ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI YERÜSTÜ SULARI KALİTE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI YERÜSTÜ SULARI KALİTE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Sibel Mine GÜÇVER Şube Müdürü V. 04/11/2014

SUNUM İÇERİĞİ Görevler Mevzuat Projeler Eylem Planları Diğer Çalışmalar Hedefler

GÖREVLER

YERÜSTÜ SULARI KALİTE ŞUBESİ Kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü sularının korunmasına yönelik ilke ve hedefleri tespit etmek, politika ve strateji geliştirmek, Yerüstü su kalitesinin iyileştirilmesi için plan ve projeler yapmak veya yaptırmak, bu plan ve projelerin uygulamalarını izlemek ve raporlamak, Kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü sularının kalitesini, alıcı ortam kirletici özümleme kapasitesini, çevresel kalite hedeflerini ve standartlarını tespit etmek, bu konularla alakalı araştırma ve geliştirme çalışmalarını yapmak veya yaptırmak, Faaliyetlerin kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü sularına olabilecek kimyasal, hidromorfolojik ve ekolojik etkilerini belirlemek, Konvansiyonel kirleticilerin, öncelikli maddelerin ve tehlikeli maddelerin kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü su kütlelerinde sebep olduğu kirliliğin giderilmesi ve azaltılması için planlar hazırlamak, plan uygulamalarının takibini yapmak,

YERÜSTÜ SULARI KALİTE ŞUBESİ Kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü sularında alıcı ortam kirliliğinin önlenmesi ile ilgili tedbirleri belirlemek, güncellemek ve uygulamaların takibini yapmak, Alıcı ortam özelliklerine göre kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü sularının kalite sınıfına karar vermek, en uygun kullanımlarının belirlenmesi için kalite açısından görüş oluşturmak, Kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü sularında yapılacak izleme çalışmalarına ilişkin plan ve programların hazırlanmasına destek olmak, izleme ile ilgili referans noktaları tarif etmek, Kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü suları ile alakalı ihtiyaç duyulan mevzuatı ve rehber dokümanları hazırlamak veya hazırlatmak, ulusal ve uluslararası çalışmaları takip etmek ve raporlamak.

MEVCUT DURUM Ülkemizde: Su kaynaklarının korunmasında uygulanan en önemli yönetmelik Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği deşarj standartları teknolojik bazlı İzlenmesi gereken parametreler yetersiz her su kütlesini aynı kabul ederek aynı deşarj standartları geçerli sayılmakta Ülkemizde su kaynaklarında sadece fiziko-kimyasal parametreler izlenmekte ve bu parametrelere göre sınıflandırma yapılmaktadır. Bu çalışmalar, sucul çevre ve insan sağlığını korumak maksadıyla su kaynaklarında alınacak koruma ve iyileştirme tedbirleri açısından son derece yetersiz kalmaktadır.

MEVCUT DURUM 21.12.2009 tarihinde Çevre Faslı müzakereye açılmıştır. Su Kalitesi Sektörü Müzakere Pozisyon Belgesi Çevresel Kalite Standartlarının (ÇKS) 2015 yılı itibarıyla belirlenmesi ve uygulamaya geçilmesi için taahhütte bulunulmuştur. Bu çerçevede; Su kaynaklarımızın etkin ve verimli yönetimini sağlamak, Su kalitesini korumak ve iyileştirilmek maksadıyla izlemek, Kalite sınıflandırmasını yapmak, Kullanım maksatlarını belirlemek için gerekli hukuki ve teknik esasları ortaya koyan yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

MEVZUAT

YÜZEYSEL SU KALİTESİ YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ (30.11.2012 tarihli ve 28483 sayılı RG) Yönetmelik ile temel olarak tüm su kaynaklarının korunması maksadıyla; Kirletici kaynakların belirlenmesi (baskı-etki), ÇKS’lerin belirlenmesi, Kalite sınıflandırmasının yapılması, Biyolojik- hidromorfolojik izlemenin gerçekleştirilmesi, Hassas alanlara özel şartların ortaya konulması, EKO’ların hesaplanması ve Çevresel hedefler ve bu hedeflere ulaşmak için alınacak tedbirlerin bir program dahilinde belirlenmesi yönünde usul ve esaslar belirlenmiştir.

ÇKS DİREKTİFİ İLE UYUMU Baskı ve etkilerin tanımlanması ve karakterizasyonu Çevresel hedefler Sınıflandırma İzleme Tedbirler programı 2000/60/EC SÇD Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği 2008/105/EC - ÇKS Direktifi Temek yaklaşımı Eklerinden EK-1 ve EK-2’si öncelikli maddeler, öncelikli tehlikeli maddeler

YÜZEYSEL SU KALİTESİ YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ REVİZYONU Yönetmelik revizyonu kapsamında; Kıyı suları kalite kriterleri eklenmiş, Kıtaiçi yerüstü su kaynaklarının kalite kriterleri tablosu revize edilmiş, Yerüstü su kütlelerinin trofik seviyelerine ilişkin ötrofikasyon tabloları ve açıklamaları gözden geçirilmiş ve Rekreasyon maksadıyla kullanılan kıyı ve geçiş sularının sağlaması gereken standart değerler tablosu güncellenmiştir.

TAMAMLANAN PROJELER

Tehlikeli Maddeler Projeleri Çevresel Kalite Standartları TMKK Projesi BİKOP Projesi KIYITEMA Projesi Projenin Maliyeti: 2.165.000 TL + KDV Projenin Süresi: 2011-2013 Projenin Maliyeti: 3.811.000 TL + KDV Projenin Süresi: 2012-2014 Projenin Maliyeti: 3.350.000 TL + KDV Projenin Süresi: 2012-2014 Çevresel Kalite Standartları

Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje Pilot Havzalar: Ergene Havzası Susurluk Havzası Konya Kapalı Havzası

Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje Projenin Hedefleri: Pilot havzalarda yer alan yüzeysel su kaynakları ile evsel ve endüstriyel atıksularda bulunan ve/veya bulunması muhtemel tehlikeli maddelerin araştırılması Sektörel tehlikeli madde envanterinin oluşturulması Çevresel Kalite Standartlarının ve Deşarj Standartlarının tespit edilmesi Tehlikeli Maddeler Bilgi Sistemi’nin oluşturulması ve Ulusal Su Bilgi Sistemi’ne entegrasyonu

Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje Literatür, mevzuat araştırmaları ve envanter çalışmaları TOBB Kapasite Raporları ÇŞB 1 ton ve üzeri üretilen veya ithal edilen kimyasallar listesi RİSK DEĞERLENDİRMESİ TED, TTD RİSK DEĞERLENDİRMESİ COMMPS 177 parametre 39 parametre 2886 parametre 30 parametre 52 parametre İzleme Çalışmaları Öncelikli Maddeler (70 parametre) Son değerlendirme (65 parametre) 122 parametre Nihai Parametre Listesi 217 parametre

Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje İZLEME SONUÇLARI Tespit edilen önemli parametre grupları Ağır metaller (çinko, nikel, bor, aluminyum, baryum, brom, krom, arsenik, kadmiyum) Pestisitler (aldrin, endrin, endosulfan, para-para-DDT, sipermetrin, heptaklor, hekzaklorosiklohekzan) Klorlu organikler (C10-13 Kloroalkanlar, 1,1-dikloroetan, 1,2-dikloroetan, karbontetraklorür, diklorometan) Aromatikler (PCDD, PCDF, naftalen, pentaklorobenzen) Endokrin bozucular (triklosan)

Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje TEHLİKELİ MADDELER BİLGİ SİSTEMİ (TEMBİS) 12.223 adet endüstriyel tesis ve bu tesislere ilişkin tehlikeli madde bilgisi 201 adet OSB 669 adet atıksu arıtma tesisi 63 adet kanalizasyon sistemi 4 adet içme suyu arıtma tesisi 2.307 adet alıcı su ortamı bilgisi http://tembis.ormansu.gov.tr/

Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Tespiti ve Ekolojik Kıyı Dinamiği (KIYITEMA) Projesi Projenin Hedefleri: Kentsel ve endüstriyel faaliyetler sonucunda, kıyı ve geçiş sularında bulunan ve/veya bulunması muhtemel tehlikeli maddeler ile bu maddelere ilişkin alıcı ortam standartlarının belirlenmesi Pilot alanlar; İzmir- Nemrut ve Aliağa Körfezleri, Hatay- İskenderun Körfezi, İzmit Körfezi ve Samsun Limanı Tehlikeli madde envanterinin oluşturularak ekosisteme ve su kalitesine olan etkilerinin değerlendirilmesi Nihai spesifik kirletici listelerinin belirlenmesi ve izlenmesi Çevresel kalite standartları ve buna bağlı deşarj standartlarının ortaya konulması Elde edilen verilerin tehlikeli madde bilgi sistemine entegrasyonu

Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Tespiti ve Ekolojik Kıyı Dinamiği (KIYITEMA) Projesi Proje Kapsamında Yapılan Çalışmalar: Pilot alanlardaki ana ve öncelikli sektörler ile pilot tesisler belirlenmiştir. Literatürden, saha ve anket çalışmalarından, ulusal/uluslararası mevzuattan, BREF dokümanlarından ve TOBB Kapasite Raporlarından faydalanarak tehlikeli madde ve madde gruplarına ilişkin envanter çalışması yapılmıştır (kullanıldığı sektör ve alt sektörler, toksisite verileri, risk göstergeleri, üretim miktarları vb.). Üretim verileri olan kimyasallar için COMMPS Metodu; Üretim verileri olmayan kimyasallar için TTS ve TES Metotları ile eleme ve önceliklendirme çalışmaları yapılmıştır: -138 spesifik kirletici - 45 öncelikli madde ve diğer kirleticiler

Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Tespiti ve Ekolojik Kıyı Dinamiği (KIYITEMA) Projesi Proje Kapsamında Yapılan Çalışmalar: İzleme çalışmaları; 2 aylık periyotlarla 1 yıl süre ile gerçekleştirildi (6 izleme dönemi). AAT giriş ve çıkış suyu ile kıyı ve geçiş sularında izleme yapıldı. 1 defaya mahsus sediman örneklemesi yapıldı. Balık örnekleri (barbun, isparoz, çipura, sardalya) alınarak biyotada ağır metal (Cr, Cu, Zn, As, Cd, Pb) birikim çalışmaları yapıldı.

Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Tespiti ve Ekolojik Kıyı Dinamiği (KIYITEMA) Projesi Proje Kapsamında Yapılan Çalışmalar: Tespit edilen önemli parametreler: Ağır metaller (arsenik, çinko, bakır, krom, bor, gümüş, demir, kobalt, alüminyum, baryum, vanadyum, kurşun, kadmiyum, nikel) Pestisitler (atrazin, endosulfan, diuron, simazin, terbütrin, diazinon) PAH, PCB, PCDD, PCDF, DEHP, DBP, DnOP, diklorometan, 1,2-dikloroetan, naftalen, triklorometan, benzen

Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Tespiti ve Ekolojik Kıyı Dinamiği (KIYITEMA) Projesi Proje Kapsamında Yapılan Çalışmalar: Tehlikeli madde ve madde grupları için su, sediman ve biyotada çevresel kalite standartları belirlenmiştir. Tehlikeli maddeler için baskı-etki analizi yapılmıştır. Pilot bölgelerden alınan balık örneklerinde ağır metal biyobirikimi izlenmiştir. En yüksek Cu, Cd, Pb Aliağa Körfezi’nden toplanan isparoz balıklarında, Cr İzmir Körfezi’nden toplanan barbun balığında, As İskenderun Körfezi’nden toplanan barbun balığında, Zn İzmit Körfezi’nden toplanan sardalya balığında tespit edilmiştir. Örnekleme bölgelerinden toplanan tüm balık örneklerinde ölçülen ağır metal seviyeleri küçükten büyüğe Cd<Pb<Cr<Cu<Zn<As olarak gözlenmiştir. Midyeler üzerinde sediman toksisite testleri yapılmıştır. Bölgeler arası karşılaştırma yapıldığı zaman kirlilik sıralaması İzmit>İskenderun>Samsun>İzmir olarak tespit edilmiştir. Tehlikeli madde kirliliğine karşı sektörel bazda alınması gereken önlemler ortaya konulmuştur.

Projenin Ekim 2014 sonunda tamamlanması planlanmaktadır. Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımı Neticesinde Meydana Gelen Su Kirliliğinin Tespiti ve Madde veya Madde Grubu Bazında Çevresel Kalite Standartlarının Belirlenmesi Projesi (BİKOP) Pilot Havzalar Büyük Menderes Seyhan-Ceyhan Fırat-Dicle Projenin Hedefleri: Pilot alanlarda yaygın olarak geçmişte kullanılmış ve halen kullanılmakta olan bitki koruma ürünlerinin içeriğinde bulunan aktif maddelerin envanterinin çıkarılması Yaygın olarak kullanılan bitki koruma ürünlerinin su ve sedimanda seviyelerinin tespit edilmesi Tespit edilen aktif maddeler için çevresel kalite standartlarının belirlenmesi Yayılı Kaynaklı Tehlikeli Maddeler Bilgi Sistemi’nin oluşturulması ve Su Bilgi Sistemi’ne entegrasyonu Pilot İller Amasya Sakarya Manisa Projenin Ekim 2014 sonunda tamamlanması planlanmaktadır.

Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımı Neticesinde Meydana Gelen Su Kirliliğinin Tespiti ve Madde veya Madde Grubu Bazında Çevresel Kalite Standartlarının Belirlenmesi Projesi (BİKOP) Proje Kapsamında Yapılan Çalışmalar: 3 pilot havzada, toplam 26 ilde gerçekleştirilen envanter çalışmaları tamamlanmıştır. Aktif madde karşılaştırma listesinin oluşturulması çalışmaları tamamlanmış olup, 464 madde listelenmiştir. Pilot alanlarda 244 adet izleme noktası belirlenmiştir. 2013 yılı Temmuz ayı itibariyle başlanan ve 6 dönem yürütülen izleme çalışmaları 2014 yılı Mayıs ayı sonunda tamamlanmıştır. Aktif madde karşılaştırma listesinde yer alan maddelerin önceliklendirilmesi sonucu su ortamında risk teşkil eden 293 aktif madde belirlenmiştir. Nihai Proje Raporu 13.10.2014 tarihinde tarafımıza sunulmuştur.

Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımı Neticesinde Meydana Gelen Su Kirliliğinin Tespiti ve Madde veya Madde Grubu Bazında Çevresel Kalite Standartlarının Belirlenmesi Projesi (BİKOP) İzleme Çalışmalarında Sıklıkla Tespit Edilen Pestisitler: Büyük Menderes Havzası Fırat-Dicle Havzası Seyhan-Ceyhan Havzası Chlorpyriphos Metolachlor Terbutryn Carbendazim Diuron Diazinon Carbendazim Clopyralid Acetamiprid Methomyl Chlorpyriphos Acetamiprid Carbendazim Methomyl Monocrotophos Thiamethoxam En sık tespit edilen pestisit türleri: insektisitler, herbisitler, algisitler

Ülkemiz Su Kaynaklarının Korunması için Günlük Maksimum Toplam Yük (GMTY) Yaklaşımının Uygulanabilirliğinin Araştırılması Projesi Proje kapsamında; ABD-EPA tarafından alıcı ortam su kalitesinin korunmasında uygulanan GMTY yaklaşımının incelenmesi ve AB mevzuatındaki yaklaşımlarla karşılaştırmasının yapılması, GMTY yaklaşımının ülkemiz koşullarında uygulanabilirliğinin değerlendirmesi, pilot su kütlesi olarak belirlenen Nilüfer Çayı’nda şimdiye kadar yapılmış olan izleme çalışmalarına ilişkin envanter çalışmasının yapılması, elde edilen izleme verileri dahilinde noktasal ve yayılı kaynaklar için GMTY çalışmasının yapılması, Projenin Maliyeti: 92.000 TL + KDV Projenin Süresi: 2013

Ülkemiz Su Kaynaklarının Korunması için Günlük Maksimum Toplam Yük (GMTY) Yaklaşımının Uygulanabilirliğinin Araştırılması Projesi hesaplanan GMTY’ler neticesinde pilot su kütlesinin mansabı ve membaası arasında faaliyet gösteren ve alıcı ortama deşarjı söz konusu olan tesisler için izin verilebilecek kirlilik yükü dağıtımı yapılarak izlenmesi gereken yöntemin açıklanması, deşarj standartlarına geçiş sırasında uygulanması gereken metodolojinin belirlenmesi, belirlenen metodoloji doğrultusunda pilot su kütlesi için GMTY’si hesaplanan parametrelere ilişkin deşarj standartlarının ortaya konulması, ülkemizde GMTY’nin uygulanmasına yönelik metodolojileri içeren kılavuzun hazırlanması ve GMTY’nin uygulanmasına ilişkin model geliştirilmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER

Yerüstü, Kıyı ve Geçiş Suları için Çevresel Hedeflerin Belirlenmesine Yönelik Metodolojinin Geliştirilmesi: Büyük Menderes Havzası Pilot Çalışması Projesi (TÜBİTAK-KAMAG) Proje ile; Yerüstü, kıyı ve geçiş suları için çevresel hedeflerin, AB Su Çerçeve Direktifi ile uyumlu biçimde belirlenmesi, Diğer havzalara uygulanabilecek metodolojinin geliştirilmesi, Pilot bölge özelinde önlemler programının oluşturulması, hedeflenmektedir. Proje açılış toplantısı 23 Aralık 2013 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Projenin Maliyeti: 2.872.393 TL + KDV Projenin Süresi: 2013-2016

Yerüstü, Kıyı ve Geçiş Suları için Çevresel Hedeflerin Belirlenmesine Yönelik Metodolojinin Geliştirilmesi: Büyük Menderes Havzası Pilot Çalışması Projesi (TÜBİTAK-KAMAG) Proje kapsamında; Araştırma alanındaki yüzeysel su kalitesi biyolojik ve ekolojik parametrelere göre ortaya konularak biyo-ekolojik su kalite durumu izlenecek SÇD’ye göre Büyük Menderes Havzası’ndaki fiziko-kimyasal, kimyasal ve bakteriyolojik su kalitesi parametreleri ile öncelikli kirleticiler ve havzaya özgü spesifik kirleticiler izlenecek Havzada bulunan su kütlelerinin hidromorfolojik parametreleri belirlenecek Monte Carlo simülasyonu ile modelleme için gerekli veri üretimi yapılacak ve izlenen veriler kullanılarak yapay sinir ağları yöntemi ile modeller geliştirilecek Delft3D modelleme programı ile dinamik su kalite modeli uygulaması gerçekleştirilecek Havzada yer alan tüm yerüstü su kütlelerinin mevcut statülerinin belirlenecek ve su kalite sınıfları belirlenerek, iyi kalite durumuna ulaşma koşulları ortaya konulacak Su kütlesinin kalitesinin korunması ve iyileştirilmesi için mevcut ve gelecekteki çevresel hedefler ve önlemler programı hazırlanacaktır.

2014 YILINDA BAŞLAYACAK PROJELER

Yüzeysel Sular ile Yüzme ve Rekreasyon Amacıyla Kullanılan Kıyı Sularında Siyanobakteriler için Alarm Seviyelerinin ve Limitlerin Belirlenmesi, Müdahale ve Mücadele Yöntemlerinin Geliştirilmesi Projesi Proje ile; su kaynaklarında siyanobakterilerin çoğaldığı potansiyel alanların belirlenmesi, bu alanlarda uygulanacak adımları içeren mücadele ve müdahale yöntemleri ile birlikte siyanobakterilerin çoğalmasını engellemek maksadıyla alınacak önlemlerin ortaya konulması ve siyanobakteriler için standart ve kılavuz değerlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Kalkınma Bakanlığı 2014 yılı Yatırım Programına sunulan ve 2014-2016 yılları arasında yürütülmesi planlanan projede ihale aşamasına gelinmiştir. Tahmini Proje Maliyeti: 4.000.000 TL + KDV

2015 YILINA SUNULAN PROJE ÖNERİLERİ

Proje Bütçesi: 6.000.000 EURO Proje Kaynağı: IPA 2013/39/EU sayılı AB Direktifi, 2008/105/EC sayılı AB Direktifi ve Su Çerçeve Direktifine (2000/60/EC) göre Tehlikeli Maddeler için Çevresel Kalite Standartlarının Uygulanabilirliğinin Analizi Projesi Proje Bütçesi: 6.000.000 EURO Proje Kaynağı: IPA Proje Süresi: 2016-2018 Proje kapsamında, 2013/39/EU sayılı AB Direktifi, 2008/105/EC sayılı AB Direktifi ve 2000/60/EC sayılı Su Çerçeve Direktifine göre ülkemizdeki su kütlelerinde bulunabilecek tehlikeli maddelere yönelik çevresel kalite standartlarının uygulanması için maliyet analizleri yapılarak, ilgili kurumların izlemesi gereken politika ve stratejiler ortaya konulacaktır.

Sucul Çevre için Risk Teşkil Eden Endokrin Bozucu Kimyasalların Belirlenmesi ve Bu Kimyasallar için Uygun Arıtma Teknolojilerinin Araştırılması Projesi Proje ile; Su kaynaklarımızda bulunan ve sucul çevre için risk teşkil eden endokrin bozucu kimyasallar ile yan ürün/metabolitlerinin belirlenmesi, Pilot alanlarda (Bursa, Şanlıurfa, İstanbul, Kayseri) bu kimyasalların alıcı ortam ve endüstriyel deşarjlardaki mevcudiyetinin araştırılması, Sucul ortamdaki davranışlarının ortaya konulması, Sucul organizmalar ve insan sağlığı üzerine olası etkilerinin araştırılması, Su ve atıksular için arıtma önerilerinin sunulması ve İzleme çalışmaları da dikkate alınarak su, sediman ve biyota çevresel kalite standartlarının önerilmesi hedeflenmektedir. Kalkınma Bakanlığı 2015 yılı Yatırım Programına sunulmuş olan projenin 2015-2017 yılları arasında yürütülmesi planlanmaktadır. Tahmini Proje Maliyeti: 4.500.000 TL + KDV

Noktasal ve Yayılı Kaynaklı Kirliliğin Havza Bazında Kontrolü Projesi: Küçük Menderes Havzası Pilot Çalışması Proje ile; Su kaynaklarımız üzerinde yoğun baskı oluşturan noktasal ve yayılı kaynaklı kirleticiler için alıcı ortamların mevcut kalitesinin ortaya konularak, 2015 yılı itibariyle mevzuata aktarılması planlanan çevresel kalite standartlarının aşılıp aşılmadığının kontrolünün yapılması, Kalite standartlarının aşıldığı durumlarda yük bazında kirlilik azaltım ihtiyaçlarının belirlenmesi, Günlük Maksimum Toplam Yük yaklaşımının pilot havzada uygulanarak tüm kirletici kaynaklar için kirlilik azaltım senaryolarının üretilmesi, Diğer havzalarda da uygulanabilecek bir metodolojinin geliştirilmesi ve Bu yaklaşımın uygulanmasına yönelik yasal, teknik ve idari boşluk analizinin yapılarak giderilmesi yönünde öneriler sunulması hedeflenmektedir. Kalkınma Bakanlığı 2015 yılı Yatırım Programına sunulmuş olan projenin 2015-2017 yılları arasında yürütülmesi planlanmaktadır. Tahmini Proje Maliyeti: 4.500.000 TL + KDV

Tehlikeli Maddeler için Ekotoksikolojik Veri İhtiyacı Projesi Proje ile; Su kaynaklarımızda bulunan ve sucul çevre için risk teşkil eden tehlikeli kimyasalların ekotoksikolojik (NOEC, PNEC, EC50, LC50, IC50 vs.) ve fizikokimyasal (Kow, BCF, Henry Sabiti, suda çözünürlük vs.) veri eksikliğinin ortaya konulması, Bu kirleticilerin sucul ortamdaki davranışlarının araştırılması, Sedimandaki birikim özelliklerinin değerlendirilmesi, Sucul organizmalar ve insan sağlığı üzerine olası etkilerinin araştırılması ve Belirlenen veri eksikliklerinin giderilmesine yönelik su ve sediman özelinde çalışmalar gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Kalkınma Bakanlığı 2015 yılı Yatırım Programına sunulmuş olan projenin 2015-2017 yılları arasında yürütülmesi planlanmaktadır. Tahmini Proje Maliyeti: 4.500.000 TL + KDV

EYLEM PLANLARI

Nilüfer Çayı Alt Havzası Eylem Planı Nehrin uzunluğu 203 km, Toplam su potansiyeli, yılda 522,47 hm3. Bunun; % 57’si yerüstü suyu, % 43’ü yeraltı suyudur.

Nilüfer Havzasındaki Mevcut Su Kalitesi 2013: IV. Sınıf Su Kalitesi Hiçbir maksatla kullanılamaz. İzleme Noktaları Nilüfer Çayı’nda II. Sınıf su kalitesine ulaşılabilmesi için KOİ, toplam fosfor, ağır metal, tuzluluk, renk parametreleri için mevcut deşarj standartlarında kısıtlamaya gidilmesi gerekmektedir.

Nilüfer Çayı Alt Havzası Eylem Planı 1 Kanalizasyon ve kollektör hatlarının inşa edilmesi 2 Yağmur suyu kanalları ile atıksu kanallarının ayrılması 3 Kanalizasyon hattının tamamının arıtma tesisine giden hatlara bağlanması ve bu atıksuların arıtılması 4 Müşterek çamur bertaraf tesislerinin kurulması 5 Nüfusu 2000’den büyük yerleşim yerleri için doğal arıtmanın yapılması 6 Islah OSB’lerin kurulması 7 Deşarj standartlarında kısıtlamaya gidilmesi 8 Müşterek atıksu arıtma tesislerinin kurulması 9 Sanayi tesislerinin temiz üretim teknolojilerini uygulamaya yönlendirilmesi 10 Bölgedeki Sanayileşmenin Planlanması 11 Yeraltı suyunun kullanımının azaltılması için sanayiye yerüstü sularından su tahsisi 12 Denetimlerin sıklaştırılması 13 Tarımsal kirlilik yönetimi 14 Dere ıslahı, taşkın ve sel kontrolü çalışmalarının yapılması 15 Ihlamur-Çınar vadisinin oluşturulması Söz konusu eylem planı 05.09.2014 tarihinde Bursa Valisi Sn. Münir KARALOĞLU başkanlığında ilgili kurum ve kuruluşlara sunulmuştur.

Sacır Deresi ve Nizip Çayı Su Kalitesi İyileştirilmesi Eylem Planı Sacır Deresi ve Nizip Çayı su kalitesi ile ilgili olarak Ağustos 2012 tarihinde Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından çalışmalara başlanılmıştır. Bu çerçevede yerinde yapılan inceleme ve denetleme çalışmaları gerçekleştirilmiş, konuya ilişkin bir rapor hazırlanmıştır. Sacır Deresi ve Nizip Çayı’nın su kalitesi ve iyileştirmesine ilişkin eylem planında gerekli hususlar belirlenmiş ve ilgili kurumlara gönderilmiş olup gelişmelerin takibi yapılmaktadır. Sacır Deresi ve Nizip Çayı’nın su kalitesinin iyileştirilmesi maksadıyla bir Eylem Planı hazırlanmış olup, 03.05.2013 tarihinde Gaziantep ilinde yapılan toplantıda kamuoyuna duyurulmuştur.

Sacır Deresi ve Nizip Çayı Su Kalitesi İyileştirilmesi Eylem Planı Sacır Deresi Eylem Planı; Kolektörlere deşarjların sağlanması Kolektörlerin kırılmasının engellenerek korunması Sulama yapılan tarım alanlarının Gaziantep Merkez AAT’ye kadar kısmının imara açılması Dere boyunca ıslah çalışmalarının yapılması ve oksijenasyonu sağlayacak yapıların kurulması Gaziantep Atıksu Arıtma Tesisi'nde nutrient giderimi sağlanması için ileri arıtma kurulması ve AAT çıkışında sulama suyu kriterlerinin sağlanması Dere yatağı boyunca tarım alanlarındaki pestisit ve gübre kullanımının kontrol altına alınması Sacır Deresi ve Kayacık Barajı su kalitesinin izlenmesi

Sacır Deresi ve Nizip Çayı Su Kalitesi İyileştirilmesi Eylem Planı Nizip Çayı Havzası Eylem Planı: Gaziantep OSB’de “Temiz Üretim Planları’’nın uygulanması Gaziantep OSB’de renk gideriminin sağlanması OSB AAT çıkış suyu kalitesinin sulama suyu kriterlerine uygun hale getirilerek izlenmesi Gaziantep OSB deşarj standartlarında kısıtlamaya gidilmesi Nizip Evsel AAT'nin inşaatının hızlandırılması ve işletmeye alınması Nizip AAT'sine su veren sanayilerin ön arıtma (yağ tutucu dahil), kimyasal arıtma veya gerektiğinde anaerobik arıtma sistemlerinin kurulması Dere yatağı boyunca tarım alanlarındaki pestisit ve gübre kullanımının kontrol altına alınması Mevsimlik üretim yapan fıstık işleme, zeytinyağı ve sabun üretimi tesislerinin atıksularının kanalizasyona verilmeyip sızdırmasız lagünlerde biriktirilerek buharlaştırılması Samözü Deresi ve Nizip Çayı dere yatağında birikmiş olan çökeltinin sıyrılması Hancağız Baraj Gölü taban çamurunun taranarak temizlenmesi ve çıkan çamurun analizinin yapılması Sanayi tesislerinin sıkı denetimi Nizip Çayının ve Hancağız Barajı’nın su kalitesinin izlenmesi Samözü Deresi ve Nizip Çayı boyunca hem koku kontrolü hem de sudaki canlı hayatı açısından suyun havalandırılarak oksijen konsantrasyonunun yükseltilmesi

Boğazköy Baraj Gölü Alt Havzası Su Kalitesi Eylem Planı Boğazköy Baraj Gölü ve barajı besleyen su kaynaklarında su kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla hazırlanan Boğazköy Baraj Gölü Alt Havzası Su Kalitesi Eylem Planı 2014 yılı Eylül ayı itibariyle uygulamaya konulmuştur. Eylem planının ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşılması ve alınması gereken tedbirlerin değerlendirilmesi maksadıyla 5 Eylül 2014 tarihinde Bursa’da Sayın Vali Münir KARALOĞLU başkanlığında bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Hazırlanan eylem planında, su kalitesini etkileyen unsurlar bütüncül olarak ele alınmış ve ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içerisinde yürütülecek 7 eylem belirlenmiştir.

Boğazköy Baraj Gölü Alt Havzası Su Kalitesi Eylem Planı 1. Kanalizasyon sisteminin tamamlanarak ileri arıtım yapılması 2. Sanayi tesislerinin renk ve tuzluluk giderimi yapmaları 3. İnegöl OSB’nin iletkenlik giderimi yapması 4. Tekstil sektöründe temiz üretim teknolojilerinin kullanılması 5. Havzada sanayi planlamasının yapılması 6. Katı atık sızıntı sularının toplanması 7. Endüstriyel deşarj standartlarında kısıtlamaya gidilmesi

Belediye AAT’leri ve Kollektör Hatları İSKİ Tarafından İnşa Ediliyor: Melen Çayı Alt Havzası Koruma Eylem Planı Belediye AAT’leri ve Kollektör Hatları İSKİ Tarafından İnşa Ediliyor: İSKİ tarafından Düzce İli’nde 50.000 m3/gün kapasiteli bir İleri Biyolojik Atıksu Arıtma tesisi inşa edilmiş olup, Düzce Belediyesi tarafından işletilmektedir. Düzce AAT ‘de arıtılan atıksuyun Düzce-Cumayeri Terfi Merkezi arası kollektör hattına verilerek Cumayeri Terfi Merkezi’ne ulaştırılması ve buradan da bir iletim hattı ile havza dışına çıkarılması planlanmaktadır. Gölyaka, Çilimli, Boğaziçi ve Beyköy ilçelerinde atıksu arıtma tesisleri planlanmakta olup; bu arıtma tesislerinin arıtılmış atık sularının Düzce-Cumayeri Terfi Merkezi arası kollektör hattına verilerek Cumayeri Terfi Merkezi’ne ulaştırılması ve buradan da bir iletim hattı ile havza dışına çıkarılması planlanmaktadır. Cumayeri ilçesinde bir İleri Biyolojik Atıksu Arıtma tesisi planlanmakta olup; arıtılmış atıksuların Cumayeri Terfi Merkezi’ne ulaştırılması ve buradan da bir iletim hattı ile havza dışına çıkarılması planlanmaktadır. Ham atıksuların Gümüşova’dan planlanan Cumayeri AAT’ye ve Konuralp’den mevcut Düzce Merkez AAT’ye verilmesi planlanmaktadır. Kaynaşlı’da membran biyo reaktör ve Yığılca’da paket atıksu arıtma sistemleri yapıldıktan sonra arıtılmış atıksuların yerinde yeniden kullanımı değerlendirilmektedir.

Melen Çayı Alt Havzası Koruma Eylem Planı Planlanan AAT ve Kollektör Hatları

Melen Çayı Alt Havzası Koruma Eylem Planı Planlanan İşler AAT’ler ve Kollektör Hatları Kanalizasyon Şebekeleri ve ilgili belediyeler… AAT’lere gelen tüm kollektör hatları ile AAT’lerden çıkan tüm deşarj hatları ve AAT’ler İSKİ tarafından yapılacaktır. Kanalizasyon şebekeleri ise İLBANK ve ilgili belediyeler tarafından yapılacaktır. İş takvimi Ocak 2015 sonunda hazırlanacak olan Master Plan’dan sonra kesinleşecektir.

Melen Çayı Alt Havzası Koruma Eylem Planı EYLEM 1: DERE YATAKLARI TEMİZLENİYOR EYLEM 2: BELEDİYE AAT’LERİ İSKİ TARAFINDAN İNŞA EDİLİYOR EYLEM 3: KANALİZASYON / KOLLEKTÖR HATLARI İNŞAA EDİLİYOR EYLEM 4: SANAYİ ATIKSU YÖNETİMİ GERÇEKLEŞTİRİLİYOR EYLEM 5: MELEN HAVZASI AĞAÇLANDIRILIYOR, EROZYONLA MÜCADELE EDİLİYOR EYLEM 6: MELEN HAVZASI’NDA PLANLI DÖNEME GEÇİLİYOR EYLEM 7: KATI VE TEHLİKELİ ATIK İŞLEME GERİ KAZANIM VE BERTARAF TESİSLERİ KURULUYOR

Melen Çayı Alt Havzası Koruma Eylem Planı EYLEM 8: ZİRAİ KAYNAKLI KİRLİLİK KONTROL EDİLİYOR EYLEM 9: BÜYÜK MELEN NEHRİ VE BARAJI SU KALİTESİ ve MİKTARI İZLENİYOR VE MODELLENİYOR EYLEM 10: SIKI DENETİM YAPILIYOR EYLEM 11: TAŞKINA KARŞI TEDBİRLER ALINIYOR EYLEM 12: YERALTI SUYU KONTROL ALTINA ALINYOR EYLEM 13: SEKTÖREL TAHSİSLER YAPILIYOR EYLEM 14: DEPOLAMA ve İÇMESUYU TESİSLERİ DSİ TARAFINDAN İNŞA EDİLİYOR

DİĞER ÇALIŞMALAR

Ormancılık ve Su Şurası Su kalitesi yönetiminin mevcut durumu, Su kalitesi yönetimi ile ilgili planlamaları da içeren Su Kalitesi Çalışma Grubu Raporu hazırlanmıştır.

STRATEJİ BELGESİ VE EYLEM PLANI Ulusal Su Kalitesi Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2023) SU KALİTE YÖNETİMİ STRATEJİ BELGESİ VE EYLEM PLANI (2014-2023) Ülke genelinde su kalitesinin belirlenmesi, iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için ilgili kurum/kuruluşların katılımı ile; yasal ve kurumsal düzenlemelerin yapılması, teknik ve ekonomik araçların geliştirilmesi, alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi ve uygulamalarının takibinin yapılması maksadıyla hazırlanmıştır. Söz konusu Strateji Belgesi ve Eylem Planı, Genelge Ekinde yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderilme aşamasındadır.

Mavi Bayrak Çalışmaları Plajlar için 32 ve marinalar için 24 kriter aranmaktadır. 2013 yılında 383 plaj, 21 marina ve 13 yat Mavi Bayrak ile ödüllendirilmiş iken 2014 yılında bu sayı plajlarda 397, marinalarda 22 ve yatlarda 12 olarak belirlenmiştir.

Ulusal Spesifik Kirletici Listesinin Güncellenmesi “Tehlikeli Madde Kirliliğinin Kontrolüne İlişkin Proje”, “Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Tespiti ve Ekolojik Kıyı Dinamiği Projesi” “Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımı Neticesinde Meydana Gelen Su Kirliliğinin Tespiti ve Madde veya Madde Grubu Bazında Çevresel Kalite Standartlarının Belirlenmesi Projesi” kapsamında oluşturulan ulusal spesifik kirletici listesi 6 yılda bir revize edilecektir.

HEDEFLER

HEDEFLER Kıyı ve geçiş suları dahil yerüstü sularının mevcut kalite durumunu ortaya koymak, Yerüstü sularında biyolojik, kimyasal, fiziksel ve hidromorfolojik kaliteyi kapsayan sınıflandırma çalışmalarını tamamlamak, Yerüstü sularına deşarj edilen kimyasallar için ÇKS belirlemek ve mevzuata aktarımını sağlamak,

HEDEFLER Mikro kirleticiler (eser miktarda olan ancak toksik etki gösteren maddeler) için kirlilik azaltma çalışmalarını yaparak çevre dostu üretim çalışmalarını özendirmek Su kaynaklarına etki eden baskı ve etkileri sektörel bazda kirletme oranları ile birlikte belirlemek, Her türlü atık ve artığın yerüstü sularına, mevcut kalitesini bozmayacak şekilde bırakılmasını denetlemek ve/veya kontrol etmek için gerekli mekanizmaları oluşturmak

TEŞEKKÜR EDERİM