Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ANLATIM YÖNTEMLERİ  1. ANLATIM BİÇİMLERİ (TEKNİKLERİ)  Bir yazının yazılış amacı o yazının anlatım.

... konulu sunumlar: "Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ANLATIM YÖNTEMLERİ  1. ANLATIM BİÇİMLERİ (TEKNİKLERİ)  Bir yazının yazılış amacı o yazının anlatım."— Sunum transkripti:

1 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ANLATIM YÖNTEMLERİ  1. ANLATIM BİÇİMLERİ (TEKNİKLERİ)  Bir yazının yazılış amacı o yazının anlatım biçimini belirler. Bireyi yazmaya yönelten amaç­larla bu amaçların gerektirdiği anlatım biçimleri şunlardır:  a) Açıklama  Amaç bilgilendirmektir. Yazar okuyucularına bir şeyler öğretmek ister. "Nedir, özellikleri nelerdir, ne işe yarar?" gibi sorulara açıklık getirir.

2 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 2  ÖRNEK  Yunan filozofu Sokrates (M.Ö 470 – 399), bireysel ve toplumsal konularda gelenek, görenek ve her türlü önyargıya karşı, akıl ve bilgi temeline dayanan evrensel bir ahlak ölçüleri sistemi kurmaya çalışmıştı. Bu­nun için de her gün, her yerde, herkesle, her konuda soru ve yanıt yöntemiyle tartışmaya girişerek, bilime aykırı önyargıları çürütmeye kalkışmıştır. İnsanlar gelenek ve göreneklere değil, akıl ve bilgiye dayanan ahlak ve erdeme yöneltme çabası içinde olmuştur.

3 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 3 b) Tartışma  Yazar, okuyucusunun kanılarını değiştirmek amacıyla "tartışma" yöntemine başvurur. Bu durumda yazar bir "karşı çıkış" içinde olacaktır. Karşı çıktığı düşünceyi çürütmek, kendi düşüncesini kabul ettirebilmek için gayret sarf edecektir. Bunu sağlamak için de tanımlama, karşılaştırma, tanık gösterme gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvuracak; sorular sorarak anlatımını güçlendirme yoluna gidecektir.

4 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 4  ÖRNEK  Yazarlar okudukları bir metinden yararlandıklarında yazın (edebiyat) dünyasında bir kızılca kıyamet kopuyor. Efendim, bu özgünlükle bağdaşmazmış. Ö zaman bu, yazarın kendi eseri olmuyormuş gibi. Bana göre yazar, kibarca esinlenme denilen bu işte son derece haklıdır.

5 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 5  c) Betimleme  Bir nesne, yer ya da kişinin ayırıcı özelliklerinin anlatılarak okuyucunun gözünde canlandı­rılması amacıyla sözcüklere resim çizercesine yapılan anlatımdır. Nesnel ya da öznel nitelik taşıyabilir.

6 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 6  ÖRNEK  Şimşekler hâlâ birbirini kovalıyordu. En sonuncusunun, ardından kısa bir dolu sağanağı başladı. Deniz so­luk ve devamsız ışıkların altında açılıp kapanıyordu. Sonra yağmurun sesi bir düzene girdi. Ortaköy sırt­larının üstünden gök bir an yırtıldı. Biraz sonra Sarayburnu tarafından ikinci bir perde daha açıldı ve biraz ilerde hâlâ yağmurun sıkı sıkı dövdüğü siyah bir vapur, küpeştesi aydınlandı.

7 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 7  Öyküleme  Öyküleme, okuyucu olay içinde yaşatmak amaçlandığında başvurulan anlatım biçimidir. Öykülemede olaylar belli bir zaman sırasına göre anlatılır ve olay; yer,kişiler,çevre gibi belirleyici ögelerle okuyucuya aktarılır.

8 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 8  ÖRNEK « Duruyor tren. Pasaportlar uzatılıyor. Gümrük memuru eşyalara bakıyor. Polis, sonuncu pasaportu birkaç kez gözden geçiriyor. Sahibine bakıyor: ‘Giremezsin Almanya’ya sen!’ diyor. Ömer Amca’nın yanındaki ayağa kalkıyor: ‘Babam o benim!’ diyor Almanca. Alman polisi gülümsüyor. Turiste benzemeyen turist pasaportlu birini yakaladığı için gözleri sevinçli: ‘Kim olursa olsun, çalışma izni yok bu adamın!’ diyor. Seyfettin: ‘Çalışmayacak ki, ameliyat olacak.’ diyor.»

9 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 2. DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI 9  Bir yazarın anlatımda kullandığı tekniklere düşünceyi geliştirme yolları denir. Bu yollar sınırlanamasa da sınavda çıkan soruları göz önünde tutarak bu yollardan birkaçını kısaca açıklamayı uygun bulduk.   a) Karşılaştırma  Birden çok nesne, kavram ve durum arasındaki benzerlik ya da farklılıkların sıralanmasına ‘‘karşılaştırma’’ denir.

10 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 10  b) Tanık Gösterme, Alıntı Yapma :  Yazarın, düşüncelerini kanıtlamak için aynı konuda başkaları tarafından söylenmiş sözler­den yararlanmasıdır. Tanık gösterme, alıntı yapılarak (sözün söylendiği şekilde aktarılması) olabi­leceği gibi, tanık gösterilen kişinin düşüncesinin, yazarın ifadesiyle aktarılması şeklinde de olabilir.

11 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 11 c) Benzetme:  Aralarında nitelik ya da nicelik bakımından ilgi bulunan iki şeyden zayıf olanı güçlüye ben­zetmektir.  d)örnekleme  Yazarın düşüncesini somutlaştırmak, okurun gözünde canlanmasını sağlamak amacıyla başvurduğu düşünceyi geliştirme yoludur.

12 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 12  e) Sayısal Verilerden yararlanma  Anlatılanların somut ve net bir biçimde gösterilmesi için istatistiksel bilgilerden yararlanılmasıdır.

13 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 13  SORU  Güzelliğin görece olduğu doğru değildir. Toplumu oluşturan bireyler birçok "güzel" tanımında birleşiyor. Bir bakıma moda konusuna benziyor bu. Moda, başlangıçta bir tür kişisel ve yaratılan güzelliktir; yeni ol­duğu için de görecedir. Ancak bu yaratılan güze|lik gerçekte ortak bir çabanın ürünüdür. Eliofun dediği gibi "Bugün geçmişle yönetilir; geçmiş de bugünle değişime jjğrar." Nitekim bunun böyle olduğunu, gü­zelliğin ortak bir çabadan kaynaklandığını, son yılİardâ'yapılan on araştırmadan sekizi doğruluyor.  Bu parçada, öne sürülen düşünceyi açıklamak için aşağıdaki yollardan hangisine başvurulmamıştır?

14 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 14 A) Tanımlamaya yer vermeye B) Örneklendirmeye gitmeye C) Karşılaştırmaya D) Tanık göstermeye E) Sayısal verilerden yararlanmaya

15 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 15  ÇÖZÜM Parçada "moda"nın tanımı var. "Güzellik" ve "moda" kavramları karşılaştırılmış. Eliot’un sözü tanık gösterilmiş. Parçanın son cümlesinde sayısal verilerden yararlanılmış. Yanıt B'dir

16 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi KONU TESTİ 16

17 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 17

18 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi

19

20

21 21

22 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi

23

24

25 25

26 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi PARAGRAFTA ANLAM 26  1. PARAGRAF TANIMI VE İŞLEVİ  Paragraf "yazı bölümü" demek olup bir ana düşünce etrafında toplanmış cümleler toplulu­ğudur. Sözcük kavram, cümle yargı, paragraf ise düşünce birimidir. Paragrafı oluşturan cümleler biçim ve anlam yönünden birbirlerine ve ana düşünceye bağlıdır. Bir yazıyı paragraflara ayırmak o yazının daha kolay okunup algılanmasını sağlar ki bu da paragrafın anlatımdaki işlevini gösterir.

27 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 27  2. PARAGRAFI OLUŞTURAN ÖGELER  a) Paragrafın Konusu  Konu, bir parçada üzerinde durulan, hakkında söz söylenen görüş ya da düşüncedir. Konu genellikle paragrafın ilk cümlesiyle verilir. Bazen ikinci cümleye de kayabilir. Konu, "Bu paragrafta ne üzerinde duruluyor?", "Parçada neden söz ediliyor?" sorularına yanıt aranarak belirlenir. Konunun belirlenmesi, ana düşüncenin belirlenmesinin ilk aşamasıdır. Çünkü konu, ana düşünce içinde yer alır. Konu yanlış belirlenirse ana düşüncenin belirlenmesinde de yanlış sonuca varılır.

28 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 28  b) Bakış Açısı :  Bir konu çok çeşitli açılardan ele alınarak işlenebilir. Paragraftaki bakış açısı, anlatıcıyı ko­nunun belli bir yönünü ele almaya yöneltir Böylelikle anlatıcı konuyu bütün yönleriyle değil, sa­dece kendisini ilgilendiren yönüyle işlemiş olur.  "Ele alınan konu, hangi yönden işleniyor?" sorusuyla, bakış açışını bulmak mümkündür.

29 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 29  Bir paragrafı anlayabilmek için öncelikle paragrafın konusu, sonra da konunun hangi açıdan ele alındığı doğru olarak belirlenmelidir. Çünkü bu sıra, bizi ana düşünceye götürecektir.

30 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 30  c) Paragrafta Ana Düşünce  Yazarın bir konuyu, belli bir bakış açısıyla işlerken okura iletmek istediği bir mesajı vardır. "Yazarın bu sözleriyle bize kavratmak istediği nedir?" sorusunun yanıtı bize iletiyi yani ana dü­şünceyi verir. Bir paragrafın ana düşüncesi "Bu parçada asıl anlatılmak istenen, vurgulanmak iste­nen, asıl söylenmek istenen..." gibi soru kökleriyle yoklanır.

31 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 31  "En kapsamlı yargı" şeklindeki soru kökü ise ilgili paragrafın bütününden hareketle çıkarı­lan en genel yargıdır. Ana düşünce paragrafın herhangi bir cümlesinde verilebileceği gibi, paragrafın ilk ya da son cümlelerinde de verilebilir. Ana düşünce paragrafın bütünün­den de çıkarılabilir.

32 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 32  d) Yardımcı Düşünceler :  Bir paragrafın bütünlüğü ana düşünceyle yardıma düşüncelerin bağlantısına dayanır. Yar­dıma düşüncenin değeri, ana düşünceyle olan bağlantısının gücüne bağlıdır. Yardıma düşüncelerle ilgili sorular "paragrafta değinilmeyen yargı, paragrafa cümle ekleme, pa­ragrafta boş bırakılan yeri tamamlama, paragrafın akışını bozan cümle..." eksenindeki sorulardır.

33 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 33  3. Paragrafın Biçimi :  Bir düşünce yazısındaki giriş, gelişme ve sonuç bölümleri, daha dar kapsamlı olarak bir pa­ragraf için de söz konusu edilebilir.  a) Paragrafın Giriş Bölümü  Giriş, gelişme ve sonuç biçiminde planlanmış bir paragrafta genellikle ilk cümle giriş bölü­münü oluşturur. Giriş cümlesi paragrafın konusunu ya da amacını oluşturan, kendisinden sonraki cümlelerde açıklanan cümledir. Giriş cümlesi, dil ve düşünce yönünden kendisinden önceki bir yargının varlığını hissettirmez.

34 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 34  b. Paragrafın Gelişme Bölümü :  Giriş bölümünde ortaya konan düşüncenin tanımlama, örnekleme, karşılaştırma, tanık gös­terme gibi düşünceyi geliştirme yollarıyla ayrıntılarına inildiği bölümdür. Bu bölümdeki her cüm­le, kendisinden önceki ve sonraki cümlelerle anlam ve anlatım yönünden uyum gösterir.  Gelişme bölümü yardımcı düşüncelerden oluşur. Bağlayıcı öğeler olarak adlandmlabilecek "ama, çünkü, ise, bu, şu...."gibi içinde bulunduğu cümleyi bir önceki cümleye bağlayan ifadeler bu bölümde yer alır. Gelişme bölümüyle ilgili soru kökleri genellikle olumsuzdur, (değinilmemiştir, söylenemez,çıkarılamaz,yoktur...) 

35 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 35  c. Paragrafın Sonuç Bolumu :  Bu bolüm, paragrafta anlatılanların bir yargıya bağlandığı veya özetlendiği bölümdür. So­nuç cümleleri türlü özetleme ifadeleri (kısaca, özetle, şu halde, demek ki...) taşıyabilir. Tümevanm paragraflarında sonuç cümlesi ana düşünceyi içerir.  Paragrafın sonuç cümlesini buldurmaya yönelik sorular, paragrafla sonuç cümlesi arasında­ki dil ve anlam bağı dikkate alınarak çözülmelidir.

36 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 36  d) Düşüncenin Akışını Bozan Cümleler :  Bu tip somlarda paragrafın konusuna ve bakış açısına uymayan cümle belirlenir. Bu cümle yok sayılarak, bu cümleden önceki ve sonraki cümleler birlikte okunup dil ve anlam uyumu kontrol edilir.

37 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 37  e) Birleştirilmiş Paragrafları Bölme:  Bu tür sorularda numaralanmış cümleler tek tek okunmalı, ilk cümlenin konusundan bakış açısından ayrılan cümlelerle yeni bir paragrafa geçilmesi gerektiği unutulmamalıdır

38 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 38  f) Bir Sorunun Yanıtı Olan Paragraflar  Bu tür sorularda paragrafın ilk ya da ikinci cümlesinin seçenekteki soruyla uyumlu olması gerekir. Ayrıca parçanın ana düşüncesiyle sorulan soru arasındaki uyuma da bakılır.

39 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi 39  4. Paragrafta Başlık  Başlık, paragrafın konusu, bakış açısı ve ana düşüncesiyle uyumlu olmalıdır. Bir ya da bir kaç sözcükten oluşmalı ve paragrafın özünü yansıtmalıdır

40 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi KONU TESTİ 40

41 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi

42 42

43 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi

44

45

46

47

48

49 49

50 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi

51

52

53 53

54 Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi