Cümlenin öğelerini temel ve yardımcı olmak üzere iki grupta inceleyebiliriz. Temel öğeler Yardımcı öğeler yüklem özne nesne Z.T. D.T Edat tamlayıcısı.

... konulu sunumlar: "Cümlenin öğelerini temel ve yardımcı olmak üzere iki grupta inceleyebiliriz. Temel öğeler Yardımcı öğeler yüklem özne nesne Z.T. D.T Edat tamlayıcısı."— Sunum transkripti:

1

2 Cümlenin öğelerini temel ve yardımcı olmak üzere iki grupta inceleyebiliriz. Temel öğeler Yardımcı öğeler yüklem özne nesne Z.T. D.T Edat tamlayıcısı

3 YÜKLEM Cümlede iş kılış oluş hareket ve durum bildiren çekimlenmiş sözcükler veya sözcük öbekleridir. Her yüklem bir yargı bildirir ve cümlenin en temel ögesidir. Yüklem; çekimli bir fiilden ek fiil almış isim soylu sözcüklerden ve söz öbeklerinden (ikileme tamlama deyim) oluşabilir. Burada kışlar sert geçer. Çekimli fiil Sanatsal eylemin ilk koşulu algılamaktır. Fiilimsi Gibi… YÜKLEM Cümlede iş kılış oluş hareket ve durum bildiren çekimlenmiş sözcükler veya sözcük öbekleridir. Her yüklem bir yargı bildirir ve cümlenin en temel ögesidir. Yüklem; çekimli bir fiilden ek fiil almış isim soylu sözcüklerden ve söz öbeklerinden (ikileme tamlama deyim) oluşabilir. Burada kışlar sert geçer. Çekimli fiil Sanatsal eylemin ilk koşulu algılamaktır. Fiilimsi Gibi… ÖZNE cümlede yüklemi bildirdiği eylemi gerçekleştiren ya da yüklemin yargının konusu olan ögedir. Özneyi bulmak için “ne” ve “kim” soruları sorulur. Usta duvarı iki günde ördü. Yüklem “ördü” ören kim? “usta” ÖZNE cümlede yüklemi bildirdiği eylemi gerçekleştiren ya da yüklemin yargının konusu olan ögedir. Özneyi bulmak için “ne” ve “kim” soruları sorulur. Usta duvarı iki günde ördü. Yüklem “ördü” ören kim? “usta”

4 Özneye göre Fiil çatıları 1) etken fiil (gerçek özneli) 2) Edilgen fiil (sözde özneli) (-l,-n) Nesneye göre Fiil çatıları 1) Geçişli fiil 2) Geçişsiz fiil

5 KALDIRIMLAR Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında; Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık ; Evlerin bacasını yıldırımlar kolluyor. İn cin uykuda yalnız iki yoldaş uyanık. Biri benim biride serseri kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Her sokak başını kesmiş devler sanıyorum… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüme mil çekilmiş ama gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar içimde yaşamış bir insandır. Kaldırımlar duyulur ses kesilince sesi; Kaldırımlar içimde kıvrılan bir lisandır. Yumuşak bir kucakta bana can vermek düşmez; Ben bu kaldırımların emzirdiği çocuğum! Aman bu karanlık sokakta sabah olmasın; Bu karanlık sokakta yolculuğum bitmesin! Ben gideyim yol gitsin ben gideyim yol gitsin; İki yanımda sel gibi fenerler aksın. Tak tak ayak sesimi aç köpekler işitsin; Yolumun zafer takı gölgeden taş kemerler. Ne sabahı göreyim ne sabah görüneyim; Gündüzler size kalsın karanlıkları verin! Islak bir yorgan sımsıkı bürüneyim ; Serin karanlıkları üstüme örtün. Gövdem taşlara boydan boya uzanıverse; Buz gibi taşlar alnımdan bu ateşi alsa. Sokaklar kadar esrarlı bir uykuya dalıp, Kaldırımların kara sevdalı eşi ölse…

6 kimsesiz bir sokak ortasındayım ; arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. kimsesiz bir sokak ortasındayım ; arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa saplanan noktasında, Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık ; Evlerin bacasını yıldırımlar kolluyor. İn cin uykuda yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim biride serseri kaldırımlar. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık ; Evlerin bacasını yıldırımlar kolluyor. İn cin uykuda yalnız iki yoldaş uyanık; Biri benim biride serseri kaldırımlar. yüklem Z.T yüklemZ.T yüklemNESNE YÜKLEMÖZNENESNE İçimde damla damla bir korku birikiyor; Her sokak başını kesmiş devler sanıyorum… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüme mil çekilmiş âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar içimde yaşamış bir insandır. Kaldırımlar duyulur ses kesilince sesi; Kaldırımlar içimde kıvrılan bir lisandır. İçimde damla damla bir korku birikiyor; Her sokak başını kesmiş devler sanıyorum… Üstüme camlarını hep simsiyah dikiyor; Gözüme mil çekilmiş âmâ gibi evler. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi; Kaldırımlar içimde yaşamış bir insandır. Kaldırımlar duyulur ses kesilince sesi; Kaldırımlar içimde kıvrılan bir lisandır. YÜKLEM ÖZNE D.TZT YÜKLEMÖZNEZT Yumuşak bir kucakta bana can vermek düşmez; Ben bu kaldırımların emzirdiği çocuğum! Aman bu karanlık sokakta sabah olmasın; Bu karanlık sokakta yolculuğum bitmesin! ben gideyim yol gitsin; İ ki yanımda sel gibi fenerler aksın. Tak tak ayak sesimi aç köpekler işitsin; Yolumun zafer takı gölgeden taş kemerler. Yumuşak bir kucakta bana can vermek düşmez; Ben bu kaldırımların emzirdiği çocuğum! Aman bu karanlık sokakta sabah olmasın; Bu karanlık sokakta yolculuğum bitmesin! ben gideyim yol gitsin; İ ki yanımda sel gibi fenerler aksın. Tak tak ayak sesimi aç köpekler işitsin; Yolumun zafer takı gölgeden taş kemerler. YÜKLEMD.TÖZNE ZT YÜKLEM D.T ÖZNE yüklemÖZNEZTD.T yüklemÖZNENESNE Edilgen-geçişsiz Edilgen-geçişli Etken-geçişli Etken-geçişsiz Etken-geçişli

7 Ne sabahı göreyim ne sabah görüneyim; Gündüzler size kalsın karanlıkları verin! Islak bir yorgan sımsıkı bürüneyim ; Serin karanlıkları üstüme örtün. Gövdem taşlara boydan boya uzanıverse; Buz gibi taşlar alnımdan bu ateşi alsa. Sokaklar kadar esrarlı bir uykuya dalıp, Kaldırımların kara sevdalı eşi ölse… Ne sabahı göreyim ne sabah görüneyim; Gündüzler size kalsın karanlıkları verin! Islak bir yorgan sımsıkı bürüneyim ; Serin karanlıkları üstüme örtün. Gövdem taşlara boydan boya uzanıverse; Buz gibi taşlar alnımdan bu ateşi alsa. Sokaklar kadar esrarlı bir uykuya dalıp, Kaldırımların kara sevdalı eşi ölse… ÖZNE yüklem NESNE yüklem ZTNESNE ZT yüklemD.TNESNE D.Tyüklem ÖZNEZT yüklemZTD.T etken-geçişli edilgen-geçişli etken-geçişsiz