NOT: Bu slayt üzerindeki resmi değiştirmek için resmi seçin ve silin. Ardından, kendi resminizi eklemek için yer tutucudaki Resimler simgesini tıklatın.

... konulu sunumlar: "NOT: Bu slayt üzerindeki resmi değiştirmek için resmi seçin ve silin. Ardından, kendi resminizi eklemek için yer tutucudaki Resimler simgesini tıklatın."— Sunum transkripti:

1 NOT: Bu slayt üzerindeki resmi değiştirmek için resmi seçin ve silin. Ardından, kendi resminizi eklemek için yer tutucudaki Resimler simgesini tıklatın. BBY 263 BILGI KAYNAKLARıNıN TANıMLANMASı Bilginin Düzenlenmesinde Araçlar, Sistemler ve Üstveri Arş. Gör. Tolga Çakmak

2 Ders İçeriği  Kaynak Tanımlama ve Üstveri  Araçlar ve Sistemler  Üstveri Kaynakları  Üstveri Temelleri  Üstveri Türleri  Üstveri Kodlama Standartları  Üstveri Tanımlama

3 Kaynak Tanımlama  Kaynak tanımlama nedir?

4 Kaynak Tanımlama  Kaynak tanımlama nedir?

5 Neden Kaynak Tanımlama  Yönlendirme yapabilmek için – kaynakların hangi bilgiyi içerdiklerini gösterebilmek için  Kaynakları birbirlerinden ayırt edebilmek için  Kaynak kümeleri (koleksiyon) içerisinde arama yapabilmek için  Koleksiyonlara erişimi yönetebilmek için  Kaynakları koruyabilmek için Nasıl bir süreçtir? Avantajları neler?  Her bir amaç/neden farklı bir tanımlama gerektirebilir.  Tanımlama işlemleri her iletişim sürecinde öne çıkan temel işlemlerden biridir.  Düzenleme sistemlerinin var olmasını sağlayan işlemler bütünüdür.

6 Description - Tanımlama  Bir şeyi/kaynağı temsil etmek ya da karakterize etmek için görülebilir veya önemli özelliklerinin ifade edilmesidir.  Kaynak Tanımlama – Resource Description –  Resmi, kurumsal ve sistematik boyut için kullanılan şekli  Kütüphanecilik ve Bilgibilim alanı – Bibliyografik tanımlama/Bibliographic Description  Tanımlayıcı / Descriptor => bir kaynağa ait olabilecek özellikler, karateristik özellikler, anlamlar ve diğer kaynaklarla olan ilişkiler  Bilgi sistemleri açısından  Anahtar kelimeler, dizin terimleri, özellikler, veri elemanları, veri değerleri  Daha esnek sistemler için  Etiketler, (labels and tags)

7 Bibliyografik Denetim  Tanım ? Erişim odaklılık??  Bilginin transferi?  Standartlar  Protokoller (FTP, HTTP…)  İşaretleme Dilleri  Bilginin paylaşımı?

8 Bibliyografik Denetim  Konu erişimi  Konu başlığı listeleri (LCSH, MeSH)  Sınıflama şemaları (LC, Dewey, UDC)  Yetke dizinleri  Taksonomiler  Terim listeleri  Etiketler / Folksonomiler  Ontolojiler

9 Bibliyografik Denetim  Taksonomi

10 Bibliyografik Denetim  Terim listeleri CHEFS UF Cooks BT Catering personnel RT Food preparation

11 Bibliyografik Denetim Fasat Yapılar Wine by region  France  Germany  Italy by color  Red  White  Rose by price  less than 100 €  between 100 and 200 €  more than 200 €

12 Bibliyografik Denetim

13

14  Ontolojiler

15 Bibliyografik Denetim

16

17

18

19 Veri Tabanı

20 BBY 306 Dizinleme ve Öz Hazırlama 23.02.2012 Yapılandırılmış Veri Hafta 2: Dizinleme ve Öz Hazırlamaya Giriş

21 Yapılandırılmamış Veri

22

23 Metadata - Üstveri Data about data – veri hakkında veri Farklı meslek grupları farklı tanımlamalar Bilgi sistemlerinin ve kaynaklarının kullanımı, korunması, tanımlanması ve üretimi/oluşturulması Kataloglama ve sınıflama -> etiketleme Bilgi profesyonellerinden -> ??

24 Metadata - Üstveri Web sayfaları – etiketleme Arama Motorları Sosyal etiketleme siteleri Bilgi kalitesi – web kaynakları – eleştirel düşünce bilgi kaynaklarının değerlendirilmesi

25 Metadata - Üstveri Gelişim; 1990’ların ortaları Coğrafik veri yönetimi ve karşılıklı işlerlik Sanayii özellikle Savunma Sanayii Veri yönetimi – kurumsal çalışmalara yönelik dokümantasyon işlemleri

26 Metadata - Üstveri Information Object Fiziksel yada entelektüel formda  İçerik - Content  Bağlam - Context  Yapı – Structure Dijitalleştirme çalışmaları

27 METADATA Nedir?  Veri hakkında veri – Data about data  Bilgiye yönlendiren, bilginin yerini gösteren, bilgiyi açıklayan ve erişim sağlayan bilgilerdir.  Farklı alanlarca farklı tanımlamaların yapıldığı bir kavramdır  Makinece anlaşılabilir bilgi  Elektronik bilginin kayıtları  Kütüphanecilik ve bilgi yönetimi alanında ise metadata her tür bilgi kaynağının tanımlanmasında kullanılan tanımlama unsurları olarak yer almaktadır.  Geleneksel kütüphane katalogları, AACR2 ve MARC 21 gibi unsurlar metadata olarak yer almaktadır (NISO, 2004, s.1).

28 Metadata Nedir? Bilginin;  Ne?  Nerede?  Nasıl ?  Ne zaman ? ve  Kim ? Tarafından oluşturulduğu hakkında bilgi veren unsurlar bütünüdür.  Genel olarak bilgi kaynağının kimliklenmesini sağlayan unsurlar bütünüdür.

29

30

31 T. C. KİMLİK NUMARALARI ÖĞRENCİ NUMARALARI…

32 Web Sayfaları ve Elektronik Kaynaklar  Web sayfaları nasıl oluşturuluyor?  Kodlar My Web Page Welcome to my web page. It is under construction now

33 Web Sayfaları ve Elektronik Kaynaklar  Bir web sayfasının oluşturulma süresi maksimum 30 dk.  Bir web sayfasının ömrü ortalama 44 gün  Metadata ile denetim nasıl sağlanmaya çalışılıyor?  Çözüm Arama Motorları ve bu araçların çeşitli zamanlarda arama yapan örümcek programları

34

35 Google

36 Web sayfaları için MetaData Nasıl Oluşturulabilir??  HTML kodları içine gömülebilen MetaEtiketleri ile.  Metadata Oluşturucular  Metadata Editörleri

37 Metadata Standartları  En önemli standart 1990’larda geliştirilen Dublin Core Standardı.  Web kaynaklarını 15 meta etiketi ile tanımlama

38 Dublin Core Alanları  Title (Başlık)  Creator (Yaratıcı)  Subject (Konu) keyword  Description ( Tanımlama) Kaynak içeriğinin tanımı  Publisher (Yayımcı) Kaynağı yaratan ve yayımlayan  Contributor  Date (Tarih)  Type (Tür)  Format (Biçim)  Identifier (Belirteç): URL (Uniform Resource Locator)  Source  Language  Relation  Coverage  Rights

39  <meta http-equiv="Content-Type"  content="text/html; charset=windows-1254"> 

40  http://www.ukoln.ac.uk/metadata/dcdot/ http://www.ukoln.ac.uk/metadata/dcdot/

41

42

43

44 Mobil Ortamda Metadata  QR Code  Akıllı telefonlar...

45 Uygulamalar  http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/276 http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/276  http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/276?mode=full&s ubmit_simple=T%C3%BCm+%C3%96%C4%9Fe+Kayd%C4%B1n%C 4%B1+G%C3%B6ster http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/276?mode=full&s ubmit_simple=T%C3%BCm+%C3%96%C4%9Fe+Kayd%C4%B1n%C 4%B1+G%C3%B6ster

46 NOT: Bu slayt üzerindeki resmi değiştirmek için resmi seçin ve silin. Ardından, kendi resminizi eklemek için yer tutucudaki Resimler simgesini tıklatın. BBY 263 BILGI KAYNAKLARıNıN TANıMLANMASı Arş. Gör. Tolga Çakmak