3. HAFTA MUHASEBE DENETİMİ. İşletmenin amaçlarına sağlıklı bir şekilde ulaşmasını sağlayacak politika ve süreçler dizisinin oluşturduğu, işletme yönetimi.

... konulu sunumlar: "3. HAFTA MUHASEBE DENETİMİ. İşletmenin amaçlarına sağlıklı bir şekilde ulaşmasını sağlayacak politika ve süreçler dizisinin oluşturduğu, işletme yönetimi."— Sunum transkripti:

1 3. HAFTA MUHASEBE DENETİMİ

2 İşletmenin amaçlarına sağlıklı bir şekilde ulaşmasını sağlayacak politika ve süreçler dizisinin oluşturduğu, işletme yönetimi tarafından kurulup çalıştırılan bütünsel yapıya iç kontrol adı verilir. İşletme faaliyetlerinin etkinlik ve verimliliği, finansal raporlamanın güvenilirliği ile yürürlükteki mevzuat ve düzenlemelere uyum sağlama amaçlarına yönelik olarak makul bir güvence sağlamak üzere oluşturulan iç kontrol, işletme içinde bir birim değil tüm örgüte yayılmış bir yapıyı temsil eder. Bu yapının içinde bir sistem olarak başka alt sistemler de bulunur. İç kontrol, işletme üst yönetimi tarafından alınan performans, raporlama ve mevzuata uygunluk amaçları ile bağlantılı kararları uygulamaya geçirmede uyulacak temel ilkeler, kullanılacak yöntem ve düzenlemelerden oluşur. Bu düzenlemelerle kişiler işlevlere tahsis edilirler. Böylece kişilerin birbirini denetlemesi sağlanır. İyi bir belge, kanıt ve rapor düzeni oluşturulup, hile ve yolsuzluklar önlenerek işletme içi kayıp ve zararlar ortadan kaldırılır. 3. İÇ KONTROL YAPISI 2

3 Gerek iç gerekse de dış denetim açısından iç kontrol yapısının kurulmuş olması ve değerlemesi çok önemlidir. Şöyle ki, özellikle dış denetim açısından denetçi denetim çalışmalarının kapsamını belirlemek ve uygun bir temel oluşturmak amacıyla müşteri işletmenin iç kontrol yapısının işleyişini ve etkinliğini inceler. İç kontrol yapısı incelenmeden denetçi tarafından gerçekleştirilen bir denetim, genel kabul görmüş denetim standartları açısından uygun bir çalışma olarak kabul edilmez. 3. İÇ KONTROL YAPISI 3

4 İç Kontrol Yapısının Bileşenleri Bir işletmenin iç kontrol yapısı işletmenin büyüklüğü, mülkiyet yapısı, hukuki şekli, içinde bulunduğu sektör, yönetim bilgi sisteminin yapısı, yasal düzenlemeler gibi birçok etmenin etkisi altındadır. İç kontrol yapısının en uygun şekilde oluşturulup yürütülmesi, işletme üst yönetiminin görevleri arasındadır. Bir işletmede iç kontrol yapısının yeterli ölçüde var olduğunun göstergeleri, bu yapının bileşenleri olarak adlandırılırlar. İşletmede oluşturulan iç kontrol yapısının bileşenleri: Kontrol ortamı Risk değerlemesi Kontrol faaliyetleri Bilgi ve iletişim Gözlemleme 3. İÇ KONTROL YAPISI 4

5 İç Kontrol Yapısının Bileşenleri 3. İÇ KONTROL YAPISI 5 1-Kontrol Ortamı Üst yönetimin işletmeyi ve çalışanları denetleme bilinci olarak tanımlanabilecek kontrol ortamı, bir bakıma işletmenin felsefesini gösterir. Kontrol ortamı yalnızca üst yönetimin tavrı ile oluşmaz. Bu ortamın çalışanlar olarak işletme personeli tarafından da benimsenmesi gerekir. Çalışanlar kendi görev alanları içindeki işleri sorumluluk duygusu içinde yerine getirmeli, görev ihmalinin affedilemeyecek kadar büyük bir kusur olduğu bilincini taşımalıdır. 2- Risk Değerlemesi İşletme risklerinin belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması, işletme üst yönetiminin sorumluluğu altındadır. İşletme riskleri, işletme dışı ve işletme içi riskler olarak ikiye ayrılır. 3- Kontrol Faaliyetleri Etkili bir kontrol ortamı oluşturmak için üst yönetimce alınması gereken önlemler, yapılması gereken iş ve işlemler, kontrol faaliyetlerini oluşturur. İşletme içine yönelik bir eylem olarak kontrol faaliyetleri; önleyici, belirleyici, yönlendirici ve tamamlayıcı faaliyetler olarak dörde ayrılır. 4- Bilgi ve İletişim İyi bir iç kontrol yapısı, bilgi eksikliğinin getireceği zararlara karşı işletmeyi koruyacağından, işletme içinde oluşturulmuş olan bilgi akışı ve iletişim şekli de önemli bir iç kontrol bileşeni olarak ortaya çıkar. Bu nedenle, iyi bir iç kontrol yapısının önemli bileşenlerinden birisi, gerek yatay gerekse dikey anlamda bilgi alma yeteneğinin geliştirilmesi ve böylece kademeler arasında etkili bir iletişimin sağlanmış olmasıdır. İyi oluşturulmuş bir bilgi ve iletişim ağı, bilgiye rahatça ulaşılmasını, varsa olumsuzluklarla ilgili gerekli önlemlerin daha kolay alınmasını sağlar. 5- Gözlem İç kontrol yapısının etkin ve ucuz maliyetli olmasının yanı sıra, yeni gelişen teknolojilere uyum sağlaması, gelişmelere paralel olarak sürekli yenilenmesi gerekir. Bu amaçlara ulaşmanın yolu, iç kontrol yapısının gözlemlenmesinden ve varsa olumsuzlukların ortaya çıkarılmasından geçer. Teftiş olarak da adlandırılabilecek olan gözlem, işletme içi bir faaliyet olarak iç denetim bölümünce gerçekleştirilir. Kontrol ortamının oluşmasını; Yönetimin iç kontrole bakış açısı, Örgüt yapısı, Yönetim kurulu ve denetim komitesinin işlevleri, Yetki ve sorumlulukların dağılımı, İç denetim işlevine verilen önem, Yönetimce benimsenen kontrol yöntemleri, Çalışanların durumu, Dış etkenler gibi unsurlar etkiler. Ekonomik gelişme ve yasal düzenlemelerden etkilenen işletme dışı riskler, işletmenin büyüme ve gelişmesini engelleyen olumsuzluklar olup, üst yönetimin bu riskleri belirlemesi, sınıflandırması ve giderici önlemleri alması gerekir. İşletme içi riskler ise, çalışanların yeterli bilgi ve eğitimi almaması nedeniyle bilerek ya da bilmeyerek yaptığı yanlış hareketlerden kaynaklanırlar. İşletme içi riskler, iç kontrol yapısının yetersizliği nedeni ile oluşurlar. Önleyici faaliyetler, istenmeyen bir durumun oluşmasını önlemek için yürütülen faaliyet ve görevleri bölümlemek, bölümsel yetkilendirme yapmak, erişim ve yetki sınırlandırması koymak, koruma önlemleri almak gibi iş ve işlemlerden oluşur. Belirleyici faaliyetler, işletme çalışanları tarafından gerçekleştirilen çeşitli işlemleri, kişiler ve belgeler düzeyinde izleyerek saptama amacı güden iş ve işlemlerdir. Yönlendirici faaliyetler, işletme çalışmalarını belli hedeflere yönlendiren, üst yönetim istek ve düşüncelerinin alt kademelere inmesini sağlayan, genellikle alt kademe çalışanlarının belli işleri nasıl yapacaklarını gösteren iş ve eylemlerdir. Tamamlayıcı faaliyetler, çalışanların eğitilmesi, gereksinim duyulan kimi alanlarda komiteler oluşturma gibi iş ve eylemlerdir.

6 İç Kontrol Yapısı ve Risk Odaklı Denetim Müşteri işletmenin iç kontrol yapısı ile birlikte denetçinin üzerinde durması gereken diğer bir konu, denetimle ilgili çalışmalarda yalnızca muhasebe bağlantılı riskleri değil, işletme risklerini de göz önünde tutması gerekliliğidir. Yeni gelişmeler ışığında, denetçinin denetim riskini en aza indirebilmesi, geleneksel denetim anlayışının dışında risk odaklı denetim anlayışı ile hareket etmesini gerektirir. Bu nedenle, bu alt başlık altında önce iç kontrol yapısının kurulması, bu yapının unsurları, iç kontrol yapısını tanıma, etkin iç kontrol ve etkin olmayan iç kontrol yapısı, daha sonra yeni bir yaklaşım olarak risk odaklı denetim üzerinde durulacaktır. 3. İÇ KONTROL YAPISI 6

7 İç Kontrol Yapısı ve Risk Odaklı Denetim 1-İç Kontrol Yapısının Kurulması: Risk ve maliyet etmenleri göz önünde bulundurulur. Riskli görülen alanlara kurulacak iç kontrol yapısı için katlanılacak maliyetin, hırsızlık, savurganlık, hata gibi nedenlerden ötürü ortaya çıkmakta olan maliyeti geçmemesi gerekir. Bu iki maliyetin en uygun olduğu noktada iç kontrol yapısının kurulmasına karar verilir. İç kontrol yapısı, çeşitli amaçları gerçekleştirmek için kurulur. Bu amaçlar: İşletme varlıklarını korumak ve her türlü kayıpları önlemek Muhasebe bilgilerinin doğruluk ve güvenirliliğini sağlamak Faaliyetlerin işletme politikalarına ve yasalara uygunluğunu sağlamak İşletme kaynaklarının ekonomik ve verimli kullanımını sağlamak 3. İÇ KONTROL YAPISI 7

8 İç Kontrol Yapısı ve Risk Odaklı Denetim 2-İç Kontrol Yapısının Unsurları: İç kontrol yapısının; Yeterli sayı ve nitelikte personel İyi bir örgüt yapısı İyi bir belge akış düzeni İyi bir muhasebe sistemi İyi bir iç denetimin varlığı olmak üzere 5 temel unsuru vardır. 3- İç Kontrol Yapısını Tanıma: Denetçi, iç kontrol yapısını; İç kontrol yapısının güvenilirliğini araştırmak, Uygulanacak denetim yöntemlerinin kapsamını belirlemek, İç kontrol yapısı hakkında yöneticilere önerilerde bulunmak gibi başlıca üç amaca ulaşmak için inceler ve değerler. Denetçi, bu değerleme sonucunda etkin ya da etkin olmayan bir iç kontrol yapısı ile karşılaşır. 3. İÇ KONTROL YAPISI 8

9 İç Kontrol Yapısı ve Risk Odaklı Denetim Etkin İç Kontrol Yapısı’nın denetim üzerindeki etkileri: Denetim riski azalır Denetim süresi kısalır Denetim kolaylaşır Denetim alanı daralır Denetim raporundaki savın güvenilirliği artar Etkin Olmayan İç Kontrol Yapısı’nın denetim üzerindeki etkileri: Denetim riski artar Denetim süresi uzar Denetim zorlaşır Denetim alanı genişler Denetim raporundaki savın güvenilirliği azalır 3. İÇ KONTROL YAPISI 9

10 İç Kontrol Yapısı ve Risk Odaklı Denetim 4- Risk Odaklı Denetim: Risk konusu içinde ele alınması gereken önemli noktalardan birisi, muhasebe denetiminde meydana gelen değişmeye bağlı olarak ortaya çıkan risk odaklı denetimdir. Risk odaklı denetim, geleneksel denetimden farklı olarak denetim raporunda yanlış görüş bildirme şeklinde özetlenebilecek olan denetim riskinin önemli bir kaynağı olarak işletme risklerini görür. İşletmenin muhasebe düzeni ve iç kontrol yapısı ne kadar önemli ise işletme risklerinin de incelenmesi en az o kadar önemlidir. Risk odaklı denetimin niteliği, geleneksel denetimden farklı olarak risk odaklı denetimin ortaya çıkan belli başlı özellikleri: Muhasebe riskleri ile birlikte işletme riskleri üzerinde de durur Denetçinin müşteri işletmenin bulunduğu sektörü tanıması ve sektör hakkında fikir geliştirmesi önemlidir Denetçinin görev alanı yalnızca finansal raporlama ile sınırlı değildir. Bunun yanında, tüm faaliyetleri raporlama ve bunlar hakkında görüş oluşturma da denetçinin görevleri arasındadır Hem işlem hem de işletme riskleri birleştirilir Denetçinin ilgi alanı yalnızca muhasebe bilgi sistemi değildir. Değer yaratma faaliyetleri, işletme çevresi ve işletme faaliyetlerini tanıma da denetçinin görevleri arasındadır. 3. İÇ KONTROL YAPISI 10

11 DERS BİTMİŞTİR DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER! GÖRDÜĞÜNÜZ BU DERS SUNUMUNA www.yunusemreaytekin.com internet adresinden ulaşabilirsiniz. 3. İÇ KONTROL YAPISI 11