VERTİGO

Denge nasıl sağlanır? Denge üç aşamada gerçekleşir 1/ Bilgilendirme 1- Bilgilendirme ; gözler, vestibüler sistem, proprioseptif sistem 2- Bilgilerin denge merkezinde algılanması ve hazırlanması, 3- Uygulama ; göz, ekstremite kasları. 1/ Bilgilendirme 3/ Uygulama 2/ Algılama Vizüel Oküler refleks Rotasyon Yer çekimi Postüral kontrol Deri, kas tendon, eklem, iç organlar Bulantı kusma

Denge Bu aşamaların sonucunda vücudun ağırlık merkezi, dururken ya da hareket halinde belli bir düzlem içinde tutulur: DENGE...

Vestibüler Sistem Vestibüler sistem bir denge organıdır; denge görsel sistem, vestibüler sistem ve proprioseptif sistem tarafından sağlanır. Santral sinir sistemi, ilgili periferik organlardan gelen bilgileri çözer, birleştirir ve sonra vestibüler reflekslerle dengeyi sağlar

VESTİBÜLER SİSTEM: Vestibüle açılan üç semisürküler kanal Anterior Posterior Lateral İle vestibülümün içinde Utrikül (utriculus) Sakkül (sacculus) Vestibüler sistemi oluştururlar. Bu sistem denge ile ilişkili olmakla beraber işitme sistemindeki bozukluklardan da etkilenebilir (2)

Vestibüler Sistem Temel görevi: Özellikle istemsiz olan baş hareketlerini algılamak ve bunu refleks göz hareketleri ve postüral düzenleme ile birleştirip, vizüel sistemi ve postürü stabil tutmak C 3115 AMAÇ: vizyonu ve postürü sabir tutmak 6

Hangi hareket hangi kanalı uyarır? Sol lateral SSK: sola rotasyon Sağ lateral SSK: sağa rotasyon Sol anterior SSK: baş aşağı-sola Sol posterior SSK: baş yukarı-sola Sağ anterior SSK: baş aşağı-sağa Sağ posterior SSK: baş yukarı-sağa

Vestibüler refleksler: Vestibülo oküler refleks (VOR) vestibüler refleksler optik sisteme ait bazı reflekslerle birlikte baş ve gövde hareket ederken, gözlerin sabit cisimler üzerinde fiske olmasını sağlar.Gözler retinadaki imajı sabitleyebilmek için başın aksi yönünde ve aynı hızla hareket ederler. Bu olay denge için gereklidir.

Vestibülospinal refleks (VSR) Vücudun hareket-leriyle birlikte düşmenin önlenmesi, başın dengeli hareketi ve postüral stabilitenin korunması için, dengeleyici vücut hareketlerini organize eden bir refleks meydana gelir. Bu refleksin vücudun ve başın dik konumunu koruyucu bir işlevi vardır .

Vestibülokolik refleks (VKR) kişi başı serbest bırakılarak hiç beklenmedik bir sırada bir yöne doğru döndürülürse baş ilk pozisyonunu muhafaza etmek ister. Vestibüler sistem semisirküler kanallardan kalkan ve boyun kaslarına uzanan bir refleksle başı eski pozisyonuna getirir. Amaç VOR ile aynı yani retinadaki imajı sabitlemektir. Sonuç olarak dengeyi sağlamaktır.

BAŞI DÖNEN HASTAYA YAKLAŞIM

Dengesizlik Dengesizlik Dengesizlik nedenleri - Bilgilendirme ünitelerindeki sorunlar (gözler, vestibüler, proprioseptif) - Denge merkezindeki hastalıklardan kaynaklanır. Dengesizlik nedenleri -Periferik nedenler -Santral nedenler -Sistemik nedenler -Psikojenik nedenler

Vertigo Latince “dönmek” fiilinden türetilmiş olan vertigo, sıkça karşılaşılan sağlık sorunlarından biridir Hastalar gerçekte var olmadığı halde eşyaların çevresinde döndüğünü, ya da gözlerini kapadığında kendisinin eşyaların etrafında döndüğünü hissederler. Bu durum vestibüler bozukluğun bir işaretidir Vertigo yaşam kalitesini bozan, hastaları günlük yaşamlarında çok zor durumlara sokan belirtilerdir.

Vertigo çok çeşitli nedenlerle ortaya çıkarlar Vertigo çok çeşitli nedenlerle ortaya çıkarlar. Tanı genellikle kolay konurken, bazen işin içinden çıkılamayabilir... Multidisipliner inceleme gerekebilir. Birçok ileri teknoloji yöntemleri kullanılmasına rağmen tanıda özel testler yoktur. Sonuçlar çok aydınlatıcı olmayabilir! Yaşlı popülasyon artmaktadır. Dengesizlik sorunlarının arttığı bu grupta tedavi şansı çok yüz güldürücü değildir.

Vertigo Mekân oryantasyonu bozukluğunda: Dizziness’ i olan hastada... -Düşmeye meyil -Başta boşluk hissi -Göz kararması? -Zeminin kayması -Yürüme sırasında bir tümsek ya da çukura rastlanması -Görme bulanıklığı (Nistagmus nedeniyle?) -Karanlıkta yürüme güçlüğü -Ani düşmeler -Eşyaların çevrede dönmesi -Hastanın kendisinin dönmesi -Baş hareketleriyle çevrenin hareket etmesi İşitme kaybı, tinnitus, nörovejetatif belirtiler dizziness ile birlikte bulunabilir.

Vestibüler sistem muayenesi Anamnez Otolojik muayene Nörolojik muayene Sistemik ve kardiyolojik muayene Odyolojik muayene Spontan göz hareketlerinin muayenesi Provokasyonla görülen spontan göz hareketlerinin muayenesi Rotasyon testleri Bilgisayarlı dinamik postürografi Radyolojik incelemeler

Vertigo Gerçek Vertigo Özellikleri -Bulantı ve/veya kusma ile birliktedir, -İşitme kaybı, tinnitus olabilir, -Şiddetlidir, ani başlar, kısa sürede kaybolur, -Bir süre sonra eskiyebilir...

Rotasyon anamnezi varsa vestibüler sistem üzerine odaklanmak gerekir. Vertigo Rotasyon anamnezi varsa vestibüler sistem üzerine odaklanmak gerekir. Dizziness varsa tüm vücut, vertigo varsa nörootolojik sistem irdelenir.

Akut unilateral lezyon Vertigo Tek taraflı vestibüler hasarda o taraftaki bilgiler eksik kalacaktır. Simetri bozulur. Vertigo oluşur… Bir süre sonra kompansasyon gelişir, vertigo kaybolur. Akut unilateral lezyon Kompanse durum

Hikaye Epizodik – sürekli SSK – otolit orijin? Atağın süresi Vestibülopatilerin çoğu epizodiktir Epizodik – sürekli SSK – otolit orijin? Atağın süresi Atağın sıklığı Baş hareketleri ile ilişkisi Tetikleyen spesifik hareket (yatakta bir tarafa dönme) Eşlik eden kulak şikayetleri Bulantı / kusma Diğer hastalıklar (tiroid, DM, otoimmun, hematolojik) Bilinç kaybı Tilt / ani düşme → otolit Rotasyon → SSK Tinnitus İşitme kaybı Dolgunluk Otore Santral nedenler

Vertebrobaziler yetmezlik Hikaye Dizartri, diplopi, parestezi Terleme, dispne, çarpıntı Başağrısı, aura Travma hikayesi Kullandığı ilaçlar Otolojik cerrahi hikayesi Kardiovasküler hst risk faktörleri Vertebrobaziler yetmezlik Panik atak Migren BPPV Perilenf fistülü Hipertansiyon DM Sigara ↑ Kolesterol

Atağın süresi Saniyeler BPPV Dakikalar / saatler Meniere hastalığı / sendromu Günler vestibüler nörinit Değişen süreler fistül travma

Vertigo süre patternleri Sürekli vertigo................Nöronal lezyon, ototoksisite Birkaç gün/hafta.............Vestibüler nörinit, DPV 1-24 saatlik atak.............Ménière hastalığı 10-30 sn. lik atak............BPPV 1-2 sn. lik atak................Santral patoloji Fluktuan vertigo..............Santral patoloji Progresif vertigo..............Santral patoloji, intrakraniyal tümör Günler / haftalar içinde düzelme...........Periferik patoloji

Vertigo’ya eşlik eden belirtiler İşitme Azalması → Labirentit Tinnitus → Akustik Nörinom, Meniere Kulakta Dolgunluk → Meniere, servikal vertigo, Östaki disfonksiyonu, Anksiete → Psikojenik Bilinç kaybı → Epileptik Otalji → Otitik, Servikal, Menenjit Baş Ağrısı → Santral, Servikal Diplopi → Santral Yüzde his kusuru → Akustik Nörinom 

Vertigoya eşlik eden belirtiler Baş pozisyonunun değişimi...........BPPV Unil. işitme kaybı, tinnitus............Akustik nöroma, labirent lezyonu Yürüyüş bozukluğu.......................Motor nöron hastalığı Terleme, bulantı, kusma...............Periferik / santral lezyon Depresyon, hiperventilasyon.........Psikiyatrik, psikoorganik Kulak akıntısı...............................Kr. Otitis Media, labirentit Bilinç kaybı..................................Epilepsi Aura...........................................Migren Baş boyun ağrısı..........................Servikal patoloji Travma...................................... Labirent fistülü, temporal kırık

Vestibüler sistem muayenesi Anamnez Otolojik muayene Nörolojik muayene Sistemik ve kardiyolojik muayene Odyolojik muayene Spontan göz hareketlerinin muayenesi Provokasyonla görülen spontan göz hareketlerinin muayenesi Rotasyon testleri Bilgisayarlı dinamik postürografi Radyolojik incelemeler İç kulak

Otolojik muayene Timpanik membran DKY’de akıntı (KOM) Fistül testi Odiometri Vertigo Nistagmus labirent fistülü Vertigo Nistagmus İşitme kaybı labirentit

Vestibüler sistem muayenesi Anamnez Otolojik muayene Nörolojik muayene Sistemik ve kardiyolojik muayene Odyolojik muayene Spontan göz hareketlerinin muayenesi Provokasyonla görülen spontan göz hareketlerinin muayenesi Rotasyon testleri Bilgisayarlı dinamik postürografi Radyolojik incelemeler

Nörolojik muayene Kafa çiftlerinin muayenesi Serebellar testler Postürel testler Past pointing Parmak burun testi Disdiadokokinezi Romberg testi Unterberger testi Yürüyüş testi Parmak- Burun Testi a-Kol omuzdan tam abduksiyonda iken hasta işaret parmağını burnuna değdirir. Bu hareketi ardarda yapması istenir. b-Hasta işaret parmağını karşısında oturan hekimin işaret parmağına değdirdikten sonra kendi burnuna değdirir. Bu hareketi ardarda tekrarlarken hekim her defasında parmağının yerini değiştirir. 29

POSTÜREL TESTLER Romberg Test Unterberger Test Gait (yürüyüş)

Romberg testi: Hasta ayakları bitişik kolları yanda ayakta tutulur Romberg testi: Hasta ayakları bitişik kolları yanda ayakta tutulur. Eğer stabil ise, hasta emniyete alınarak, gözlerini kapatması istenir. Vestibüler lezyonlarda lezyon tarafına düşme görülür. Unterberger testi: Romberg’in uzantısıdır. Gözler kapatılıp kollar öne uzatıldıktan sonra hastanın yerinde sayması istenir ve bir yöne sapma olup olmadığı gözlenir. Sapma genellikle spontan nistagmusun aksi yönüne olur. Gait: Hasta bir çizgi üzerinde 3-4 metre yürüdükten sonra gözleri kapalı tekrar aynı çizgi üzerinde yürütülür. Vestibüler lezyonu olan hastalarda düz çizgiden lezyon tarafına sapma görülür.

Statik vestibüler değerlendirme Spontan nistagmus Fiksasyon ile kaybolur Hızlı faz yönü sabittir ve bakıştan etkilenmez Bilateral Horizontal / rotatuar Yorulabilir / latens

Dinamik vestibüler değerlendirme Vestibülo-oküler refleksin değerlendirilmesi Head thrust test Head shake test Kalorik test Unilateral değerlendirme

Pozisyonel test Dix-Hallpike manevrası

Sık görülen vertigo nedenleri Periferik Vestibüler Bozukluklar Santral Bozukluklar

Periferik Vestibüler Bozukluklar -BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo) - Ménière Hastalığı -Vestibüler Nörinit -Labirentitler -Labirent travma ve ameliyatları -Ototoksisite -Vestibüler nörektomi -Vasküler labirent lezyonları -Akustik Nöroma

Santral Bozukluklar Santral vertigo nedenleri olarak migren, vetrebrobaziller tıkanıklıklar, multiple skleroz, beyin sapı iskemisi ve hemorajisi, serebrovasküler olaylar, epilepsi beyinde yer kaplayan lezyonlar bulunmaktadır