Vergi Usul Kanunu Hükümlerine Göre Enflasyon Düzeltmesi Adnan ERTÜRK Gelirler Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Tel: 0.312.415 34 49

... konulu sunumlar: "Vergi Usul Kanunu Hükümlerine Göre Enflasyon Düzeltmesi Adnan ERTÜRK Gelirler Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Tel: 0.312.415 34 49"— Sunum transkripti:

1 Vergi Usul Kanunu Hükümlerine Göre Enflasyon Düzeltmesi Adnan ERTÜRK Gelirler Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Tel: 0.312.415 34 49 E-mail: aerturk@gelirler.gov.tr

2 5024 Sayılı Kanun 30.12.2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5024 sayılı Kanunla; “Enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümler” 1.1.2004 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun bazı maddeleri 31.7.2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5228 sayılı kanunla değiştirilmiştir.

3 5024 Sayılı Kanunla Birlikte Yürürlükten Kalkan veya Değiştirilen Hükümler

4 Yeniden Değerleme VUK-M298 Yeniden Değerleme Müessesesi, 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

5 Stokların LIFO’ya Göre Değerlemesi VUK-274 Söz konusu stok değerleme yöntemine cevaz veren hüküm, 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

6 Amortisman Uygulamasında Faydalı Ömür Esasına Geçilmesi VUK-315 VUK-319 Amortisman uygulamasında, 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere “faydalı ömür esası”na geçilmiştir.

7 Bazı İşletmelerin Vergilendirilmeyen Kur Farkları VUK-280 Uygulama, 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

8 Maliyet Artışları Fonu GVK-38 Uygulamaya 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere son verilmiştir.

9 Sürekli Altın Alım-Satımı ve İmaliyle İştigal Edenlerde Maliyet Bedeli GVK-38 Uygulama, 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

10 Finansman Gider Kısıtlaması GVK-41/8 KVK-15/13 Uygulamaya 1.1.2004 tarihinden itibaren son verilmiştir.

11 Zirai Faaliyetlerde Peşin Ödenmiş Giderler GVK-57 Uygulama, 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır.

12 5024 Sayılı Kanunla Getirilen Sistemin (Enflasyon Düzeltmesinin) Amacı Mali tabloların enflasyonun etkisinden arındırılması suretiyle vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukları gidermek

13 Enflasyon Düzeltmesi Nedir? Enflasyon düzeltmesi;  Mali Tabloda yer alan Parasal olmayan kıymetlerin  Enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının  Düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını ifade eder.

14 Düzeltme Sırasında Göz Önünde Bulundurulacak Temel İlkeler

15 BİRİNCİ İLKE Parasal ve parasal olmayan kıymetlerin tespitinde, işletmelerde parasal ölçüt olarak yalnızca Türk Lirasının kullanıldığı varsayılmaktadır.

16 İKİNCİ İLKE İşletmeler yabancı para üzerinden yapmış oldukları işlemlerini Vergi Usul Kanununun mevcut hükümleri doğrultusunda değerlemeye devam edecekler, bunlar için ayrıca düzeltme yapılmayacaktır.

17 Yabancı Para Cinsinden Hisse Senetleri, İştirakler ve Avansların Durumu VUK Sirküler-9 / 2.1

18 İşletmelerin aktifinde bulunan yabancı para cinsinden hisse senetleri, iştirakler ve avanslar, düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltileceklerdir.

19 ÜÇÜNCÜ İLKE İktisadi işletmeye dahil (karşılıklar gibi) bir takım iktisadi kıymetler bağlı oldukları iktisadi kıymete göre parasal ya da parasal olmayan ayrımına tabi tutulacaktır.

20 DÖRDÜNCÜ İLKE Hisse senetleri esas itibariyle parasal olmayan bir iktisadi kıymettir ve düzeltme katsayısı ile çarpılmak suretiyle düzeltme işlemi gerçekleştirilecektir. Ancak, işletmenin aktifinde yer alan bir hisse senedinin borsada işlem görüyor olması durumunda, düzeltme işlemi düzeltme katsayısı kullanılarak yapılmayacak, değerleme günü itibariyle hisse senedinin borsa rayici dikkate alınacaktır. (5228 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra bu ilke değişmiştir. VUK GT: 337 / 3.2)

21 BEŞİNCİ İLKE İktisadi işletmeye dahil olup düzeltme işlemine konu olan parasal olmayan kıymetlerin, işletme ile aidiyeti, düzeltmeye esas tarih ve bedellerinin tevsiki zorunludur.

22 Kayıtlarda İz Bedeliyle Takip Edilen Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Enflasyon Düzeltmesine Tabi Olup Olmadığı VUK Sirküler-9 / 2.2

23 Amortisman sürelerini tamamlamış, ancak işletme kayıtlarında iz bedeliyle takip edilmeye devam edilen amortismana tabi iktisadi kıymetleri enflasyon düzeltmesine tabi tutup tutmamakta mükellefler serbest bırakılmıştır.

24 5024 Sayılı Kanunun Enflasyon Düzeltmesine Yaklaşımı 1) 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesine ilişkin hükümler VUK’ un geçici 25. Maddesinde yer almaktadır. (328 ve 337 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri) 2) 1.1.2004 tarihinden sonraki dönemlere ait mali tabloların düzeltilmesine ilişkin hükümler ise VUK’ un mükerrer 298. maddesinde gösterilmiştir. (338 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği)

25 31.12.2003 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi

26 Düzeltme İşlemine Tabi Tutulacak Mali Tablo Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar İçin 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununa eklenen Geçici 25 inci madde, 2003 yılı hesap dönemi sonunda düzenlenen mali tablolardan sadece bilançonun düzeltilmesini öngörmüştür.

27 Özel Hesap Dönemine Sahip Olanlar İçin Kendisine özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler de geçiş aşamasında sadece bilançoyu düzelteceklerdir. Kendisine özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde; 31.12.2003 tarihli bilanço, 2004 yılı içinde biten hesap dönemi sonundaki bilançoyu ifade etmektedir.

28 Düzeltme Yapacak Olanlar (+)Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Gelir veya Kurumlar Vergisi Mükellefleri (+ -)Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun Düzenlemelerine Tabi Olan İşletmeler (-)Bilanço Esasına Göre Defter Tutmayan Gelir veya Kurumlar Vergisi Mükellefleri

29 Vergi Usul Kanununun Geçici 25 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarih (1.1.2004) itibariyle faal olup, 2004 yılı hesap döneminden itibaren ilk defa bilanço esasına geçen mükelleflerin durumu

30 İlk düzeltme işlemlerini bilanço esasına geçtikleri tarih itibariyle ve Vergi Usul Kanununun Geçici 25 inci maddesinde yer alan esaslara göre; daha sonraki düzeltme işlemlerini de Mükerrer 298 inci maddesine göre yapacaklardır.

31 SORU İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda mıdır?

32 İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda değillerdir. Ancak isterlerse amortismana tabi iktisadi kıymetlerini düzeltilmiş tutarlar üzerinden amortismana tabi tutabilirler.

33 Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile İmtiyazlı İşletmelerin Enflasyon Düzeltmesi Yapıp Yapmayacağı VUK Sirküler-9 / 2.3

34 İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşları ile bunların bünyesindeki işletmeler ve imtiyazlı işletmelerin, bilanço esasına göre defter tutuyor olmaları ve kurumlar vergisi yönünden mükellefiyetlerinin bulunuyor olması halinde enflasyon düzeltmesi yapmaları zorunludur.

35 Serbest Bölgelerde Enflasyon Düzeltmesi VUK Sirküler-9 / 2.11

36 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa 5084 sayılı Kanunla eklenen geçici 3 üncü maddeyle, madde kapsamında olan işletmelerin kazançları, maddede yazılı sürelerin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur. Bu nedenle anılan işletmelerin, söz konusu maddede yazılı sürelerin sonuna kadar enflasyon düzeltmesi yapmamaları Bakanlığımızca uygun bulunmuştur.

37 1.1.2004 Tarihinden sonra İşi Bırakma, Tasfiye, Devir, Birleşme, Nev’i Değiştirme Hallerinde 31.12.2003 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi VUK Sirküler-9 / 2.17

38 31.12.2003 tarihinden önce tasfiye kararı alınarak bu tarihten önce tasfiyenin sonuçlandırıldığı durumlarda, 31.12.2003 tarihli bilançodan da söz edilemeyeceği için düzeltilmesi de söz konusu olmayacaktır. Tasfiyenin 31.12.2003 tarihinden sonra sonuçlanması halinde, 31.12.2003 tarihli bilanço da düzeltilecektir.

39 1.1.2004 tarihinden sonra işin bırakılması halinde, yeni hesap dönemine ilişkin olarak ortaya çıkan ve kıst dönem için beyanname verilmesini gerektiren bir durumun oluşması nedeniyle 31.12.2003 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.

40 1.1.2004 tarihinden sonra Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde gerçekleşen devir ve birleşme hallerinde, devir veya birleşmenin bünyesinde gerçekleştiği kurum, ortadan kalkan şirketin 31.12.2003 tarihli bilançosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutacaktır.

41 1.1.2004 tarihinden sonra gerçekleşen nev’i değişikliği hallerinde, nev’i değişikliği nedeniyle tüzel kişiliği sona eren kurum, 31.12.2003 tarihli bilançosunu düzeltecek ve değişikliğin Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde (nev’i değişikliği tarihine kadar olan) beyannamesini bağlı olduğu vergi dairesine verecektir.

42 Düzeltme Zamanı Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması halinde mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. (VUK/M298/A/1)

43 31.12.2003 tarihinde biten hesap dönemi için yukarıdaki hüküm dikkate alınmayacaktır. 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununa eklenen Geçici 25 inci maddeye göre, 2003 yılı hesap dönemi sonunda düzenlenen bilanço her halükarda enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır. ( VUK Sirküler-2)

44 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi Dileyen mükellefler, 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapmayabilecekler ve söz konusu dönemde beyan edecekleri geçici vergi matrahlarının tespitinde de enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümler yerine eski hükümleri dikkate alabileceklerdir.(VUK Sirküler-4 / 3)

45 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinde 5228 sayılı kanunla yapılan değişiklik 5228 sayılı Kanunla 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi değiştirilmiştir. Yapılan değişiklikle 31.12.2003 tarihi itibariyle aktif toplamı 7,5 trilyon Türk Lirasını veya 2003 yılı hesap dönemine ait ciroları toplamı 15 trilyon Türk Lirasını aşmayan mükelleflerin, dilemeleri halinde 2004 yılına ilişkin geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmamalarına imkan sağlanmıştır. (VUK Sirküler-8, VUK Sirküler-10)

46 !!!!! 5024 sayılı Kanunun Geçici 1. Maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapmayanlar, 2004 yılı 4. geçici vergi dönemi beyanname verme süresinin sonu olan 10 Şubat 2005 tarihine kadar, gerek 31.12.2003 gerekse de 31.12.2004 tarihli bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmak zorundadırlar.

47 SORU Aktif ve ciro toplamlarının 7,5 ve 15 Trilyon TL.lık limitlerin altında kalmasına rağmen ihtiyarilikten faydalanıp 2. geçici vergi döneminde düzeltme yapmayan bir mükellef 3. geçici vergi döneminde düzeltme yapabilir mi?

48 Söz konusu limitlerin altında kalan mükelleflere düzeltme şartlarının oluştuğu 2. geçici vergi dönemine ait beyannamelerinin verilme süresine kadar tercihlerini belirlemeleri için süre verilmiştir. Bu nedenle, 2. geçici vergi döneminde düzeltme yapmayan mükellefler, 3. geçici vergi döneminde de düzeltme yapmak zorunda değildirler. Ancak, istemeleri halinde engelleyici bir hüküm de bulunmamaktadır.

49 Düzeltme İşleminin Adımları 1) Bilançoda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespit edilir. 2) Tespit edilmiş parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları bulunur. 3) Bulunan bu tutarlar ait oldukları düzeltme katsayılarıyla çarpılır. 4) Parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise düzeltmeye tabi tutulmaksızın düzeltilmiş bilançoda gösterilerek düzeltme işlemi tamamlanır.

50 Parasal Olmayan Kıymetler Nedir ? Parasal kıymetler; Türk Lirasının değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetleri ifade eder. (Yabancı paralar da parasal kıymet olarak dikkate alınır.) Parasal olmayan kıymetler; parasal kıymetler dışındaki kıymetleri ifade eder.

51 Parasal kıymetlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına gerek yoktur. Çünkü mali tabloda görünen parasal kıymete ait değer, mali tablo tarihi itibariyle o kıymetin satın alma gücünü de göstermektedir. Ancak, mali tabloda görünen parasal olmayan kıymetlere ait değerler, mali tablo tarihi itibariyle bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren değerler değildir, düzeltilmeleri gerekir.

52 Parasal kıymetler 328 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan (1) sayılı listede, parasal olmayan kıymetler ise (2) sayılı listede gösterilmişlerdir.

53 SORU Ortaklık payı parasal mı, parasal olmayan kıymet midir?

54 İştirakler arasında yer alan ortaklık payı parasal olmayan kıymetler arasında sayılmıştır.

55 Parasal Olmayan Kıymetlerin Enflasyon Düzeltmesinde Dikkate Alınacak Tutarları Düzeltme işleminde Vergi Usul Kanununda Yer Alan Değerleme Hükümlerine Göre Tespit Edilen Tutarlar Esas Alınacaktır. Bir kısım değerler, Bulunan Bu Tutarlardan Düşülecektir: 1.Reel Olmayan Finansman Maliyetleri 2.Yeniden Değerleme Artışları

56 Reel Olmayan Finansman Maliyeti Reel olmayan finansman maliyeti; her türlü borçlanmada, borç tutarlarına borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanan tutarı ifade eder.

57 ROFM (Borç Tutarının Esas Alınması)

58 ROFM (Toplam Fin.M.nin Esas Alınması)

59 Reel Olmayan Finansman Maliyeti İhtiva Edebilen İktisadi Kıymetler 1. Stoklar 2. Maddi duran varlıklar 3. Mali duran varlıklar 4. Özel tükenmeye tabi varlıklar

60 Kredilerle İlgili Bazı Giderlerde Reel Olmayan Finansman Maliyeti Hesaplanması VUK Sirküler-9 / 2.10.2

61 Kredilerle ilgili (vergi ve harçlar gibi) bazı finansman giderleri, kullanılan yabancı kaynağın kullanım süresine bağlı olarak oluşmadığından enflasyon unsuru içermemektedir. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında bu giderler reel olarak kabul edilecek, bunlar için ayrıca reel olmayan finansman maliyeti ayrıştırması yapılmayacaktır.

62 ROFM’nin Tevsik Edilememesi Halinde Düzeltme 1. Son Beş Hesap Döneminde Aktife Giren Kıymetler İçin 2. Son Beş Hesap Döneminden Önce Aktife Giren Kıymetler İçin

63 Son Beş Hesap Döneminde Aktife Giren Kıymetler İçin

64 Son Beş Hesap Döneminden Önce Aktife Giren Kıymetler İçin Son beş hesap döneminden önce aktife giren kıymetlerin maliyet bedeline dahil edilen finansman giderleri maliyet veya alış bedelinden düşülmez.

65 ROFM nin Tevsiki Belli bir borca ilişkin finansman giderinin bire bir ve doğrudan ilgili iktisadi kıymetin maliyetine dahil edilerek aktifleştirildiği durumlarda reel olmayan finansman giderlerinin tevsik edilebildiğinin kabulü gerekir. Aksine, çok farklı kaynaklardan doğan finansman giderlerinin bir havuzda toplanarak ilgili kıymetlere dağıtılması şeklinde yapılan aktifleştirmelerde ise reel olmayan finansman maliyetinin tevsik edilemediği kabul edilecektir. Reel olmayan finansman maliyetinin tevsikine ilişkin kayıt ve belgelerin açık ve kesin bilgiler içermesi gerektiği de tabiidir. (VUK GT: 337 / 3.5, VUK Sirküler-9 / 2.10.1)

66 !!!!! Amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden düşülen reel olmayan finansman maliyetinden amortisman ayrılmamış tutar, 2004 ve sonraki dönemlerde, beş yılda ve eşit taksitte dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınır. (5228/11)

67 Yabancı Para Üzerinden Borçlanmalarda ROFM 5228 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (2) numaralı bendinin (g) alt bendinde yer alan reel olmayan finansman maliyeti tanımındaki “düzeltme tarihindeki” ibaresi “borcun alındığı tarihteki” olarak değiştirilmiştir. Dolayısıyla yabancı para üzerinden yapılan borçlanmalarda reel olmayan finansman maliyeti hesaplanırken TEFE artış oranının uygulanacağı borç tutarı, yabancı para üzerinden alınan borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılığı olacaktır. (VUK GT: 337 / 3.1)

68 Bir Hesap Dönemini Aşan Yabancı Para Cinsinden Borçlanmalarda Reel Olmayan Finansman Maliyetinin Hesaplanması VUK Sirküler-9 / 2.10.3

69 Birden fazla hesap dönemine yayılan ve finansman gideri her hesap döneminde maliyete atılan yabancı para üzerinden borçlanmalarda, reel olmayan finansman maliyetinin hesaplanması, her hesap dönemi itibariyle ayrı ayrı borç tutarının borcun alındığı tarihteki Türk Lirası karşılıklarına borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanacaktır.

70 Yeniden Değerleme Artışları ve MAF 1.1.2004 tarihinden önce ayrılmış olan ve sermayeye ilave edilmiş veya edilmemiş:

71 1)İşletmenin aktifine kayıtlı maddi duran varlık kalemlerinin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yeniden değerlenmesinden oluşmuş değer artışları, 2) İşletmenin iştirakleri ile bağlı ortakları bünyesinde Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılan yeniden değerleme dolayısıyla oluşmuş değer artışları, 3) Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesine istinaden gayrimenkul, iştirak hisseleri ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin satış kazancının maliyet bedelinin arttırılan kısmına tekabül eden kısımları,

72 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi sırasında artış olarak dikkate alınmayacak ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

73 Stokların Düzeltilmesinde Esas Alınması Gereken Ölçüt VUK Sirküler-9 / 2.4

74 Stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt ayrıma giderek düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.

75 İştiraklerden Bedelsiz Olarak Alınan Hisse Senetleri VUK Sirküler-9 / 2.18 VUK Sirküler-11 / 2.2

76 Çeşitli sebeplerle (yeniden değerleme ve maliyet bedeli artışı) iştiraklerden bedelsiz olarak alınan ve itibari değerle değerlenen hisse senetlerinin, (bunlar için daha önceden aktif ve pasifte açılmış hesapların kapatılması ve alış bedeli ile değerlenen hisse senedi miktarının bedelsiz alınan kadar artırılıp, alış bedeli yeniden bulunan miktara bölünmek suretiyle) düzeltmeye esas tutarları bulunacak ve düzeltmeye esas tarih olarak da orijinal hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınacaktır.

77 Uygulanacak Düzeltme Katsayıları Düzeltme işlemi, Türkiye geneli için hesaplanan toptan eşya fiyatları genel endeksi göz önünde bulundurularak Bakanlığımızca saptanmış olan düzeltme katsayıları kullanılarak yapılacaktır. (328 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan (5) sayılı liste) Düzeltme işleminde esas alınacak “Düzeltmeye Esas Tarih” 1970 yılından itibaren başlayacaktır. Bu yıldan önce hesaplara giren kıymetler 1970 yılında girmiş kabul edilecektir.

78 Düzeltme Katsayısının Birden Küçük Çıkması VUK Sirküler-9 / 2.8

79 Aylar itibariyle TEFE’de oluşan farklılıklar nedeniyle düzeltme katsayısının birden küçük çıkması hali, ilgili kıymetlerin düzeltme sonrası değerinde düşüklüğe sebep olmakla birlikte bu durum, söz konusu değerin düzeltme katsayısı olarak dikkate alınmasına engel teşkil etmemektedir.

80 Devir, Bölünme ve Birleşme Yoluyla İktisap Edilen Kıymetlerin Düzeltmeye Esas Tarihleri VUK Sirküler-9 /2.6

81 31/12/2003 tarihinden öncesine rastlayan (Kurumlar Vergisi Kanununun 37 ve 38 inci maddeleri ile Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde belirtilen ve mukayyet değerleriyle yapılan); Devir işlemleri nedeniyle işletme aktifinde yer alan iktisadi kıymetlerin düzeltmeye esas tarihi olarak devir tarihi değil söz konusu kıymetlerin devir yoluyla ortadan kalkan işletmenin envanterine alındığı tarih Birleşmede ise birleşilen kurumun kayıtlarına intikal ettiği tarih düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınacaktır.

82 Giriş Tarihi Belli Olmayan İktisadi Kıymetlerde Düzeltmeye Esas Alınacak Tarih VUK Sirküler-9 / 2.7

83 Kayıtlara giriş tarihi ay olarak belli edilemeyen parasal olmayan kıymetler için ilgili kıymetin işletme bünyesine girdiği yılın ilk ayının, Kayıtlara giriş tarihi yıl olarak belli edilemeyen kıymetler için ise işletmenin hayata geçtiği yılın ilk ayının (işletmenin 1970 yılından önceki bir tarihte kurulmuş olması halinde 1970 yılının Ocak ayı) düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması gerekmektedir.

84 Toplulaştırılmış Yöntemlere Göre Düzeltme Katsayıları Basit Ortalama Yöntemi Bu yöntemde düzeltme katsayısı, mali tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı olarak hesaplanır ve düzeltmeye esas tutar olarak 31.12.2003 tarihli bilançoda yer alan stoklara ait değerler esas alınır.

85 Stok Devir Hızı Yöntemi Bu yöntemi uygulayan mükellefler; öncelikle stok devir hızını, sonrasında ortalama stokta kalma süresini hesaplayacaklar ve nihayetinde de 31.12.2003 tarihli bilançoda görünen stokların hangi aydan kaldığını bulacaklardır. Stokların hangi aydan kaldığı bulunduktan sonra yapılması gereken, düzeltmeye esas tarih itibarıyla düzeltme katsayısını bulmak ve bu katsayıyla 31.12.2003 tarihli bilançoda görünen stoklara ait tutarı çarpmaktır.

86 Stokların düzeltilmesinde toplulaştırılmış yöntemleri seçenler mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibariyle diledikleri toplulaştırılmış yöntemi kullanmakta serbesttirler. ( VUK Sirküler-9 / 2.4)

87 Birikmiş Amortismanların Düzeltilmesi Birikmiş amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde, düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilecektir. 31.12.2003 tarihli bilançoda yer alan birikmiş amortismanların düzeltilmesi işleminde, düzeltmeye esas tarih ve düzeltme katsayısı gibi ölçütler dikkate alınmayacaktır.

88 Yapılacak Muhasebe Kayıtları Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve Enflasyon Düzeltme Hesabına kaydedilecektir.

89 Enflasyon fark hesapları, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işlemi sonrası değeri ile düzeltme öncesi değeri arasındaki farklarının kaydedildiği tali hesaplardır. Enflasyon Düzeltme Hesabı, parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluşan farkların kaydedildiği hesaptır. Enflasyon Düzeltme Hesabı, enflasyon fark hesapları ile karşılıklı olarak çalışır.

90 12 Sıra Numaralı Muhasebe Uygulama Genel Tebliği 5.5.2004 Tarih ve 25453 sayılı R.G.

91 Geçmiş Yıl Kar Ve Zararları 2003 yılı hesap dönemine ait beyannamede yer alan indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları ile cari dönem mali zararları matrahın tespitinde mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır. ( VUK Sirküler-9 / 2.19)

92 SORU Olağanüstü yedekler hesabına intikal ettirilmemiş geçmiş yıl karları enflasyon düzeltmesine tabi olacak mıdır?

93 Geçmiş dönemden gelen karların olağanüstü yedekler olarak kabul edilip enflasyon düzeltmesine tabi tutulması mümkün olmayıp sıfırlanması gerekmektedir.

94 SORU (X) A.Ş.’ne ait gayrimenkulun Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 28. maddesi uyarınca satış karının sermayeye ilave edilmek üzere 2004 yılı içinde satılması halinde, kar rakamının düzeltilmiş değere göre değil de fiili satış karına göre tespit edilmesi mümkün müdür?

95 2004 yılı içerisinde gerçekleşen gayrimenkul satışları sonucunda oluşan satış karının sermayeye ilave edilmesi durumunda kar rakamının tespitinde satılan gayrimenkulun düzeltilmiş değerinin esas alınması gerekmektedir. Ancak, 5024 sayılı Kanunun geçici 1. maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapılmayarak önceki hükümlere göre işlem yapılması halinde kar rakamının tespitinde düzeltilmemiş değer esas alınacaktır.

96 DÜZELTME SONUCU BULUNAN TUTARLAR İZLEYEN DÖNEMİN BAŞLANGIÇ DEĞERLERİ OLACAKTIR

97 !!!!! Vergi Usul Kanununun Geçici 25 inci maddesi uyarınca düzeltilen kalemlerin, elden çıkarılmaları halinde, bunlara ilişkin enflasyon düzeltme farkları maliyet bedeli addolunur. Ancak, amortismana tâbi olmayan kıymetlerin düzeltilmiş değerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltilmiş değerle düzeltme öncesi değer arasındaki farka isabet eden zarar, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmaz. (5228/11, VUK GT: 337 / 3.7)

98 SORU Enflasyon düzeltmesi kapsamında düzeltilmiş bilançoların geçici vergi beyannameleri ekinde verilmesi zorunlu mudur? Gelir tablosu dipnotlarında düzeltmenin yapıldığının belirtilmesi yeterli olur mu?

99 Geçici vergi beyannamesine düzeltilmiş bilançonun eklenmesi zorunludur. (VUK-Sirküler-8 / 5)

100 SORU 31.12.2003 tarihli bilançosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutan bir işletme, geçmiş yıl zararının mahsubu ile geçmiş yıl karının dağıtımını yapabilir mi?

101 31.12.2003 Tarihli Bilançonun düzeltilmesi sırasında, Enflasyon düzeltme hesabının bakiyesi geçmiş yıl kar/zarar hesabına aktarılmak suretiyle hesap kapatılacak, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilecektir. Ancak, söz konusu fark hesapları kar dağıtımı amacıyla işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde vergiye tabi tutulacaktır.

102 SORU SPK düzenlemeleri çerçevesinde düzenlenen mali tablolarda oluşan kar ve fonlar, kar dağıtımı ve/veya sermaye artırımına konu edilebilir mi?

103 SPK’ ya ait mevzuata göre düzenlenen mali tablolarda oluşan ticari karın ve fonların kar dağıtımı ve/veya sermaye artırımına konu edilip edilemeyeceği hususu Bakanlığımız görev alanına girmemektedir. Ancak, kar dağıtımı adı altında gerçekleştirilen ödemeler, elde edenler açısından vergiye tabi gelir olarak addedilecektir.

104 Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Enflasyon Düzeltmesi VUK Sirküler-9 / 2.12

105 Geçici 25 inci madde uyarınca mükellefler, yıllara sari inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile ilgili olarak 31.12.2003 tarihli bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. Bu düzeltme, 31.12.2003 tarihi itibari ile hakediş raporlarından istihkak bedellerinin alındığı tarihlerin tespit edilmesi ve bunlara ilişkin düzeltmenin bu tarihler esas alınarak yapılmasını gerektirmektedir.

106 Düzeltme sonucu oluşan düzeltme farkları, işin bitiminde (31.12.2003 tarihinden önce başlayan işlerde) kar/zarar tutarının tespitinde dikkate alınmayacaktır. Bir başka ifade ile 31.12.2003 tarihine kadar geçen süreye isabet eden kazanç düzeltme öncesi hükümlere, sonraki dönemlere isabet eden kazanç ise düzeltilmiş değerlere göre tespit edilecek ve bunların toplanması suretiyle oluşan kazanç tutarı beyan edilecektir.

107 SORU Yıllara yaygın inşaat onarma işlerinin hakedişlerine ilişkin yapılan stopajlar enflasyon düzeltmesinde nasıl bir uygulamaya tabi olacaklardır?

108 Yıllara yaygın inşaat onarma işlerinin hakedişlerine ilişkin yapılan stopajlar, parasal kıymet olarak değerlendirildiklerinden, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaklardır.

109 Yapılmakta Olan Yatırımlarda Enflasyon Düzeltmesi VUK Sirküler-9 / 2.13

110 Söz konusu kıymetlerin düzeltilmesinde, düzeltmeye esas tarih olarak, aktifleştirme tarihinin değil yapılmakta olan yatırımların baz alınması gerekmektedir. Bu düzeltme iki aşamada yapılacaktır. Her harcama, harcamanın gerçekleştiği ay sonu itibariyle aktifleştirme tarihine kadar düzeltilecek, sonra aktifleştirilen bedel kül halinde 31.12.2003 tarihine kadar düzeltilecektir.

111 Fiyatı Devletçe Belirlenen Mallara İlişkin Enflasyon Düzeltmesi VUK Sirküler-9 / 2.14

112 Kamu kurum ve kuruluşlarınca bazı malların piyasa fiyatlarının belirlendiği durumlarda, stokta bulunan ürünlerin fiyatında ilgili firmalar tarafından bir değişiklik yapılmaması (yani ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından belirlenen yeni fiyatın, stokta yer alan emtiaya yansıtılmaması) veya paralel biçimde bir değişiklik yapılması söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda da 5024 sayılı Kanunla vergi sistemimize getirilen enflasyon düzeltmesi uygulamasının bir gereği olarak Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesine göre enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir.

113 Enflasyon Düzeltmesi Yapmak Durumunda Olmayanlarca Verilen veya Alınan Avanslar VUK Sirküler-9 / 2.15

114 Enflasyon düzeltmesi yapmak durumunda olmayanlarca (Genel ve katma bütçeli kuruluşlar gibi) verilen veya alınan avanslar, parasal olmayan kıymet mahiyeti taşımaları durumunda, Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesine göre enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır.

115 Amortismanların Fiilen Ayrılmış Kabul Edilmesi VUK Sirküler-9 / 2.16

116 Enflasyon düzeltmesi esnasında iktisadi kıymetlere ilişkin birikmiş amortismanların, kanuni süresinde ayrılması gereken tutardan daha düşük olduğunun tespit edilmesi durumunda, iktisadi kıymetle ilgili kanuni süresinde ayrılmayan amortisman tutarı, fiilen ayrılmış kabul edilecektir.

117 30.6.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi

118 Enflasyon Düzeltmesi Yapma Şartları Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması halinde mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. (VUK/M298/A/1)

119 Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî tabloları düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde (söz konusu oranların tespitinde), son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılır.

120 30.6.2004 Tarihi İtibariyle Enflasyon Düzeltmesi Yapma Şartları Oluşmuş Bulunmaktadır 30.6.2004 Tarihi İtibariyle Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan hükme göre Enflasyon Düzeltmesi Yapma Şartları Oluşmuş Bulunmaktadır.

121 Düzeltme İşlemini Yapacak Olanlar ve Düzeltme İşlemine Tabi Tutulacak Mali Tablolar Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesine ve 338 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre 30.6.2004 tarihli mali tablolar üzerinde enflasyon düzeltmesi, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yapılacaktır. Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerin mali tablolarından sadece bilançolarını düzeltme işlemine tabi tutmaları zorunludur.

122 30.6.2004 tarihli bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmak zorunda olan mükellefler, 31.12.2003 tarihli bilançolarını Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesi ve 328 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan esaslara göre enflasyon düzeltmesine tabi tutmuş olmalıdırlar.

123 Sermaye Piyasası Kurulu ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun yüksek enflasyon dönemlerinde mali tabloların düzeltilmesine ilişkin düzenlemelerine göre enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükellefler, 31.12.2003 tarihi itibariyle anılan idarelerce yapılan düzenlemelere uygun biçimde düzeltilmiş olan bilançolarını Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesine göre yeniden düzeltmek zorunda değillerdir. Ancak, bu işletmeler 30.6.2004 tarihli bilançolarını Vergi Usul Kanunu çerçevesinde enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır.

124 Altın ve Gümüş Alım-Satımı ile İştigal Edenler Münhasıran sürekli olarak işlenmiş; altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler Vergi Usul Kanununun Mükerrer 298 inci maddesinin (A/1) bendinde yer alan şartlara bakılmaksızın enflasyon düzeltmesi yapacaklardır. (5228/9)

125 Düzeltme İşlemi 31.12.2003 tarihli bilançoların düzeltilmesine ilişkin esasların gösterilmiş olduğu 328 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile getirilen usul ve esaslar, 30.6.2004 tarihli bilanço üzerinde yapılacak düzeltme işlemi için de geçerlidir. Ancak, 328 sıra numaralı Tebliğ, sadece belli tarihteki bir mali tablonun (31/12/2003 tarihli bilanço) düzeltilmesine ilişkin hükümler ihtiva etmektedir. Bu nedenle düzeltme işlemine ilişkin olarak anılan tebliğden farklılık arz eden hususlar hakkında 338 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği geçerli olacaktır.

126 SORU 31.12.2003 tarihi itibariyle aktif toplamının 7,5 trilyon TL’ nı ve hesap dönemine ait ciro toplamının da 15 trilyon TL’ nı aşması halinde 2004 yılının 2. geçici vergi döneminde düzeltme yapan mükellefler 3. geçici vergi döneminde de düzeltme yapacak mı?

127 Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 maddesine göre b ir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılması gerekmektedir.

128 SORU 1/1/2004 Tarihinden sonra ve 30.6.2004 tarihinden önce işe başlayanlarda ihtiyarilik uygulaması nasıl olacaktır? VUK Sirküler-10

129 Dönembaşı bilançosuna ait aktif toplamının 7,5 trilyon Türk Lirasını aşması halinde, ihtiyarilikten yararlanılamayacak ve 30.6.2004 tarihli ikinci geçici vergi dönemine ait bilanço düzeltmeye tabi tutulacaktır.

130 Düzeltme Katsayısı Düzeltme katsayısı; malî tablonun ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır.

131 Toplulaştırılmış Yöntemlere Göre Düzeltme Katsayıları Toplulaştırılmış yöntemler kullanılarak düzeltilebilecek parasal olmayan kıymetler, stoklarla sınırlıdır. Mükellefler stokların düzeltmeye esas tutarlarını, düzeltmede esas alınacak tarihlere bağlı kalmaksızın, dönem ortalama düzeltme katsayısı ile veya hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı ile çarpmak suretiyle düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.

132 Taşıma Katsayısı Taşıma katsayısı, mali tablonun ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, en son düzeltme yapılan geçici vergi döneminin sonundaki (yıl içinde işe başlayanlarda işe başlanılan) aya ilişkin fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır. Parasal kıymetler için taşıma katsayısı bir olarak uygulanır.

133 SORU 31.12.2003 tarihli düzeltilmiş bilançoda yer alan geçmiş yıl kar/zararı 30.6.2004 tarihli bilançoya taşınacak mı?

134 30.6.2004 tarihli bilançoda görünen ve 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıllar kar/zararı da taşıma katsayısı kullanılarak düzeltilecektir.

135 Düzeltilmiş Cari Dönem Kar/Zararı Geçici vergi dönemleri sonu itibariyle oluşan kar ya da zarar, Enflasyon Düzeltme Hesabının bakiyesine göre bulunacaktır. Enflasyon Düzeltme Hesabının bakiyesi, Dönem Kar/Zarar Hesabına devredilerek kapatılacak ve verilen bakiye türüne göre işletmenin dönem kar ya da zararı görülmüş olacaktır.

136 Bilançolarını Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutan Mükelleflerin Beyanname Üzerinde Yapacakları İşlemler VUK Sirküler-11 / 3 VUK GT: 337 / 3.3 VUK GT: 337 / 3.6

137 2003 ve önceki yıllara ait geçmiş yıl mali zararları (Mukayyet değer ile dikkate alınacak) 2004 ve sonraki yıllara ait geçmiş yıl mali zararları (Düzeltilmiş tutar üzerinden dikkate alınacak) Kanunen kabul edilmeyen giderler ve istisnalar (Düzeltilmiş tutar üzerinden dikkate alınacak)

138 Enflasyon Düzeltme Şartlarının Yeniden Oluşması Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez. Ancak, matrahın tespitinde geçmiş yıl malî zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınır.

139 Enflasyon Düzeltme İşleminin Yapılmamasının Müeyyidesi VUK Sirküler-9 / 4.2

140 Vergi Usul Kanununun enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümleri esas itibariyle değerleme hükümleridir. Bu nedenle, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerin düzeltme işlemini yapmamaları, değerleme işleminin usulüne göre yapılmaması hükmünde olup müeyyide de bu doğrultuda uygulanacaktır. Ayrıca, 5.5.2004 tarih ve 25453 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve enflasyon düzeltmesine ilişkin olarak 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununda yapılan değişikliklere paralel olarak Tekdüzen Hesap Planında yapılan düzenlemelerin yer aldığı 12 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile belirlenen muhasebe usul ve esaslarına uyulmaması durumunda, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri uyarınca gerekli cezai işlemlerin uygulanacağı da tabiidir.