Çocuk Kitabı Türleri 20.04.2016.

... konulu sunumlar: "Çocuk Kitabı Türleri 20.04.2016."— Sunum transkripti:

1 Çocuk Kitabı Türleri

2 Çocuk Kitaplarının Türleri
Hikayeler Masallar Biyografiler Fen kitapları Müracaat eserleri Şiirler Tiyatro oyunları Romanlar Resimli kitaplar (ABC kitapları) Çizgi romanlar

3 Hikaye Kitapları Kısa veya uzun olabilir
Çocukların her yaşta sevdiği bir türdür Kuvvetli bir teması (ana fikri) olması beklenir Tema üzerine bir konu işlenmesine uygun olmalıdır Temanın zayıf olması konunun ilgi çekecek şekilde gelişmesini engeller Tema: Örneğin, köpeklerin sahiplerine duydukları bağlılık teması Lassie gibi güzel bir hayvan hikayesinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Haydi Arkadaş Olalım, ise küçük çocukların bencil yaradılışları teması üzerine kurulmuş olup, anaokuluna giden bir çocuğun bencil davranışlarının zararını ve daha sonra paylaşmayı ve birlikte oynamayı öğrenmesini konu almaktadır.

4 Hikaye Kitapları - Konu
Hareket unsuru içermelidir Kahramanların yenmesi gereken güçlükler, ulaşması zor hedefler ve mücadele içermelidir Küçük çocuklar için hikaye kahramanın zaferiyle sonuçlanmalıdır

5 Hikaye Kitapları - Karakterler
Küçük çocuklar kusursuz karakterler ararlar Karakterler güzellik ve cesaret simgesi olmalıdır Çocuk büyüdükçe kendisine benzeyen daha doğal karakterler aramaya başlar İyi çizilmiş karakterler yardımıyla çocukların kendi problemlerini çözmeleri mümkündür

6 Hikaye Kitapları - Üslup
Başarılı bir üslup çocuğun okuma alışkanlığının gelişmesine katkıda bulunur Çekici ve sürükleyici olmalıdır Didaktik ve kuru bir üslup çocuğun ilgisiz kalmasına neden olur Küçük çocuklar için çift anlamlı sözcükler ve fazla hayali tasvirler içermemelidir Karşılıklı konuşmalar doğal olmalıdır Komik ögeler içerebilir Gramer açısından düzgün olmalı, uzun ve devrik cümleler kullanılmamalıdır

7 Masallar Halk masalları Peri masalları Destanlar Fabllar
Modern masallar

8 Halk Masalları Ulusların tarihlerini, kahramanlık öykülerini, batıl inançlarını, gelenek ve göreneklerini anlatan eserlerdir Halk tarafından yaratılıp sözlü olarak nesilden nesile aktarılmıştır XIX. Yüzyılda yazılı edebiyata geçmiştir Büyükler için hazırlanmış ancak her zaman çocukların da ilgisini çekmiştir

9 Halk Masalları - Yapısı
Giriş, gelişme ve düğüm, sonuç bölümlerinden oluşur Giriş Belli başlı kahramanlar kısaca tanıtılır Çözülecek sorun ortaya konulur Olayın geçtiği sahneler kısaca anlatılır Zaman ve mekan belirsizdir Gelişme ve düğüm Girişte belirtilen sorunlar kahramanı başarıya ulaşmaktan alıkoyar Çözüm bulunması gereken bir tepe noktasına ulaşılır Sonuç Girişte belirtilen her şey bir sonuca bağlanır İyiler ödüllerini alır, kötüler cezalarını bulur Kısa ve öz olmalıdır Evvel zaman içinde, uzak diyarlarda, kaf dağının ardında

10 Halk Masalları Mantık düzeni bulunmalı, olayların gelişimi girişteki tanıtıma uygun olmalıdır Başlangıçta kötü olan karakter sonuçta da kötüdür (kişilik değiştirmez) İlgi bütünlüğü taşımalı, okuyucunun dikkatini ana fikir üzerine çekmelidir Çok fazla olay içermemelidir. Çok çeşitli olay ve karakterler okuyucunun ilgisini dağıtır Olay sayısı genellikle üçtür Çok çeşitli olay ve karakterler Binbir Gece Masallarında vardır.

11 Halk Masalları Temaları kuvvetli ve açıktır
Zıtlık unsuru taşır. İyinin karşısında kötü, güzelin karşısında çirkin vardır Konu bir başarı hikayesidir Hareket doludur

12 Halk Masalları - Karakterler
Konu kadar önemli değildir Bir tipi temsil ederler. İyiler tümüyle iyi, kötüler tümüyle kötüdür. Ancak, bir kişilikleri vardır Çocuğu kendileriyle birlikte üzer veya sevindirirler Hayvanlar da olayların içinde yer alır. Genellikle zayıf ve iyinin yardımcısıdır (Zümrüdü Anka kuşu)

13 Halk Masalları - Üslup Dil ve anlatım halk masalının türüne göre değişir Destanlarda yalın fakat kuvvetli bir anlatım vardır. Büyük fikirler basit bir dille anlatılır Peri masallarında ahenkli, romantik bazen güldürü unsuru taşıyan bir dil hakimdir Peri masallarını seven çocukların şiir ve müzikten zevk aldıkları gözlenmiştir

14 Halk Masalları Çocukların ruhsal ihtiyaçlarını karşılar
Güven Başarma Sevme ve sevilme Çocukların hayal güçlerini geliştirir

15 Fabllar Halk masallarının bir parçası sayılabilirler
Soyut fikirleri somutlaştıran kısa hikayelerdir Bilinen gerçekleri kısa ve öz ifadelerle tekrar ederler Sonuçta mutlaka açık bir şekilde ders verirler

16 Fabllar Karakterler genellikle insan gibi düşünen ve insan gibi davranan hayvanlardır Her hayvan tek bir yönüyle alınır. Karınca çalışkan, tilki kurnaz, karga kendini beğenmiştir Soyut fikirler üzerine kurulu oldukları için küçük çocuklar tarafından anlaşılmaları zordur Didaktik üslupları küçük çocukları iter yaş çocukları fablları okuyup anlatmayı severler

17 Fabllar Bilinen en eski fabllar Hint fabllarıdır
Klasik Yunan devri yazarlarından Ezop bu fablları derlemiştir Fransız yazar La Fontaine Ezop’un Masallarını Fransızcaya çevirmiştir Ahmet Mithat, Şinasi, Recaizade Ekrem ve Orhan Veli La Fontaine’nin Masalları’nı Türkçeye çevirmiştir

18 Biyografiler Kişilerin yaşam hikayelerini edebi şekilde ele alan eserlerdir Geçmişi çok eskilere dayanmaz Kusursuz tipleri ele alan XIX. Yüzyıl biyografileri bu özellikleri nedeniyle çocuklar tarafından sevilmemiştir Günümüzde kişileri tüm yönleriyle ele alan biyografiler yayınlanmaktadır

19 Biyografi Türleri Olayların tamamen aslına sadık kalınarak ele alındığı biyografiler. Burada konuşmalar da aslına sadıktır Belgelerden elde edilen bilgilere temelde sadık kalan, ancak, aradaki boşlukların yazar tarafından hayal gücü kullanılarak doldurulduğu biyografiler. Burada konuşmalar hayal ürünüdür Otobiyografiler. Öz yaşam öyküleri

20 Biyografiler Her şeyden önce doğru olmalıdır
Araştırmaya dayalı olmalı, belgelere sadık kalınmalıdır Önsöz, dipnotlar ve bibliyografya gerçeğe ne kadar bağlı kalındığı ile ilgili bilgi vermesi açısından önemlidir Objektif olmalıdır. Kahramanın özelliklerini tarafsız olarak ortaya koyabilmelidir

21 Biyografiler Karakterler bir tipi yansıtmaktan çok bir insanı bütün yönleriyle ortaya koymalıdır Kahramanların yalnızca iyi ve başarılı yönleri değil zaafları ve başarısızlıkları da anlatılmalıdır Başarısızlıklardan söz edilse de bu konuda çok fazla detaya girmeye gerek yoktur Çocukları hayal dünyasından gerçekler dünyasına yavaş yavaş sokmak gerekir Küçük çocukların başarısızlığa tahammülü yoktur

22 Biyografiler Kahramanın da bir zaman kendileri gibi çocuk olduğunu bilmek (yaramazlıkları, aldıkları cezalar) çocukların hoşuna gider Biyografinin de bir edebiyat türü olduğu unutulmamalıdır Gerçekler bir tema üzerine kurulmuş olmalıdır Çekici ve akıcı bir üslup kullanılması gerekir. Kuru bir üslup çocukları bu türden soğutur Çocukların özellikle başarma ihtiyacını karşılar

23 Fen Kitapları XX. Yüzyılda gelişmiş bir türdür
Çocuklar tarafından çok sevilir Hikaye kitaplarının tersine tamamen gerçekler üzerine kurulmuştur Küçük çocuklar için yazılmış örneklerde hikaye unsuruna rastlanır

24 Fen Kitapları On yaşına kadar çocuklar için hazırlanmış fen kitaplarında fiziksel özellikler (baskı, punto, resimler) ön plandadır 10 yaşın üstündeki çocuklar için metin ön plana çıkar Resim her zaman yararlıdır Arananın kolaylıkla bulunmasını sağlayacak bir dizin (indeks) gerekli unsurlardan biridir

25 Fen Kitapları Bilgi çocuğun yaşına uygun sunulmalıdır
Bilgi resimler ve metin yoluyla açık bir biçimde verilmelidir Bilgi sunumu çocuğun yaş düzeyinin altına inmemelidir. Çocuksu bir hava çocukların bu kitapları reddetmesine neden olur

26 Fen Kitapları Akıcı ve ilgi çekici bir üslup kullanılması önemlidir. Sıkıcı ve çocuksu bir üslup bu eserlerin itilmesine neden olur Deney varsa tehlikesiz olmalıdır Deneyler çocukların günlük yaşamla ilgili gerçekleri ve çevrelerini anlamalarına yardımcı olmalıdır Büyükler tarafından da beğenilmesi seçimde iyi bir ölçüttür

27 Fen Kitapları Çocukların her şeyi doğru ve emin olarak bilme ihtiyacını karşılar Genellikle daha çok erkek çocuklar tarafından okunurlar Çocuklar sordukları sorular merak ettikleri konuları gösterir. Bu konularda kitap vermek bilgi ihtiyaçlarını karşılayacaktır

28 Müracaat Kitapları Belirli bir bilgi ihtiyacını karşılamak için zaman zaman başvurulan eserlerdir Çocuklar tarafından en çok kullanılan türler ansiklopediler ve sözlüklerdir Çocuk okumaya başladığında kendisine ait müracaat eserleri alınmalıdır

29 Müracaat Eserleri Dili, içeriği, punto büyüklüğü çocuğun düzeyine uygun, bol resimli bir ansiklopedi veya sözlük çocuğun ilk sorularını yanıtlar Çocuk bu tür eserleri karıştırırken çok şey öğrenir. En önemlisi bilgiyi bulmayı öğrenir

30 Şiir Kitapları Çocukların şiirden hoşlanmadıkları şeklinde yanlış bir kanı vardır Çocuklar ses tekrarlarını, kelime oyunlarını ve ahenk duygusunu severler İç ve dış kafiyeler ve harf tekrarları ritim duygusunu besler Çocukların hayal dünyası ile şairlerin hayal dünyası benzeşir

31 Şiir Kitapları Çocuklar en basit şeylerde bile bir güzellik, hayranlık veya neşe duyulacak bir şey bulurlar. Bu durum şairler için de geçerlidir Her iki grup da doğaya büyük ilgi ve hayranlık duyarlar Çocuğa şiir zevkini aşılarken tekerlemelerden yararlanmak mümkündür Şiir zevki estetik duygusunun da gelişmesine neden olur

32 Şiir Kitapları Başarılı bir çocuk şiirinde müzikal unsurlar belirgindir Çocuklar için yazılmış şiirler ahenkli, melodik, canlı ve hareketli olmalıdır Serbest vezinle yazılmış şiirleri çocuklar anlayamaz İyi yazılmış şiirler sadece çocukların değil yetişkinlerin de beğenisini kazanır

33 Çocuk Kitabı Türleri