1 Hukuk kuralları hangi şekillerde ortaya çıkmaktadır?

ASIL KAYNAK-YARDIMCI KAYNAK Asıl-Esas-Birincil kaynak Kriter: kaynakların bağlayıcı olup olmaması Asıl kaynaklar, yardımcı kaynakların aksine, bağlayıcı nitelik taşımaktadır. Bağlayıcılık, hiyerarşik sıralama çerçevesinde olur. Asıl kaynaklar kendi içinde ikiye ayrılır: A- Yazılı Kaynaklar B- Yazısız Kaynakları 2

A - YAZILI KAYNAKLAR - Anayasa - Uluslararası Antlaşmalar - Kanunlar - Kanun Hükmünde Kararnameler - Tüzük - Yönetmelik - Adsız Düzenleyici İşlemler 3

B - YAZISIZ KAYNAKLAR 1 - Örf ve adet hukuku kuralları 2 - Hakimin yarattığı hukuk (MK.m.1) 4

1- Örf ve Adet Hukuku Eskilik Devamlılık Genel İnanç Devlet Desteği 5

2 - Hakimin Yarattığı Hukuk Medeni Kanun md. 1: Yargıç, önüne gelen bir uyuşmazlığı çözümlemek için önce “kanuni” bir hüküm arar. Bulamadığı takdirde, örf ve adet hukuku kurallarına göre karar verir. Örf ve adet hukuku kuralı da bulunmadığı takdirde yargıç, mevcut olan hukuk boşluğunu kendi doldurur. 6

Yargıç, kendisi kanunkoyucu olsaydı, nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir. Buna HAKİMİN HUKUK YARATMASI da denir. - Kalıcılık ve genellik arz etmez. - Somut olayla sınırlıdır. 7

YARDIMCI KAYNAKLAR MK.m.1/2: “Hakim karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır.” a- Yüksek Mahkemelerin Bazı Kararları b- Bilimsel Çalışmalar (Doktrin/Öğreti) 8

A- Mahkeme İçtihatları: - Mahkemelerin yargı organı sıfatıyla vermiş oldukları kararlardan çıkan ilkelerdir. - Yüksek Mahkeme kararlarından “İçtihadı Birleştirme Kararı” niteliğinde olanlar daha önemlidir. - Bu nitelikte olmayan kararlar, mahkemeleri bağlamaz. - İBK, yargı organları arasındaki yorum ve hüküm uyuşmazlıklarını çözmek amacıyla alınan kararlardır. 9

İBK, yüksek yargı organlarının verdiği, kanun hükmünde sayılan ve tüm mahkemeleri bağlayan kurallardır. Söz konusu İBK’yı veren organ tarafından değiştirilebilir ya da kararın yasal dayanağı ortadan kalktığı takdirde yürürlükten kalkar. 10

B- Bilimsel Çalışmalar: - Hukuk kurallarının anlamı, ortaya çıkışı, gelişimi, yorumu gibi konuları ele alır. - Karşılaştırmalar yapar. 11

Değişik Türdeki Doktrin Çalışmaları Sistematik Eserler Şerhler Monografiler Makaleler Karar Analizleri 12