Noktalama İşaretleri Ve Yazım (İMLÂ) Kuralları Derleyen Behçet YAYIKÇI İl Milli Eğitim Şube Müdürü YOZGAT Nisan 2005.

... konulu sunumlar: "Noktalama İşaretleri Ve Yazım (İMLÂ) Kuralları Derleyen Behçet YAYIKÇI İl Milli Eğitim Şube Müdürü YOZGAT Nisan 2005."— Sunum transkripti:

1 Noktalama İşaretleri Ve Yazım (İMLÂ) Kuralları Derleyen Behçet YAYIKÇI İl Milli Eğitim Şube Müdürü YOZGAT Nisan 2005

2 YASAL DAYANAKLAR Başbakanlık Desimal Dosya Anahtarı Başbakanlık Desimal Dosya Anahtarı Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik (02/12/2004 25658 SRG) (02/12/2004 25658 SRG) M.E.B. Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliği M.E.B. Milli Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliği ( 13.02.1995/ 2424 STD ) İmla Kılavuzu İmla Kılavuzu

3 Bir Resmi Yazıda hangi bölümler bulunur ? 1-Başlık 1-Başlık 11-Ek/Ekler 11-Ek/Ekler 2-Sayı 2-Sayı 12-Dağıtım 12-Dağıtım 3-Evrak Kayıt No 3-Evrak Kayıt No 13-Paraf 13-Paraf 4-Tarih 4-Tarih 14-Koordinasyon 14-Koordinasyon 5-Konu 5-Konu 15-Adres 15-Adres 6-Gönderilen Makam 6-Gönderilen Makam 16-Gizlilik Derecesi 16-Gizlilik Derecesi 7-İlgi 7-İlgi 17-İvedi ve Günlü yazı 17-İvedi ve Günlü yazı 8-Metin 8-Metin 18-Tekit Yazısı 18-Tekit Yazısı 9-İmza 9-İmza 19-Sayfa No 19-Sayfa No 10-Onay 10-Onay 20-Aslına uygunluk onayı 20-Aslına uygunluk onayı

4 NOKTALAMA İŞARETLERİ NOKTA (.) NOKTA (.) ÇİFT NOKTA(:) ÇİFT NOKTA(:) ÜÇ NOKTA(...) ÜÇ NOKTA(...) VİRGÜL(,) VİRGÜL(,) NOKTALI VİRGÜL(;) NOKTALI VİRGÜL(;) SORU İŞARETİ (?) SORU İŞARETİ (?) ÜNLEM(!) ÜNLEM(!) KESME(-) KESME(-) ÇİZGİ(_) ÇİZGİ(_) TIRNAK(“ “) TIRNAK(“ “) PRANTEZ( ) ayraç PRANTEZ( ) ayraç KÖŞELİ PARANTEZ [ } KÖŞELİ PARANTEZ [ } SIRA NOKTA (.....) SIRA NOKTA (.....) YILDIZ (*) YILDIZ (*) ÇENGEL ÇENGEL

5 NOKTA İŞARETİ (.) NERELERDE KULLANILIR ? Cümle sonlarında. Cümle sonlarında. Kısaltmalarda, T.C. Kısaltmalarda, T.C. Sıra gösteren sayıların sonunda 1., 5. Sıra gösteren sayıların sonunda 1., 5. Bölüm gösteren sayı ve harflerden sonra, 1-A. Bölüm gösteren sayı ve harflerden sonra, 1-A. Tarihlerde 02.05.2005 Tarihlerde 02.05.2005 Zaman gösteren sayılarda 10.30’ da Zaman gösteren sayılarda 10.30’ da Sayı basamaklarını belirtmede 2.300.000 Sayı basamaklarını belirtmede 2.300.000

6 VİRGÜL (,) NERELERDE KULLANILIR ? Cümlede art arda sıralanan adları,eş görevli sözcükleri,sözcük öbeklerini ve sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için, Cümlede art arda sıralanan adları,eş görevli sözcükleri,sözcük öbeklerini ve sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için, Cümlede vurgulanması gereken ögelerden sonra, Cümlede vurgulanması gereken ögelerden sonra, Hitaplarda, Hitaplarda, Cümlede addan önce ad gibi kullanılmış bir sıfat geldiğinde bu sıfattan sonra. Cümlede addan önce ad gibi kullanılmış bir sıfat geldiğinde bu sıfattan sonra. Ondalıklı sayıların ifadesinde 16,75 Ondalıklı sayıların ifadesinde 16,75 2.300.000 2.300.000

7 NOTKALI VİRGÜL (;) NERELERDE KULLANILIR ? Birbirine bağlı cümleleri ayırmak için Birbirine bağlı cümleleri ayırmak için

8 İKİ NOKTA (:) NERELERDE KULLANILIR ? Bir sözcük veya cümleden sonra açıklama yapmak ya da örnek vermek gerektiğinde Bir sözcük veya cümleden sonra açıklama yapmak ya da örnek vermek gerektiğinde Yazıda konuşacak kişiden ya da açıklanacak durum cümlesinden sonra Yazıda konuşacak kişiden ya da açıklanacak durum cümlesinden sonra Öğrenci öğretmenine sordu : Öğrenci öğretmenine sordu : Öğretmen de :............ dedi. Öğretmen de :............ dedi.

9 ÜÇ NOKTA (...) NERELERDE KULLANILIR ? Sayılan olayların, niteliklerin,adların benzerlerinin bulunduğunu belirtmek için Sayılan olayların, niteliklerin,adların benzerlerinin bulunduğunu belirtmek için Ör : Masanın üzerini kalemler,kağıtlar,defterler... kaplamıştı. Ör : Masanın üzerini kalemler,kağıtlar,defterler... kaplamıştı. Herhangi bir nedenle belirtilmemiş cümlelerin sonunda.. Herhangi bir nedenle belirtilmemiş cümlelerin sonunda.. Ör: Onu bir görebilsem... Ör: Onu bir görebilsem...

10 SORU İŞARETİ ( ? ) NERELERDE KULLANILIR ? Soru cümlelerinden veya soru eklerinden sonra Soru cümlelerinden veya soru eklerinden sonra Kim ? Kim ? Duvara ne sürdünüz ? Duvara ne sürdünüz ?

11 ÜNLEM İŞARETİ (!) NERELERDE KULLANILIR ? Ünlemlerden veya ünlem bildiren cümlelerden sonra Ünlemlerden veya ünlem bildiren cümlelerden sonra Vah ! Vah ! Vah ! Vah ! İmdat hırsız var ! İmdat hırsız var ! Batan geminin malları bunlar ! Batan geminin malları bunlar !

12 KISA ÇİZGİ (-) İŞARETİ NERELERDE KULLANILIR ? Satıra sığmayan sözcüğün hecesinin alt satıra geçirildiğini göstermek için Satıra sığmayan sözcüğün hecesinin alt satıra geçirildiğini göstermek için Sokak- Sokak- larda tek başına gezerdi. larda tek başına gezerdi. Hece kesme hatası yapılmamalıdır. Hece kesme hatası yapılmamalıdır.

13 EĞİK ÇİZGİ ( / ) İŞARETİ NERELERDE KULLANILIR ? Tarih yazımında Tarih yazımında 02/05/2005 02/05/2005 (Resmi yazışmalarda bu format kullanılır) (Resmi yazışmalarda bu format kullanılır) Mısraların yan yana yazılması durumunda Mısraların yan yana yazılması durumunda Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak/Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak/O benim milletimin yıldızıdır parlayacak/ Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak/Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak/O benim milletimin yıldızıdır parlayacak/ Adres yazımında Adres yazımında Köselerli Mah. No : 38/4 Yerköy/Yozgat Köselerli Mah. No : 38/4 Yerköy/Yozgat

14 TIRNAK İŞARETİ ( “ “) NERELERDE KULLANILIR ? Başka bir kimseden veya bir metinden olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içinde yazılır Başka bir kimseden veya bir metinden olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içinde yazılır Atatürk “ Ulusları kurtaranlar, yalnız ve ancak öğretmenlerdir” demiştir. Atatürk “ Ulusları kurtaranlar, yalnız ve ancak öğretmenlerdir” demiştir.

15 TEK TIRNAK ( ‘ ) NERELERDE KULLANILIR ? Tırnak içinde verilen ve yeniden tırnak içine alınması gereken bir sözü belirtmek için Tırnak içinde verilen ve yeniden tırnak içine alınması gereken bir sözü belirtmek için Öğretmenimiz,” Toplumu aydınlatmada ‘edebiyat’ önemli rol oynar “ dedi. Öğretmenimiz,” Toplumu aydınlatmada ‘edebiyat’ önemli rol oynar “ dedi.

16 DENDEN İŞARETİ ( “) NERELERDE KULLANILIR ? Üst satırdaki bir sözcük ya da sayı alt satırda da tekrarlanıyorsa göstermek için Üst satırdaki bir sözcük ya da sayı alt satırda da tekrarlanıyorsa göstermek için Yalın hali Yalın hali E “ E “ De “ De “

17 PARANTEZ-YAY ( ( ) ) İŞARETİ NERELERDE KULLANILIR ? Cümlenin yapısıyla doğrudan ilgili olmayan açıklamalar parantez içine alınır. Cümlenin yapısıyla doğrudan ilgili olmayan açıklamalar parantez içine alınır. Türemiş sözcükler yapım ekleriyle ( -lik,-lık vb.) oluşturulur. Türemiş sözcükler yapım ekleriyle ( -lik,-lık vb.) oluşturulur.

18 KÖŞELİ AYRAÇ [ ] NERELERDE KULLANILIR ? Parantez içinde parantez kullanılması durumunda kullanılır. Parantez içinde parantez kullanılması durumunda kullanılır. (Ayracın bir adı da [Yay]’ dır.) (Ayracın bir adı da [Yay]’ dır.)

19 KESME İŞARETİ ( ‘ ) NERELERDE KULLANILIR ? Özel isimlerden sonra gelen bütün ekler ayrı yazılır. Özel isimlerden sonra gelen bütün ekler ayrı yazılır. Atatürk İlköğretim Okulu’ nda yapılacak olan... Atatürk İlköğretim Okulu’ nda yapılacak olan... İstisnalar; İstisnalar; Türkçülük, Türkçülük, Mustafa Kemaller, Mustafa Kemaller, Almanlar Almanlar mad. si, vb.. leri, mad. si, vb.. leri, Kısaltmaların sonuna gelen ekleri ayırmada Kısaltmaların sonuna gelen ekleri ayırmada T.B.M.M.’ nin ; T.T.K.B.’ nın, kg’ dan, cm’ sini NATO’ yu T.B.M.M.’ nin ; T.T.K.B.’ nın, kg’ dan, cm’ sini NATO’ yu

20 DÜZELTME İŞARETİ ( ^ ) NERELERDE KULLANILIR ? Uzatma ve inceltme olmak üzere iki görevi vardır. Uzatma ve inceltme olmak üzere iki görevi vardır. Mekân, Dükkân, kâr, ahlâk,ilâç,lâle, telaş.selam,rüzgar,kağıt,yadigar,katip, Mekân, Dükkân, kâr, ahlâk,ilâç,lâle, telaş.selam,rüzgar,kağıt,yadigar,katip, G ve k ve i harflerini inceltmek için. A ve u harfleri üzerine konur G ve k ve i harflerini inceltmek için. A ve u harfleri üzerine konur Bilgisayarda : Şift + a + ^ veya Şift + u + ^ tuş kombinasyonu ile veya Bilgisayarda : Şift + a + ^ veya Şift + u + ^ tuş kombinasyonu ile veya Alt + ASCII Kod No ile yazılır Alt + ASCII Kod No ile yazılır ALT+131 =â ALT+131 =â ALT+150 =û ALT+150 =û

21 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-1 ? Ulus ve ülke isimlerinde Ulus ve ülke isimlerinde Bir Türk Dünyaya bedeldir. Bir Türk Dünyaya bedeldir. Amerika Birleşik Devletleri, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa Fransa

22 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-2 ? Şehir,İlçe,Kasaba,Köy,Semt,Mahalle, Cadde ve Sokak Apartman vb isimlerinde; Şehir,İlçe,Kasaba,Köy,Semt,Mahalle, Cadde ve Sokak Apartman vb isimlerinde; 1. Yozgat, 2. Akdağmadeni, 3. Haydarbeyli, 4. Aşağı Nohutlu Mahallesi 5. Menderes Bulvarı, 6. Mevlâna Sokak 7. Gazi Sitesi, Fatih Apartmanı 8. 75.Yıl Serpil Akdağ Lisesi’nde

23 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-3 ? Kıta.,(Anakara),Bölge,Dağ,ova,akarsu,orman,deniz,göl, vb adlarda Kıta.,(Anakara),Bölge,Dağ,ova,akarsu,orman,deniz,göl, vb adlarda Asya, Asya, Avrupa, Avrupa, İç Anadolu, İç Anadolu, Ağrı, Ağrı, Delice, Delice, Çamlık, Çamlık, Karadeniz, Karadeniz, Tuz Gölü Tuz Gölü

24 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-4 ? Yer,yön,yöre bildiren adlarda, Yer,yön,yöre bildiren adlarda, Trakya, Trakya, Kuzey Kutup Bölgesi, Kuzey Kutup Bölgesi, Kuzey Amerika Kuzey Amerika Doğu Doğu Batı Batı Kuzey Kuzey Güney Güney

25 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-5 ? Kurum ve kuruluş adlarında, Kurum ve kuruluş adlarında, Yozgat Valiliği Yozgat Valiliği Türkiye Büyük Millet Meclisi Türkiye Büyük Millet Meclisi Yozgat İl Milli Eğitim Müdürlüğü Yozgat İl Milli Eğitim Müdürlüğü Yerköy İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Yerköy İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Yozgat Devlet Hastanesi Yozgat Devlet Hastanesi Yozgat Defterdarlığı Yozgat Defterdarlığı

26 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-6 ? Yapı,yapıt,ören yer adlarında, Yapı,yapıt,ören yer adlarında, Dolmabahçe Sarayı, Dolmabahçe Sarayı, Saat Kulesi, Saat Kulesi, Cumhuriyet Meydanı, Cumhuriyet Meydanı, Büyüknefes Harabeleri Büyüknefes Harabeleri Vali Konağı Vali Konağı

27 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-7 ? Yapıt,kitap,dergi,gazete,yasa adlarında, Yapıt,kitap,dergi,gazete,yasa adlarında,Nutuk, Tebliğler Dergisi, Resmi Gazete, Devlet Memurları Kanunu Milli Eğitim Bakanlığı İzin Yönergesi.

28 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-8 ? Din,mezhep adlarıyla bunlara ilişkin ad ve sıfatlarda, Din,mezhep adlarıyla bunlara ilişkin ad ve sıfatlarda,Müslümanlık,Hanefi,KatolikHıristiyanlık

29 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-9 ? Bir özel adla birlikte kullanılan saygı sözcüklerinde,unvanlarda,meslek adlarında, Bir özel adla birlikte kullanılan saygı sözcüklerinde,unvanlarda,meslek adlarında, Profesör Doktor Tarık Tarihçi Piyade Üsteğmen İrfan Akhisarlı Sayın Hasan Hüseyin Yazıcı İl Milli Eğitim Müdürü Osman Nuri Gülay, Doçent Doktor Hüseyin Ertunç

30 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-10 ? Dil ( Lisan) adlarında, Dil ( Lisan) adlarında,Türkçe,Fransızca,İspanyolca,Almanca,İtalyancaRusça

31 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-11 ? Özel isimlerden türemiş isim,sıfat ve eylemlerde, Özel isimlerden türemiş isim,sıfat ve eylemlerde,Ankaralılar,Yozgatlılar,Türklük,Türkoloji

32 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-12 ? Yazı başlıklarının her sözcüğünde, Yazı başlıklarının her sözcüğünde, İl Milli Eğitim Müdürlüğü Yozgat Valiliği Kadışehri Kaymakamlığı Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü Personel Genel Müdürlüğü

33 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-13 ? Mektup ve resmi yazılarda hitapların ilk sözcüklerinde, Mektup ve resmi yazılarda hitapların ilk sözcüklerinde, Sevgili Yavrum Osman, İlköğretim Genel Müdürlüğü

34 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-14 ? Cümlenin ilk harfi Cümlenin ilk harfi Form 1 dilekçe doldurularak ekte sunulmuştur. Gereğini arz ederim. Rica ederim. Arz ve rica ederim.

35 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-15 ? Unvanlarda Unvanlarda Sayın Erdoğan Akdağ Prof. Dr. Hüseyin Çelik Belediye Başkanı Sayın Yusuf Başer

36 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-16 ? Hayvanlara verilen özel isimlerde Hayvanlara verilen özel isimlerde Kedim Sarıkız’ ı pek severdim. Ahmet’ in köpeği Mikrop beni bacağımdan ısırdı.

37 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-17 ? Özel isimlerin ilk harfi Özel isimlerin ilk harfi Osman Nuri Gülay 75.Yıl Serpil Akdağ Lisesi Huzur Oteli Uyuz Hamamı

38 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-18 ? Birleşik Özel İsimlerin ilk harfi Birleşik Özel İsimlerin ilk harfi Başöğretmen Atatürk Mustafa Kemalpaşa YenifakılıSaraykentHaydarbeyli

39 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-19 ? Kısaltmalarda KısaltmalardaDr.T.B.M.M.T.C.Prof. Doç. Dr. Şb. Md. Md. Yard.

40 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-20 ? Tarihlerde Ay ve gün adlarının ilk harfi Tarihlerde Ay ve gün adlarının ilk harfi 23 Nisan 1920, 01 Mayıs 2005 Pazar günü, Rize’ ye hareket ettik.

41 BÜYÜK HARF NERELERDE KULLANILIR-21 ? Gezegen ve yıldız adlarının ilk harfi Gezegen ve yıldız adlarının ilk harfiDünya, Kutup Yıldızı, Üzerinde yaşadığımız Dünya hem kendi çevresinde hem de Güneş’ in çevresinde dönmektedir. Üzerinde yaşadığımız Dünya hem kendi çevresinde hem de Güneş’ in çevresinde dönmektedir. Dünya’ nın uydusu Ay’ dır.

42 De eki nasıl yazılır ? De eki bağlaç olursa kendinden önce gelen sözcükten ayrı yazılır. De eki bağlaç olursa kendinden önce gelen sözcükten ayrı yazılır. Sen de gel, O da gelsin. Sen de gel, O da gelsin. Okumak için yanımıza kitap da aldık Okumak için yanımıza kitap da aldık

43 De bağlacı nasıl yazılır ? Önceki kelimeye bitişik yazılır. Önceki kelimeye bitişik yazılır. Büroda işler bizi bekliyor. Büroda işler bizi bekliyor. İlgi yazımızda belirtildiği üzere... İlgi yazımızda belirtildiği üzere...

44 De bağlacı nasıl ayırt edilir ? De eki yerine dahi kelimesi konulup söylenir.Anlamlı ise ayrı yazılır. Aksi durumda bitişik yazılır. De eki yerine dahi kelimesi konulup söylenir.Anlamlı ise ayrı yazılır. Aksi durumda bitişik yazılır. Ahmet de sinemaya gitmek istiyor. Ahmet de sinemaya gitmek istiyor. Ahmet dahi sinemaya gitmek istiyor.. ( Anlamlı o halde ayrı yazılır diyebiliriz) Ahmet dahi sinemaya gitmek istiyor.. ( Anlamlı o halde ayrı yazılır diyebiliriz)

45 Ki eki nasıl yazılır ? Ki eki kelimeye bitişik yazılır. Ki eki kelimeye bitişik yazılır. Evdeki hesap çarşıya uymaz. Evdeki hesap çarşıya uymaz.

46 Ki bağlacı nasıl yazılır ? Demek ki dersine iyi hazırlanmış. Demek ki dersine iyi hazırlanmış. Çok çalış ki görevinde yükselesin ! Çok çalış ki görevinde yükselesin !

47 Soru eki nasıl yazılır ? Kelimeden ayrı yazılır. Kelimeden ayrı yazılır. İzlediğiniz film güzel miydi ? İzlediğiniz film güzel miydi ? Siz de gelecek misiniz? Siz de gelecek misiniz?

48 Sayılar nasıl yazılır ? Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır. Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır. Bin dokuz yüz yirmi beş Bin dokuz yüz yirmi beş Beş milyon Yeni Türk Lirası elli beş Yeni Kuruş. Beş milyon Yeni Türk Lirası elli beş Yeni Kuruş. Senet fatura gibi belgelerde ise bitişik yazılır. Senet fatura gibi belgelerde ise bitişik yazılır. AltıyüzotuzbeşYTL,onsekizYKr. AltıyüzotuzbeşYTL,onsekizYKr.

49 Tarihler nasıl yazılır ? 02/05/2005 02/05/2005

50 Birleşik sözcükler nasıl yazılır ? Bitişik yazılır. Bitişik yazılır. Doğankent Doğankent Kurtini Deresi Kurtini Deresi Sarıkaya Sarıkaya Esentepe Esentepe

51 Birleşik eylemler nasıl yazılır ? Bitişik olarak yazılır. Bitişik olarak yazılır. Sabretmek, Sabretmek, devretmek, devretmek, kaybolmak, kaybolmak, devametmek devametmek

52 Birleşik eylemler nasıl yazılır ? Bitişik olarak yazılır. Bitişik olarak yazılır. Sabretmek, Sabretmek, devretmek, devretmek, kaybolmak, kaybolmak, devametmek devametmek

53 DESİMAL DOSYA ANAHTARI NEDİR ?