MEYVECİLİKTE AŞILAMA TEKNİKLERİ İsmail ŞEVİK Ziraat yüksek mühendisi

Aşı, İki bitki parçasını birleştirip kaynaştırmak ve tek bir bitki gibi büyüme ve gelişmelerini sağlamaktır. Böylece oluşan yeni bitkinin toprak üstü kısmını, yani tacı oluşturan kısmına "Kalem" veya çeşit, kök kısmını oluşturan kısmına ise "Anaç" adı verilir. İki vegetatif bitki parçasını birleştirip kaynaştırarak yeni bitkiler elde edilmesine yönelik bütün yöntemlere ise "Aşılama" denilmektedir.

Aşılamanın Amacı Çelik, daldırma veya başka bir eşeysiz çoğaltma yöntemi ile ekonomik anlamda çoğaltılamayan türlerin çoğaltılması Anaçların üstün özelliklerinden yararlanılması Ara anaçların olumlu etkilerinden yararlanılması Çeşit değiştirme Ağaçlarda zarar gören kısımların onarılması Islah çalışmaları sonucu elde edilmiş bitkilerde büyümenin hızlandırılması Virüs hastalıklarının incelenmesi Aynı çeşitten çok sayıda fidan elde edilmesinin gerekliliği. Çeşitli çalışmalar sonucunda elde edilen kıymetli materyallerin üretilmesi, muhafazası ve değerlerinin daha kısa sürede anlaşılmasının istenmesi .

AŞILAMANIN SINIRLARI: Bir çeşit içinde aşılama (Starkspur Golden Delicious elma çeşidinin bir ağacından alınmış bir kalem veya göz, dünyadaki diğer herhangi bir Starkspur Golden Delicious çeşidi üzerine başarılı olarak aşılanabilir). Çeşitler içinde aşılama (Ankara, Akça, Mustafa bey gibi armut çeşitlerinin birbirleri üzerine aşılanması ). Türler arasında aşılama:(badem, kayısı, Avrupa erikleri ve Japon eriklerinin muhtelif çeşitleri, hepsi farklı türden oldukları halde, farklı bir başka tür olan şeftali için ticari anaçlar olarak kullanılmaktadır. Cinsler arasında aşılama (Ayva üzerine armut aşılanması)

Affinite (Uyuşma) : Anaç ile kalemin oluşturduğu aşı ünitesinde anaç ve kalem kambiyum dokularının, biri diğerinin devamı olacak şekilde, gelişip kaynaşması halidir. İyi uyuşma (Uyuşur kombinasyon ) : Aşı ünitesinde anaç ile kalemin kambiyum(kabuk) dokularının iyi kaynaşıp normal gelişme göstermesidir. Bu durumlarda aşı yeri oldukça düzgündür, belirli bir şişlik görülmez. Kötü Uyuşma (Uyuşmaz kombinasyon ) : Aşı ünitesinde anaç ile kalemin kambiyum(kabuk)dokularının iyi kaynaşmaması ve normal gelişememesidir. Çoğunlukla anaç veya kalem tarafında belirli şişkinlikler olur.

Yüksek nispette başarılı veya göz aşısı kaynaşmasının kurulamaması, Kötü Uyuşmanın Belirtileri Yüksek nispette başarılı veya göz aşısı kaynaşmasının kurulamaması, Ağaçların erken ölmeleri Ağaçların sağlığının belirgin olarak kötü olması ( Yaprak sarımı renkte olup, sonbaharda erkenden dökülür ve büyüme de çok zayıf olur. ), Anaç ve kalemin enine büyüme hızının eşit olmaması, Aşı noktasının altında veya üstünde aşırı büyümelerin mevcudiyeti, Anaç ve kalemin mevsim başı ve sonundaki vegetatif gelişme zamanlarında farklılıkların olması . Örneğin armut üzerine elma aşılandığında şişkinlik olmadığı halde bu iki tür arsında kötü bir uyuşma vardır.

İlkbahar (erken) göz aşısı Haziran (geç) göz aşısı ANAÇLARIN AŞILANMASI Aşı Zamanı ve Anaçların Aşıya Hazırlanması Aşı Kalemlerinin Alınması, Hazırlanması ve Muhafazası(3-4 hafta içinse 0-4 0C'de, 1-3 ay içinse 0 0C'de nemli bir ortamda saklanmalı). Aşı Kalemlerinin Nakli : Aşı Alet ve Malzemeleri (Aşı çakısı, Serpet,Budama makası,Aşı baltası,Aşı tokmağı, Bileği taşı,Testere,Aşı bağı,Aşı macunu.) Meyvecilikte Kullanılan Aşı Şekilleri Yapıldığı zamana göre aşılar, "SÜRGÜN" ve "DURGUN" olmak üzere iki kısma Göz Aşıları : Durgun Göz Aşısı Sürgün Göz Aşısı İlkbahar (erken) göz aşısı Haziran (geç) göz aşısı

Uygulanan göz aşısı metodu ise şunlardır : 1- T aşısı (kalkan aşı) 2- Ters T aşısı 3- Yama göz aşısı 4- Flüt göz aşısı 5- I göz aşısı 6-Yongalı göz aşısı 7-Boru göz aşısı

2-Kalem Aşıları 1-Yarma aşı 2-Gaga aşısı (torba, çuval kese aşısı) 3-Makine aşısı 4-Çoban aşısı 5-Kakma aşı 6-Kemer aşı 7-İngiliz aşı (Dilcikli ve dilciksiz İngiliz aşıları) 8-Yanaştırma aşı (kertikli, dilcikli ve kakmalı yanaştırma aşıları ) 9- Köprü aşı 10-Bağlama veya destek aşı 11-Kenar (yan) aşı (Dilcikli, kertikli ve küt uçlu yan aşı)

Yarma aşı yapılışı

Çoban aşısının yapılışı

Dilçikli İngiliz Aşısı

Teşekkürler İsmail şevik Ziraat yüksek mühendisi