İŞLE 524 – İŞLE 531 Yönetim Muhasebesi Maliyet ve Unsurları Dr. Can Öztürk.

... konulu sunumlar: "İŞLE 524 – İŞLE 531 Yönetim Muhasebesi Maliyet ve Unsurları Dr. Can Öztürk."— Sunum transkripti:

1 İŞLE 524 – İŞLE 531 Yönetim Muhasebesi Maliyet ve Unsurları Dr. Can Öztürk

2 Giriş İşletmeler – Kar amaçlı işletmeler – Kamu yararı güden toplumsal işletmeler Ortak nokta – Yönetim kararlarında maliyet-yarar karşılaştırmaları Alınacak kararların işletmeye veya topluma getireceği yük(maliyet) ne kadardır? Alınacak kararların işletmeye ya da topluma kazandıracağı yarar(gelir, hizmet) nedir? – Maliyet ve yarar arasındaki dengenin tespiti önemlidir

3 Maliyet Kavramı Maliyet – Hedeflenen bir sonuca ulaşmak için katlanılması gereken fedakarlıkların parasal toplamıdır – Yürütülen bir faaliyetin sonucunda ortaya çıkar – Satın alma faaliyeti sonucunda edinilen makine Alış maliyeti – Üretim faaliyeti sonucunda elde edilen makine Üretim maliyeti

4 Maliyet Kavramı Maliyet objesi – Muhasebede maliyeti saptanan şey – Örnekler: Satın alınan mal Üretilen mamul Sağlanan hizmet Üretim yapan fabrika Üretim yapan atölye Elde tutulan bir miktar para Müşterilere yapılan satış

5 Maliyet Kavramı Maliyetin belirlenmesi – Maliyet saptamadaki amaçlar aşağıdakileri belirler Nelerin maliyetinin saptanacağı(maliyet objelerinin seçimi) Maliyetlerin ne şekilde saptanacağı – Örnek: Kibrit fabrikası örneğini kullanarak maliyetin vaka bazında tespitini yapalım… Üretim 1.000.000 paket üzerinden yapılacaktır

6 Maliyet Kavramı KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli220.0000,22 Kimyasal malzeme bedeli210.0000,21 Kağıt ve karton bedeli110.0000,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti80.0000,08 Fabrika yöneticileri maaşları40.0000,04 Makinelerde kullanılan enerji bedeli 150.0000,15 Fabrika bina ve makine amortismanları 20.0000,02 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye50.0000,05 Genel müdürlük gider payı120.0000,12 Eylül ayı giderleri toplamı1.000.0001,00

7 Maliyet Kavramı Vakalar 1.Bir paket kibritin normal satış fiyatının belirlenmesi 2.Bir paket kibritin fabrikanın kendini kurtardığı en düşük satış fiyatının belirlenmesi 3.Bir paket kibritin maliyetinin özel fiyatlı siparişin kabulü ya da reddi açısından belirlenmesi (ek üretimle karşılanacak) 4.Bir paket kibritin maliyetinin özel fiyatlı siparişin kabulü ya da reddi açısından belirlenmesi (mevcut üretimden karşılanacak) 5.Bir paket kibritin maliyetinin stok değerlemesi için tespiti

8 Vaka 1 Normal satış fiyatının tespiti – Hedef: Tüm giderler düşüldükten sonra şirkete kar kalması

9 Vaka 1 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli220.0000,22 Kimyasal malzeme bedeli210.0000,21 Kağıt ve karton bedeli110.0000,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti80.0000,08 Fabrika yöneticileri maaşları40.0000,04 Makinelerde kullanılan enerji bedeli 150.0000,15 Fabrika bina ve makine amortismanları 20.0000,02 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye50.0000,05 Genel müdürlük gider payı120.0000,12 Eylül ayı giderleri toplamı1.000.0001,00

10 Vaka 2 Fabrikanın kendini kurtardığı en düşük satış fiyatının tespiti – Dikkat: Şirketin değil fabrikanın diyoruz!

11 Vaka 2 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli220.0000,22 Kimyasal malzeme bedeli210.0000,21 Kağıt ve karton bedeli110.0000,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti80.0000,08 Fabrika yöneticileri maaşları40.0000,04 Makinelerde kullanılan enerji bedeli 150.0000,15 Fabrika bina ve makine amortismanları 20.0000,02 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye50.0000,05 Genel müdürlük gider payı120.000 Eylül ayı giderleri toplamı1.000.0000,88

12 Vaka 3 Özel fiyatlı siparişin kabulü ya da reddi (ek üretimle karşılanacak) – Halihazırda 1/3 kapasite karşılığında 1 milyon kibrit üretimi – Talep: 500.000 kibrit ücretimi – Bütün üretim mevcut boş kapasite içerisinde yapılacaktır – Sipariş paket başına 0,85 TL

13 Vaka 3 Üretim hacmine bağlı olmayan giderler – 0,02 TL amortisman – 0,04 TL fabrika yönetici maaşı – 0,12 TL genel müdürlük gideri Nakliye üretilen ürün hacmine bağlıdır ancak burada nakliye alıcıya aittir

14 Vaka 3 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli220.0000,22 Kimyasal malzeme bedeli210.0000,21 Kağıt ve karton bedeli110.0000,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti80.0000,08 Fabrika yöneticileri maaşları40.000 Makinelerde kullanılan enerji bedeli 150.0000,15 Fabrika bina ve makine amortismanları 20.000 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye50.000 Genel müdürlük gider payı120.000 Eylül ayı giderleri toplamı1.000.0000,77

15 Vaka 4 Fırsat maliyeti – Tam kapasite çalışmakta olan fabrika – 500.000 üretimin yurt dışına kaydırılması – Yurt içi 1,25 TL/paket satış fiyatı – Nakliye istenmediğinden 1,25 – 0,05 = 1,25 TL Yurt dışından verilen fiyat 0,85 TL satın alma yönünde Yurt dışı satış fiyatı 1,20 – 0,85 = 0,35 TL 1,20 * 500.000 paket = 600.000 0,85 * 500.000 paket = 425.000 600.000 – 425.000 = 175.000 TL toplam zarar

16 Vaka 4 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Normal satış fiyatı1,25 Tüketilen ağaç bedeli220.000 Kimyasal malzeme bedeli210.000 Kağıt ve karton bedeli110.000 Üretim karşılığı işçilik ücreti80.000 Fabrika yöneticileri maaşları40.000 Makinelerde kullanılan enerji bedeli 150.000 Fabrika bina ve makine amortismanları 20.000 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye50.000(0,05) Genel müdürlük gider payı120.000 Eylül ayı giderleri toplamı1.000.0001,20

17 Vaka 5 Stokların değerlemesi için maliyet – Üretimin maliyeti – Üretim gideri niteliğini taşımayan kalemler dışarda tutulur Nakliye ücreti 50.000 TL Genel müdürlük gider payı 120.000 TL

18 Vaka 5 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli220.0000,22 Kimyasal malzeme bedeli210.0000,21 Kağıt ve karton bedeli110.0000,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti80.0000,08 Fabrika yöneticileri maaşları40.0000,04 Makinelerde kullanılan enerji bedeli 150.0000,15 Fabrika bina ve makine amortismanları 20.0000,02 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye50.000 Genel müdürlük gider payı120.000 Eylül ayı giderleri toplamı1.000.0000,83

19 Maliyetin Bölümlenmesi Muhasebe maliyeti – İlgili sonuca ulaşmak için yapılması gereken giderler toplamı

20 Muhasebe Maliyeti Örnek – Satın alınan daire için ödenen 250.000 TL nakit – Vadeleri 3 ay ile 1 yıl arasında değişen 20.000 TL değerinde 4 bono – Alış maliyeti 25.000TL, birikmiş amortismanı 5.000 TL olan otomobil – Tapu harcı % 1,65

21 Muhasebe Maliyeti Ödenen nakit para tutarı……………..250.000 TL Verilen senet tutarı……………………… 80.000 Devredilen oto bilanço değeri……… 20.000 Dairenin toplam alış bedeli……………350.000 Tapu kayıt harcı……………………………. 5.775 Dairenin Toplam Alış Maliyeti………..355.775

22 Fırsat Maliyeti Vazgeçme maliyeti veya Alternatif maliyet Vazgeçilen şeyden net kazanç -> Yapılan şeyin fırsat maliyeti Örnek: Hisse senedine yatırım mı? Yoksa banka mevduatı mı? – İhtiyaç fazlası para……………20.040 TL

23 Fırsat Maliyeti Hisse senedi açısından – Hisse başına alış fiyatı…………………5,00 TL – Alış komisyonu(5 TL * 0,002)………0,01 – Hisse başına yatırım tutarı………….5,01 TL – Satın alınabilecek hisse senedi 20.040 / 5,01 = 4.000 adet

24 Fırsat Maliyeti Beklenen getiriler – Hisse senedi satış tutarı 4.000 adet * 8 TL = 32.000 TL – Alınacak kar payı(nominal değer 1 TL) 4.000 adet * 1 TL * 0,40 = 1.600 TL – Beklenen toplam gelir 32.000 + 1.600 = 33.600 TL

25 Fırsat Maliyeti Beklenen giderler – Hisse senedi alış bedeli 4.000 adet * 5 TL = 20.000 TL – Alış komisyonu 20.000 TL * 0,002 = 40 TL – Satış komisyonu 32.000 TL * 0,002 = 64 TL – Beklenen toplam gider = 20.104 TL

26 Fırsat Maliyeti Beklenen gelirler………….33.600 TL Beklenen giderler…………20.104 Beklenen kar………………..13.496

27 Fırsat Maliyeti Mevduat açısından – Yıllık brüt faiz 20.040 * %10 = 2.004 TL – %15 Vergi kesintisi 2.004 * %15 = 300,60 TL – Yıllık net faiz 2.004 – 300,60 = 1.703,40 TL

28 Fırsat Maliyeti Hisse senedi açısından – Beklenen gelirler………….33.600 TL – Beklenen giderler…………20.104 – Beklenen kar………………..13.496 Mevduat açısından – Yıllık net faiz…………………1.703,40 TL – Fırsat maliyeti veya kaçırılan mevduat faizi Net Ekonomik Kazanç – 13.496 – 1.703,40 = 11.792,60 TL

29 Muhasebe Maliyetinin Unsurları Giderler – İşletmeye ekonomik bir yarar sağlamak üzere yapılan bir harcama veya tüketim Harcama – Bir varlığın edinilmesi, bir hizmetin sağlanması veya zararın karşılanması amacıyla para ödeme, mal verme, hizmet sunma, borç altına girme gibi katlanılan esirgemezlikler

30 Muhasebe Maliyetinin Unsurları Gider – Zarar ayrımı – Gider İşletme faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli olan ve normal ölçüler içerisinde yapılan tüm harcamalar ile varlık ve hizmet tüketimleri Defter tasdik ücreti – Zarar İşletme işlevlerinin yürütülmesi için gerekli olmayan veya normal ölçüleri aşan harcama ve tüketimler Zamanı geçmiş defter tasdik ücreti

31 Muhasebe Maliyetinin Unsurları HARCAMA VE TÜKETİMLER GİDER ZARAR GEREKLİ VE NORMAL GEREKSİZ VE ANORMAL YARARSIZ (BOŞA GİDEN)

32 Giderlerin FinTab Sunumu Yatırım giderleri – Maddi duran varlıklar Amortisman giderleri – Maddi olmayan duran varlıklar Tükenme payları – Gelecek aylara ait giderler – Gelecek yıllara ait giderler

33 Giderlerin FinTab Sunumu İşletme giderleri – Stok maliyet giderleri Satılan ticari mallar maliyeti Satılan mamul maliyeti Dönem giderleri Zararlar – Dönem giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Genel yönetim giderleri Araştırma ve geliştirme giderleri Finansman giderleri

34 Giderlerin FinTab Sunumu Zarara dönüşen giderler – Dönemle ilgili olan ancak dönem içerisinde işletmeye yarar sağlamayan giderler – Gelecek dönemlerle ilgili olup beklenen yararı sağlamayacağı anlaşılan giderler

35 Giderlerin FinTab Sunumu Örnek – Zemin Satış mağazası – 1. kat Atölye – 2.kat Atölye – 3. kat Atölye – Üst kat Genel Müdürlük İki yıllık kira bedeli/ay 2.500 TL

36 Giderlerin FinTab Sunumu Kiralama dönemi – 1 Mart 2003 – 28 Şubat 2005 – Atölye faaliyet başlama dönemi 01.05.2003 – Satış mağazası başlama dönemi 01.06.2003 – Genel müdürlük başlama dönemi 01.03.2003

37 Giderlerin FinTab Sunumu Sorular – Gelecek aylara ait giderler? – Gelecek yıllara ait giderler? – Çalışmayan kısım giderleri? – Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri? – Genel yönetim giderleri? – Faaliyet giderleri? – Satılan mamuller maliyeti?

38 İşletme Giderleri Fonksiyon esasına göre – Stok maliyet giderleri Alış giderleri – Alış bedeli + alışla doğrudan bağlantılı diğer giderler Üretim giderleri – Hammaddenin mamule dönüşümü – Direkt ilk madde ve malzeme giderleri – Direkt işçilik giderleri – Genel üretim giderleri » Endirekt malzeme ve işçilik » Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler » Amortismanlar ve tükenme payları

39 İşletme Giderleri Fonksiyon esasına göre – Dönem giderleri Araştırma ve geliştirme giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Genel yönetim giderleri Finansman giderleri

40 İşletme Giderleri Fonksiyon esasına göre – Zarara dönüşen giderler Çalışmayan kısım giderleri Önceki dönem gider ve zararları Arızi satış zararları Diğer zararlar

41 İşletme Giderleri Çeşit esasına göre – İlk madde ve malzeme giderleri İlk madde Yardımcı madde İşletme malzemesi Ambalaj malzemesi Kırtasiye ve büro malzemesi

42 İşletme Giderleri İşçi ücret ve giderleri Memur ücret ve giderleri Dışarıdan sağlanan faydalar ve hizmetler Çeşitli giderler Vergi, resim ve harçlar Amortismanlar ve tükenme payları Faiz, komisyon ve kur farkları

43 Haftaya: Maliyet – Hacim İlişkileri İyi akşamlar