Yönetim ve Organizasyon Yrd.Doç. Dr. Özlem BALABAN İşletme Fakültesi | İşletme B.

... konulu sunumlar: "Yönetim ve Organizasyon Yrd.Doç. Dr. Özlem BALABAN İşletme Fakültesi | İşletme B."— Sunum transkripti:

1 Yönetim ve Organizasyon Yrd.Doç. Dr. Özlem BALABAN İşletme Fakültesi | İşletme B

2 2 * Ders yönetim ve örgüte ilişkin kavramları ve yaklaşımları geleceğini mutlaka bir iş organizasyonu içerisinde geçirecek olan öğrencilere sadece öğretmeyi değil, hatta daha çok tartışmayı amaçlamaktadır. Hiçbir ders öğrencinin aktif düşünsel katkısı olmadan amacına ulaşamaz. Öğrencinin aktif düşünsel katkısı ise ortaya konan görüş ve düşünceleri eleştirel bir süzgeçten geçirebilme, muhakeme edebilme ve yeniden yorumlayıp sunabilme becerisiyle mümkündür. Bu dersin başlıca amaçları arasında aşağıdaki konularda öğrencilerin belli bir yetkinliğe ulaşması gelmektedir: * Yönetim ve yöneticinin işi ve özelliklerine ilişkin temel kavramsal çerçeve; * Yönetim düşüncesinin evrimi ve bu evrimi gerektiren koşullardaki değişim; * Yönetimin temel fonksiyonları; * Yönetimin güncel konuları.

3 3 * Yönetim olgusu insanlık tarihi kadar eskidir. Ancak bilim olarak gelişmesi 18.yy’da başlamıştır. Yönetim bilimi, Sosyal Bilimler içerisinde en yenilerinden olmasına karşın, insanlığın refahına yaptığı katkı nedeniyle dünya genelinde yaygın kabul görmektedir. Dünyanın en ünlü üniversiteleri “İşletmecilik” genelinde “Yönetim Bilimine” giderek daha fazla ağırlık vermeye başlamışlardır. Çünkü yönetim performanstır, başarımdır, daha az kaynakla daha yüksek çıktı sağlamaktır, rakiplerin önüne geçmektir, başarının sırrını aramak, başarısızlığın üstesinden gelmeyi becerebilmektir.

4 4 YÖNETİM NEDİR? * Başkalarının aracılığıyla amaca ulaşma ve başkalarına iş yaptırma sanatıdır. * Yönetici bu sanatı icra eden kişidir. * “Başkaları” genelde iş görenler yada çalışanlardır. * Süreç olarak “Yönetim fonksiyonlarının yerine getirilmesini sağlayan bilimsel ve sanatsal yönü olan faaliyetler” olarak tanımlanır.

5 5 YÖNETİMİN AMACI * Yönetimin amacı, kaynakların koordinasyonu yoluyla, örgütsel amaçlara ulaşmaktadır. * Bu amaca, ilk olarak ‘Planlama’ ile başlanır. İş görenler, planlama ile ortaya çıkan süreçleri gerçekleştirirler. Yönetimin koordinasyonu ile aşağıdaki amaçlara ulaşılır. * Düzen Amacı: Negatif davranışlara engel olmak * Örgüt kültürünü oluşturmak ve kurumsallaştırmak * Ekonomik Amaçlar: Kar sağlamaya odaklanmaktır.

6 6 * Yönetim faaliyeti bir taraftan başkaları ile birlikte çalışmayı gerektirirken diğer taraftan amaçlara ulaşmayı, kıt kaynaklardan maksimum derecede yararlanmayı, etkinlik ve verimlilik sağlamayı, değişen çevrelerde faaliyet göstermeyi ve uyum sağlamayı gerektirir. * Yönetim, sosyal bir faaliyettir. Hangi ortak amaç için bir araya gelirse gelsin yöneticiler uygun kişilerle uygun zamanda, doğru işleri yapmakla yükümlüdür.

7 7 YÖNETİCİ, 3 tür örgütsel rolü yerine getiren kişidir. * Kişilerarası rol (uyum sağlamak) * bilgi sağlamak (gerekli enformasyonu temin etmek) * karar vermek (neticeye ulaşmak) * Yönetici bu üç rolü bir araya getirirken aralarında entegrasyonu sağlamalı ve ortaya mutlaka sinerji çıkarmalıdır * YÖNETİCİ: Yönetici için genel kabul görmüş tanımlar yapmak zordur. Basit bir tanıma göre yönetici ‘başkaları vasıtasıyla iş yaptıran kişidir’. Ancak bu tanım yalın ve yetersiz kalmaktadır. * Zira yönetici, ‘insani ve maddi kaynakları örgüt amaçlarını gerçekleştirmek adına koordine etme ve kullanma’ gücüne sahip kişidir.

8 8 ORGANİZASYON ve ÖRGÜT KAVRAMLARI İnsan dışı faaliyetleri için kullanılan tüm kaynaklar, tüm maddi varlıklar faaliyet unsurları olarak işlem görür. – Örgütlerin kuruluş nedenleri: Sosyal ihtiyaçların karşılanması Kendi başına yapılamayan işler organizasyon kurularak yapılır. Yetenek geliştirmek amacıyla (kişisel yada toplumsal), Herhangi bir alanda uzmanlaşmak amacıyla, Değişime ayak uydurmak için Birikmiş bilgiden faydalanabilmek amacıyla Sinerji oluşturmak amacıyla

9 9 ORGANİZASYON * İnsan ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulur. Tek başına yapılamayan işler ancak organizasyon kurmakla mümkün olur. * Organizasyon kavramı Yunanca ‘Organon’dan, yani ‘Organ’dan gelmektedir. Bir vücudu meydana getiren organlar. * Aynı şekilde bir işletmenin hedeflerini gerçekleştirende onun birimleri, departmanlarıdır. * Organizasyonlar, maddi ve manevi unsurları bir araya getirir ve koordine eder. Maddi unsurların ihmalinden fiziksel yetersizlik * Manevi unsurların ihmalinden ise motivasyon eksikliği ortaya çıkar. Motivasyon eksikliği insan kaynaklarının verimsizliğini ortaya çıkarmıştır.

10 10 Organizasyonların karşılaştığı dönüşümler * Artık günümüzde mekanik yapının yerini ‘insan’ merkezli organizasyonlar almıştır. * İş saatlerinde daha esnek, iş yapmada bilgiye önem veren, insani ihtiyaçları önemseyen anlayış vardır. * Hızlı değişim, rekabet,özgürlük, eşitlik, demokrasi, zaman ve stres yönetimi, işbirliği, çevre, etik, ademi merkeziyetçi yapılanma, e-devlet, önemli faktörler yada değerler olarak yeni dönemde karşımıza çıkmaktadır. * Enerji kaynakları daha çok, güneş, rüzgar gibi yenilenebilir doğal kaynaklara yönelmektedir. * İletişim networklar üzerinden, kuantum elektroniği, moleküler biyoloji, çevre,genetik mühendislik gibi öne çıkan alanlar söz konusudur.

11 11 Bilgi Toplumu Sürecinde ORGANİZASYONLAR: * Mal üretiminden hizmet üretimine geçilmiştir. * Nitelikli iş gücüne olan talep artış göstermiştir. * Ekonomik yapıda değişimler ortaya çıkmış, yeni ekonomi, bilgi toplumu, beyaz yakalı, dijital ürünler, üründe bilginin artan önemi, hızla değişen ürün yaşamı, farklılaşma * Yükselen yeni sınıflar ‘bilgi işçisi’ kavramı ile işçi tipleri, teknisyen, akademisyen, mühendis ve profesyoneller artmıştır.

12 12 ÖRGÜT KAVRAMI * Örgüt, organizasyonların ve insanların çok farklı ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan teknik, sosyal ve ekonomik yapılardır (okul, kulüp, firma, hastane). Organizasyonların daha çok belli bir amaca odaklanmış şeklidir. * Örgütler belli amaca ulaşmak için kurulurlar. Bu amaca tesadüflerle değil, belli bir düzen çerçevesinde ulaşılmaktadır. * Örgütler sadece kişilerin bir araya gelmesiyle değil, bir araya gelen insanların faaliyetlerinin anlamlı bir eş güdümü sonucunda ortaya çıkar

13 13 Bilgi çağında örgütlerin genel özellikleri: * Esneklik * Öğrenen organizasyon - learning organization * Ağ örgütlenmeleri * Dış kaynak yönetiminin yaygınlığı, kolaylaşması * Hiyerarşi azlığı * Eğitimli işgücü * Çalışanlara sorumluluk verilmesi * Çok fonksiyonluk ve artan mobilite

14 14 YÖNETİMİN ÖZELLİKLERİ * Yönetim amaca yönelik bir faaliyettir. * Yönetim bir grup faaliyetidir. * Yönetim insanlara yönelik bir faaliyettir. * Yönetim iş bölümü ve uzmanlaşma faaliyetidir. * Yönetim bir koordinasyon faaliyetidir * Yönetim yetki ve sorumluluk faaliyetidir

15 15 LİDERLİK * Liderlik belli şartlar altında kişisel veya örgütsel amaçları gerçekleştirmek üzere bir kimsinin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi yönlendirmesi olarak tanımlanabilir. * Liderlik, liderin yaptığı şeylerle ilgili bir süreçtir. * Lider ise başkalarını belli amaçlar doğrultusunda davranışa sevk eden kişidir. Liderliğin temelinde başkalarını etkileme vardır

16 16 LİDER YÖNETİCİLİK * Lider yöneticiler (Yönetici Koçlar) ise; bir örgütün faaliyetlerini başkaları adına yürütse bile, bir liderde bulunması gereken yetenek ve öngörüye sahip, önceden belirlenen veya kendi belirlediği amaçlar doğrultusunda örgüt üyelerini etkileyen ve davranışa sevk eden kişidir.

17 17 * Yönetimin performansı ise örgütsel amaçları gerçekleştirme düzeyi ile ölçülür. Bir başka deyişle örgütsel performans, örgütün amaçlarını gerçekleştirmek ve müşterilerinin beklentilerini karşılamak adına kaynaklarını ne derece etkin ve etken kullandığıdır. Bu noktada iki kavramı daha açıklamak gerekir: Etkinlik (efficiency) ve etkenlik (effectiveness).

18 18 * Etkinlik: minimum girdi (çaba, zaman, harcama, fire) ile maksimum çıktı elde etmek. Buna kısaca ‘işi doğru yapmak’ denilebilir. Bu performans ölçütü ‘araçlarla’ ilgilidir. * Etkenlik: Örgüt amaçlarını gerçekleştirmeye yarayan görevleri yerine getirmek. Buna ‘doğru işi yapmak’ denilebilir. Hedeflere ulaşma düzeyi ile ilgilidir. * Etkinlik, örgütü kaynaklarının örgüt amaçlarını gerçekleştirmede ne derece iyi veya verimli kullanıldığının ölçütüdür. Etkin bir örgütte en düşük girdiyle (zaman, malzeme, işgücü, fire vb.) en yüksek çıktı (ürün veya hizmet) üretilir. Örneğin, aynı büyüklükte bir fabrikada 100 saat/ürün; diğerinde 90 saat/ürün üretiliyorsa aradaki fark etkinlik olarak ifade edilir. * Etkenlik ise bir örgütün belirlediği amaçların doğruluğu ve bu amaçları gerçekleştirme düzeyinin ölçütüdür.

19 19

20 20

21 21 * Bilimsel ve sanatsal özellikler dikkate alındığında yönetimin bu özelliklerin hepsine ihtiyacı olduğu, sahip olduğu bilimsel ve sanatsal özellikler arttıkça güçlü ve etkili bir yönetimin oluşma ihtimalinin artacağı söylenebilir

22 22 * Örgütleme, örgüt yapısını oluşturmak için gerekli faaliyetler sürecini ifade etmektedir. Bu, yönetim fonksiyonlarından da bilindiği gibi faaliyetleri gruplamak, bu grupları örgütsel olarak kademe ve mevki haline getirmek, bu mevkilere uygun işgörenleri atamak safhalarını içerir.uygun * Örgüt dizaynı ise bir örgütün yapısını oluşturan başlıca ilişkilerin şeklini ve niteliğini gösterir. * ‘Örgüt, belli amaçlara ulaşmak için bir insan grubunun çabalarını düzenleştirmeye yarayan belirli yapı, kural ve süreçlerin bütünüdür.’’ * Örgüt, bir işletmedeki işleri, mevkileri, işgörenleri ve aralarındaki haberleşme ve otorite ilişkilerini gösteren bir yapıdır. * Örgüt, teknik ve sosyal faktörlerle ilgili bir düzenlemedir.

23 23 * Yönetim, amaçları belirleyen, temel ilkeleri ortaya koyan bir süreç, organizasyon ise, belirlenen amaçlara en etkin ve verimli şekilde ulaşma yolunu gösteren bir sistemdir. * yönetimin başarısı ile organizasyonunu iyi işleyişi arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu iki kavram birbirini tamamlayıcı konumdadır ve organizasyon, yönetimin var olduğu ve faaliyetini sürdürdüğü bir yapı, yönetim ise bu yapı içerisindeki bir işlev olarak görülür.

24 24 * 1. Endüstri Öncesi Yönetim Düşüncesi * 2. Klasik Yönetim Düşüncesi * 3. NeoKlasik Yönetim Düşüncesi * 4. Modern (Çağdaş) Yönetim Düşüncesi

25 25 YÖNETİM DÜŞÜNCESİNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ * Avlanmaya dayalı ilkel toplumdan, tarım toplumuna, * Buhar makineleri icadı ile sanayi toplumuna * Nihayet bilginin üretim faktörü olarak kullanılmaya başlandığı Bilgi toplumuna geçilmiştir

26 26 * Toplumsal ve Demografik Etmenler * Siyasi Etmenler * Ekonomik Etmenler

27