Merkezi-Yerinden Yönetim ve Uzmanlaşma

... konulu sunumlar: "Merkezi-Yerinden Yönetim ve Uzmanlaşma"— Sunum transkripti:

1 Merkezi-Yerinden Yönetim ve Uzmanlaşma

2 KAMU YÖNETİMİNİN ÖRGÜTLENMESİ
Örgütlenme, kamu hizmetleri için gerekli olan araç ve imkanları bir düzende toplamak, yetki, görev ve sorumlulukları belirleyerek bir yapı oluşturmaktır. Örgütlenmenin unsurları: Amaçlar Yetki ve görevler Organlar Kaynaklar Örgütlenmenin amaçları: Kamusal görev ve fonksiyonların verimli ve etkin olarak yürütülmesini sağlamak Yönetim birimlerinin siyasi ve yargısal denetimini sağlamak için yetki ve sorumluluk alanlarının belirlenmesi

3 ÖRGÜTLENME İLKELERİ İdari örgütlenme iki esasa göre yapılır:
Merkezden yönetim Yerinden yönetim Her devlet bu iki ilkeye göre örgütlenirken, ülkelerin sahip oldukları sosyal, ekonomik, kültürel, siyasi ve tarihi şartlarına göre farklı yapılanmalara gitmektedir. Bazı ülkeler merkezden yönetime (örn. Fransa), bazıları ise yerinden yönetime (örn. ABD) önem vermekte, bazıları da iki ilke arasında denge kurmaya çalışmaktadır.

4 ÖRGÜTLENME/YÖNETİM İLKELERİ
MERKEZDEN YÖNETİM Siyasi Merkezden Yönetim(üniter devlet) İdari Merkezden Yönetim Yetki genişliği YERİNDEN YÖNETİM Siyasi Yerinden Yönetim(Federal devlet) İdari Yerinden Yönetim

5 MERKEZDEN YÖNETİM MERKEZDEN YÖNETİM NEDİR?
Kamu hizmetlerinde birlik ve bütünlüğü sağlamak için, bu hizmetlere ilişkin karar ve faaliyetlerin merkezi hükümet ve onun hiyerarşik yapısı içinde yer alan örgütlerce yürütülmesidir. SİYASİ BAKIMDAN MERKEZDEN YÖNETİM Bir ülkede yasama organının ve hükümetin tek olması, siyasi otoritenin tamamen merkezdeki iktidarda toplanması ve hukuki birliğin mevcut olmasıdır. (=ÜNİTER DEVLET) İDARİ BAKIMDAN MERKEZDEN YÖNETİM Kamu hizmetlerine ilişkin politikaların belirlenmesi, kararların alınması ve bu kararların yürütülmesi yetkisinin merkezi organlarda toplanması.

6 MERKEZDEN YÖNETİMİN ÖZELLİKLERİ
Politika belirleme, karar alma ve yürütme fonksiyonları merkezi bir organın elindedir. Gelir ve Giderler Merkezden yönetilir. Personel atamaları merkezin yönetimindedir.

7 MERKEZDEN YÖNETİMİN YARARLARI VE SAKINCALARI
Sakıncaları 1. Hizmetlerin zamanında ve yerel ihtiyaçlara uygunluğu sorunludur(Bürokrasi) 2. Merkezi idarenin hantallaşmasını getirebilir 3. Çalışanların yabancılaşmasını doğurabilir 4. Halkın yönetime katılmasını zayıflatır. Yararları 1. Merkezi hükümeti güçlendirir. 2. Kamu hizmetlerinde bütünlüğü sağlar 3. İdarenin, yerel etkilerden uzak kalmasını sağlayabilir

8 YERİNDEN YÖNETİM YERİNDEN YÖNETİM NEDİR?
Merkezden yönetim kuruluşları dışında örgütlenmiş ve özerk olan kuruluşların karar alma ve hizmetlerin yürütülmesinde rol almasıdır. ÖZERKLİK NEDİR? Karar organına sahip olması Müstakil bütçeye, mal varlığına ve mali kaynaklara sahip olması Hizmet, Araç-gereç ve personel politikasını belirleyebilmesi Yasalarla belirlenen serbestlik sınırları içinde hareket edebilmesi

9 SİYASİ YERİNDEN YÖNETİM
Siyasi gücün, merkezi yönetimle yerel yönetimler arasında bölüşümüdür. Yerel yönetim üniteleri, yasama ve yürütme konularında kısmi bir bağımsızlık kazanırlar. Federal bir sistem ve eyalet yönetimleri ortaya çıkar. Federalizm, siyasi, kültürel, etnik ve ekonomik nedenlere dayanır. Coğrafi yönden geniş,homojen olmayan, sosyo-ekonomik farklılıklara sahip ülkelerde ortaya çıkar. Üniter devlet yapısının zıttıdır.

10 İDARİ YERİNDEN YÖNETİM
Yerel nitelikteki kamu hizmetleriyle iktisadi, ticari, kültürel ve teknik bazı fonksiyonların merkez idarenin hiyerarşik yapısı dışındaki kamu tüzel kişiliklerince yürütülmesidir. Fonksiyonel yerinden yönetim Coğrafi yerinden yönetim

11 İDARİ YERİNDEN YÖNETİM: ÇEŞİTLERİ
Fonksiyonel Yerinden Yönetim Belirli bazı hizmetlerin merkezi idareden alınarak özerk olarak örgütlenmesidir.Özerklik hizmete verilmektedir. Üniversiteler,KİT’ler, Meslek Odaları Coğrafi Yerinden Yönetim Yerel kamu hizmetlerinin karar organları seçimle işbaşına gelen bölge, il, belediye veya köy yönetimleri tarafından yürütülmesidir. Özerklik yerel halka tanınmaktadır.

12 YERİNDEN YÖNETİME AZ ÖNEM VERİLMESİ
Mevcut rejim içinde ciddi bir meşruiyet sorunu varsa, Merkezdeki yöneticiler,yetki ve kaynakların kullanımını taşradaki yöneticilerle paylaşmak istemiyorlarsa, Halka rağmen modernleşme politikalarının izlenmesi halinde, Siyasi partilerin devletçi ve merkeziyetçi politikaları, Merkezi idaredeki yöneticilerin çok yetenekli olmaları, Nüfusun homojen bir yapıda olması, Planlı kalkınma ve gelişmeye çok önem verilmesi gibi nedenlere bağlı olarak açıklanabilir.

13 YERİNDEN YÖNETİME ÇOK ÖNEM VERİLMESİ
Ülkede hakim ideolojinin çoğulcu bir niteliğe sahip olması, Merkezi idarenin taşra birimlerine yetki aktarmasının dolaylı etkisi, Coğrafi alan ve nüfus bakımından büyüklük, Demokratik değerlerin gelişmesi. Ekonomik gelişmenin belirli bir eşiğin üzerine çıkması gibi nedenlere bağlıdır.

14 ANAYASA’DA ÖRGÜTLENME İLKELERİ
Türkiye Cumhuriyeti, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir (Md.2). Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür (3). Yönetimin bütünlüğü: İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür. Yasal yönetim: kamu kurumları ya doğrudan kanunla ya da kanunun verdiği yetkiye dayanarak kurulurlar. İdarenin görev ve yetkileri kanunla düzenlenir. İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır(123) İdarenin kuruluşu, merkezi idare ve mahalli idareler olarak ikiye ayrılır( ). İllerin idaresi yetki genişliğine göre yürütülür (Md.126).

15 KAMU YÖNETİMİNİN YAPISI

16 TÜRKİYE’DE YEREL YÖNETİMLER

17 Uzmanlaşma Uzman, pratik nitelikte düzenli eylemlerden oluşan bir programda becerikli olan kimsedir. Bir diğer tanıma göre ise uzman, “ bir bilim kolunda özel ve derin bilgisi olan kimse” olarak tanımlanmaktadır. Buna göre eğitim uzmanı, eğitim bilimleri alanlarından birinde “ özel ve derin bilgisi olan kimse” olarak tanımlanabilir.

18 Uzmanlaşma, insan ve iş bakımından iki türlüdür
İnsanın uzmanlaşması: yaşama olanaklarını artırmak amacıyla, bireyin değişen koşullara uyması demek olan sosyal bir oluşumdur. İnsan uzmanlaşmasının en iyi örneği tıp mesleğindeki farklılaşmadır. Bu farklılaşmaya özellikle tıp bilimleri ve tekniklerinin gelişmesi yol açmıştır. Böyle uzmanlaşmaya paralel olarak tıp mesleği kişisellikten kurtulmuş, fakat kendi içinde daha bağımlı duruma gelmiştir.

19 İş uzmanlaşması: eylemleri daraltır ve tekrar durumuna getiren, bir örgüt olayıdır. Böyle eylemlerde bulunan bireyler gördükleri işler dolayısıyla, uzmanlaşmış olmazlar. İş uzmanlaşmasının en iyi örneği, sanayi işçisinin oluşumudur. Mikro işbölümü, insanı makinenin bir parçası durumuna sokmuş ve makinenin gerektirmediği insan organlarının boş kalmasına yol açmıştır. . Bu da, sanayi işçisinin, görev statü ve iş doyumunun azalmasını meydana getirmiştir

20 Uzmanlaşmanın, özellikle iş doyumu bakımından, sonuçlarına ilişkin çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Bunlardan bir kısmı, uzmanlaşmanın işe karşı hoşnutsuzluğu artırdığını, işi sıkıcı duruma getirdiğini, iş doyumunu azalttığını, sosyal yalnızlık ve güvensizlik yarattığını göstermektedir(Walker,1952; Turner,1955; Ohmann,1955).

21 Eğitim Uzmanlığı Alanları
1940’lardan bu yana, Türkiye’de eğitimin bazı alanlarında uzman çalıştırma girişimleri yapıldı. Bunun ilki, halk eğitimi alanındaydı. Daha sonra, özellikle araştırma ve rehberlik merkezleri çoğalamaya başlayınca, özel eğitim, rehberlik ve beslenme alanlarında insan gücü yetiştirilmeye başlandı.

22 Eğitim uzmanı yetiştirmede ilk girişim Hacettepe Üniversitesi’nde açılan Mezuniyet Sonrası Eğitim Fakültesi ve Ankara Üniversitesi’nde açılan Eğitim Fakültesi’nce yapıldı. Böylece 1965’ten başlayarak eğitimin değişik alanlarında uzmanlığın lisans ve lisansüstü eğitim programları başlatıldı.

23 Öğretmenliğin dışında öğretmene destek sağlayacak uzmanlıkların olmasını gerekli gören Onbirinci Milli Eğitim Şurası, eğitim bilimlerinde on iki uzmanlık alanı önerdi. Eğitim yönetmeni Eğitim denetmeni(müfettiş) Eğitim planlama uzmanı Okul danışmanı(öğrencilere psikolojik yardım için)

24 Program geliştirme uzmanı
Özel eğitim uzmanı(özel eğitimin değişik alanları için) Eğitim teknolojisi uzmanı Beslenme eğitimi uzmanı Halk eğitimi uzmanı Ölçme değerlendirme uzmanı Okul işyeri ilişkileri uzmanı Okul kütüphanecisi

25 Özellikle, Türk Eğitim Sisteminde öğretmenin uzmanlığı alanı dışında kalan eğitim hizmetlerinde ona danışmanlık yapacak uzmanlara duyulan ilk gereksinme öğrencilere rehberlik alanındadır. Ardından özel eğitimi gerekseyen öğrencileri eğitmek için özel eğitim alanındadır.

26 Uzmanlaşmanın uygulanamamasının başlıca nedenleri arasında;
Türkiye’ de öğretmen gereksinmesinin yeterince karşılanamamış olması, MEB bütçesinin kısıtlı olması, Uygulamada bazı kurumların( Maliye Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı gibi) iznine bağlı yasal düzenlemelerin gerekli olması sayılabilir.