AİLELERİN KABUL SÜREÇLERİ Nazim DUMAN Müdür Yardımcısı Maltepe Rehberlik ve Araştırma Merkezi Kasım 2012

Eyvah! Benim engelli çocuğum var? Şimdi ben ne yaparım? Kime giderim?

Anne Babaların Karşılaştığı Sorunlar Hep bu kadının suçu, hiç kendine dikkat etmedi. Bizim sülalemizde hiç böyle biri yok. Bu kesin hanımın / kocamın sülalesine çekmiş. Acaba ben ne günah işledim de Allah bana bunu verdi. Acaba şöyle şöyle olmuştu da ondan mı oldu. Sana … Defa söyledim şu çocukla ilgilen diye… Acaba doktora gitsek, ilaç kullansan iyileşir mi? Acaba hocaya gitsek, okutsak iyi olur mu?

KABUL SÜREÇLERİ ŞOK / İNKAR / ŞAŞKINLIK KAFA KARIŞIKLIĞI / SUÇLULUK / KIZGINLIK KAPI KAPI DOLAŞMA / PAZARLIK / KABUL VE UYUM

I. Aşama: ŞOK, İNKAR, DEPRESYON Şok Çaresizlik, bir türlü kabul etmeme, ağlama krizleri vardır. Yakın çevre ile etkileşim tamamen kesilmiş durumda. İnkar Engeli reddeder, kapı kapı dolaşır, çare arar, iyi olacak der, umutludur. Korkudan ve belirsizlikten kaynaklanır. Bu aşamada anne-babalar kendilerini ifade etmekte çok zorluk çekerler. Keder ve Çöküntü (Depresyon) Yaşanması gerekir. Artık gerçeğin farkına varmaya doğru bir gidiş vardır. Bazen hayat boyu sürebilir. Çevre ile ilişkiler minimum düzeye iner. Normal çocuk özlemi duyulur. Aile, tüm çabalarına rağmen, çocuklarının yetersizlik durumunun ortadan kalkmadığını fark etmekte; yoğun bir üzüntü ve keder duygusu içinde kendisini umutsuz hissetmektedir.

KARIŞIK DUYGULAR, SUÇLULUK, KIZGINLIK, UTANMA Karışık Duygular Sevgi ve kızgınlık duygularının bir arada yaşanmasıdır. Aileler bu duygu ile ya kendilerini engelli çocuklarına tam adarlar ya da reddederler. Suçluluk En zor olan suçluluk duygusudur. Aileler şu ya da bu şekilde çocuğun engeline neden olduklarını ve geçmişteki hataları için cezalandırıldıklarını düşünürler. Gerçekçi olmaksızın sadece “bu niye bizim başımıza geldi” diye yakınırlar. Kızgınlık Kızgınlık, ailelerin engelli çocuklarını kabule giden yolda önemli bir engeldir. Aile, niye bana oldu? Neden bizim başımıza geldi? Sorularına cevap aramaktadır. Ayrıca, kızgınlık duygularını uzmanlara, öğretmenlere, terapistlere yansıtarak onları suçlamaya başlar. Utanma Aileler çocuklarındaki engeli, kendilerinin bir yetersizliği olarak algılamaktadırlar. Bu nedenle bazı anne-babalar çocukla birlikte dışarıya çıkmak istemezler ve çoğunlukla eve kapanmayı tercih ederler. Çoğu zaman toplumun çocuklarına gösterdiği, ret, acıma ve garipseme duygularıyla baş etmeye çalışırlar.

III. Aşama: KAPI KAPI DOLAŞMA VE ANLAŞMA, UYMA VE YENİDEN DÜZENLEME, KABUL VE UYUM Kapı Kapı Dolaşma Ve Anlaşma Bu dönemde aile, çocuğunun engelini ortadan kaldırmanın yollarını arar. Aile için önemli olan çocuğun normal hale gelmesidir. Aile bunu gerçekleştirebileceğini umduğu herkesle anlaşmaya girebilir. Anlaşma çoğu kez “eğer çocuğumu iyileştirirsen, ben de....” şeklinde olmaktadır. Uyma Ve Yeniden Düzenleme Aile artık farklı özelliğe sahip bir çocuğu olduğunu neler yapabileceğinin gerçekçi bir biçimde düşünmeye çocuklarıyla daha etkili, verimli bir ilişki düzeyi oluşturmaya çalışır. Bazı aileler birbirine destek olurken, bazıları da birbirinden uzaklaşabilirler. Kabul Ve Uyum Aileler bu duyguları yaşadıkça, kendileri ve çocukları hakkında çok şeyler öğrenirler. Böylece yalnız çocuklarını değil, kendilerinin de zayıf ve kuvvetli taraflarını kabul etmeye başlarlar.

ÖNEMLİ!!! Anne-babaların geçirdikleri aşamalar bir noktaya kadar benzerlik göstermekle birlikte, anne-babalar zaman zaman bu aşamalar arasında gidip gelebilirler ya da bir aşamaya takılıp kalabilirler. Velilerimizin hangi aşamada oldukları öğrencilerin performanslarını ve öğretmenin veli ile olan iletişimini etkiler!

Kabul ve Uyum İçin Neler Yapılabilir? Eşler arası diyalog Duyguları paylaşma Birinci dereceden yakınlarla paylaşım Engel türü hakkında bilgilenme Gelecekleri konusunda bilgilenme Sağladığı gelişmeleri yakalama Eğitim süreçlerine katılma Psikolojik destek görme

Teşekkürler