DAVRANIŞ YÖNETİMİ HAZIRLAYAN: ZİNET BOZKURT Gelişim evrelerinin getirdiği doğal zorluklara yakın çevreninin olumsuz etkileri katıldığında çocukta bunlara.

... konulu sunumlar: "DAVRANIŞ YÖNETİMİ HAZIRLAYAN: ZİNET BOZKURT Gelişim evrelerinin getirdiği doğal zorluklara yakın çevreninin olumsuz etkileri katıldığında çocukta bunlara."— Sunum transkripti:

1

2 DAVRANIŞ YÖNETİMİ HAZIRLAYAN: ZİNET BOZKURT

3 Gelişim evrelerinin getirdiği doğal zorluklara yakın çevreninin olumsuz etkileri katıldığında çocukta bunlara tepki olarak çoğunlukla davranış bozuklukları görülebilir.Bu olumsuz davranışların kontrolüne DAVRANIŞ YÖNETİMİ denir.

4 Örneğin, çocuk, sosyal- duygusal gelişimi gereği yaşıtlarıyla oyun oynaması gereken bir yaşta, sürekli yalnız kaldıysa, ileride içine kapanık bir çocuk ve yetişkin olabilir….

5 ÇOCUĞUNUZDA İSTEDİĞİNİZ DAVRANIŞI NASIL ARTTIRIRSINIZ? Eğer yaptıkları bir davranış için ödüllendirilirlerse çocuklar o davranışı tekrarlarlar. Bu yüzden istediğiniz davranışı ödüllendirin ve böylece o davranışı arttırmış olun. İstenen davranışlar sessizce oturmak veya oynamak, dağılan oyuncakları toplamak, veya kardeşle oyuncakları paylaşmak olabilir. Böyle sessizce yapılan şeylerin bazen hiç farkına bile varmayız.

6 İstediğiniz davranışları nasıl arttırabilirsiniz? a) Överek, b) Gülümseyerek, sarılarak, öperek, c) Sevdiği bir işi yaparak ( Örneğin bir öykü okuyarak, Tv' de sevdiği bir programı izlemesine izin vererek, parka götürerek gibi.), d) Küçük bir hediye vererek ( Örneğin bir paket şekerleme gibi),

7 Olumlu davranışları hemen, açık bir biçimde ve her seferinde ödüllendirin. Çocuğunuza sizin hoşunuza giden şeyin ne olduğunu söyleyin. Olumsuz davranışları her seferinde tutarlı biçimde görmezden gelin. Bu davranışı başkasının ödüllendirmesine izin vermeyin. Olumsuz davranışlarıyla ilgi çektiklerinde çocuklar sıklıkla bu durumdan hoşnut olurlar.

8 Onlara dargın olduğunuz zaman bile aslında onlara ilgi göstermiş olursunuz bu nedenle yalnızca görmezden gelmeye çalışın. Bağırarak, vurarak, küserek de olsa ilgilenmek istenmeyen davranışları arttırır. Eğer onun şeker yemesini istemiyorsanız bu isteği duymazdan gelin, hiç pes etmeyin. Bunu her şeker isteyerek ağladığında yapmalısınız.

9 İSTENMEYEN DAVRANIŞLARI NASIL AZALTIRSINIZ? Sonunda pes edip ödüllendirdiğinizde çocuğun istemediğiniz davranışını sürdürmesini sağlamış olursunuz. Eğer her seferinde şeker almak için çığlık atmasını istemiyorsanız çığlıklarını duymazlıktan gelin ve böylece sizin söylediğinizi yapan biri olduğunuzu öğrensin. Eğer beş on dakika sonra pes ederseniz eğer o süre boyunca bağırırsa sizin sonunda boyun eğeceğinizi öğrenecektir. Bu nedenle pes etmeden sonuna kadar gidebilmelisiniz

10 ÖNLEYİCİ AÇIKLAMADA BULUNMAK “ Alışveriş yaparken uslu dur!” yerine; “Markette bağırarak konuşmanı istemiyorum. Ayrıca alışveriş sırasında elimi bırakmamanı istiyorum. Sadece meyve alacağız, farklı isteklerde bulunmanı istemiyorum” gibi açık ve net olmak kullanılan ses tonu kararlılık

11 NEDENİNİ D Ü Ş Ü NMEK Davranışın altında yatan nedeni anlayabilirsek bunu değiştirmek i ç in işe nereden başlayacağımızla ilgili ipucuna da ulaşabiliriz. Bunun i ç in; olumsuz davranış ne zamanlar yapılıyor hangi sıklıkla yapılıyor davranış sonunda ç ocuğum ne elde ediyor iyi bir g ö zlemci olmak gerekir

12 GÖZARDI-TEŞVİK Olumsuz davranışları göz ardı etmek, aynı davranışın olumlusunu yaptığında hemen takdir etmek. Örnek: küfür ettiğinde duymamazlıktan gelmek, Kendini doğru ifade ettiğinde “bana bunu çok güzel anlattın, bu çok hoşuma gitti” diyerek takdir etmek. Göz ardı edilen davranışın seyri başlangıçta artış gösterse bile, ailenin TUTARLI olması sayesinde zamanla azalacaktır. Burada önemli olan, göz ardı edilen davranışın niteliğinin iyi saptanmasıdır

13 BAZEN İSTENMEYEN DAVRANIŞLARI GÖRMEZDEN GELMEK MÜMKÜN OLMAYABİLİR Eğer davranışlar tehlikeli ve yıkıcı ise o zaman HAYIR demek zorunda kalabilirsiniz ya da onu oradan uzaklaştırmak ve hareketlerini kısıtlamak gerekebilir. Sürekli eleştiri bir süre sonra çocuk için anlamsızlaşır. Eğer HAYIR sözünü çok sık duyarsa kulaklarını tıkamaya başlayacaktır. Anne babaların yerine getiremedikleri boş tehditleri bir süre sonra çocuğun anne babalarının sözüne inanmamasına neden olur.

14 SEÇENEK SUNMAK Örnek: iki kardeş kavga etmeye başladığında, “kavga etmenizi istemiyorum.birbirinize zarar vermenizden korkuyorum. Ya kavga etmeden oynayın, ya da farklı odalarda oynayın. Ses tonunuz sakin ama kesin olmalı Seçeneklerden en az bir tanesi çocuk için cazip olmalı

15 DAVRANIŞININ SONUCUNU AÇIKLAYARAK ZARARINI GÖSTERMEK Amaç çocuğun yaptığı davranışın neden istenmeyen bir davranış olduğunu anlaması ve bu davranışı kendiliğinden bırakabilmesini sağlamaktır. Bu çocuğun ; kendi kendini denetlemesini problem çözme becerisini geliştirmesini ve doğruyu biz istediğimiz için değil, sadece doğru olduğu için yapma becerisini dolayısı ile dürüstlüğü, vicdan ve ahlakını geliştirir.

16 CEZALANDIRMAK YERİNE NELERYAPILABİLİR: 1. O andaki duygunuzu çocuğun kişiliğine saldırmadan net şekilde anlatın: " okulda arkadaşının canını yakmana çok üzüldüm." 2. Kendi beklentinizi ifade edin: " Bundan sonra arkadaşlarınla daha iyi anlaşacağını umuyorum" 3. Çocuğa kendini affettirme yolu gösterin: " Arkadaşına iyi davranarak bir daha onu üzmeyebilirsin" 4. Çocuğunuza seçme şansı verin " 5. Problemi çözmek için beraber çalışın.

17 DAVRANIŞIN SONUCUNU YAŞATMAK Bu y ö ntemde ama ç ceza vermek değil, davranışın sonucunu yaşatmaktır. Ç ocuğunuza olumlu,kararlı,ve sevecen bir şekilde yaklaşın. Sonucunu yaşatmak metodu uygulanıyorsa, ö nce diğer y ö ntemler denenmiş ve sonu ç alınamamış demektir. Ceza da b ö yle bir koşul yoktur. Cezada ki ana fikir, “ sen beni ü zd ü n, bende seni ü z ü yorum ” dur. Sonucu yaşatmak tekniğinde ise, “ ben her şeyi denedim,bana başka şans bırakmadın ” vardır. Yani sorumluluk tamamen ç ocuğa aittir. Cezada ç ocuğu en ç ok ü zecek davranışlar yapılır. Sonucunu yaşatmakta ise ç ocuk olumsuz davranışa neden olan şeyden mahrum edilir.

18 ELEŞTİRİ DEĞİL İŞBİRLİĞİ Çocuğunuza olumlu tutumları öğretirken eleştiri yerine işbirliği yaparak birlikte çalışın. Şunları yapmaktan kaçının: 1.Suçlamak 2. İsim takmak 3. Tehdit etmek: 4. Emir vermek 5. Konferans çekmek:

19 6.Gereksiz uyarılar 7. Acındırma cümleleri 8. Kıyaslamalar 9. Alay etme 10. Geleceğe yönelik tahminler

20 ÖVGÜ Övgüler çocuğun kendine güvenini arttırır ve yaptığı işe daha da hevesle sarılmasını sağlar. Överken şunlara dikkat edin: 1. Genel şeylerden kaçının. Onun yerine gördüğünüz şeyi tanımlayın. 2. Geleceğe yönelik yansıtmalar yapmayın, şimdiye yönelin 3. Kendi duygularınızı anlatın 4. Çocuğun övülmeye değer davranışını kısaca tanımlayın

21 UNUTMAYIN Kİ!! !!Çocuk ödüllendirildiğinde başardığını anlayacaktır ve bu onun bu davranışı sürdürmesini güçlendirecektir. ‼ Övgü anne babaların da kendilerini iyi hissetmelerini sağlar, devamlı eleştirmek ve tehdit etmek anne babaların da kendilerini kötü hissetmelerini sağlar. !! İstediğiniz davranışı övün ve istemediğiniz davranışı görmezden gelin.

22 !!Çocuklarınızı yaptıkları herhangi bir hatadan dolayı cezalandırmadan önce dinleyin ve yaptığı hatalı davranışın niçin hatalı olduğunu, kendisine ve ailesine zararlarını anlatın yoksa çocuğunuz bunu bilemez. !! Çocuğunuza sevginizi sözel olarak ifade edin, ona sarılın, göz kontağı kurun, onu öpün. Çocuk kendisinin ailesi tarafından sevildiğini ve değer verildiğini bilmeli ve bunu yaşamalıdır

23 !!Çocuklarınıza bir insan olarak, yaptıklarıyla, yaşantılarıyla değerli olduğunu, önemli olduğunu belli edin. !!Aile ortamı bir mutluluk ortamı olmalıdır. Bu da bahsedilen davranışların gösterilmesi ile mümkündür. Çocukların anne ve babaları tarafından kabul edilip, sevilip desteklenmesi başka hiçbir kimsenin yapamayacağı kadar onları mutlu ve yaşantılarında doyumlu kılar.

24 !!Çocuklarınızı asla başkalarıyla kıyaslamayın. Kardeşi, arkadaşı, akraba çocukları ile kıyaslanan çocuk hiçbir gelişme kaydedemeyeceği gibi onlara karşı düşmanlık duyguları geliştirir. Kendine olan güveni sarsılır ve kendini değersiz hissetmeye başlar

25 !! Çocuklarınızın herhangi bir davranışını değerlendirmede; tepkide bulunmadan önce, kendinizi onun yerine koyarak onun yaşındaki birinin ihtiyaç ve düşüncelerini anlamaya çalışarak davranışını değerlendirin. Bu tutum hem onu daha iyi anlamanızı, hem de bazı olumsuz davranışlara yönelmemenizi sağlar.

26 !! Çocuğunuza karşılıksız destek olunuz. Çocuğunuz sizleri her zaman onu destekleyin birileri olarak görmelidir. Bu onun kendine olan güvenini artırdığı gibi, sizinle olan ilişkilerini de olumlu yönde geliştirecektir !! Aile üyeleri (anne, baba, büyükanne, dede vb.) çocuğa yaklaşımlarında tutarlı olmalıdırlar. Biri farklı, diğeri farklı davranmamalı, çocuğu birbirine karşı korumamalıdırlar. Bu çocukta olumsuz davranışlara neden olur.

27 !! Korkutarak, cezalar vererek çocuğunuza istediğiniz davranışı kazandırmaya çalışmayınız. Korkutarak, çocuğunuzun yanlış yaptığı davranışı düzeltmediğiniz gibi yeni sorunlar oluşmasına da neden olmuş olursunuz. !! Çocuklarınızı başkaları ile değil kendileri ile yarıştırın. Başkaları ile paylaşmayı, dostluğu ve kardeşliği öğretin. Kendisi ile yarışan çocuk başarıyı yakalar ve her zaman kazanır. Başkası ile yarışan çocuk kıskanmayı ve bencilliği öğrenir.

28 !! Şunu hiçbir zaman unutmayınız; çocuğunuz sizden farklı bir insandır. Onun farklı duygu, düşünce, yetenek, ilgi ve ihtiyaçları vardır. O sürekli değişme ve gelişme içindedir. Buna bağlı olarak da farklı ihtiyaçları vardır. Bizler gibi düşünemez ve davranamaz.

29 ÇOCUKLAR GELECEĞİMİZDİR. HEP BERABER GELECEĞMİZE SAHİP ÇIKALIM