BEYİN VENTRİKÜLLERİ VE BOS DOLAŞIMI

... konulu sunumlar: "BEYİN VENTRİKÜLLERİ VE BOS DOLAŞIMI"— Sunum transkripti:

1 BEYİN VENTRİKÜLLERİ VE BOS DOLAŞIMI
Prof.Dr. Yalçın KIRICI

2 BEYİN VENTRİKÜLLERİ Dört tane beyin ventrikülü vardır;
Ventriculus lateralis Ventriculus tertius Ventriculus quartus

3 BEYİN VENTRİKÜLLERİ Bazen septum pellucidum’un yaprakları arasında kalan boşluk beşinci ventrikül olarak isimlendirilir Cavum septi pellucidi’nin arka genişlemesi de (cavum vergae) altıncı ventrikül olarak bilinir Ancak bu ventriküllerde BOS bulunmaz

4 BEYİN VENTRİKÜLLERİ Lateral ventrikül’ler, thalamus’un ön ucunda yer alan For. interventriculare aracılığı ile 3.vent.’e irtibatlanır 3.vent. de mezensefalon’un içinden geçen 1,5-2 cm uzunluğundaki aqueductus mesencephali ile 4.vent.’e bağlanır

5 BEYİN VENTRİKÜLLERİ 4.vent. medulla spinalis’teki canalis centralis ile devam eder Ayrıca çatısındaki apertura lateralis(=Luschka) ve apertura mediana(=Magendi) ile subaraknoidal boşluğa bağlanır

6 VENTRICULUS LATERALIS
Her bir hemisfer içinde bulunan ‘’C’’şekilli boşluktur Beyindeki vent.’lerin en büyüğüdür

7 VENTRICULUS LATERALIS
Lateral vent.’lerin çatısını truncus corporis callosi, tabanını ve dış duvarının büyük bölümünü caput nuclei caudati oluşturur İki taraf lateral vent.’ün gövdeleri (pars centralis) septum pellucidum ile ayrılır

8 VENTRICULUS LATERALIS’İN BÖLÜMLERİ
Cornu anterius; frontal lob içinde, septum pellucidum ile nucleus caudatus’un başı arasındadır Cornu posterius; oksipital lob içinde, splenium’un altındadır

9 Cornu posterius(Occipitale)
Radiatio optica Tapetum Çatısını ve dış duvarını, corpus callosum'a ait liflerin oluşturduğu bir yapı yapar. Tapetum denilen bu yapı, cornu occipitale'yi radiatio optica'dan ayırır.

10 Cornu posterius(Occipitale)
Sulcus calcarinus Calcar avis Cornu occipitale'nin iç duvarında görülen kabarıntıya calcar avis denir. Bu kabarıntı, sulcus calcarinus tarafından oluşturulur.

11 VENTRICULUS LATERALIS’İN BÖLÜMLERİ
Cornu inferius; lateral vent.’ün en büyük parçasıdır Temporal lob içinde, nucleus caudatus’un kuyruğunun altındadır Tabanı, trigonum collaterale (atrium) denilen bir genişleme gösterir Burada, cornu posterius ve pars centralis’le birleşir Bu alan lateral vent.’ün en geniş bölgesidir ve beynin dejeneratif hastalıklarında en erken genişleme gösteren yerdir

12 Cornu inferius(temporale)
Tabanını lateralde eminentia collateralis, medialde hippocampus yapar. Eminentia collateralis arkada üçgen şeklinde trigonum collaterale denilen geniş bir alana uzanır. Eminentia collateralis Hippocampus Trigonum collaterale

13 Cornu inferius(temporale)
Hippocampus (denizatı), önde digitationes hippocampi, arkada pes hippocampi olarak devam eder. Digitationes hippocampi Pes hippocampi

14 Cornu inferius(temporale)
Hippocampus'un üzerinde fimbria hippocampi vardır. Fimbria hippocampi, hippocampus'u terk eder ve crus fornicis olur. Fimbria hippocampi

15 Cornu inferius(temporale)
Fimbria hippocampi'nin medialinde, gri renkli yapıya gyrus dentatus denir. Gyrus'un medialinde ise gyrus parahippocampalis bulunur. İkisi arasındaki sulcus'a ise, sulcus hippocampi denir. Gyrus parahippocampalis Sulcus hippocampi Gyrus dentatus

16 VENTRICULUS LATERALIS’İN BÖLÜMLERİ
Pars centralis; for. interventriculare’den, splenium corporis callosi’ye kadar olan parçadır Pariyetal lob içinde Thalamus ve fornix’in üstünde Truncus corporis callosi’nin altındadır

17 VENTRICULUS TERTIUS İki taraf thalamus ve hypothalamus’ların iç yüzleri arasında, corpus callosum ile fornix’in altındadır Önden; lamina terminalis ve commissura anterior, Arkadan; epifiz bezi ve commissura posterior ile sınırlanır

18 VENTRICULUS TERTIUS Tabanını; Chiasma opticum Infundibulum
Tuber cinerium Corpus mammillare Mesencephalon’un üst parçası oluşturur

19 VENTRICULUS TERTIUS 3. vent.’ün;
Epifiz bezi sapı içine olan girintisine recessus pinealis Sapın üzerindeki girintisine recessus suprapinealis denir

20 VENTRICULUS TERTIUS Benzer şekilde;
İnfundibulum’a girintisine, recessus infundibularis Chiasma opticum’a girintisine, recessus supraopticus olarak birer girinti yapar

21 Bulbus, pons ve cerebellum arasındadır
VENTRICULUS QUARTUS Bulbus, pons ve cerebellum arasındadır Yukarıda aqueductus mesencephali Aşağıda canalis centralis’le devam eder

22 VENTRICULUS QUARTUS Çatısını; velum medullare superius, ortada cerebellum ve aşağıda velum medullare inferius yapar BOS, çatının alt bölümünde bulunan apertura mediana denilen açıklık ile 4.vent.’den cisterna cerebellomedullaris’e geçer

23 VENTRICULUS QUARTUS Lateral sınırlarını; yukarıda pedunculus cerebellaris superior, aşağıda pedunculus cerebellaris inferior yapar Tabanını; pons ile bulbus’un arka yüzleri oluşturur Eşkenar dörtgen şeklinde olduğundan fossa rhomboidea denir

24 FOSSA RHOMBOIDEA’DA BULUNAN ANATOMİK YAPILAR
Trigonum nervi hypoglossi; bu kabarıntının altında, n.hypoglossus’un çekirdeği vardır Trigonum nervi vagi; altında n.vagus’un parasempatik çekirdeği yer alır Colliculus facialis; bu kabarıntıyı VI.kranyal sinirin çekirdeği ile bu çekirdeği kuşatan VII. kranyal sinirin motor lifleri oluşturur

25 FOSSA RHOMBOIDEA’DA BULUNAN ANATOMİK YAPILAR
Locus caeruleus; beyinde NA üreten nöronların primer kaynağıdır Recessus lateralis; fossa rhomboidea’nın her iki taraflarındaki genişlemedir Burada vestibüler çekirdeklerin olduğu alana area vestibularis denir Apertura lateralis, recessus lateralis’lerin apekslerindedir

26 FOSSA RHOMBOIDEA’DA BULUNAN ANATOMİK YAPILAR
Area postrema; fossa rhomboidea’nın alt ucunu örten obex’in rostralinde bulunan kemoreseptör bir alandır Burada kan-beyin bariyeri yoktur Sirkülasyondaki emetik maddelere karşı kusma refleksini başlatır

27 KAN-BEYİN BARİYERİ OLMAYAN BÖLGELER
Area postrema Glandula pinealis Neurohypophysis Eminentia mediana Organum subfornicale; For. interventriculare seviyesinde, orta hatta, 3.vent’ün çatısında, columna fornicis’ler arasında bulunan küçük bir nöron topluluğudur

28 KAN-BEYİN BARİYERİ OLMAYAN BÖLGELER
Organum subcommissurale; commissura posterior’un hemen altındadır Organum vasculosum; 3.vent’ün ön duvarını yapan lamina terminalis’teki küçük bir nöron topluluğudur

29 KAN-BEYİN BARİYERİ OLMAYAN BÖLGELER
Area postrema 4.vent’de, diğerleri 3.vent’ün çevresinde dizilidir Bu nedenle sirkumventriküler organlar olarak da bilinirler Sadece area postrema çift, diğerleri tektir Kan-BOS bariyeri, plexus choroideus’lardaki ependim hücreleri tarafından yapılır

30 LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS)
Berrak ve renksiz bir sıvıdır. Plazmaya benzer. Ancak özellikle elektrolit içeriği bakımından farklıdır Na, Mg ve Cl, plazmadakinden daha yüksek konsantrasyonda bulunur K ve Ca konsantrasyonu ise plazmadakine göre daha düşüktür

31 LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS)
BOS, vent.’lerde bulunan plexus choroideus’larda yapılır ve salgılanır Sadece lateral vent.’lerin cornu anterius ve cornu posterius’unda plexus choroideus yoktur BOS’un çoğu lateral vent.’lerde yapılır

32 LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS)
Plexus choroideus (ependim+piamater), ependim içine invagine olan vasküler pia mater uzantısıdır İleri yaşlarda plexus choroideus içinde görülen kalsifikasyonlara psammoma cisimleri denir Ventriculus lateralis (cornu temporale)

33 Plexus choroideus Fig

34 LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS)
Beyni mekanik etkilerden korur İntrakranyal basıncı düzenler Nöral dokuların beslenmesini sağlar Beynin ağırlığını azaltır Nöral metabolizma sonucu oluşan atıkların uzaklaştırılmasına yardım eder Ventriculus lateralis (pars centralis)

35 LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS)
Toplam miktarı yaklaşık 140 ml dir Bu miktarın yaklaşık 30 ml si vent.’lerde, 110 ml si subaraknoidal boşluktadır Dakikada ml (günde 500 ml) üretilir Dansitesi düşüktür ( g/ml) Basıncı mm su arasında değişir

36 LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS)
BOS’un sirkülasyonunu, plexus choroideus’taki arteryel pulsasyon ve ventrikül’leri saran ependim hücrelerinin siliyaları sağlar Subaraknoidal boşluktaki hareketini ise, serebral ve spinal arterler sağlar

37 LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS)
BOS’un esas absorbsiyon yeri, dural sinüsler içine uzanan villi arachnoideae’lerdir Yapısal olarak her bir araknoid villus, dura mater’i delen araknoidal bir divertikülümdür

38 LIQUOR CEREBROSPINALIS (BOS)
Araknoid villus’lar kümeleşerek, granulationes arachnoideae’yi oluşturur Araknoid granülasyonlar, yaş ilerledikçe kalsifiye olurlar Araknoid villus’lardan BOS’un absorbsiyon oranını, BOS’un basıncı kontrol eder

39 BOS ÜÇ YERDEN ALINABİLİR
Cisterna magna Cisterna lumbalis Ventriculus lateralis KIBAS durumunda BOS alımı kontrendikedir Yapılırsa temporal lobun uncus’u, tentorium’dan veya tonsilla cerebelli’ler, foramen magnum’dan herniye olabilir

40 SPİNAL ANESTEZİ Anestezik madde, cisterna lumbalis’e verilir
Böylece lumbal ve sakral spinal sinir köklerindeki ileti bloke edilir Hasta, 2 saat kadar göbek hizasının altındaki bölgelerde hiç bir şekilde ağrı hissetmez

41 EPİDURAL ANESTEZİ Anestezik madde lumbal bölgeden epidural boşluğa verilir Daha çok, uzun sürme olasılığı olan ameliyatlarda ve ameliyat sonrası fazla ağrı duyulacak durumlarda tercih edilmektedir Bu anestezi tipinde hasta saatlerce ağrısız bir durumda tutulabilir

42 EPİDURAL KATETER & İNFÜZYON POMPASI

43 EPİDURAL ANESTEZİ Epidural anestezi uygulandığında ağrılı uyaran medulla spinalis’e ulaşır, ancak iletiyi daha yukarılara götüren lifler "uyuşarak" iletme özelliklerini geçici olarak yitirdiklerinden ağrı hissi oluşmaz Ağrı hissi ortadan kalkan bölgeler T10-L2 arasında kalan dermatom bölgeleridir

44 KAUDAL ANESTEZİ Anestezik madde hiatus sacralis’ten epidural boşluğa verilir

45 Lokal anestetiklerin sinir iletimi üzerine etkisi
LA’ler uygun konsantrasyonlarıyla bir sinir lifine uygulandığında sinir iletimini bloke eden kimyasal maddelerdir Etkiledikleri bölge aksolemmadır ve aksolemmanın K, Na ve diğer iyonlara karşı geçirgenliğindeki geçici artışı değiştirirler Sinir liflerinin LA’lere karşı hassasiyeti liflerin kalınlığına bağlıdır. Küçük sinir lifleri büyüklere oranla daha çok etkilenirler; küçükler aynı zamanda daha yavaş hızla anestetiğin etkisinden çıkarlar

46 KAFA TABANI KIRIKLARI Fossa cranii media tabanındaki kırıklarda, orta kulak boşluğunun yukarısında meninkslerin yırtılması ve membrana tympanica’nın rüptürü sonucu, kulaktan BOS gelebilir (otorrhea) Fossa cranii anterior tabanın’daki kırıklarda da etmoid kemiğin lamina cribriformis’inin kırılması sonucu burundan BOS gelebilir (rhinorrhea)

47 KLİNİK BOS’un sarı renkli olması subaraknoidal kanamayı işaret eder
BOS’un absorbsiyonu veya akışındaki bir obstrüksiyon, hidrosefalus’a neden olur

48 DANDY-WALKER SENDROMU
Gelişimseldir Üçlü malformasyonla karakterizedir 4.vent.’ün kistik dilatasyonu Tam yada parsiyel vermis cerebelli agenezisi Fossa cranii posterior genişlemesi

49 Ventriculus lateralis Ventriculus tertius Ventriculus quartus
Foramen interventriculare (Monro) Aqueductus cerebri (Sylvius) Apertura mediana ventriculi quarti (Magendi) Apertura lateralis ventriculi quarti (Luchka) 2 3 1 4 5 6 7