Amaç Öğrenme Hedefleri Katılımcıların; «Katılımcıların, mesleki bulaşıcı hastalıkların çalışma hayatındaki önemi, çeşitleri, tanı ve korunma yöntemleri.

... konulu sunumlar: "Amaç Öğrenme Hedefleri Katılımcıların; «Katılımcıların, mesleki bulaşıcı hastalıkların çalışma hayatındaki önemi, çeşitleri, tanı ve korunma yöntemleri."— Sunum transkripti:

1

2 Amaç Öğrenme Hedefleri

3 Katılımcıların; «Katılımcıların, mesleki bulaşıcı hastalıkların çalışma hayatındaki önemi, çeşitleri, tanı ve korunma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır.» Konunun Genel Amacı Konunun Genel Amacı Mesleki bulaşıcı hastalıkları tanımlar Mesleki bulaşıcı hastalıklara yol açabilecek etmenleri sıralar Korunma yöntemlerini belirler Erken tanı yöntemlerini belirler Öğrenme Hedefleri Öğrenme Hedefleri Mesleki bulaşıcı hastalıklar Mesleki bulaşıcı hastalıklara yol açabilecek etmenler Korunma yöntemleri Erken tanı yöntemleri İlgili mevzuat Örnek vaka çalışması Konunun Alt Başlıkları Konunun Alt Başlıkları

4

5 Açıklamalar – 1 Bir enfeksiyon hastalığının «Mesleki Bulaşıcı Hastalık» olabilmesi için; 1.Görülen işin gereği olarak, 2.İşyerinin özel koşulların etkisiyle oluşması, 3.Enfeksiyonun laboratuvar bulguları ile kanıtlanması gereklidir. Bir enfeksiyon hastalığının «Mesleki Bulaşıcı Hastalık» olabilmesi için; 1.Görülen işin gereği olarak, 2.İşyerinin özel koşulların etkisiyle oluşması, 3.Enfeksiyonun laboratuvar bulguları ile kanıtlanması gereklidir.

6 Açıklamalar – 2 Ülkelerdeki ilk 10 morbidite ve mortalite listesinde infeksiyon hastalıkları yer almaktadır, Bulaşıcı Mesleki Hastalıkları; günümüz dünyasında önemli sağlık sorunları içinde yer almaktadır, Meslek hastalıkları ve iş kazaları, bir ülkede İSG hizmetlerinin niteliğini değerlendirmede en önemli iki kriterdir. Ülkelerdeki ilk 10 morbidite ve mortalite listesinde infeksiyon hastalıkları yer almaktadır, Bulaşıcı Mesleki Hastalıkları; günümüz dünyasında önemli sağlık sorunları içinde yer almaktadır, Meslek hastalıkları ve iş kazaları, bir ülkede İSG hizmetlerinin niteliğini değerlendirmede en önemli iki kriterdir.

7 Açıklamalar – 3 Meslek hastalıkları listelerinde yer almayan ve fakat görülen iş ve görev icabı olarak alındığı kesin olarak tespit edilen diğer enfeksiyon hastalıkları da meslek hastalığı sayılır, Bu husustaki teşhisin laboratuvar deneyleriyle teyit edilmesi gereklidir, Hastalığın azami kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak kabul edilir. Meslek hastalıkları listelerinde yer almayan ve fakat görülen iş ve görev icabı olarak alındığı kesin olarak tespit edilen diğer enfeksiyon hastalıkları da meslek hastalığı sayılır, Bu husustaki teşhisin laboratuvar deneyleriyle teyit edilmesi gereklidir, Hastalığın azami kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak kabul edilir.

8 MEVZUATMEVZUAT İşten ayrıldıktan en geç ne kadar sonra meydana gelmesi halinde hastalığın, sigortalının mesleğinden ileri geldiğine karar verileceği yönetmelikle belirlenmiştir. Meslek hastalığı teşhisi yükümlülük süresinden sonra konsa bile bunun meslek hastalığı olarak kabul edileceği yönetmelikle belirlenmiştir. İşten ayrıldıktan en geç ne kadar sonra meydana gelmesi halinde hastalığın, sigortalının mesleğinden ileri geldiğine karar verileceği yönetmelikle belirlenmiştir. Meslek hastalığı teşhisi yükümlülük süresinden sonra konsa bile bunun meslek hastalığı olarak kabul edileceği yönetmelikle belirlenmiştir.

9 Tanımlar / İnfektivite «Etkenin sağlam kişiye ulaşabilme ve dokulara yerleşip üreyebilme özelliğine denir.»

10 A GRUBU Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları 1 1 B GRUBU Mesleki Deri Hastalıkları 2 2 C GRUBU Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları 3 3 D GRUBU Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar 4 4 E GRUBU Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları 5 5 Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü Kaç gruptur / Hangi gruptur / Hastalıktan grup

11

12 Ezberlenmeli

13 D2GRUBUMBH D2GRUBUMBH [TROPİK] HASTALIKLARYÜKÜMLÜLÜKHASTALIK TEHLİKESİ OLAN BAŞLICA İŞLER Malarya40 Gün Bu gibi hastalıkların saptandığı ve tedavi edildiği sağlık örgütlerinde-kurumlarında, Bu hastalıkların patojen ajanları ile çalışılan laboratuvarlardaki sağlık görevleri ile araştırmalarında çalışanlarda, Amebiasis30 Gün Sarı Humma10 Gün Veba10 Gün Rekürrent Ateş20 Gün Dank10 Gün Leishmanioz7 Ay Frambosie8 Hafta Lepra25 Yıl Lekeli Humma20 Gün Riketsiöz20 Gün

14 D3GRUBUMBH D3GRUBUMBH [HAYVANLARDAN İNSANA BULAŞAN] HASTALIKLARYÜKÜMLÜLÜKHASTALIK TEHLİKESİ OLAN BAŞLICA İŞLER Bruselloz6 Ay Hayvan gütme, bakma ve terbiye etme, Veterinerlik hizmetleri, Hayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan artıklarıyla yakın temas, bunların işlenmesi, saklanması, taşınması (ahır, mezbaha, hayvan taşımacılığı, veteriner hastaneleri, kasap sakatatçı, sucukçu, et ve balık konserveciliği, süt ve süt mamullerinin işlenmesi, mutfak işleri, hayvan derisi, kılı, yelesi, yünü, kemik vb’nin işlendiği, toplandığı, yok edildiği yerlerdeki çalışmalar), Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle yapılan çalışmalar, Tetanoz30 Gün Şarbon30 Gün Salmonella İnfeksiyonu30 Gün Weill Hastalığı14 Gün Kuduz2 Yıl Ornithozlar, Psittakoz30 Gün Renkküren Ateş12 Gün Şap Hastalığı10 Gün Çiçek12 Gün Q Humması30 Gün Leke Humması20 Gün Ekinokok Humması1 Yıl Ruam1 Ay

15 D4GRUBUMBH D4GRUBUMBH [MESLEK GEREĞİ ENFEKSİYON HASTALIKLARINA ÖZELLİKLE MARUZ KİŞİLERDEKİ] HASTALIKLARYÜKÜMLÜLÜKHASTALIK TEHLİKESİ OLAN BAŞLICA İŞLER Viral Hepatit6 Ay Hastane, dispanser, poliklinik araştırma laboratuvarı vb. sağlık kurumlarında çalışmalar. Tüberküloz1 Yıl

16 HastalıkSu-BesinHavaVektörTemasPlasentaTürkiye’de En Sık ŞarbonXX?X Enfekte et ve deriye dokunma KuduzX Hasta hayvan tarafından ısırılma BrusellozXX? Kaynamamış süt, taze beyaz peynir ToksoplazmozisXXXX Kedi dışkısı, plasenter PsittakozisXXX Ev kuşlarından solunum yoluyla ListeriozisXXXX Süt ve besin maddeleri RuamXX Direkt tenas ile deri ve mukozadan TularemiXXX Su kemiricileri, kene yoluyla Dönek HummaXX Kemiricilerden kene yoluyla Leptospirozis?X Kontamine sularda yüzme, çıplak ayak VebaXXX Fareden pire aracılığıyla DermatofitlerX Doğrudan temas SalmonellaX Kontamine et-yumurtayı pişirmeden y. HidatiidozX Et yiyen köpeğin enfekte dışkısı TetanozX Kirli gereçlerle yaralanma

17 Etken S. Typhimurium, S. Newport ve S. Enteritidis gibi Salmonella türü bakterilerdir Rezervuar Domuz, küçükbaş, kümes ve ev hayvanları, yumurtalar yumurta tozu, pişmiş kontamine et parçaları, salatalar, enfekte etler, bayat yemek artıkları, süt, süt ürünleri Bulaşma Rezervuar ortamlarında çoğalabilen ve bunlar tarafından insana bulaşabilen bir hastalıktır Klinik Karında kramplar, ishal, titreme, ateş, kusma ve bulantıdır. İshal çoğu kez uzun sürer Kuluçka Süresi 6 saatten 72 saate kadar uzayabilir (ortalama 18 saat) Korunma Konserve gıdaları korumak, gıdaları özenle pişirmek, evlerdeki kemiricileri ve hayvanları yok etmek. Portörleri aramak. Kümeslerin sağlıklı olmasını temin etmektir. Aşısı yoktur.

18 Etken Bacillus anthracis Rezervuar Şarbon, enfekte hayvanlarla ya da kontamine hayvan ürünleri ile temas sonucu insanlara bulaşan zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır. İnsandan insana da bulaşma vardır. Bulaşma Temas (deri şarbonu), sindirim yolu (bağırsak şarbonu), solunum yolu (akciğer şarbonu). Riskli meslekler kasaplar, veterinerler ve mezbaha çalışanları, hayvanlara uğraşanlar. Klinik Bağırsak Şarbonu: Bulantı, kusma, iştahsızlık, ateş… Akciğer Şarbonu: Yüksek ateş-titreme, solunum güçlüğü, ölüm Kuluçka Süresi Değişik Korunma Temasın önlenmesi, infekte gıdaların tüketilmemesi, solumanın önlenmesi, hayvanların aşılanması

19 Etken Entamoaba histolytica Rezervuar Portörlerin ve enfekte kişilerin gaitaları, belki fareler Bulaşma Su, gıdalar, enfekte çiğ yenen sebze ve meyveler, sinekler, hamam böcekleri Klinik Gizli ve belirtisiz başlangıç, ishal ya da kabız ya da hiçbiri, iştahsızlık, karında dolgunluk, kanlı ve balgamlı gaita Kuluçka Süresi 5 günden birkaç aya değişebilir, ortalama 3-4 hafta Korunma Su, gıdalar, kirlenmiş sular için tifoda bahsedilen önlemlerin alınması, Sütün pastörizasyonu, sineklerin yok edilmesi, portörlerin izlenmesi, suyun kaynatılması/uyugun arıtımı,

20 Etken Mycobacterium Tuberculosis (insan ve sığır tipi) Rezervuar İnsan, seyrek olarak hayvan solunum yolları Bulaşma Temas, aynı şekilde tabak-çatal, gıda ve süt Klinik Öksürük, ateş, yorgunluk ve plörezi Kuluçka Süresi Değişik Korunma Sütün pastörizasyonu, tüberkülozlu sığırların ortadan kaldırılması, kontamine kişilerin röntgen muayenesi ve izlenmesi, PPD taraması ile BCG

21

22

23 İNFEKSİYON KAYNAĞI İnfeksiyon kaynağının yaşadığı ve çoğaldığı ortamdır. Bu etkenler insan, hayvan, artropot, bitki ve benzeri ortamlarda yaşarlar. İnfeksiyon kaynağının yaşadığı ve çoğaldığı ortamdır. Bu etkenler insan, hayvan, artropot, bitki ve benzeri ortamlarda yaşarlar.

24 İNFEKSİYONUN BULAŞMASI İnfeksiyon etkeninin ya çevre yoluyla ya da insandan insana yayılmasıdır. Bulaşmada temel mekanizmalar;  Doğrudan temas,  Plasental yol,  Fekal yol,  Vektörler,  Hava yolu, İnfeksiyon etkeninin ya çevre yoluyla ya da insandan insana yayılmasıdır. Bulaşmada temel mekanizmalar;  Doğrudan temas,  Plasental yol,  Fekal yol,  Vektörler,  Hava yolu,

25 İNFEKSİYON HASTALIKLARI Mesleksel infeksiyon hastalıkları, işle ilgili olarak karşılaşılan mikrobial etkenlerin oluşturduğu hastalıklardır. Mesleksel infeksiyon hastalıkları, işle ilgili olarak karşılaşılan mikrobial etkenlerin oluşturduğu hastalıklardır.

26 İNFEKSİYONUN İNSANDAN İNSANA BULAŞMASI 1.Doğrudan Bulaşma (Tokalaşma, dokunma, sarılma, öpüşme vb), 2.Dolaylı Bulaşma (Hapşırma, öksürme, sümkürme gibi damlacık yoluyla ya da hastanın giysilerini, mendilini, tabağını, çatalını, bıçak ve kaşığını kullanma), 1.Doğrudan Bulaşma (Tokalaşma, dokunma, sarılma, öpüşme vb), 2.Dolaylı Bulaşma (Hapşırma, öksürme, sümkürme gibi damlacık yoluyla ya da hastanın giysilerini, mendilini, tabağını, çatalını, bıçak ve kaşığını kullanma),

27 İNFEKSİYONUN MADDELERLE BULAŞMASI 1.Su yoluyla bulaşma, 2.Gıdalar yoluyla bulaşma, 3.Hava yoluyla bulaşma, 4.Toprak yoluyla bulaşma, 5.Kan, serum, idrar, dışkı yoluyla bulaşma, 1.Su yoluyla bulaşma, 2.Gıdalar yoluyla bulaşma, 3.Hava yoluyla bulaşma, 4.Toprak yoluyla bulaşma, 5.Kan, serum, idrar, dışkı yoluyla bulaşma,

28 İNFEKSİYONUN VEKTÖRLE BULAŞMASI Vektörle bulaşma «mekanik veya biyolojik» olabilir. Vektörle bulaşma «mekanik veya biyolojik» olabilir. Mekanik VektörBiyolojik Vektör

29

30

31 ZİNCİRİ KIRMAK İnfeksiyon hastalıklarından en önemli konu «infeksiyon zincirinin» kırılmasıdır. Bütün strateji, bulaşıcı hastalık çıkmadan önce ve/veya çıktıktan sonra bu zincir halkalarının bir yada birkaç yerinden kırılmasıdır. İnfeksiyon hastalığı ile savaşın mantığı bu zincirin en zayıf halkasının kırılmasıdır. İnfeksiyon hastalıklarından en önemli konu «infeksiyon zincirinin» kırılmasıdır. Bütün strateji, bulaşıcı hastalık çıkmadan önce ve/veya çıktıktan sonra bu zincir halkalarının bir yada birkaç yerinden kırılmasıdır. İnfeksiyon hastalığı ile savaşın mantığı bu zincirin en zayıf halkasının kırılmasıdır.

32

33 HEDEF; KAYNAK İSE 1.Tüm sıtmalı insanların uygun yöntemlerle tedavi edilmesi, hasta tarama-bulma çalışmaları, izolasyon ve erken tanı 2.Hasta hayvanların aranması ve tedavi gereken durumlarda itlafı, 3.Kaynağın bulunması, yeni bulaşların önlenmesi, kaynağa ve bulaşma yollarına yönelik önlemlerin alınması, 4.Sağlık Eğitimi ile erken tanı ve tedaviye katkı sağlanması, 5.Hastalık bildirim sistemi ile, hastaların erken ve doğru tanının konmasını ve hastalığın yayılmasını önlemek, 1.Tüm sıtmalı insanların uygun yöntemlerle tedavi edilmesi, hasta tarama-bulma çalışmaları, izolasyon ve erken tanı 2.Hasta hayvanların aranması ve tedavi gereken durumlarda itlafı, 3.Kaynağın bulunması, yeni bulaşların önlenmesi, kaynağa ve bulaşma yollarına yönelik önlemlerin alınması, 4.Sağlık Eğitimi ile erken tanı ve tedaviye katkı sağlanması, 5.Hastalık bildirim sistemi ile, hastaların erken ve doğru tanının konmasını ve hastalığın yayılmasını önlemek, Bu durumda anofelin ortamda olması sıtma açısından risk taşımaz. Bir başka ifadeyle sivrisinekler sıtmanın biyolojik vektörü olmaktan çıkarlar.

34 HEDEF; BULAŞMA YOLLARI İSE Vektöre Yönelik; 1.Öncelikle vektörlerin, üreme ve yaşama alanlarının saptanması gerekir, 2.Vektörlerin yaşama ve üreme alanlarına yönelik çevre sağlığı (barınma, atık, ve gıda hijyeni) önlemleri, 3.Fizikobiyolojik (kapan, tuzak, UV elektrikli lamba, larva yiyen bakteriler, kedi beslemek vb.) önlemler, 4.Toksik kimyasal maddeler (pestisitler) ile vektör mücadelesi, Vektöre Yönelik; 1.Öncelikle vektörlerin, üreme ve yaşama alanlarının saptanması gerekir, 2.Vektörlerin yaşama ve üreme alanlarına yönelik çevre sağlığı (barınma, atık, ve gıda hijyeni) önlemleri, 3.Fizikobiyolojik (kapan, tuzak, UV elektrikli lamba, larva yiyen bakteriler, kedi beslemek vb.) önlemler, 4.Toksik kimyasal maddeler (pestisitler) ile vektör mücadelesi,

35 HEDEF; BULAŞMA YOLLARI İSE Kaynaktan Çıkış Yoluna Yönelik; 1.Hasta insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı önlemek amacıyla; Uzun kollu giysiler, kaçırıcı kimyasallar, cibinlik ve sinek telleri kullanmak, 2.Hayvan barınaklarının ilaçlanması, vektörleri uzaklaştırıcı kimyasalların kullanılması Kaynaktan Çıkış Yoluna Yönelik; 1.Hasta insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı önlemek amacıyla; Uzun kollu giysiler, kaçırıcı kimyasallar, cibinlik ve sinek telleri kullanmak, 2.Hayvan barınaklarının ilaçlanması, vektörleri uzaklaştırıcı kimyasalların kullanılması

36 HEDEF; BULAŞMA YOLLARI İSE Konakçıya Giriş Yoluna Yönelik; 1.Sağlam insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı önlemek amacıyla; Uzun kollu giysiler, kaçırıcı kimyasallar, cibinlik ve sinek telleri kullanmak, 2.Sağlık eğitimi ile kişisel önlemleri önemsetmek, Konakçıya Giriş Yoluna Yönelik; 1.Sağlam insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı önlemek amacıyla; Uzun kollu giysiler, kaçırıcı kimyasallar, cibinlik ve sinek telleri kullanmak, 2.Sağlık eğitimi ile kişisel önlemleri önemsetmek, Bu durumunda «sıtmalı insanların varlığı» infeksiyon açısından önemsiz olur.

37 HEDEF; KONAKÇI 1.Sağlamların ilaçla korunması ve/veya aşılanmaları, 2.Yeterli ve dengeli beslenme, 3.Sağlık eğitimi ve kişisel hijyen önlemlerinin alınması, 4.Toplumun sosyoekonomik ve sosyokültürel düzeyinin yükseltilmesi (en önemli), Konakçının ilaçlanması, yeterli ve dengeli beslenmesi, sağlık eğitimi, sosyoekonomik düzeyin artırılması gibi çalışmalarla konakçının direncini artırmak. 1.Sağlamların ilaçla korunması ve/veya aşılanmaları, 2.Yeterli ve dengeli beslenme, 3.Sağlık eğitimi ve kişisel hijyen önlemlerinin alınması, 4.Toplumun sosyoekonomik ve sosyokültürel düzeyinin yükseltilmesi (en önemli), Konakçının ilaçlanması, yeterli ve dengeli beslenmesi, sağlık eğitimi, sosyoekonomik düzeyin artırılması gibi çalışmalarla konakçının direncini artırmak.

38 HEDEF; ETKEN «Etkenin antijen yapısının ve immünolojik özelliklerinin laboratuvar ortamında incelenmesi»

39