Pazarcık Anadolu Lisesi A.Latif GÜMÜŞOLUK A.Latif GÜMÜŞOLUK Coğrafya Öğretmeni.

... konulu sunumlar: "Pazarcık Anadolu Lisesi A.Latif GÜMÜŞOLUK A.Latif GÜMÜŞOLUK Coğrafya Öğretmeni."— Sunum transkripti:

1

2 Pazarcık Anadolu Lisesi A.Latif GÜMÜŞOLUK A.Latif GÜMÜŞOLUK Coğrafya Öğretmeni

3 TÜRK İ YE’DE SANAY İ A.Latif GÜMÜŞOLUK A.Latif GÜMÜŞOLUK Coğrafya Öğretmeni Pazarcık Anadolu Lisesi

4 3 Sanayi Sanayi;işlenmemiş ya da yarı işlenmiş maddelerin, makinelerle işlenerek kullanılabilir ve tüketilebilir duruma getirilmesidir.Sanayi etkinlikleri,insanın daha çok üretime ve doğal çevreye egemen olma çabasının bir ürünüdür

5 4 Sanayi Devrimi

6 . Sanayi,18.yüzyılda buhar gücünün makine kullanılması ile İngiltere’de başlamış, 19.yüzyılda Batı Avrupa’ya ve oradan da dünyanın diğer ülkelerine yayılmıştır. Sanayi İnkılabını kısaca kol gücünün yerini makinelerin alması şeklinde özetlenebilir. Sanayileşme ile birlikte, üretimde yeni buluş ve teknikler kullanılmış ve geniş ölçüde pazar için üretim süreci başlamıştır. Özellikle buhar gücünden yararlanılması üretimi artırdı, ulaşımı kolaylaştırdı, ticareti geliştirdi. Sanayi İnkılabı, büyük fabrikaların kurulmasına sebep oldu.

7 6 Bu durum üretim de büyük artışlar sağladı. Böylece mallar ucuz ve seri üretildi. Sanayileşmeden önce;cam,kağıt,.çivi gibi sıradan mallar bile çok kıt ve pahalıydı. Giyecekler bile elle yapılıyordu. Sanayinin gelişmesi ile makineler kullanılmaya başladı. Seri üretim yoluyla mallar çok miktarda üretildiğinden ucuzladı.Buna paralel olarak tüketim de arttı.Tüketimın artması daha çok ve çeşitli mal üretimini sağladı.

8 7 TÜRKİYE’DE SANAYİNİN KURULUŞU VE GELİŞİMİ Cumhuriyet öncesi Osmanlı döneminde, sanayi yapıları (1800 – 1923) 2.dönem Cumhuriyetin kurulmasından II. Dünya Savaşına kadar geçen dönemde, sanayi yapıları (1923 – 1939) 3.dönem II. Dünya Savaşından günümüze kadar geçen dönemde, sanayi yapıları (1939 - …..) 1.dönem

9 8 Cumhuriyet öncesi Osmanlı Dönemi’nde, sanayi yapılarının gelişimi (1800-1923) Cumhuriyet öncesi Osmanlı Dönemi’nde, tersaneler ve askeri fabrikalar dışında büyük çapta sanayi yapısı hemen hemen hiç yapılmamıştır. Osmanlı İmparatorluğu, 16.yüzyıl sonunda, Avrupa devletlerine kapitülasyonlar ile vermiş olduğu büyük ödünler sonucu, sanayisini geliştirememiş, batı devletlerinin sanayisine bağımlı bir pazar haline gelmiştir. Osmanlı sanayisi, ekonomisinin siyasal durumla birlikte giderek bozulması sonucu zayıflamış, zamanla köylerin, kapalı ekonomi biçiminde süregelen ilkel tarımsal yapısı yanında, küçük meta üretimine dayalı, geri teknolojiyle çalışan bir sanayi durumuna gelmiştir. Osmanlı İmparatorluğu, 1838 yılında yapılan ticaret antlaşmasında tanıdığı haklar ile kapılarını, İngiltere ve sonrasında diğer. Avrupa ülkelerine, gümrüksüz olarak açmıştır. Bunun sonucunda; sanayi yabancı rekabet karşısında çökmüş, dış borçlanma giderek artmış, doğal kaynakların işletilmesi batılı ülkelerin eline geçmiştir. Sanayi yapıları da, batıda, sanayi devrimiyle hızla gelişirken, Osmanlı İmparatorluğu’nda, ekonomik, siyasi ve dini nedenlerden dolayı gelişememiştir.

10 Osmanlı devletinde sanayinin kuruluşu neden gecikmiştir? Savaşların yenilgi ile sonuçlanması sonucu vergi ve savaş tazminatlarının gelmemesi Savaş tazminatı ödenmesi Kapitülasyonlar Ticaret yollarının değişmesi Osmanlı devletinin Avrupa’daki sanayileşmeyi izleyememesi Gümrük vergilerinin çok düşük tutulması

11 10 Cumhuriyetin kurulmasından İkinci Dünya Savaşı’na kadar geçen dönemde, sanayi yapıları (1923 – 1939) Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti’nden harabe halinde bir ülke, çok geri kalmış bir tarım ve çok ilkel bir sanayi devralmıştır. Cumhuriyet ile birlikte, iktisadi ve toplumsal yapıyı, gelişmiş ülkelerin seviyesine ulaştırma çabaları başlamıştır. Düzenlenen kongrelerde ekonomik bakımdan kuvvetli bir devlet olmak için mevcut kaynakların kullanılarak, büyük küçük her çeşit sanayinin yaratılması gerektiği vurgulanmıştır. Bu dönemde sanayinin gelişmesinin teşvik edilmesi, yerli sanayi korunması, özel girişimlere ulusal ekonomi içinde önemli bir yer verilmesi, kredi olanaklarının sağlanması, sanayi için teknik eleman gereksinimi teknik eğitimler ile karşılanmaya çalışılması amaçlanmıştır.

12 11 Cumhuriyetin kurulmasından İkinci Dünya Savaşı’na kadar geçen dönemde, sanayi yapıları (1923 – 1939) Özel sektörün gerçekleştiremediği yatırımlar, devlet eliyle yapılmaya çalışılmıştır. Fakat 1929 yılında dünya genelinde yaşanan ekonomik bunalım, devletin özel girişime olan güveninin sarsılmasına ve devletçiliğe yönelmesine sebep olmuştur. Bu nedenle Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan sanayi yapılarının hepsi devlet tarafından yapılmıştır. Bu sanayi yapıları daha çok gıda (şeker), dokuma, maden gibi sektörlerde yapılmıştır. Sanayi yapılarının yapımına hız verilmeye çalışıldıysa da, ağır sanayiye fazla önem verilmemiştir.

13 Cumhuriyet Döneminde sanayileşme konusundaki ilk önemli adım,İzmir İktisat kongresi’nde (1923) atıldı. Cumhuriyet Döneminde sanayileşme konusundaki ilk önemli adım,İzmir İktisat kongresi’nde (1923) atıldı. Bu kongrede gümrük vergileriyle sanayinin dış rekabete karşı korunması, Bu kongrede gümrük vergileriyle sanayinin dış rekabete karşı korunması, Makine, araç ve gereç dış alınımında vergi indiriminin sağlanması, Makine, araç ve gereç dış alınımında vergi indiriminin sağlanması, Sanayi Teşvik Kanunu’nun yeniden düzenlenmesi, Sanayi Teşvik Kanunu’nun yeniden düzenlenmesi, Bir sanayi bankası kurulması ve sanayi eğitimine öncelik verilmesi gibi önemli kararlar alındı. Bir sanayi bankası kurulması ve sanayi eğitimine öncelik verilmesi gibi önemli kararlar alındı. Bu kararlar doğrultusunda Sanayi ve Maadin Bankası kuruldu (1925).Bu bankanın kuruluş amacı, sanayici ve iş adamlarına kredi sağlamaktı.Ayrıca Sanayi Teşvik Kanunu çıkarıldı (1927)de. Bu kararlar doğrultusunda Sanayi ve Maadin Bankası kuruldu (1925).Bu bankanın kuruluş amacı, sanayici ve iş adamlarına kredi sağlamaktı.Ayrıca Sanayi Teşvik Kanunu çıkarıldı (1927)de.

14 Sanayi teşvik kanunu gereğince sanayicilere sağlanan kolaylıklar nelerdir?  Uygun görülen sanayi yatırımlarına karşılıksız arazi verilmesi  Sanayicilerin gelir ve gümrük vergilerinden muaf tutulması  Gerekli makine araç ve gerecin yurt dışından kolay ve uygun şartlarla getirilmesi  Haberleşme ve enerji bağlantılarının devletçe karşılanması  Bazı tekel mallarının indirimli verilmesi  Dış alım ve satımda kolaylıklar sağlanması

15  Sanayi yatırımlarında Türk işçiler çalıştırılacak  Nitelikli iş gücüne ihtiyaç duyulduğunda işi öğretmek için yurt dışından işçi getirilecek  Kapitülasyonlar kaldırıldı  Maden ocakları ve enerji kaynakları millileştirildi.  Cepheden dönen askerlerimiz iş gücünü oluşturdu 1930 yılına kadar madencilik dokuma ve tarım ürünleri işleyen sanayi kuruluşları kuruldu. Devletçilik politikası uygulanmaya başlandı

16 Kurtuluş savaşı sonrası ülkede egemen olan görüş siyasi bağımsızlığın ekonomik bağımsızlıkta tamamlanması idi.Kalkınma ve sanayileşme yolunda kararlı olan genç Türkiye cumhuriyeti, 1930’lar ortamında kendine özgü bir yol buldu:’’devletçilik’’.Bu ilke gereği,büyük sanayi yatırımları devlet eliyle gerçekleştirilmeye başlandı. Bunun için ilk iş olarak 1934 – 1938 dönemini kapsayan Beş Yıllık planı yapılarak uygulamaya koyuldu.bu plana göre Tarımsal üretime ve doğal kaynaklara dayalı sanayi üretim birimlerinin kurulması, Özellikle dışarıdan alınan temel tüketim mallarının yerli üretimine öncelik verilmesi, Sanayi üretim birimleri hammadde ve işgücüne yakın yerlere kurulacak Dokuma,maden işleme, kağıt,kimya,taş,toprak, dallarında üretim yapıldı 2. Beş Yıllık Sanayi Planı ( 1939- 1943)planı 2. dünya savaşı nedeni ile uygulanamadı,

17 16 İkinci Dünya Savaşı’ndan günümüze kadar geçen dönemde sanayi yapıları (1939-...) II.Dünya savaşından sonra özel sektör sanayi alanında daha çok ağırlık göstermeye başladı. 1950’leden sonra tarımdaki değişim ve kentleşme sonucu iç Pazar genişledi. Özel sanayinin kurulmasına ve gelişmesine yardımcı olmak ve yerli yabancı ortaklığı biçimindeki sanayi kuruluşlarını özendirmek amacıyla Türkiye Sınai Kalkınma Bankası kuruldu. 1960’lardan sonra ekonomik gelişme Kalkınma Planlarına bağlandı. Beşer yıllık yapılan bu planlarda da sanayileşmeye öncelik verildi. Son 30-35 yılda Türkiye’de sanayi önemli gelişme göstermiştir. En hızlı gelişen sektör dayanıklı tüketim malları ve ara mallar üreten dallar oldu.

18 o 2. Dünya Savaşından sonra özel sektör sanayi yatırımlarına önem verdi. o 1960 yılından sonra beşer yıllık kalkınma planları yapılamaya başladı. o Tüketim ve ara mallar sanayileri gelişti.

19

20

21

22 21 TÜRKİYE’DE BAŞLICA SANAYİ BÖLGELERİ Kuzeybatıda; İstanbul, İzmit, Bursa, Sakarya Batıda İzmir; Aydın, Denizli, Manisa İç kesimlerde; Ankara, Eskişehir, Konya, Kayseri Güneyde; Mersin, Adana, İskenderun, Gaziantep, Kahramanmaraş Kuzeyde ; Zonguldak, Karabük, Samsun Doğuda; Erzurum, Elazığ

23 22 Sanayi Etkinlikleri Ağır Sanayi Fabrika ve makinelerle büyük miktarda sermaye yatırımı gerektirir. Buna karşılık çok miktarda mal üretir ve geniş bir piyasaya çok çeşitli mallar verir. Petrol arıtımı,demir-çelik, motorlu araç ve makine, çimento sanayi gibi. Sanayi Küçük Sanayi Orta ve küçük sanayi daha çok dayanıklı tüketim malları (buzdolabı,çamaşır makinesi,televizyon, Mutfak eşyası) üreten sanayilerle dokumacılık Konfeksiyon, gıda vb. sanayi dallarından oluşur.

24 Bir ülkenin sanayileşebilmesi ya da bir girişimcinin sanayi dalında etkinlik gösterebilmesi için şu koşulların bir arada bulunması gerekir: Anapara(sermaye,kapital) Anapara(sermaye,kapital) Enerji Enerji Yetişmiş insan gücü(kalifiye eleman) Yetişmiş insan gücü(kalifiye eleman) Ham madde Ham madde Ulaşım Ulaşım Pazar Pazar İşletme İşletme

25 24 SANAYİNİN KURULMASI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR Sanayi Sermaye İşletme Enerji Kalifiye Eleman Pazar Ulaşım Hammadde

26

27 26 Sermaye(Anapara) Sanayinin kuruluş aşamasında gerekli olan öğe,paradır.Binaların yapımı,makinelerin alınıp yerleştirilmesi, enerjinin sağlanması ve ulaşım için paraya gereksinim vardır. Bu nedenle sanayinin kuruluş aşamasında en önemli öğe,anaparadır. Sanayi tesisleri büyük sermayelerle kurulmaktadır. Bu nedenle, sermayenin, yani paranın biriktiği veya fazla olduğu bölgelerde sanayinin kuruluşu daha kolay olmaktadır. Sermaye birikimi fazla olduğundan Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde sanayi yatırımları daha fazladır. Türkiye’de sanayinin gelişmesinde en büyük etken sermayedir. Sermayemiz yeterli olmadığından, ülkemizde yabancı sermayenin girmesi için kolaylıklar sağlanmaktadır.

28

29 28 Enerji Sanayileşmek için gerekli olan ikinci önemli öğe,enerjidir. Sanayileşmek için gerekli olan ikinci önemli öğe,enerjidir. Fabrikaların çalışması için enerji gerekmektedir. Bunun için, taşkömürü, petrol, linyit gibi kaynaklardan yararlanılır. Ülkemizde petrol, taşkömürü, doğal gaz gibi enerji kaynaklarının çoğu dışarıdan temin edildiğinden önemli bir döviz çıktısına neden olmakta, bu durum sanayileşme hızını azaltmaktadır.

30

31

32 31 Sanayide üretimi gerçekleştiren makineler olmakla birlikte;makineleri yapan,kuran ve işleten insandır.onun için,gerek kuruluş ve gerekse üretim aşamasında yetişmiş insana (teknik eleman) ve insan gücüne gereksinim vardır.Bu nedenle sanayinin kurulmasında insan gücü önemli bir faktördür. Sanayi tesislerinin çalışması ve üretimin artması yönünden iş gücüne ihtiyaç vardır.Ülkemizde iş gücü ihtiyacı rahatlıkla karşılanabilmekte, hatta dış ülkelere bile gönderilmektedir. Fakat, ülkemizde bazı sanayi kollarında teknik eleman henüz tam olarak yeterli değildir.

33

34

35

36 35 Sanayide üretim yapılabilmesi için hammaddenin olması gerekmektedir. Ülkemizde hammadde kaynakları ile sanayi kuruluşları arasında son derece sıkı bir ilişki mevcuttur.Örneğin, unlu gıda sanayi İç Anadolu’da, dokuma sanayi Adana, İzmir, Denizli çevresinde, zeytin yağı sanayi Ege kıyılarında, boya, plastik ve lastik fabrikaları rafineri kenarlarında yaygınlık göstermektedir Sanayide makineler, işlenmemiş ya da yarı işlenmiş maddeleri işleyerek kullanılabilir ve tüketilebilir duruma getirir. Örneğin, tarladan toplanmış olan pamuk,şeker pancarı işlenmemiş maddedir. Sanayide makineler, işlenmemiş ya da yarı işlenmiş maddeleri işleyerek kullanılabilir ve tüketilebilir duruma getirir. Örneğin, tarladan toplanmış olan pamuk,şeker pancarı işlenmemiş maddedir. Pamuk ipliği ise yarı işlenmiştir.Makineler bunları işleyerek kumaş üretir. İşte makinelerin işlediği; işlenmemiş ya da yarı işlenmiş maddelerin hepsine birden ham madde adı verilir. Sanayide, tarımsal(tarla ve bahçe ürünleri,hayvan ürünleri ve orman ürünleri)ve madensel ham maddeler kullanılır. Pamuk ipliği ise yarı işlenmiştir.Makineler bunları işleyerek kumaş üretir. İşte makinelerin işlediği; işlenmemiş ya da yarı işlenmiş maddelerin hepsine birden ham madde adı verilir. Sanayide, tarımsal(tarla ve bahçe ürünleri,hayvan ürünleri ve orman ürünleri)ve madensel ham maddeler kullanılır.

37

38

39 38 Sanayinin kuruluş aşamasında;araç gereçlerin, enerjinin,çalışanlar ile ham maddenin taşınması ve üretim aşamasında ürünün pazara ulaştırılmasında gelişmiş bir ulaşım ağına gereksinim vardır. Ulaşımın hızlı olmasının yanı sıra,ucuz olması da gerekir. Bu nedenle sanayi kuruluşları,daha ucuz taşımacılığın yapılabildiği, elveriş limanları olan deniz kıyılarında ve demir yolu ağının çevresindeki alanlarda yoğunluk kazanmıştır. Sanayinin ihtiyacı olan hammadde ve mamül maddenin taşınması faaliyetlerine ulaşım denir. Hammaddenin fabrikalara taşınması ve üretildikten sonra pazarlara taşınması yaygın ulaşım ağıyla mümkündür. Ülkemizde, sanayi tesisleri, genelde önemli ulaşım yolları kenarlarında ve limanlara yakın yerlere kurulmuştur. İstanbul, İzmir, Mersin, Adana gibi merkezlerin çok gelişmesi ulaşımla çok yakından ilişkilidir.

40 39

41 40 Her türlü üretimde amaç, elde edilen ürünü satmaktır.bunun için düzenli ve sürekli bir pazara gereksinim vardır. Bu yolla, tüketim sağlanır ve sanayi, pazar için sürekli üretim gerçekleştirerek etkinliğini sürdürür.Tersine bir durumda,üretim yavaşlar ya da durur.Bunun sonucunda,işletmenin kar oranı düşer veya işletme zarar eder.Pazarlamada,ucuz ve kaliteli mal üretmenin yanı sıra tanıtım da önemli bir öğedir. Üretilen her türlü sanayi ürününün satılması gereklidir. Bu bakımdan sanayi tesislerinin kurulmasında diğer etkenlerin yanında nüfusun kalabalık olduğu, tüketimin fazla olduğu sahalar tercih edilmektedir. Örneğin, batı bölgelerinde nüfus fazla olduğundan ürünlerin pazarlanması kolay olurken doğu bölgelerinde nüfus az olduğundan ürünlerin pazarlanması zor olur. Bu durum sanayi tesislerinin buralarda kurulmasını zorlaştırmaktadır.

42

43 42 İşletme İşletme, bir kuruluşu verimli bir duruma getirip kazanç sağlama yöntemidir. Üretimi, kuruluşun amaçlarını gerçekleştirebilecek şekilde düzenlemek işletmeciliğin esasını oluşturur. Üretim maliyetinin düşük tutulması ve kar edilmesi, işletme amaçlarının başında gelir.

44 43 Tedarikçiler, hammaddeye yakınlık, pazara yakınlık, altyapının uygun olması, enerji kaynakları, işgücü, ulaşım, iklim, haberleşme imkanları, arazi maliyetleri gibi faktörler kuruluş yeri seçiminde göz önüne alınmaktadır. Her faktör için doğru bir kuruluş yeri olsa da tüm faktörlerin aynı oranda etkili olabileceği bir kuruluş yeri bulmak imkansızdır. Bu sebeple tüm faktörler göz önüne alınarak optimum kuruluş yeri tespiti yapılabilir.

45 44 TÜRKİYE’DE ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ (OSB) Sınırları parsellenmiş arazi parçalarının gerekli altyapı hizmetleri ve ihtiyaca göre tayin edilecek sosyal tesisler ve teknoparklar ile donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dahilinde küçük ve orta ölçekli imalat sanayi türleri için tahsis edilmesiyle oluşturulan mal ve hizmet üretim bölgelerine Organize Sanayi Bölgesi adı verilmektedir.

46 45 TÜRKİYE’DE SANAYİ KOLLARI SanayiKollarıSanayiKolları Besin Sanayii Tütün ve İspirtolu içkiler Sanayii Dokuma,Deri ve Giyim Sanayii Maden Sanayii Makine Sanayii Kimya Sanayii Orman Ürünleri Sanayii Çimento,Cam ve Seramik Sanayii

47 BESİN SANAYİİ Besinlerin fabrikalarda ayıklanıp,temizlenmesi İşlenmesi,ambalajlanarak paketlenmesidir.  Dokuma Deri Ve Giyim Sanayisinden Sonra En Fazla İşletme Sayısı Olan Sanayi Koludur. GIDA SANAYİİNİN KOLLARI Buğdaydan elde edilen ürünler sanayii  Un ve ekmek fabrikaları  Makarna,irmik,nişasta,bisküvi fabrikaları Bu fabrikalar genelde İç Anadolu Bölgesindir.

48 47 BESİN SANAYİ Hammaddesi tarımsal ve hayvansal ürünlerden oluşan sanayi dalıdır. Ülkemizde tarım ve hayvancılık geliştiğinden ve nüfus fazla olduğundan besin sanayi oldukça gelişmiştir. Kuruluş yerleri genelde hammaddenin fazla olduğu yerlerde veya büyük şehirlerin kenarlarında toplanmıştır. Şeker ve Şekerli Ürünler Şeker fabrikaları: İlk defa 1926 yılında kurulmuştur. Şekerpancarı kıyı kesimler hariç her yerde yetişir. Hemen işlenmesi gerektiğinden fabrikaları üretim alanları yakınında kurulmuştur. Şu anda ülkemizde 30'a yakın şeker fabrikası bulunmaktadır. Çay Fabrikaları Çay fabrikaları Trabzon - Rize arasındaki bölgede bulunmaktadır.

49 48 BESİN SANAYİ Un Fabrikaları: Gıda sanayi ürünleri içerisinde en büyük yeri un ve unlu mamuller almaktadır. Türkiye, dünyanın en büyük makarna üreticisi ülkeler arasında yer almaktadır. Buğday, Doğu Karadeniz ve Batı Karadeniz kıyıları dışında her yerde yetiştirilir. Aynı zamanda halkın temel besin maddesidir. Bu nedenle un fabrikaları her bölgeye dağılmıştır.Makarna ve bisküvi fabrikaları daha çok İç Anadolu’da yoğunlaşmıştır. Bitkisel Yağ ve Margarin Bitkisel yağ üretiminde dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alan Türkiye, zeytinyağı üretiminde dünyanın dördüncü büyük üreticisi konumundadır. Diğer önemli bitkisel yağ ürünlerinin başında ayçiçeği, soya, mısır gelmektedir. Son yıllarda fındık ve diğer bazı tarım ürünlerinden elde edilen bitkisel yağlar kullanıma sunulmaktadır. Ayçiçek yağı fabrikaları ise Trakya’da yoğun olmakla birlikte, İç Anadolu, Ege ve Güneydoğu Anadolu’da da görülür. Soya ve mısırdan ise Akdeniz Bölgesi’nde yağ elde edilir. Ay çiçek yağı,pamuk,mısır özü,susam,kolza yağı fabrikaları hammaddeye yakın yerlerde kurulmuştur Zeytin yağı fabrikaları: Ege ve Güney Marmara’da yoğun olarak görülür. Özellikle Edremit, Ayvalık, Burhaniye, Aydın, İzmir çevresinde yoğunlaşmıştır. Zeytin yağı fabrikaları: Ege bölgesi Marmara Bölgesi ( Balıkesir,Çanakkale) G.Doğu Anadolu Bölgesi: (G. Antep,Nizip)

50 49 BESİN SANAYİ Süt Ürünleri Fabrikaları Türkiye, bölgede süt ve süt ürünlerinde en büyük üretici ülke olarak dikkat çekmektedir. İzmir, Kars, Erzurum,Trabzon, Bursa, Edirne, Mardin, Şanlı Urfa, Diyarbakır, Konya Balıkesir, Elazığ, İstanbul, çevresinde süt ürünleri sanayii yoğunlaşmıştır.

51 50 BESİN SANAYİ MEYVE SUYU, KONSEVE VE SALÇA FABRİKALARI Marmara Bölgesi Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi Ülkemizde konserve üretimi arttığı halde neden tüketimi aynı hızla artmamıştır? 1. Ülkemizde yaş sebze ve meyvelerin yıl boyunca bulunabilmesi 2. Sebze ve meyvelerin taze tüketilme alışkanlığı 3. Halkımızın konservesini kendisi yapması

52 Gıda sanayiinin geliştirebilmek için neler yapılmalıdır?  Pazarlama yapısını düzeltmek  İşletmeye uygun hammadde üretimi  Ambalajlama  Depolama  Yatırım etkinliklerinin teşvik edilmesi

53 VAN TÜRKİYE’DE ŞEKER VE BİTKİSEL YAĞ FABRİKALARI MUŞ AĞRI KARS ERZURUM ERZİNCA ELAZIĞ MALATYAKAYSERİ KONYA 3 NİĞDE BURDUR UŞAK AFYON KÜTAHYA SUSURLUK YOZGAT TURHAL SAKARYA ANKARA ÇORUM AMASYA SAMSUN KASTAMONU ALPULLU BAŞLICA ŞEKER FABRİKALARIMIZ HATAY G.ANTEPADANA İZMİR AYDIN AYVALIK EDREMİT BURSA İSTANBUL EDİRNE TEKİRDAĞ BAŞALICA BİTKİSEL YAĞ FABRİKALARIMIZ

54 53 TÜTÜN VE İSPİRTOLU İÇKİLER SANAYİ Tütün Fabrikaları Türkiye tütün endüstrisinde faaliyetler TEKEL ve özel sektör firmaları tarafından gerçekleştirilmektedir. Sigara fabrikaları İstanbul, İzmir, Samsun, Tokat, Malatya, Adana ve Bitlis’te bulunmaktadır. İspirtolu İçki ve Şarap Fabrikaları:Türkiye’de alkollü ve alkolsüz içkiler üretimi yıllara göre artış göstermektedir. Sektörde alkollü ve alkolsüz içki üretimi, kamu ve özel sektörce birlikte gerçekleştirilmektedir. İstanbul, Yozgat, Diyarbakır, Tekirdağ, İzmir, Ankara, Kırşehir, Gazi Antep, Elazığ gibi merkezlerde rakı, bira ve şarap fabrikaları bulunmaktadır.

55 54 DOKUMA,DERİ VE TEKSTİL SANAYİ Tekstil ve Konfeksiyon Sanayi Türk tekstil-konfeksiyon sanayi, dünya tekstil ihracatında en büyük üretici ve ihracatçı ülkeler arasında yer almaktadır. İhracatımızda Avrupa Birliği Ülkeleri %65’lik payla ilk sırada yer almaktadır. Dokuma ve giyim, Türkiye’de en gelişmiş ve üretimin önemli bir kısmının ihraç edildiği bir sanayi koludur. Gelişmiş ülkelerle rekabet edilebilmekte ve onların pazarlarına dahi girebilmektedir. Böylece ülkemize çok fazla döviz girdisi sağlanmaktadır.

56 55 DOKUMA,DERİ VE TEKSTİL SANAYİ Pamuk ipliği ve pamuklu dokuma: Adana, Antalya, K. Maraş, Tarsus, Nazilli, Denizli, Manisa ve İzmir Yün ipliği ve yünlü kumaş: Hereke Suni ipek ve kumaş: İstanbul ve Bursa Tabii ipek ve kumaş: Gemlik ve Bursa Hazır giyim sanayii: İstanbul, Bursa ve İzmir Halıcılık: Isparta, Uşak, Gördes ve Kayseri Deri ve kösele işleme: İstanbul, İzmir, Bolu, Gerede ve Uşak

57 56 MADEN SANAYİ Maden işleme sanayi (metalürji); metallerin ayrılması, arıtılarak kullanılabilir hale getirilmesiyle uğraşır. Demir - çelik fabrikaları: Karabük, Ereğli, İskenderun, Kırıkkale, Sivas ve İzmir’de bulunmaktadır. Alüminyum fabrikaları: Seydişehir’de bulunmaktadır Bakır işleme fabrikaları: Samsun ve Artvin (Murgul) de bulunmaktadır. Kurşun ve çinko fabrikaları: Elazığ ve Kayseri’de bulunmaktadır. Krom işleme fabrikaları: Menteşe Yöresi’ndeki krom madeni Antalya’da, Elazığ ve çevresindeki kromlar da Guleman’daki fabrikalarda işlenmektedir.

58 57 MAKİNE SANAYİİ Türkiye otomotiv sanayiinde son yıllarda yabancı marka otomobillerin de fabrikalarının kurulmasıyla üretimde artış meydana getirmiştir. Bursa, İstanbul, İzmir, İzmit, Adapazarı, Konya, Adana gibi merkezlerde otomobil, kamyon ve otobüs fabrikaları bulunmaktadır. Eskişehir ve Adapazarı’nda lokomotif ve vagon fabrikaları, Ankara – Akıncılar’da uçak fabrikası, İstanbul, Tuzla, Pendik, Gölcük ve İzmir’de gemi tersaneleri bulunmaktadır

59 58 KİMYA SANAYİİ Petro-kimya: Batman, İzmit, Mersin, İzmir ve Kırıkkale’de petrol rafinerileri bulunmaktadır. İlaç-Deterjan fabrikaları: İstanbul, İzmir, Ankara, Adapazarı çevresinde yoğunlaşmıştır. 130 civarında ilaç fabrikamız bulunmaktadır. Lâstik fabrikaları: İzmit, Adapazarı ve Kırşehir’de bulunmaktadır. Gübre fabrikaları: Mersin, Bandırma, Elazığ, Kütahya, Tekirdağ ve İskenderun’da bulunmaktadır. Ülkemizdeki gübre üretimi yeterli değildir.

60 TÜRKİYE’DE PETROL ARITMA RAFİNERİLERİ İPRAŞ ALİAĞA ATAŞ ORTAANADOLU BATMAN

61 60 ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİİ Ağaç malzemeden üretilen tüm malzemeler orman ürünleri endüstrisine girer. Karadeniz Bölgesi’nde hammadde fazla bulunduğundan burada gelişmiştir. Kereste fabrikaları : Düzce, Bartın, Ayancık, Rize, Ordu, Ardeşen, Burdur, Antalya ve Isparta’da bulunur. Mobilya Sanayii: Adapazarı, Ankara, İnegöl, İstanbul, İzmir ve Kayseri’de gelişmiştir. Türkiye mobilya ürünlerini ihraç edebilmektedir. Kâğıt fabrikaları: İzmit, Balıkesir, Giresun, Zonguldak, Taşucu (Mersin), Dalaman (Muğla), Bolvadin (Afyon), Bartın ve Denizli çevresinde bulunur.

62 61 ÇİMENTO,CAM VE SERAMİK SANAYİİ ( TAŞ VE TOPRAĞA DAYALI SANAYİ ) Bu sanayi koluna taşa, toprağa bağlı sanayi kolu da denilmektedir. Çimento fabrikaları: Hammaddesi kolay temin edilir. Her bölgede inşaat sanayiinde kullanılır. Ayrıca ulaşım masrafları maliyeti artırır. Bu nedenle çimento fabrikaları Türkiye’nin her bölgesine dağılmıştır. İstanbul, İzmit, Adana, İzmir, Elazığ, Mersin, Yozgat, Denizli, Adıyaman, Ordu gibi merkezler bunlardan bazılarıdır. Cam fabrikaları: İstanbul(Kapandı-2004), Denizli, Mersin, Kırklareli ve Sinop’ta cam fabrikaları bulunmaktadır. Ülkemiz cam ürünleri üretiminde ve ihracatında Dünya’da sayılı ülkeler arasındadır. Seramik fabrikaları: Çanakkale, Bilecik, Kütahya, İstanbul ve İzmir’de bulunmaktadır. Üretimin bir kısmı yurt dışına ihraç edilir.

63

64

65 SANAYİLEŞMİŞ BÖLGELER VE ŞEHİRLER Marmara Bölgesi : İstanbul,İzmit,Bursa Ege Bölgesi: İzmir,Manisa,Aydın,Denizli Karadeniz Bölgesi : Zonguldak,Ereğli, Karabük Akdeniz Bölgesi: Çukurova İç Anadolu Bölgesi : Ankara, Eskişehir,Konya, Kayseri Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Gaziantep, Diyarbakır. Doğu Anadolu Bölgesi : Erzurum, Malatya, Elazığ

66 Pazarcık Anadolu Lisesi