T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı 2010.

... konulu sunumlar: "T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı 2010."— Sunum transkripti:

1 T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı 2010

2 2/30 TÜRKİYE’DE YASAL VE KURUMSAL DURUM TÜRKİYE’DE YASAL VE KURUMSAL DURUM  ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ  TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI  AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ  STK’LARLA İLGİLİ TEMEL KANUNLAR  TÜRK MEDENİ KANUNU  DERNEKLER KANUNU  BAŞKANLIĞIN KURULUŞU www.dernekler.gov.tr

3 3/30 ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ Örgütlenme özgürlüğü, kişilerin başkalarıyla birlikte bir araya gelebilme hakkıdır. Bu özgürlük, insan haklarının en önemlilerinden birisidir ve düşünceyi açıklama özgürlüğünün bir başka ortaya çıkış biçimi olarak demokratik, çağdaş bir toplumun vazgeçilmez öğelerindendir. Bu özgürlük yoluyla kişiler siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel amaçlarla bir araya gelirler. Tek başına topluma duyurulamayan fikirler bu yolla diğer kişilere iletilir; dağınık ve farklı olan görüşler belirginleşir ve açıklık kazanır. www.dernekler.gov.tr

4 4/30 ANAYASA ANAYASA Dernek kurma hürriyeti Madde 33- Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir. Hiç kimse bir derneğe üye olmaya ve dernekte üye kalmaya zorlanamaz. Dernek kurma hürriyeti ancak, milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlak ile başkalarının hürriyetlerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir. Ancak, silahlı kuvvetler ve kolluk kuvvetleri mensuplarına ve görevlerinin gerektirdiği ölçüde Devlet memurlarına kanunla sınırlamalar getirilebilir. www.dernekler.gov.tr

5 5/30 ANAYASA ANAYASA Sendika kurma hakkı Madde 51- Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz. www.dernekler.gov.tr

6 6/30 ANAYASA ANAYASA Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları Madde 135- Belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere, Meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan kamu tüzelkişilikleridir. www.dernekler.gov.tr

7 7/30 AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ Madde 11- Herkes asayişi bozmayan toplantılar yapmak, dernek kurmak, ayrıca çıkarlarını korumak için başkalarıyla birlikte sendikalar kurmak ve sendikalara katılmak haklarına sahiptir. Bu hakların kullanılması; milli güvenliğin, kamu emniyetinin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amaçlarıyla ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu madde, bu hakların kullanılmasında silahlı kuvvetler, kolluk mensupları veya devletin idare mekanizmasında görevli olanlar hakkında meşru sınırlamalar konmasına engel değildir. www.dernekler.gov.tr

8 8/30 Hakların kötüye kullanımının yasaklanması Madde 17- Bu Sözleşme hükümlerinden hiçbiri; Bir devlete, topluluğa veya kişiye, Sözleşme’de tanınan hak ve özgürlüklerin yok edilmesine veya burada öngörüldüğünden daha geniş ölçüde sınırlamalara uğratılmasına yönelik bir etkinliğe girişme ya da eylemde bulunma hakkını sağlar biçimde yorumlanamaz. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ www.dernekler.gov.tr

9 9/30 STK’LARLA İLGİLİ TEMEL KANUNLAR www.dernekler.gov.tr

10 10/30 TÜRK TÜRK MEDENİ KANUNU Medeni Kanununun 56 – 100 üncü maddeleri Derneklere, 101-117 nci maddeleri Vakıflara ilişkin maddeler içermektedir. DERNEKLERVAKIFLAR A. Kuruluşu B. ÜyelikB. Vakıf senedi C. OrganlarC. Mirasçıların ve alacaklıların dava hakkı D. Sona ermeD. Vakfın örgütü E. Derneklerin faaliyetleriE. Denetim F. Derneklerin örgütlenmesiF. Yönetimin, amacın ve malların değişti G. Dernek gelirleriG. Yıllık rapor H. Saklı hükümlerH. Faaliyetten geçici alıkoyma İ. Vakfın sona ermesi J. Diğer hükümler www.dernekler.gov.tr

11 11/30 TÜRK MEDENİ KANUNU TÜRK MEDENİ KANUNU Kuruluş Madde 56- Dernekler, gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır. Hukuka veya ahlâka aykırı amaçlarla dernek kurulamaz Dernek kurma hakkı Madde 57- Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir. Dernek kurucularının fiil ehliyetine sahip olması gerekir. www.dernekler.gov.tr

12 12/30 DERNEKLER KANUNU Dernek kurma hakkı Madde 3- Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir. Ancak, Türk Silâhlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kısıtlamalar saklıdır. On beş yaşını bitiren küçükler; yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler. On iki yaşını bitiren küçükler yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilirler ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar. www.dernekler.gov.tr

13 13/30 Uluslararası Nitelikteki Teşekküllerin Kurulması Hakkında Kanun 3335 sayılı Kanunla, uluslararası alanda beraberlik ve işbirliği yapılmasında fayda görülen hallerde, Türk ve yabancı hakiki veya hükmi şahısların, kazanç paylaşma amacı dışında ve kanunlarla yasaklanmamış olmak kaydıyla ekonomik ve teknik alanlarda işbirliğini geliştirmek, bu konularda bilgi, görgü ve karşılıklı teknolojilerinden yararlanmak maksadıyla Türkiye'de veya yurt dışında: a) En az yedisinin; birlik, federasyon veya benzeri teşekküller kurmaları veya kurulmuş bu gibi teşekküllerin şubelerini açmaları, b) Uluslararası faaliyette bulunmaları, c) Mevcut kuruluş ve benzeri derneklere katılmaları veya bunlarla işbirliğinde bulunmaları, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine, Bakanlar Kurulunun iznine tabidir. www.dernekler.gov.tr

14 14/30 VAKIFLAR KANUNU Vakıfların yönetimi, faaliyetleri ve denetimine, yurt içi ve yurt dışındaki taşınır ve taşınmaz vakıf kültür varlıklarının tescili, muhafazası, onarımı ve yaşatılmasına, vakıf varlıklarının ekonomik şekilde işletilmesi ve değerlendirilmesinin sağlanmasına ilişkin usûl ve esasların belirlenmesi amacıyla, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu hazırlanmıştır. Bu Kanun; mazbut, mülhak ve yeni vakıflar, cemaat ve esnaf vakıfları ile Vakıflar Genel Müdürlüğünü kapsamaktadır. www.dernekler.gov.tr

15 15/30 SENDİKALAR KANUNU Çalışma ilişkilerinde ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerin korunması ve geliştirilmesi için işçiler ve işverenler tarafından meydana getirilen sendikalar ile konfederasyonların kuruluşu, teşkilatı, faaliyeti ve denetlenmesi esasları; 2821 sayılı Sendikalar Kanununda düzenlenmiştir. www.dernekler.gov.tr

16 16/30 KAMU GÖREVLİLERİ SENDİKALAR KANUNU Kamu görevlilerinin ekonomik, sosyal ve meslekî hak ve menfaatlerinin korunması ve geliştirilmesi için oluşturdukları sendika ve konfederasyonların kuruluşu, organları, yetkileri ve faaliyetleri ile sendika ve konfederasyonlarda görev alacak kamu görevlilerinin hak ve sorumluluklarını belirlemek, Her hizmet kolunda yetkili kamu görevlileri sendikaları ve bunların bağlı bulundukları konfederasyonlar ile Kamu İşveren Kurulu arasında yürütülecek toplu görüşmelere ilişkin esaslar, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununda düzenlemiştir. www.dernekler.gov.tr

17 17/30 MESLEK ODALARI İLE İLGİLİ KANUNLAR  6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu,  5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu,  6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği İle Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun,  6964 sayılı Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Kanunu, Tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarına ait düzenlemeleri içermektedir. www.dernekler.gov.tr

18 18/30 YARDIM TOPLAMA KANUNU VE YÖNETMELİĞİ Kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek, muhtaç kişilere yardım sağlamak ve kamu hizmetlerinden bir veya birkaçını gerçekleştirmek veya destek olmak üzere; Gerçek kişiler, Dernekler, Kurumlar, Vakıflar, Spor kulüpleri, Gazete ve dergiler, yetkili makamdan (Vali, Kaymakam) izin alarak yardım toplayabilirler. İzin almadan yardım toplayabilecekler, İçişleri Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenmektedir. www.dernekler.gov.tr

19 19/30 5072 SAYILI KANUN Kamu kurum ve kuruluşlarını, kamu hizmetlerini veya personelini desteklemek üzere kurulan dernekler ve Türk Medenî Kanununa göre kurulan vakıflar ile bunların kamu kurum ve kuruluşları ile ilişkileri, 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun’da düzenlenmiştir. www.dernekler.gov.tr

20 20/30 2847 SAYILI KANUN Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayrılanların askerlik mesleğine ilişkin ortak anılarını yaşatmak, dayanışmalarını devam ettirmek, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak gayesiyle; Türkiye Emekli Subaylar, Türkiye Emekli Astsubaylar, Türkiye Harp Malulü Gaziler, Şehit Dul ve Yetimleri ile Türkiye Muharip Gaziler derneklerinin tabi olacakları esas ve usuller, bu Kanun’da düzenlenmiştir. www.dernekler.gov.tr

21 21/30 5018 sayılı Kanun çerçevesinde, Madde 29 - Kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilmektedir. Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Bütçelerinden Yardım Yapılması Hakkında Yönetmelik; Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinden, kamu yararı gözetilerek; dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yapılacak yardımlara ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir. www.dernekler.gov.tr BÜTÇELERDEN YARDIM YAPILMASI

22 22/30 BAŞKANLIĞIN KURULUŞU BAŞKANLIĞIN KURULUŞU Ülkemizde uzun süre örgütlenme özgürlüğü, bir güvenlik sorunu olarak algılanmış ve özellikle derneklere ilişkin iş ve işlemler 2002 yılına kadar güvenlik birimlerince (Emniyet ve Jandarma) yürütülmüştür. Gerek AB ilerleme süreci, gerekse ülkemizde yaşanan hızlı toplumsal değişim, derneklere hizmet sunan kamu biriminin sivilleştirilmesi sonucunu beraberinde getirmiş, bu gerekçeyle İçişleri Bakanlığı bünyesinde Ana Hizmet Birimi olarak Dernekler Dairesi Başkanlığı kurulmuştur. 6/8/2003 tarihli ve 4970 sayılı Kanun ile, 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunda değişiklik yapılarak, Dernekler Dairesi Başkanlığının kuruluşu sağlanmıştır. www.dernekler.gov.tr

23 23/30 Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatını düzenleyen “Yönetmelik” 15/10/2002 tarihli ve 24907 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Buna göre; Dernekler, 3335 sayılı Kanunu göre kurulan birlikler, 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu çerçevesinde yürütülen işlemler, Yurtdışında kurulu dernek ve vakıflar dışındaki kar amacı gütmeyen kuruluşlara ait tüm belge ve bilgiler, Emniyet Genel Müdürlüğünden devralınmış ve Dernekler Dairesi Başkanlığı Merkez Teşkilatı 09/10/2003 tarihinde fiilen faaliyete geçmiştir. www.dernekler.gov.tr BAŞKANLIĞIN KURULUŞU

24 24/30 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunu’nda yapılan düzenleme ile; illerde valilikler bünyesinde İl Dernekler Müdürlüğü, ilçelerde ise kaymakamlıklar bünyesinde İlçe Dernekler Büro Şeflikleri oluşturulmuştur. Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın merkez teşkilatı, dört (4) şube müdürlüğü ve iki (2) müstakil büro şefliğinden oluşmaktadır. Ayrıca, derneklerin üzerinde Bakanlığımızın genel denetim yetkisini kullanmak üzere Başkanlığın bünyesinde Dernekler Denetçileri istihdam edilmektedir. BAŞKANLIĞIN TAŞRA BİRİMLERİ www.dernekler.gov.tr

25 25/30 Derneklerin iş ve işlemlerinin hukuka uygunluğu, Denetçilerimiz tarafından kontrole tabi tutulmaktadır. Denetimler rehberlik denetimi niteliğinde olup, özellikle bağışçıların derneklere güven duymasını sağlamaya yöneliktir. Başka bir ifade ile, denetimlerdeki temel amaç dernekleri cezalandırmak değil, onların eksikliklerini gidermek, hatalarını düzeltmek, iş ve işlemlerine yardımcı olmak, kısaca derneklerin daha fonksiyonel bir yapıya sahip olabilmeleri için onlara rehberlik etmek ve ortaya çıkabilecek sorunların önceden giderilmesini sağlamaktır. Dernekler Kanunu’nda, derneklerin iç denetimine ve bağımsız denetim kuruluşlarınca denetlenmesine vurgu yapılmakta, idarenin dernekleri denetiminde ise yıllık olarak verecekleri “beyanname”nin esas alınmasına dikkat çekilmektedir. DENETİM FONKSİYONU www.dernekler.gov.tr

26 26/30 BAKANLIK TEŞKİLAT ŞEMASI www.dernekler.gov.tr

27 27/30 Daire Başkan Yardımcısı Dernek Denetçileri Başkan Yrd. İşlemler Şubesi Bilgi İşlem ve Arşiv Şubesi Dış İlişkiler Şubesi Eğitim Halkla İliş. Şubesi İşlemler Eğitim DAİRE BAŞKANI İzne Tabi İşlemler Halkla İlişkiler Denetçiler Bürosu İdari Büro Bilgi İşlem Arşiv Dış İlişkiler Projeler www.dernekler.gov.tr BAŞKANLIK TEŞKİLAT ŞEMASI

28 28/30 Dernekler Dairesi Başkanlığının, 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanununa göre: Dernekler ile 3335 sayılı Uluslararası Nitelikteki Teşekküllerin Kurulması Hakkında Kanun hükümlerine göre kurulan birliklerin kuruluş, iş ve işlemleri izlemek, kayıtlarını tutmak, dosyalamak ve arşivlemek. Derneklerin izne tâbi faaliyetlerine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek. Dernek ve birliklerin tüzel kişiliklerinin sona ermesi, tasfiyesi ve faaliyetten alıkonulması ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek. Dernek ve birliklere kütük numarası verilmesi, kütükten silinmesi ile ilgili işlemleri yürütmek ve izlemek. BAŞKANLIĞIN GÖREVLERİ www.dernekler.gov.tr

29 29/30 Derneklerin yurt dışından sağlayacağı aynî ve nakdî yardımlara ilişkin işlemleri yürütmek. 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununa göre yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemleri yürütmek. Türk Medenî Kanununun 115 inci maddesinde belirtilen işlemleri yürütmek. Dernek ve birlikler hakkındaki ihbar, şikâyet ve denetim taleplerini incelemek ve değerlendirmek. Gerekli görülen hallerde, dernek ve birliklerin hesap iş ve işlemlerinin dernekler denetçileri tarafından denetlenmesini sağlamak. Görev alanına giren konularda mevzuatla verilen diğer görevleri yapmak. BAŞKANLIĞIN GÖREVLERİ www.dernekler.gov.tr

30