ETKİLİ AİLE İLETİŞİMİ SEMİNERİ GÜLHAN YILDIZ REHBER ÖĞRETMEN OCAK 2016

İletişim Ne zaman başlar?

Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu....

Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu....

.... Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu…

Milyonlarca DNA birleşerek HÜCRELERİ oluşturdu

ve iki hücre birleşti... +

Sonra böyle bir hücre oluştu.

Bölündü,

Bölündü….

Tekrar,tekrar bölündü, milyarlarca kere... Ve sonra bu hücreler tekrar birleşti. Ne mi oldu ?.........

Daha 11 haftalık embriyoda dış kulak delikleri izlense de, kulak yapısının sinir iletimi tamamlaması için çok zaman vardır. Henüz sizi duyamamaktadır

5 hafta kadar sonra iç ve orta kulak bağlantıları tamamlanmış olacaktır. Yine de ilk ses dalgalarının beyine ulaşması için daha zaman vardır,

ana rahminde "amnion" denilen sıvı içerisinde ağırlıksızca duran fetus, bu sıvının dalgalar şeklinde ileteceği sesi dış kulak yolundan beynine iletip onu "duymak" için 17. haftayı bekleyecektir

17 haftalık olan fetus, titreşimlerle ana rahmine iletilen sesin yine rahim içerisindeki sıvıda yaptıkları titreşimleri kulak ve iç kulakta hissedecek ve "duyma"ya başlayacaktır.

Öncelikle annenin bağırsak sesleri ve kalp seslerini duyacak, daha sonra annesi konuşurken titreşen ses tellerinin oluşturduğu vibrasyonun, akciğerler ve karın yoluyla dağılıp kendine gelmesi ile annesinin sesi ile tanışacaktır.

Bir süre sonra dış dünya ile tek ilişkisi olan bu duyma fonksiyonunun önemini kavrayacak ve bu duyduğu sesin kendi yaşamının bağımlı olduğu kişinin, kendini var edenin sesi olduğunu hissedecektir.

Bu an itibariyla anne kalp atışlarının sesi ve anne sesini duyduğu sürece kendi yaşamına dair bir tehdit olmadığına inanacak ve huzur duyacaktır.

19. haftadan itibaren dış sesleri algılayabiliyor

19-20. haftalar civarında dışarıdaki sesler bebeğinizin kulaklarına bir miktar filtre edildikten sonra ulaşmaya başlayacak ve "ikinci ses" denilen sizin de duymadığınız, ancak başkaları ile konuşurken duyulan sesinizi de duymaya başlayacaktır

Babalara gelince, onlar seslerini duyurmak için 20-21 hafta civarini beklemek zorunda kalacaklardır. Bu haftalar itibariyla dış dünyayla tek iletişim yolu olan duyma duyusunun bütün gücünden faydalanacak ve sizinle, dünyayla iletişimini sürekl

Öncelikle bebekler kendi beyin dalgalarını hoyratça yormayan ses dalgalarından keyif alırlar Anne karnındaki bebek en çok klasik müzikten keyif alıyor

Böyle bir şey oldu...

Ana- Babalık Bir SANAT’tır Bilgi Beceri gerekir, sevgi gerekir Emek ister, çaba ister

Çocuğu Dünyaya Getirmek: Genetik donanımınızda VAROLAN bir özellik Ana-Baba Olmak; Kazanılması gereken bir DONANIM… iyi Ana-Baba Olmak Öğrenilmesi gereken bir SANAT…

BiR KEMANIM VAR, fakat… ÇALMASINI BiLMiYORUM!...

Çocuğun kişiliğinin temelleri aile ortamında atılır

AİLE SEVGİ EĞİTİM Kabullenme, Öğretilen her şey Koruma, Kollama, Sevecenlik, Güven vs. EĞİTİM Öğretilen her şey Verilen bilgiler, beceriler Yasaklar, kurallar,inançlar Değer yargıları, görgü kuralları vs.

GEVŞEK EĞİTİM AŞIRI SEVGİ YETERSİZ SEVGİ SIKI EĞİTİM

Bu tutumla yetişen çocuklar; OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Bu tutumla yetişen çocuklar; Saldırgan ve uyumsuz davranışlar görülür.Arkadaşlarına evde karşılaştığı olumsuz davranışları sergiler.Sürekli eleştirildiği için benlik saygısı geliştiremedikleri görülür.

SALDIRGAN ANTİSOSYAL GEVŞEK EĞİTİM AŞIRI SEVGİ YETERSİZ SEVGİ SIKI EĞİTİM

Bu tutumla yetişen çocuklar; OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Bu tutumla yetişen çocuklar; Bencil, doyumsuz, kırılgan, her dediğinin anında olmasını isteyen, sabırsız bireyler olabilirler. Doyumsuzluk ve iç boşluk vardır. Kuralsızlığa alışan çocuk, sosyal ortamlarda(okul gibi) kurallarla karşılaştığında uyum sağlamakta zorlanırlar.

GEVŞEK EĞİTİM AŞIRI SEVGİ YETERSİZ SEVGİ NEVROZ SIKI EĞİTİM

Bu tutumla yetişen çocuklar; OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Bu tutumla yetişen çocuklar; Ne zaman ve nerede ne yapacağını bilemez. Çocuk anne veya babanın tepkisini tahmin edemez ve bu nedenle kendini güvende hissetmez. Çocuk çevresindeki insanlara güvenmeyen, her şeyden şüphelenen, kararsız bir kişilik yapısı geliştirebilirler.

GEVŞEK EĞİTİM PASİF DONUK AŞIRI SEVGİ YETERSİZ SEVGİ SIKI EĞİTİM

GEVŞEK EĞİTİM PASİF DONUK AŞIRI SEVGİ YETERSİZ SEVGİ SIKI EĞİTİM

Bu tutumla yetişen çocuklar; Bağımlı kişilik yapısı geliştirirler. Çocuk kendi başına karar vermede güçlükler yaşar. Çocuğun kendine güveni yoktur. Genelde tek başına bir işe başlama ya da sürdürme becerilerini göster emezler.

GEVŞEK EĞİTİM AŞIRI SEVGİ YETERSİZ SEVGİ NEVROZ SIKI EĞİTİM

Çocuktan beklentiler yaşının ve kapasitesinin üzerindedir. MÜKEMMELİYETÇİ ANNE-BABA TUTUMU Bu tutumu benimseyen anne babalar çocuklarını akademik, sosyal, sanatsal, sportif her alanda kusursuz olmasını beklerler. Aile beklentilerini karşılaması için çocuk yoğun bir eğitim sürecine tabi tutar. Çocuktan beklentiler yaşının ve kapasitesinin üzerindedir.

Mükemmeliyetçi birtutumla yetişen çocuklar; OLUMSUZ ANNE-BABA TUTUMLARI Mükemmeliyetçi birtutumla yetişen çocuklar; Kendi doğal iç güdüleri ve kurallar arsına sıkışıp kalmıştır. Sürekli bir iç çatışma içindedir. Fikirleri genellikle çok katıdır. Her işte üstün olmak ister ve bunu başaramadığı noktada hayal kırıklığına uğrar. Çalışmayı tamamen bırakabilir ve aşağılık duygusu gelişir.

DİĞER OLUMSUZ AİLE TUTUMLARI ANNE VE BABANIN TUTUMLARI ARASINDA TUTARSIZLIK AİLE İÇİNDEKİ KARDEŞLERE FARKLI TUTUMLAR AİLE İÇİ KUTUPLAŞMALAR

GEVŞEK EĞİTİM SAĞLIKLI TUTUM AŞIRI SEVGİ YETERSİZ SEVGİ SIKI EĞİTİM

DEMOKRATİK ANNE-BABA TUTUMU OLUMLU ANNE-BABA TUTUMU DEMOKRATİK ANNE-BABA TUTUMU Anne ve baba çocuğa Koşulsuz Kabul gösterir. Anne baba çocuğa sevgi ile yaklaşır ve çocukla ilgilenir. Aile çocuğa rehberlik yapar. Ancak karar çocuğa aittir. Anne baba çocuk için iyi bir modeldir.

OLUMLU ANNE-BABA TUTUMU Bu tutumla yetişen çocuklar; Sosyalleşmiş, işbirliğine hazır, arkadaş canlısı, duygusal ve sosyal açıdan dengeli bir bireydir. Çocuk nerede ne yapması gerektiğini bilir. Saygılı, sorumluluklarını bilen ve çevresi ile olumlu ilişkiler kurabilen bireylerdir.

ANNE BABALAR; BİRİ BÜYÜKLER BİRİ DE ÇOCUKLAR İÇİN İKİ AYRI DİL KULLANIRLAR. ÖRNEK: ARKADAŞIMIZ BİR BARDAĞI KIRDIĞINDA “KAZA OLDU. ÖNEMLİ DEĞİL. ÜZÜLME” DERİZ. FAKAT KENDİ KIZIMIZ O BARDAĞI KIRSAYDI, BİR ÇOĞUMUZ “ EYVAH! NİÇİN BÖYLE SAKARSIN? NİYE DİKKAT ETMİYORSUN? DAHA DİKKATLİ OLAMAZ MIYDIN?” DERİZ. BU DÜŞÜNCELER DEĞİŞTİRİLMELİDİR. NASIL MI? ÇOCUKLARIMIZI ÇOK ÖZEL BİR TÜR OLARAK GÖRMEKTEN VAZGEÇMELİ VE ONLARI BİR BİREY OLARAK ALGILAMALIYIZ. ÇOCUKLARIN DAVRANIŞLARININ KARŞILIKLI İLİŞKİ BİÇİMLERİNE BAĞLI OLDUĞUNU KABUL ETMEYE BAŞLAMALIYIZ. TÜM SOSYAL İLİŞKİLERDEKİ TEMEL İLKELERİ ANLAMAYA BAŞLAMALIYIZ.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ÇOCUĞUNUZUN * * * * * * TÜM * * * * * DAVRANIŞLARI * * * * * * * * * * * * * * * *

KABUL EDİLEBİLİR DAVRANIŞLAR KABUL EDİLEMEZ DAVRANIŞLAR ANNE CANLI, DİNÇ VE BİR İŞLE UĞRAŞIRKEN ÇOCUĞUN YÜKSEK SESLE MÜZİK DİNLEMESİ. KABUL EDİLEBİLİR DAVRANIŞLAR KABUL ÇİZGİSİ KABUL EDİLEMEZ DAVRANIŞLAR ANNE YORGUNLUKTAN UYUYAKALMIŞKEN ÇOCUĞUN YÜKSEK SESLE MÜZİK DİNLEMESİ

KABUL EDİLEBİLİR DAVRANIŞLAR KABUL EDİLEBİLİR DAVRANIŞLAR KABUL EDİLEMEZ DAVRANIŞLAR KABUL EDİLEMEZ DAVRANIŞLAR

(Hareketli çocuk- Sakin Çocuk) KABUL ÇİZGİSİ; ANA BABALARIN KENDİ RUH DURUMLARINA GÖRE, (Anne yorgun- Anne Dinç) ÇOCUĞUN YAPISINA GÖRE, (Hareketli çocuk- Sakin Çocuk) ÇEVRE NEDENİYLE (Evde yemek yeme- Dışarıda yemek yeme) İNİŞ ÇIKIŞ GÖSTERİR.

Kabul alanı Kabul etmeme alanı Annenin davranışı geç saatlere kadar oturabileceğini söylerken, sözsüz ipuçları bu durumdan hiç de hoşnut olmadığını göstermektedir. Bu çocuk çıkmazdadır. Çocuklarımızı böyle çıkmazlara sokmak onların psikolojik sağlıklarını etkiler. (Anne bir yandan Geç yatmasını izin verdiğini Söylerken diğer yandan Kaşlarını çatmaktadır.) Kabul alanı Yapmacık Kabul Kabul etmeme alanı

İLETİŞİM   İletişim, kısaca bilgi üretme, aktarma, anlamlandırma süreci olarak tanımlanabilir.. Pek çok etkinlik iletişim sayılacak….

İLETİŞİM SÖZEL İLETİŞİM Kullanılan sözcükler, ses tonu, sesteki iniş çıkışlar vs.. SÖZSÜZ İLETİŞİM Beden dili ile ilgilidir. (Göz teması, baş ve ince yüz hareketleri, kol bacak hareketleri ve beden duruşu, mesafe, oturuş düzeni)

Durum 1: “NE OLDU BİLMİYORUM. BURCU BENİ SEVERDİ.AMA ŞİMDİ SEVMİYOR. ARTIK BİZE HİÇ GELMİYOR. BEN ONUN YANINA GİDİNCE BENİMLE HİÇ İLGİLENMİYOR, HEP CANSU İLE İLGİLENİYOR. ONLAR EĞLENİYOR, BEN HEP TEK BAŞIMA KALAKALIYORUM. İKİSİNDEN DE NEFRET EDİYORUM.” Durum 2: “ÖDEVİMİ YAPMAK ÜZERE OTURAMIYORUM BİLE. ÖDEVLERDEN NEFRET EDİYORUM VE OKUL DA ÖYLE SIKICI Kİ. ORADA HAYATTA YARARLI OLACAK HİÇ BİR ŞEY ÖĞRETMİYORLAR, SADECE GEREKSİZ BİR SÜRÜ ŞEY. OKULU BIRAKACAĞIM. ÖNEMLİ BİRİ OLMAK İÇİN YÜKSEK ÖĞRENİME İHTİYACIM YOK. HAYATTA İLERLEMEK İÇİN DAHA BİR SÜRÜ YOL VAR”

ANNE / BABA ÇOCUK ALICI GÖNDERİCİ İLETİ “Sorunum var” ALICI GÖNDERİCİ YANIT ENGEL ÇOCUK ANNE / BABA

İLETİŞİM ENGELLERİ EMRETME, YÖNETME UYARMA, TEHDİT ETME (GÖZDAĞI VERME) AHLAK DERSİ, VAAZ VERME ÖĞÜT VERME, ÇÖZÜM GETİRME MANTIK YOLUYLA İNANDIRMA, TARTIŞMA, NUTUK ÇEKME YARGILAMA, ELEŞTİRME, SUÇLAMA ÖVME, GÖRÜŞÜNE KATILMA,TEŞHİS KOYMA AD TAKMA, ALAY ETME YORUMLAMAK, ANALİZ ETMEK GÜVEN VERMEK, DESTEKLEMEK AVUTMAK, DUYGULARINI PAYLAŞMAK SORU SORMAK, SINAMAK, SORGULAMAK KONUYU SAPTIRMAK,ŞAKAYA VURMAK, OYALAMAK,SÖZÜNDEN DÖNMEK

İLETİŞİM ENGELLERİNE ÖRNEKLER “Benim oğlum okulu bırakmaz, buna izin vermem” EMİR VERME, YÖNLENDİRME “Bu yıl da başarısız olursan seni okuldan alacağız” UYARMA, GÖZDAĞI VERME “Okumak herkese nasip olmayan ödüllendirici bir deneyimdir” AHLAK DERSİ VERME “Ödevini yapmak için neden bir program yapmıyorsun” ÖĞÜT VERME, ÇÖZÜM GETİRME “Üniversite mezunu lise mezunundan yüzde elli fazla kazanır” NUTUK ÇEKME, ÖĞRETME “İleri görüşlü değilsin. Düşüncelerin henüz yeterince olgunlaşmamış” YARGILAMA, ELEŞTİRME, SUÇLAMA

“Her zaman gelecek için umut veren iyi bir öğrenci oldun” ÖVME “Hippi gibi konuşuyorsun” AD TAKMA, ALAY ETME “Çaba göstermediğin için okuldan hoşlanmıyorsun” YORUMLAMA, ANALİZ ETME “Duygularını anlıyorum, ama son sınıfta daha iyi olacak” GÜVEN VERME, DUYGULARINI PAYLAŞMA “Eğitimsiz ne yapacaksın? Nasıl geçineceksin?” SINAMA, SORU SORMA, SORGULAMA “Yemekte sorun istemiyorum” KONUYU SAPTIRMA

İLETİŞİM ENGELLERİ NELERE NEDEN OLUR? KONUŞMALARINI ENGELLER SAVUNMAYA GEÇİRİR KAVGACI YAPAR, KARŞI SALDIRIYA YÖNELTİR YETERSİZ OLDUKLARINI HİSSETTİRİR KIZDIRIR, KÜSTÜRÜR OLDUKLARI GİBİ KABUL EDİLMEDİKLERİ DUYGUSUNU UYANDIRIR SORUNLARINI ÇÖZMEDE KENDİLERİNE GÜVENİLMEDİĞİNİ HİSSETTİRİR ANLAŞILMADIKLARINI HİSSETTİRİR DUYGULARININ YERSİZ OLDUĞUNU HİSSETTİRİR KIZDIRIR, YILGINLIĞA UĞRATIR SORGULANIYOR DUYGUSUNU YARATIR ANNE VE BABASININ KENDİSİYLE İLGİLENMEDİĞİ DUYGUSUNU UYANDIRIR.

SORUNSUZ BÖLGEDE İLETİŞİM ENGELLERİ SORUN OLMAZ. ANABABALAR VE ÇOCUKLAR; SORUNSUZ İLİŞKİDEYKEN, İLİŞKİYİ ÇABUCAK SORUN ALANLARINDAN BİRİNE GEÇİRECEK ŞEYLER OLABİLİR. ÖNEMLİ OLAN İLİŞKİNİN ARTIK SORUNSUZ BÖLGEDE OLMADIĞINI GÖSTEREN İPUÇLARINI YAKALAMAK İÇİN TETİKTE OLUN VE BÖYLEYSE ENGELLERİ GÖNDERMEYİ BIRAKIN.

Sağlıklı ilişkilerin sağlanmasında en önemli engellerden biri, sorunun kimde olduğunun anlaşılamamasından kaynaklanır.

SORUN - YOK ÇOCUĞA SORUN SORUN ÇOCUĞUN YARATAN DAVRANIŞLAR DİNLE BİLGİLENDİR, EĞİT, DESTEKLE, TEŞVİK ET, YOL GÖSTER, YÖNLENDİR ANNE/BABAYA SORUN YARATAN DAVRANIŞLAR SORUN ANNE / BABANIN KONUŞ- BEN DİLİNİ KULLAN

SORUN KİMDE? ÖDEVİNİN ZOR GELMESİ KİLOLARINDAN YAKINMASI SORUN KARŞIDA SORUN ÇOCUKTA ÖDEVİNİN ZOR GELMESİ KİLOLARINDAN YAKINMASI ÖĞRETMENİNE KIZMASI ARKADAŞLARI TARAFINDAN İSTENMEMESİ ARKADAŞI OLMADIĞI İÇİN ÜZGÜN OLMASI ANNE BABA KONUŞURKEN GÜRÜLTÜ YAPMASI ELBİSELERİNİ OTURMA ODASINDA BIRAKMASI EVDE FUTBOL TOPUYLA OYNAMASI ÇALIŞMA MASASININ ÜZERİNİ ÇİZMESİ ANNE BABANIN ACELESİ VARKEN YAVAŞ HAREKET ETMESİ ÇOK YÜKSEK SESLE MÜZİK DİNLEMESİ

ALIŞTIRMA (SORUN KİMDE?) Çocuğun oyun oynayacak arkadaşı olmadığı için üzülmesi. 2. Yetişkin telefonda konuşurken çocuğun gürültü yapması. 3. Çocuğun pis ayakkabıları ile salona dalması. 4. Çocuğun arkadaşı tarafından reddedilmesi. 5. Çocuğun fazla şişman olduğu için mutsuz olması.

SORUN ÇOCUKTAYKEN İletişimi çocuk başlatır. Ana/baba dinleyendir. Ana/baba danışmandır. Ana/baba çocuğa yardım etmek ister. Ana/baba çocuğun kendi çözümünü bulmasını kolaylaştırır. Ana/baba çocuğun çözümünü kabul eder. Ana/baba öncelikle çocuğun gereksinmeleri ile ilgilidir. Ana/baba daha çok edilgendir. SORUN ANA-BABADA İKEN İletişimi ana/baba başlatır. Ana/baba konuşandır. Ana/baba etkileyendir. Ana/baba kendisine yardım etmek ister. Ana/baba içini dökmek ister. Ana/baba kendi çözümünü bulmalıdır. Ana/baba bulduğu çözümden kendisi hoşnut olmalıdır. Ana/baba öncelikle kendi gereksinimiyle ilgilidir. Ana/baba daha çok etkindir.

SORUN ANA/BABANIN İKEN; DOĞRUDAN ÇOCUĞU DEĞİŞTİRMEYİ DENEYEBİLİR. ÇEVREYİ DEĞİŞTİRMEYİ DENEYEBİLİR. KENDİNİ DEĞİŞTİRMEYİ DENEYEBİLİR.

SEN MESAJI yada SEN DİLİ ÇOCUKLARLA İLETİŞİM NASIL KURULUR? ‘Sen Nasıl Bunu Yaparsın! Ne laf anlamaz çocuksun! Geri zekalı! Ne Düşüncesiz Çocuksun! Ne Zaman Adam Olacaksın! SEN MESAJI yada SEN DİLİ KIZGINLIK İFADE EDER Köşeye sıkıştırma ve alt etme duygusu hakımdır Çocuklar Ailelerin Neden Kızdığını Anlayamaz! Belirgin olan tek şey SALDIRIDIR, buda kişiliğe yönelik saşdırıdır!

A B SEN DİLİ ÇÖZÜMLEME KODLAMA SEN RAHATSIZ A KÖTÜ, RAHATSIZ EDİYORSUN BEN KÖTÜYÜM BU İLİŞKİ KÖTÜ

A B BEN DİLİ ÇÖZÜMLEME KODLAMA ÇOK RAHATSIZ RAHATSIZ ÖĞRETMEN OLDUM

Anne baba tarafından suçlayıcı ve yargılayıcı sen mesajları alan çocuk, zamanla kendisini savunmaya ve anne babasını yargılayarak karşı çıkmaya başlar.

“Neredesin bakayım bu saatlere kadar” “Geç saate kadar gelmemen beni kaygılandırdı.”

“Seni anlamak mümkün değil bunu nasıl yaparsın.” “Bunu yapmış olman beni kaygılandırdı.”

“Neden yine ceketin yerlerde”? “Daha Önce ceket hakkında konuşmuştuk onu gene yerde görünce üzüldüm.”

BEN DİLİ ÇOCUĞUMUZUN DAVRANIŞINI İSTEYEREK VE BİZE VERDİĞİ DEĞER YÜZÜNDEN DEĞİŞTİEBİLMESİ İÇİN SORUNUMUZUN VE KIZGINLIĞIMIZIN GERÇEK NEDENİNİ BİLMESİNİ SAĞLAR!

BEN DİLİNİN ÜÇ ÖĞESİ DAVRANIŞIN TANIMI BELİRGİN SOMUT ETKİ Sözümün arasına girdiğin zaman, Elektrik düğmesini açık bıraktığında, Çamurlu ayakkabılarınla içeri girdiğinde, DAVRANIŞI DEĞİŞTİRME OLASILIĞI YÜKSEKTİR, , BELİRGİN SOMUT ETKİ ( Davranışın üzerimizde çok az olumsuz etki bırakır) söyleyeceklerimi unutuyor paramız boşuna gidiyor temizlediğim yerler kirleniyor DUYGUM -iletişimi zedelemez kızıyorum üzülüyorum sinirleniyorum

BEN DİLİ, kabul edilmeyen davranışın tanımlandığı ve ne tür duygular uyandırdığının açıklandığı dürüst ve sorumlu bir kızgınlık ifadesidir. ” Başımın derdisin” yerine “Çok yorgunum dinlenmek istiyorum.”

BEN İLETİLERİ ALAN ÇOCUKLAR; EMPATİK, BENCİL OLMAYAN, BENLİK ALGILARI GELİŞMİŞ, GÜVENLİ, DUYARLI, İŞBİRLİKÇİ, GEREKTİĞİNDE KENDİLERİNE UYMAYAN DURUMLARA “HAYIR” DİYEBİLEN BİREYLER OLMAYA ADAYDIRLAR

SEN DİLİ BEN DİLİ KİŞİLİĞE YÖNELİKTİR DAVRANIŞA YÖNELİKTİR KARŞIMIZDAKİ İLE İLGİLİ BİRŞEYLER SÖYLER KENDİMİZ İLE İLGİLİ BİRŞEYLER SÖYLER BENLİK ALGISINI ZEDELER YA DA TÜMDEN YOK EDER BENLİK ALGISINA OLUMLU ETKİSİ VARDIR ÖFKE NEFRET DUYGULARI OLUŞTURUR SÖYLEYENE YARDIM İSTEĞİ DOĞURUR ÇEKİNGEN YA DA SALDIRGAN İNSANLAR YARATIR GÜVENLİ İNSANLAR YARATIR

DİRENCİ AZALTMAK İÇİN VİTES DEĞİŞTİRME Çocukların ara sıra ben mesajlarına direnç gösterdikleri, savunmaya geçtikleri, rahatsız oldukları, incindikleri görülmüştür. Bu durumda yetişkinin duygularını duyunca şaşırabilirler ve davranışlarının kabul görmediğini ve sorun yarattığını duymaktan hoşlanmazlar.Bu durumda sorun çocuğa geçmiştir. Sorun çocuğa geçtiğinde, ben mesajını sürdürmek veya iletişimde yol tıkayıcılar olarak nitelediğimiz, kabul göstermeme mesajlarını göndermek yerine, bir sürücü gibi hemen geri vitese takarak, mesaj gönderme durumundan dinleme durumuna geçmeliyiz. Bu direnci kırabilir. Çocuğun davranışını değiştirmesi için karar vermesi kolaylaşabilir.

KIZGINLIK HEPİMİZDE VAR OLAN VE BİZİ KÖTÜ DAVRANIŞ, TACİZ VE HAKSIZLIĞA KARŞI UYARAN VE HAREKETE GEÇİREN DUYGUDUR.

KIZGINLIK ANINDA İÇ KONUŞMALAR ARTAR SEN MESAJLARI YOLLARIZ İLETİŞİM ENGELLERİNİ KULLANIRIZ

KIZDIĞINIZDA KENDİNİZİ DEĞERLENDİRİN GERÇEKTE NE HİSSEDİYORSUNUZ? BİRİNCİL DUYGUNUZ NEDİR? KIZGINLIK MI? YOKSA KORKU, ENDİŞE, NEFRET VS. Mİ? NEYE, NEDEN DOLAYI KIZGINIM? HALİNİZ AYNADA NASIL GÖRÜNÜYOR? KARŞINIZDAKİ KİŞİNİN KIZGINLIĞI SİZE NELERİ HİSSETTİRİYOR? KIZGINLIĞINIZIN ALTINDA YATAN NEDENLER NELERDİR? NELER YAPABİLİRİZ? KIZDIĞINIZDA BEDENİNİZDEKİ FİZYOLOJİK DEĞİŞİMLERİ FARKEDİN. KENDİNİZİ NORMALE DÖNDÜRMEYE ÇALIŞIN. KIZGINLIĞI BEDENİNİZDEN ÇIKARMAK İÇİN SİZİ RAHATLATACAK ŞEYLERİ YAPIN. ( Müzik dinlemek, duş almak, ağlamak, koşmak, bağırmak vs.) ÖFKE İLE KALKAN ZARARLA OTURUR. KIZGINLIK KIZGINLIĞI DOĞURUR. SORUNLARINIZI BİRİKTİRMEDEN KÜÇÜKKEN ÇÖZÜN. KIZGINLIĞINIZI BEN DİLİ İLE İFADE EDİN. KARŞIDAKİNE SUÇLAYICI KONUŞMALAR YAPMAYIN. KARŞINIZDAKİ SES TONUNU NE KADAR YÜKSELTİRSE, SİZ O KADAR ALÇALTIN. UNUTMAYIN KIZGINLIK GEÇİCİDİR.

Çocuklara sınır koymak neden önemli? Anne babalar çocuk yetiştirme ile ilgili ;çocuklarına “SINIR KOYMAK” VE “OTORİTE SAĞLAMAK” konusunda sorunlar Yaşamaktadırlar.

DİSİPLİN Çocukların gösterdiği uyum ve davranış sorunlarının nedenlerinden birisi de anne babalarının onlara uygun sınırlar koymamalarıdır. Bazı ailelerde disiplin yok gibidir. Çocuğun tüm davranışları hoşgörüyle karşılanır. Bazı evlerde ise disiplin vardır ancak ne zaman, nerede uygulanacağı belirsizdir. Anne babanın tutumu aşırı hoşgörü ile sert cezalandırmalar arasında gidip gelmektedir. Anne babalar kendi ruh halleri, çocuğun yapısı ve çevre koşulları nedeniyle çocuklarına karşı tutarsız davranabilirler.

Anne-babalar çocuklarına sınır koymakta neden zorlanıyorlar? · Çünkü çocuklarına hayır diyemiyorlar. · Çünkü çocuklarını kendi anne-babalarından farklı yetiştirmeye çalışıyorlar. · Çünkü çocuklarını çok sınırlıyorlar. · Çünkü kendilerini eğitimden uzak tutuyorlar. · Çünkü çocuklarına emretmek istemiyorlar. · Çünkü çocuklarını şımartıyorlar.

Korkarım bu notların ardından ikinci dönem çok daha fazla çalışmak zorunda kalacaksın.Ama düşün, bu zor günlerin ardından güzel bir tatil yapacaksın İletişim engellerinden uzak durduğunuzda,çocuğunuzla aranızda güvenli ve sağlıklı bir iletişim temeli atmış olursunuz.

DİNLEME BECERİLERİ 1)EDİLGİN DİNLEME (SESSİZLİK) -Duygularını paylaşmak ve yüzeydeki sorunlardan, daha derindekilere inmek için kullanılır. Kişiye verilen mesajlar; Duygularını duymak istiyorum. Duygularını kabul ediyorum. Benimle paylaşmak istediğin konuda vereceğin karara güveniyorum. Bu senin sorunun, sorumlu sensin 2)KABUL EDİLDİĞİNİ GÖSTEREN TEPKİLER -Ona gerçekten tüm dikkatimizi verdiğimizi kanıtlamalıyız. Onay işaretleri dediğimiz, hı hı, evet, baş sallamayı kullanarak; jestler, mimikler, sözlü ve sözsüz mesajlarımızla karşımızdaki kişi onu dinlediğimizi bilmelidir.

3) KAPI ARALAYICILAR VE KONUŞMAYA AÇIK DAVET Çocuklar duygularını dile getirmekte zorluk çekerler. Konuşmak için yüreklendirilmek isterler. Örnekler: O konuda konuşmak ister misin? Düşüncelerin ilgimi çekiyor. Duygularını merak ediyorum. Bu konuda neler düşünüyorsun? 4) ETKİN DİNLEME -Çocuğun iletisinin geri yansıtılmasıdır. Örnekler: 1)Ç: Yarın arkadaşımın doğum günü partisine gitmek istemiyorum. A/B: aranızda bir sorun var galiba. Ç:Ondan hoşlanmıyorum, onun da benden hoşlanmadığını düşünüyorum. 2)Ç:Çok aptalım.Matematiği hiç öğrenemeyeceğim. A/B:Yeteri kadar akıllı olmadığını düşünüyorsun, bunun için öğrenemeyeceğini düşünüyorsun. Ç: Evet

Alican sınıftan gittiği için üzülüyorsun. ÇOCUK KODLAMA ÇÖZÜMLEME ANNE/BABA ALİCAN BİZİM SINIFTAN GİDİNCE OYNAYACAK ARKADAŞIM KALMADI. ÜZGÜN CANI SIKILIYOR SORUNU VAR. Alican sınıftan gittiği için üzülüyorsun.

Yeni bilgisayar almadığımız için bize kızgınsın. ÇOCUK KODLAMA ÇÖZÜMLEME ANNE/BABA BİLGİSAYAR İSTİYOR. O ODADA YATMAK İSTEMİYORUM KORKUYOR ODAYI BEĞENMİYOR YENİ BİLGİSAYAR İSTİYOR Yeni bilgisayar almadığımız için bize kızgınsın.

Çocuğun herhangi bir gereksinimi engellenmişse, sorunu var demektir. Çocuğun sorunu olduğunda anne-babanın etkin dinlemesi için en uygun zamandır. Çocuğunuz sorun yaşıyorsa etkin dinleme ile, ona kendi sorunlarına çözüm bulma konusunda yardım edebilirsiniz. Ancak sorun anne babanınken etkin dinleme uygun değildir. Etkin dinlemenin aşırı kullanılması, ya da uygun zamanda ve durumda kullanılmaması da işlerlik sağlamaz

ETKİN DİNLEMENİN FAYDALARI Duygu boşalımına neden olur. Olumsuz duygular dile getirildikten sonra sihirli değnekle dokunulmuş gibi ortadan yok olurlar. Çocukların olumsuz duygularından korkmamalarına neden olur. Ana-baba-çocuk arasında sıcak bir ilişki geliştirir. Çocuğun sorununu çözmesini kolaylaştırır. Çocukları ana babalarının söylediklerini dinlemeye daha istekli yapar. Etkin dinleme topu çocukta bırakır. Çocuk kendi sorununu analiz etmeye başlar ve sonuçta yapıcı çözümlere ulaşır.

ETKİN DİNLEYEBİLMEK İÇİN Çocuğun söylediğini duymak istemelisiniz. Bu onun için zaman ayırmak anlamına gelir. Zamanınız yoksa bunu çocuğunuza söylemelisiniz. O andaki soruna gerçekten yardımcı olmayı istemelisiniz. İstemiyorsanız, daha uygun bir zamanı bekleyiniz. Sizin duygularınız ne kadar farklı olursa olsun, onun duygularını kabul etmelisiniz. Çocuğunuza kendi sorunlarını kendisinin çözebileceği konusunda güvenmelisiniz. Çocuklarınız kendi sorunlarını kendileri çözdükçe, kendilerine olan güvenleri artacaktır. Duygular sürekli değil, geçicidir. Çocuğunuzun sorunları olduğunda onun yanında olmalısınız, fakat sorununu kendisinin çözmesine izin vermelisiniz. Çocuğunuzun nasıl hissettiğini onun görüş açısından empati kurarak anlamaya çalışın.

DUYGULARI ANLAYABİLMEK İÇİN ETKİN DİNLEME ÇOCUĞUN DUYGULARI ÇOCUĞUN İFADESİ Öf, hiç eğlenemiyorum.Yapacak bir şey düşünemiyorum. CANI SIKILMIŞ, ÇEKİNGEN. Ahmet gibi hiçbir zaman olamam. Durmadan çalışmama rağmen, o benden hala daha iyi. YETERSİZ HİSSEDİYOR. CESARETİ KIRILMIŞ. Yeni öğretmenim çok fazla ödev veriyor. Hiçbir zaman hepsini bitiremiyorum. Ne yapacağım? ÇOK ZOR OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYOR. YENİLGİYE UĞRAMIŞ HİSSEDİYOR. ANNE BABANIN KARIŞMASINA KIZAR. Uzun saç seviyorum. Zaten bu benim saçım değil mi?

SEVİLMEDİĞİNİ DÜŞÜNÜYOR. Git başımdan beni yalnız bırak, ne seninle ne de başka biriyle konuşmak istemiyorum. Nasıl olsa bana ne olursa olsun aldırmazsın. İNCİNMİŞ HİSSEDİYOR. KIZGINLIK DUYUYOR. SEVİLMEDİĞİNİ DÜŞÜNÜYOR. Ben kendim yapabilirim. Senin yardım etmene gerek yok. Onu kendi başıma yapacak kadar büyüdüm. YETERLİ HİSSEDİYOR. YARDIM İSTEMİYOR.

ÇOCUĞUNUZUN ANA BABASIYLA KONUŞMA İSTEĞİ, ONLARA DUYDUĞU GÜVENE BAĞLIDIR. BU GÜVEN, SÖYLEYECEKLERİNİN ELEŞTİRİ, GÖZDAĞI VE AŞIRI KIZGINLIKLA KARŞILANIP KARŞILANMAMASIYLA AZALIR YA DA ÇOĞALIR. ÇOCUKLARIN YETİŞKİNLERDEN FARKI YOKTUR. BAZEN KONUŞMAK İSTEMEZLER. ÇOĞU ZAMAN ARAŞTIRAN SORULARA KARŞI KOYARLAR. BAZEN DE GİZLİLİKLERİNE SAYGI DUYULMASINI İSTERLER.

ÇOCUKLARINIZ SİZİN DÜŞÜNDÜĞÜNÜZ GİBİ DÜŞÜNMEK ZORUNDA MI? SİZİNKİNDEN ÇOK AYRI BİR GÖRÜŞE HOŞGÖRÜYLE BAKAMAZ MISINIZ? BU KARMAŞIK DÜNYAYI KENDİ GÖZLERİ İLE GÖRMELERİNE İZİN VEREMEZ MİSİNİZ? KENDİNİZİN ÇOCUKKEN DÜNYA SORUNLARI İLE İLGİLİ NE DENLİ DELİ SAÇMASI DÜŞÜNCELERİNİZİN OLDUĞUNU ANIMSAYAMAZ MISINIZ?

ÇOCUKLARIMIZ İÇİN ÇEVREYİ NASIL DEĞİŞTİREBİLİRİZ? Çevreyi çocuklarımız için düzenlemek, çıkması muhtemel çatışmaları önleyebilir. Ana/babalar ortamı ne kadar çok değiştirirlerse, çocukları ile o kadar az yüzleşme Gereği duyarlar. Aşağıda kabul alanınızı genişletmeniz için öneriler sunulmuştur. Ona bir çalar saat alın. Çok sayıda askısı olan bir dolabı olsun. İleti panosu hazırlayın. Randevularını yazacağı özel bir takvim verin. Evin anahtarını anahtarlığına takın. Harçlığı ile almasını istemediğiniz şeyler üzerinde önceden uzlaşın. Telefon konuşmalarının hangi durumlarda faturayı abartacağını anlatın. Acil durumlarda telefon edebilmesi için yanında hep kart bulundurmasını sağlayın. Buzdolabında misafirler için hazırladığınız yemekleri ona önceden gösterin. Gerektiği zaman onu bulabilmeniz için arkadaşlarının telefonlarını kaydedin. Kapısını çalmadan odasına girmeyin. Onu da ilgilendiren aile sorunlarında söz hakkı verin. Misafirler için özel bir şey yapması gerekiyorsa bunu önceden bildirin.

ANNE BABALAR ÇOCUKLARINI SORUNLARINI ÇÖZMEK İÇİN YÜREKLENDİRMEK YERİNE, ONLARIN SORUNLARINI ÇÖZME SORUMLULUĞUNU ÜSTLENME TUZAĞINA DÜŞÜYORLAR. EĞER SORUN ÇOCUĞUMUZUN SORUNU İSE; ONUN SORUNU SAHİPLENMESİNE VE ÇÖZMESİNE İZİN VERMELİYİZ. BUNU ŞÖYLE ÖZETLEYEBİLİRİZ: TÜM ÇOCUKLARIN YAŞAMLARI BOYUNCA ÇEŞİTLİ SORUNLARLA KARŞILAŞMALARI KAÇINILMAZDIR. ÇOCUKLARIN SORUNLARINI ÇÖZMEDE BENZERSİZ VE GİZİL GÜÇLERİ VARDIR. ÇÖZÜMLERİ ANA BABA ÜRETİRSE ÇOCUKLAR ANA BABALARINA BAĞIMLI OLUR, SORUN ÇÖZME BECERİLERİNİ GELİŞTİREMEZLER. ANA BABALAR ÇOCUKLARININ SORUNLARINI SAHİPLENİNCE, BU ONLAR İÇİN TAŞINAMIYACAK BİR YÜK, ZOR BİR GÖREV OLUR. HİÇ KİMSENİN BAŞKALARININ KİŞİSEL SORUNLARINA EN İYİ ÇÖZÜMLERİ ÜRETEBİLECEK SINIRSIZ AKLI YOKTUR. ANA BABALAR ÇOCUKLARININ SORUNLARINI KABULLENMEMEYİ KABULLENDİKLERİ ZAMAN ONA DAHA İYİ YARDIMCI OLABİLİRLER. ÇOCUĞUN KENDİ ÇÖZÜMÜNÜ BULMASI İÇİN SORUMLULUĞU ONDA BIRAKMAK EN İYİ YOLDUR.

SORUN ÇÖZME BECERİLERİ Hiçbir kişi anlaşmazlık karşısında nasıl davranacağını doğuştan öğrenemez. Bir problemin çözümü için tek bir çözüm yolu yoktur. İnsanlara seçenek sunmak göremediğini, görmesini sağlamak gerekir. İnsanın en değerli varlık olduğuna inanıyorsak; anlaşmacı, sorun çözen, uzlaşmacı insan oluruz. Bir olaya bakarken karşı tarafın gözünden de olaya bakabilmeliyiz. Empati kurabilmeliyiz. Sorun karşısında her insan aynı şekilde davranmaz. Aynı kişi bile aynı duruma farklı zamanlarda farklı tepkiler verebilir.

SORUNLARINIZI ÇÖZERKEN; ADIM: SORUNU /SORUNUN NE OLDUĞUNU TANIMLAYIN. NE OLDU? SORUN NEDİR? ADIM: DUYGULARI AÇIKLIĞA KAVUŞTURUN. NE HİSSEDİYORSUN? .................. NE HİSSEDİYOR? ADIM: SONUÇLARI AÇIKLIĞA KAVUŞTURUN. SEN BÖYLE YAPINCA NE OLDU? ADIM: SONUÇLARLA İLGİLİ DUYGULARI AÇIKLIĞA KAVUŞTURUN. BU SONUÇ KARŞISINDA SEN NE HİSSETTİN? (SANA VURUNCA SEN NE HİSSETTİN?) ADIM:ÇOCUĞA ALTARNATİF ÇÖZÜMLER ÜRETMEYE TEŞVİK EDİN. – BU SORUNU ÇÖZMEK İÇİN FARKLI BİR ÇÖZÜM YOLU DÜŞÜNEBİLİR MİSİN? - İKİNİZİN DE KENDİNİ KÖTÜ HİSSETMEYECEĞİ ÇÖZÜM YOLU NE OLABİLİR? ADIM: ÇOCUĞU; HER ÇÖZÜMÜ DEĞERLENDİRMEYE TEŞVİK EDİN. – BU İYİ BİR FİKİR Mİ? YOKSA DEĞİL Mİ? İYİ İSE “ ÖYLEYSE GİT BUNU DENE” İYİ DEĞİLSE “FARKLI BİR ÇÖZÜM DÜŞÜNMELİSİN” 7. ADIM: ÇOCUĞUN DÜŞÜNMÜŞ OLMASINDAN ÖVGÜ İLE SÖZ EDİN. ÇÖZÜM İŞE YARARSA “HERŞEYİ KENDİN DÜŞÜNDÜN. SEN İYİ BİR SORUN ÇÖZÜCÜSÜN.” ÇÖZÜM İŞE YARAMIYORSA; “FARKLI BİR ÇÖZÜM BULMALISIN. SENİN İYİ DÜŞÜNEN BİRİ OLDUĞUNU BİLİYORUM”

ÖRNEK: DURUM: CAN ABLASI İLE KİTABI PAYLAŞAMAZ. BABA: “NE OLDU? SORUN NEDİR? CAN: ABLAM KİTABI GÖSTERMEK İSTEMİYOR. ÖNCE BEN ALMIŞTIM. BEN ALMAK İSTEYİNCE BENİ İTTİ. BABA: GÜLÇİN SEN NE DÜŞÜNÜYORSUN? GÜLÇİN: HAYIR ÖNCE BEN ALMIŞTIM. BABA:PEKİ GÜLÇİN SEN CAN’I İTİNCE NE HİSSETTİN? GÜLÇİN: ÜZÜLDÜM .YAPMAMALIYDIM. AMA KİTABI ASILMAMALIYDI. BABA: CAN ABLAN KİTABI VERMEYİNCE SEN NE HİSSETTİN? CAN:ONA ÇOK KIZDIM. BABA: KİTABI BÖYLE İKİNİZDE AYNI ANDA ÇEKİŞTİRDİĞİNİZDE NE OLUR? GÜLÇİN:YIRTILABİLİR. BABA:İKİNİZİNDE KİTAPTAN YARARLANMAK İÇİN BAŞKA, DAHA FARKLI NE YAPABİLİRSİNİZ? CAN: ÖNCE BEN BAKARIM. SONRA ABLAMA VERİRİM. GÜLÇİN: İKİMİZDE AYNI ANDA BAKABİLİRİZ. BABA:AFERİN. HADİ ÖYLEYSE DENEYİN. HERŞEYİ KENDİNİZ DÜŞÜNDÜNÜZ. SİZİ KUTLARIM.

KAYBEDEN YOK YÖNTEMİ İLE SORUN ÇÖZME BASAMAK: SORUNU TANIMLAMA BASAMAK: ÇÖZÜMLER ÜRETME BASAMAK: ÇÖZÜMLERİ DEĞERLENDİRME BASAMAK: EN İYİ ÇÖZÜME KARAR VERME BASAMAK: KARARIN NASIL UYGULANACAĞINI BELİRLEME BASAMAK: DEĞERLENDİRME İÇİN ÇÖZÜMÜN NASIL UYGULANACAĞINI BELİRLEME

PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİNİN UYGULANMASI SONUCUNDA VARILAN ANLAŞMAYA GENÇLERİN SADIK KALMAMA DURUMLARI NE YAPMALIYIZ? Onunla doğrudan ve samimi bir şekilde yüzleşiniz. (Ben mesajları gönderiniz) Tepki geliyorsa etkin dinlemeye geçilmelidir. Karşılıklı gereksinmelerin ciddiyetle ele alınması gerektiği vurgulanmalıdır. Problem yeniden ele alınarak, gencin sorumluluğunu daha kolay yüklenebileceği, daha uygun bir çözüme ulaşma sağlanabilir. NEDEN? Kaldıramıyacakları bir sorumluluk altına girmiş olabilirler. Unutabilirler. Sizi sınıyor olabilirler. Sözlerinde durmayınca ne olacağını merak ederler. Kendi kendilerini yönetmeleri için yeterli deneyime sahip olmayabilirler. Problem çözme seansından kurtulabilmek için, bu kararı kabul ettiklerini söylemiş olabilirler.

REFERANSLAR Gordon, T. Etkili Anababa Eğitimi (E.A.E), Sistem yayıncılık, İstanbul, Haziran 1996 Gordon, T. Etkili Anababa Eğitiminde Uygulamalar, Sistem yayıncılık, İstanbul, Haziran 1996 Gordon, T. Çocukta Dış Disiplin mi? İç Disiplin mi?, Sistem yayıncılık, İstanbul, Mayıs 1999 Yavuzer, H. Ana – Baba ve Çocuk, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1991 Öğülmüş, S. Ben sorun Çözerim, Ankara Üniversitesi, Seminer Notları 2000 Yörükoğlu, A. Çocuk Ruh Sağlığı, Özgür Yayıncılık, İstanbul, Kasım 1994 Türkbay T, Akın R, Söhmen G., Söhmen T. Aile Tutumları ve Çocuk Gelişimi Üzerine Etkileri konulu seminer notları, GATA-Ankara. Çocuk ve Aile İstanbul üniversitesi pedagoji dergileri

PEDAGOG/REHBER ÖĞRETMEN GÜLHAN YILDIZ PEDAGOG/REHBER ÖĞRETMEN