Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü

... konulu sunumlar: "Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü"— Sunum transkripti:

1 Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü
Turizm Ekonomisi Yrd. Doç Dr. Salih AK Atılım Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü

2 TURİZM EKONOMİSİNİN İLGİ ALANI
Turizm sektörü niçin önemlidir? Her ekonomi için benzer etkiler mi yaratır? Tek başına turizm sektörüne dayalı bir ekonomik büyüme mümkün müdür? Turizm arz ve talebine ait özellikler ile diğer sektörlerin özellikleri arasındaki benzerlik ve farklılıklar nelerdir? Var olan kaynakların bir kullanım sınırı var mıdır? Yeni küresel eğilimlere göre uluslararası turizm ne yönde değişmektedir? Çok uluslu şirketlerin turizme etkisi nedir? Turistik harcamalar ekonomiyi nasıl etkiler?

3 İKTİSAT=EKONOMİ İktisat: Arapça ḳṣd kökünden gelen ḳaṣd . 1.tam hedefe yönelme, 2. doğru yol, amaca uygun, mutedil" anlamlarına gelir (EtimolojiTürkçe.com) . iḳtiṣād "1. itidal üzere hareket etme, 2. harcamada tasarruflu olma" [ Kamus-ı Türki (1900) ] ilm-i iḳtisād "ekonomi" [ Kamus-ı Türki (1900) ] Ekonomi: Yunanca sözcük Eski Yunanca oíkos οίκος "ev" ve nomós νομός "yönetim, düzen" sözcüklerinin bileşiğidir. Böylece Oikonomia: ev yönetimi anlamına gelmektedir.

4 TEMEL BAZI İKTİSADÎ KAVRAMLAR
İktisat bilimi İhtiyaç ve istek İktisadî kaynaklar Kıtlık Seçim (tercih) Fayda Mal ve hizmet Alternatif Maliyet/Fırsat Maliyeti

5 EKONOMİ BİLİMİ Ekonomi bilimi çeşitli şekillerde tanımlanabilir:
- Üretimin ve bölüşümün sosyal kanunlarını inceleyen bir bilimdir (Ricardo, David (1817), Principles of Political economy and Taxation - Ekonomi, servetin incelenmesidir. - Ekonomi, insanların üretim ve tüketim faaliyetlerini nasıl düzenlediğini araştıran bir bilimdir. - Ekonomi, insan ihtiyaçlarını ve bunların tatminine yönelik çabaları inceler, - Ekonomi , kıt kaynaklarla, sonsuz ihtiyaçlar arasındaki dengesizlikten doğan insan faaliyetlerini inceler. - Neyin , nasıl ve kimin için üretileceği sorularının cevabını arayan bir bilimdir. - Ekonomi insan davranışını amaçlarla alternatif kullanımı olan kıt kaynaklar arasındaki ilişki olarak inceleyen bir bilimdir. (Robbins, L. (1935) (1932), An Essay on the Nature and Significance of Economic Science, s. 16)

6 KITLIK VE EKONOMİK KAYNAKLAR
Kıtlık, kaynakların istek ve ihtiyaçlara göre yetersiz olmasıdır. Ekonomik kaynak insanların ihtiyaç ve isteklerini karşılayan mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan hizmet veya varlıklardır. Klasik iktisatçılara göre üç tür kaynak veya üretim faktörü vardır: 1. Toprak: Tüm doğal kaynakları kapsar; üretimin cereyan ettiği mekan ve hammaddelerin kaynağı → Rant 2. İşgücü veya beşeri kaynaklar: Ürünlerin elde edilmesinde harcanan beşeri çabayı ifade eder → Ücret 3. Sermaye: Diğer mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan insan yapısı mallardan veya üretim araçlarından (makine, binalar ve diğer altyapı unsurları) oluşur → Faiz 4. Girişimci (Müteşebbis): İlk üç üretim faktörü arasında eşgüdümü sağlar → Kâr Scarcity is the fundamental economic problem of having seemingly unlimited human wants in a world of limited resources. It states that society has insufficient productive resources to fulfill all human wants and needs. A common misconception on scarcity is that an item has to be important for it to be scarce. However, this is not true, for something to be scarce, it has to be hard to obtain, hard to create, or both. Simply put, the production cost of something determines if it is scarce or not. For example, although air is more important to us than diamonds, it is cheaper simply because the production cost of air is zero. Diamonds on the other hand have a high production cost. They have to be found and processed, both of which require a great deal of resources. Additionally, scarcity implies that not all of society's goals can be pursued at the same time; trade-offs are made of one good against others. In an influential 1932 essay, Lionel Robbins defined economics as "the science which studies human behavior as a relationship between ends and scarce means which have alternative uses."[1]

7 İHTİYAÇ VE İSTEK İhtiyaç, karşılandığında insana mutluluk ve karşılanmadığında hüzün veren bir duygudur. İhtiyacın mutlaka karşılanması gerekir. Gıda, giyim, barınma gibi ihtiyaçların mutlaka karşılanması gerekir. Bunlar karşılanmadan hayatta kalmak mümkün değildir. İstek sahip olmayı isteyeceğiniz bir şeydir. Bunlar mutlak anlamda zorunlu değildir. Müzik buna iyi bir örnektir. Hayatta kalmak için müziğe ihtiyacınız yoktur. İhtiyaçların özellikleri: 1. ihtiyaçlar sayıca sonsuzdur 2. ihtiyaçlar değişkendir (yere, zamana ve kişiye bağlı olarak) 3. ihtiyaçların şiddet dereceleri farklıdır. 4. ihtiyaçlar tekrarlar 5. ihtiyaçlar zaman içinde artar 6. ihtiyaçlar rakiptir. 7. ihtiyaçlar birbirlerini tamamlar 8. ihtiyaçlar tatmin edilebilir 9. İhtiyaçlar özneldir 1o. İhtiyaçlar zamanla alışkanlık halini alabilir 11. ihtiyaçların birçok kaynağı vardır 12. İhtiyaçlar iktisadi faaliyete yol açar 13. İhtiyaçlar alternatif şekilde tatmin edilebilir 14. İhtiyaçlar çeşitli faktörlere bağlıdır. Needs would be defined as goods or services that are required. This would include the needs for food, clothing, shelter and health care. Wants are goods or services that are not necessary but that we desire or wish for. For example, one needs clothes, but one may not need designer clothes. One does not need toys, entertainment, gems, etc.. One needs food, but does not have to have steak or dessert. One does not need glamorous trips, mall shopping, etc.. Need basically is fundamental for a human for survival purpose. In the other hand, want can be seen as a human desire to get something additional whenever they have already satisfied their occurring needs. The human wants are unlimited. Thus the satisfaction of one want leads to another.  **The main characteristics of human wants are as follows: 1. Wants are unlimited: Human wants are unlimited in number and there is no end to them. When one want is satisfied then another arises. Wants go on multiplying. They are never com­pletely satisfied. 2. Wants vary in nature: Wants may vary with time, place and person. Different persons may want different things. Even the same person may want different things at different times and at different places. 3. Wants differ in intensity: All wants are not equally urgent and intense. Some wants are more urgent and important than others. More urgent wants must be satisfied earlier while other wants can be postponed. 4. Wants are repetitive: Many human wants are recurring in nature. For example, the need for food is felt after every few hours. Even the wants for durable goods like furniture and car, etc., keep on recurring after some period. 5. Wants are progressive: Human wants go on increasing with improvement in the income, education and status of a person and with the progress of civilisation. 6. Wants are competitive: A person has several wants at the same time. But the means to satisfy them are limited. Therefore, he has to choose between several wants and arrange them in order of priority. He satisfies urgent wants and postpones many others to be satisfied in future. 7. Wants are also complementary: Several wants must be satisfied together in a group. One want gives rise to another want. For example, if a person wants to write a letter he will require paper, pen and ink. Similarly, a person who buys a car requires petrol to run it. 8. Wants are satiable: An individual want can be completely satisfied at a particular point of time. For instance, when a hungry person takes food, his want is satisfied. But the same want will arise again. Some wants may never be satisfied e.g., miser's greed for wealth, politician's lust for power, etc. 9. Wants are subjective: Human wants cannot be measured in absolute terms. They are subjective and relative. They vary from person to person, place to place and time to time. Wants are influenced by advertisements, publicity, etc. 10. Wants change into habits: When a particular want is satisfied continuously, a person may get used to it and it may grow into a habit. For example regular drinking of tea, coffee, alcohol, etc. becomes a habit for many people. 11. Wants arise from multiple sources: Some wants such as food, water, clothing, etc. arise due to natural instincts. Everybody needs them. But other wants arise from economic and social status, social obligation, etc. For example, a person may have to eat, dress and live like others in the society. Similarly, the same want may be satisfied its several ways depending on the relative prices and money available with a person. 12. Wants create economic activity: Human wants give rise to economic activities. Unlim­ited and ever increasing human wants accelerate the pace of industry, commerce and trade. 13. Wants are alternative: There are alternative ways of satisfying a particular want. For example, a person who wants to travel from one place to another may hire an auto-riksha or a taxi or may board a bus or train. The final choice depends upon their relative prices, the money available and the time available. 14. Wants depend on several factors: Several factors determine the wants of a person. Nature of the person, his education and income, social customs, economic development of the country, advertisements and publicity are some of the main factors which influence human wants.

8 MAL İnsanların ihtiyaç ve isteklerini karşılayan araçlara mal veya hizmet adı verilir. Malların sınıflandırılması çeşitli ölçütlere göre yapılabilir: 1. Tüketim malları – üretim (veya sermaye/yatırım) malları 2. Dayanıklı mallar-dayanıksız mallar 3. Ekonomik mallar-serbest mallar 4. Zorunlu mallar-lüks mallar 5. İkame malları-tamamlayıcı mallar 6. Normal mal – düşük mal 7. Özel mallar-kamusal mallar 8. Ara mallar-nihaî mallar

9 HİZMET Hizmetin özellikleri:
Hizmet, maddi bir niteliği olmayan, alım satımı mümkün olan, belirli bir fiyatı olan ve fayda sağlayan soyut bir iktisadi faaliyet olarak tanımlanabilir. Hizmetin özellikleri: Soyutluk: Hizmetin soyut olması demek, hizmetin elle tutulamaz, görülemez, duyulamaz, bir ölçü birimiyle ifade edilemez, sergilenemez, paketlenemez ve taşınamaz olduğu anlamına gelir. Eş Zamanlı Üretim / Tüketim: Mallar üretilir, satılır ve tüketilir. Hizmet ise üretildiği anda tüketilir yani hizmetin meydana getirilmesi ile kullanımı, eş zamanlı olarak oluşmaktadır. Heterojenlik: Hizmetler, çeşitlilik gösterir. Değişken Talep: Hizmete olan talep, göreceli olarak değişken ve belirsizdir. 

10 FAYDA Mal ve hizmetlerin insanların ihtiyaç ve isteklerini karşılama özelliğine fayda denir. İnsan ihtiyaçlarını karşılayan bütün mallar faydalıdır. Faydayı açıklarken, iktisat bilimi la ahlakidir. Kardinal fayda – ordinal fayda ayırımı Kişilerarası fayda karşılaştırması Toplam fayda-marjinal fayda ayırımı

11 TERCİH Sağladıkları mutluluk derecesine, tatmine, faydaya dayanarak seçenekleri sıralamaya ilişkin varsayımlar dizisidir.   Kaynaklar kıt olup alternatif kullanım alanları vardır. Bu nedenle tercih yapılır. Hangi ihtiyacın karşılanacağına ve hangi kaynağın kullanılacağına karar verilir. Kıt kaynakların alternatif kullanım alanları arasında bir öncelik sıralaması yapılır.

12 ALTERNATİF MALİYET/FIRSAT MALİYETİ
Bir seçimin alternatif maliyeti, kaynaklar sınırlı iken birbirini dışlayan birkaç seçenek arasında bir seçimin yapılması gerektiği durumda vazgeçilen en iyi seçeneğin değeridir. En iyi seçimin yapıldığı varsayımı altında, mevcut en iyi ikinci seçimin sağlayacağı yarardan mahrum kalmanın maliyetidir. Alternatifler arasında tercih yapmak, seçilmeyen alternatiflerden mahrum kalmak demektir. Bir ihtiyacın tatmini diğer alternatiflerin tatmini pahasına gerçekleştirilir.

13 EKONOMİK KARAR BİRİMLERİ
Hanehalkları: tüketiciler Firma: üretici Hükümet: devlet Dış alem

14 İKTİSATTA ÜÇ TEMEL SORUN
TEMEL SORUNLAR 1. Hangi mal ve hizmetler ne miktarda üretilmelidir? 2. Mal ve hizmetler hangi yöntemlerle üretilmelidir? 3. Mallar toplum üyeleri arasında nasıl dağıtılmalıdır? İKİNCİL SORUNLAR 4. Ne zaman üretilecek 5. Nerede üretilecek

15 İKTİSADİ ANALİZ ÇEŞİTLERİ
Boyut–Kapsam Yönünden Mikro İktisat Makro İktisat Amaç-Yöntem Yönünden Pozitif İktisat Normatif İktisat Değişken Sayısı Yönünden Kısmi Denge Analizi: Alfred Marshall Genel Denge Analizi: Leon Walras Zaman Yönünden Statik Analiz Karşılaştırmalı Statik Analiz Dinamik Analiz

16 ÜRETİM Üretim Kavramı Üretim Sırasında Yaratılan Fayda Çeşitleri
Maddi Fayda (şekil faydası) Yer Faydası Zaman Faydası Hizmet Faydası Mülkiyet Faydası

17 ÜRETİM FAKTÖRLERİ Emek: ücret (maaş) Sermaye: faiz Tabiat (Toprak)/Doğal kaynaklar: Rant Girişimci(Müteşebbis)/eşgüdüm/risk ve belirsizlik:

18 EMEK İnsanların gelir sağlamak amacıyla, özgür iradeleriyle, bilinçli, başkalarına tabi olarak harcamış oldukları her türlü çabadır. emek ücret adı altında gelir kazanır. ülke nüfusunun tamamı emek değildir. çalışabilecek nitelikte olanlar potansiyel emektir. işgücü çalıştığı zaman emek niteliğini kazanır. vasıflı emek-vasıfsız emek; objektif emek (bedensel emek)-sübjektif emek (fikri emek) ayrımları yapılabilir.

19 Sermaye (Kapital) Sermaye veya kapital, emeğin verimliliğini artıran ve önceden üretilmiş makine, fabrika gibi fiziksel araçlardır. İktisat bilimindeki sermaye kavramı ile finans bilimindeki sermaye farklıdır. Finansta sermaye kavramı, fiziksel sermaye üzerindeki mülkiyet hakkını ifade eder. Paraya dönüştürülebilen bono, hisse senedi gibi değerler de sermaye olarak kabul edilir

20 TABİAT (TOPRAK VEYA DOĞAL KAYNAKLAR)
Tabiat, toprak veya doğal kaynaklar adı verilen doğa, yeryüzünün altında ve üstünde bulunan tüm kaynakları kapsamaktadır. Örneğin, toprak, su, maden ve mineraller, petrol ve orman önemli sayılabilen doğal üretim faktörlerini oluştururlar.  Tabiat sınırlı, ancak devamlıdır. Tabiat taşınamaz.

21 GİRİŞİMCİ (MÜTEŞEBBİS)
Üretim faktörlerini örgütleyen (organize eden), Risk ve belirsizlikleri üstlenen Piyasaya yeni ürünler sunan Yeni üretim teknolojileri geliştiren kişidir.

22 DİĞER BAZI KAVRAMLAR Tüketim Tasarruf Yatırım Gelir İktisadi Büyüme
Bölüşüm

23 TÜKETİM İktisadî mal ve hizmetlerin, insanların ihtiyaçlarını doğrudan doğruya tatmin etmek üzere kullanılması. İnsan ihtiyaçlarının doğrudan tatmininde kullanılan mallar, tüketim malları adını almaktadır. Tüketim malları yiyecek, içecek vs. gibi dayanıksız tüketim malları; otomobil, buzdolabı, mesken vb. gibi dayanıklı tüketim malları olarak sınıflandırılmaktadır. Tüketim malları insanların ihtiyaçlarını direkt olarak tatmin etmeleri itibarıyla yatırım mallarından farklılık arz ederler. Yatırım mallan doğrudan doğruya tatmin sağlamayıp, sahiplerine gelir temin etmek suretiyle fayda hasıl eden mallardır. Bu bakımdan, yatırım mallarına yapılan harcamalar insanların ihtiyaçlarını doğrudan doğruya karşılamazlar.

24 TASARRUF Tüketimden feragat etme
Gelirin harcanmayan/tüketilmeyen kısmı Tasarruflar faydalı yatırımlara yönelirse ekonomik büyüme sağlanır. Tasarruf paradoksu

25 YATIRIM Bir ferdin veya ülkenin sermaye mallarında ve teçhizat stokunda meydana gelen net artıştır. Kurulan yeni fabrika, Makine ve teçhizat Yeni yol Köprü gibi her türlü yatırım yeni üretim kapasitesi yaratır.

26 GELİR Üretim faktörlerinin üretime katkıları ölçüsünde üretilen şeyden aldıkları pay.. Ferdin belli bir dönem içinde, dönem başı ve dönem sonu serveti değişmemek koşulu ile kullanabileceği/tüketebileceği mal ve hizmet toplamı.. Gelir/servet

27 İKTİSADÎ BÜYÜME İktisadî büyüme, bir ekonomide zaman içinde mal ve hizmet üretimi miktarında artış olmasıdır. Üretim faktörlerinin nitelik ve niceliğine bağlıdır. Büyüme, geleneksel olarak  reel gayrisafi yurtiçi hasılanın  artış oranıyla ölçülür. Üretim olanakları eğrisinin sağa kayması ile gösterilebilir.

28 BÖLÜŞÜM Üretime katılan faktörlerin üretimden aldığı pay
Fonksiyonel bölüşüm/gelir dağılımı Kişisel bölüşüm/gelir dağılımı