin işleyişine dahil edilir.

12 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Yerinden Yönetim (Siyasi Yerinden Yönetim) Federalizmin örgütsel ifadesi çok merkezliliktir. Federe idare, merkezi idare gibi otoritesini doğrudan halktan alır ve merkezi idarenin kendisine müdahalesine karşı anayasaca korunur. Federal ve federe idareler, işlevsel olarak işbirliği yapabilirler; ancak bu, onların bağımsız politika yapma ve karar alma güçlerini ortadan kaldırmaz. Federatif yapı, yerel topluluklara dil, kültür, din gibi etnik değerleri belirli bir özerlik dahilinde ve merkezi idarenin politikalarından daha az etkilenmektedir. Yetkilerin birçok birimce üstlenilmesi sorumsuzluk riskini doğursa da geniş temsil yeteneği sağlaması üstün tarafıdır.

13 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Yerinden Yönetim (İdari Yerinden Yönetim) Yerel nitelikteki kamu hizmetleriyle iktisadi, ticari, kültürel ve teknik bazı fonksiyonların merkezi idarenin hiyerarşik yapısı dışındaki kamu tüzel kişiliklerince yürütülmesidir. Bu kurumlara, egemenliğe ilişkin herhangi bir statü tanınmaz. Özellikleri -Aşırı merkeziyetçiliğin sakıncalarını ortadan kaldırır. -Halkın yönetime katılmasını sağlar. -Yerel ihtiyaçlarla mahalli hizmetler arasında denge kurar. -Kamu hizmetlerinde verimi ve etkinliği arttırır. -İlgili kuruluşlara özerklik sağlar. -Kendi yönetim organları mevcuttur. Kanunla kurulur ve çalıştırılır.

14 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Yerinden Yönetim (İdari Yerinden Yönetim) -Fonksiyonel Yerinden Yönetim Belirli bazı işlevlerin merkezi idareden alınarak özerk kuruluşlara aktarılmasıdır. Böylece bazı kamusal fonksiyonlar özerk bir statüye kavuşturulmakta ve bunları yürütecek örgütler oluşturulmaktadır. Bu sayede merkezi idarenin hizmet yükü, daha teknik ve uzmanlaşmış birimlere transfer edilmektedir. Üniversiteler, KİTler ve sanayi ve ticaret odaları…

15 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Yerinden Yönetim (İdari Yerinden Yönetim) -Coğrafi (Mekan) Yerinden Yönetim İdari bazı görevlerin yürütülmesi yetkisinin, merkezi idareye bağlı olmayan ve karar organları seçmenlerin oylarıyla belirlenen belediye ve muhtarlık gibi faaliyetleri belirli bir coğrafi alanla sınırlı olan yönetimlere verilmesidir. Bu vasıtayla yerel halkın ihtiyaçlarını, kendi organları vasıtasıyla karşılamaları amaçlanır. Karar alma ve yürütme sorumluluğu, organları yerel olarak demokratik usüllerle seçilmiş belediye, muhtarlık gibi mahalli idarelere verilmiştir. Aşırı yerinden yönetim; ülkede bütünlüğün bozulmasına, bölgeler arasında dengesizliğin oluşmasına neden ve hizmetlerin her yerde eşit sunulmasına engel olabilir.

16 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Yerinden Yönetim (Desantralizasyon-Adem-i Merkeziyet) Geleneksel anlamda, merkezi idarelerden mahalli idarelere doğru yetki, görev ve kaynak aktarımını ifade eder. Merkezi idare-mahalli idare ilişkilerinde anahtar bir kavramdır. Modern anlamda ise, merkezi idarenin elindeki planlama, karar alma ve kamu gelirlerinin toplanması gibi idari yetkilerin bir kısmını, taşra kuruluşlarına, mahalli idarelere, federe birimlere, özerk kamu kurum/kuruluşlarına ve idare dışındaki gönüllü örgütlere aktarılması, yani merkezin küçültülmesidir. Daha çok gelişmekte olan ülkelerin siyasi, iktisadi ve sosyal sebeplerle oldukça merkezileşmeleri karşısında uygulanabilir. Bu gibi ülkelerde merkezi yönetim zamanının büyük kısmını taşra teşkilatlarından gelen soru(n)lara yanıt vermeye ayırır.

17 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Yerinden Yönetim (Hizmette Yerellik-Subsidiarity) Herhangi bir kamu hizmetini, ona gereksinenlere en yakın olan idari birimin yürütmesi anlayışına dayanır. Temel felsefesi, bireyden aileye, yerel toplumdan değişik büyüklükteki gruplara kadar değişen oluşumlara siyasal yetki ile müdahalenin, ancak bunların çeşitli gereksinimlerini karşılayamamaları durumunda yapılabilmesidir. Başka bir deyişle alt birimler veya bireyin tek başına güç yettirebileceği işlere, devletin müdahalede bulunmaması anlamına gelir. Daha geniş bir kapsamı olmasına rağmen çoklukla merkezi idare ile yerel idareler arasındaki yetki ve görevlerin paylaşımında söz konusu edilir. Amacı karar mekanizmalarını yurttaşlara yakınlaştırmaktır. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı tarafından düzenlenmiştir.

18 Türkiye’de Yönetim Kamu Yönetimin Örgütlenmesi
Yerinden Yönetim (Hizmette Yerellik-Subsidiarity) Buna göre, «kamu sorumlulukları, genellikle ve tercihen yurttaşlara en yakın makamlar tarafından kullanılmalıdır». Ulus altı birimlerinin yetkilerini korur ve yerel özerkliğin garantisi sayılır. 5393 Belediye Kanunu’na göre; «belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun şekilde sunulur» denilerek bu ilkeye gönderme yapılmıştır.