HÜCRE BÖLÜNMESİ 1- Amitoz Bölünme 2- Mitoz Bölünme 3- Mayoz bölünme A:İNTERFAZ B: MİTOZ -G1 -Profaz -S -Metafaz -G2 -Anafaz -Telofaz

TERİMLER Sentromer – Metafaz aşamasında kromozomlar üzerindeki boğumlanma kısımlarıdır. İğ iplikleri metafazda bu bölgelere bağlanmaktadırlar. Kinetekor – Sentromerin spesifik küçük bir kısmıdır. Bu bölgelere iğ iplikleri bağlanmaktadır. İğ iplikleri: mikrotübüllerden oluşan yapılardır. Sentrozom – İğ ipliklerini oluşturan yapılardır. Sentriol – Sentrozomun ortasındaki küçük yapılardır. Aster - Sentrozom + gelişmekte olan iğ iplikleri Mikrotübül – Proteinlerden yapılmış fiberlerdir.

Key Anneye ait set Babaya ait set 2n = 6 Replike olmuş bir kromozomun 2 kardeş kromatidi Homolog bir çiftte kardeş olmayan 2 kromatid Homolog kromozom çiftleri Sentromer

Mitoz Bölünme İnterfaz: Bu aşamada hücre protein ve genetik materyali mitoza hazırlamaktadır.

Profaz: Kromozomlar kısalıp kalınlaşmasına devam ederken, iki sentromer ortaya çıkmaktadır.

Prometafaz: Kromozomlar kinetekorlarından (sentromer) mekik iplikciklerine bağlanmaktadırlar.

Metafaz: Kromozomlar maksimum kalınlığa ulaşarak, her bir kromozom sentromerlerinden bölünerek iki kromatid haline gelmektedir.

Anafaz: Kromatidler hücre kutuplarına doğru çekilmektedirler.

Telofaz: Kromatidler kutuplara ulaşınca hücre membranı altında bulunan aktin vemiyozin fibrillerinin kasılmasıyla oluşan kasılma halkası sayesinde sitoplazma bölünmesi başlamaktadır.

Sitokinez: Kasılma halkasının ilerlemesi sonucu sitoplazma bölünerek iki benzer hücre meydana gelmektedir.

3- Mayoz Bölünme Bu bölünme şekli yalnız cinsiyet hücrelerinde görülür. Mayozun mitozdan üç önemli farkı vardır : a) Bu bölünme, iki ayrı hücre bölünmesi olayından meydana gelir. b) Mayozun I. Evresinin profazında, anne ve babadan gelen homolog kromozomlar karşılaşır, çiftler haline gelirler ve aralarında genetik materyal alışverişi yaparlar ( Bu olay pakitende gerçekleşir). c) Mayozun sonunda, kromozom sayısı insanlarda 46’dan (diploid) 23’e (haploid) iner.

Profaz I Kromozomların kısalıp kalınlaşması görülmektedir. Bu arada iki sentromerde meydana gelmiştir. Kiazmaların oluşmasıyla krossing over meydana gelmektedir.

Prometafaz I Nükleus membranı ortadan kalkmaktadır. Kromozomlar maksimum büyüklüğe erişerek hücre merkezine doğru yerleşmeye başlamaktadırlar. Kromozomlar kinetokor bölgelerinden (sentromer) iğ iplikciklerine tutunmaktadırlar.

Metafaz I Homolog kromozomların ayrılarak karşı kutuplara gitmesi (Türe özgü haploid kromozom sayısının ortaya çıkması).

Anafaz I Homolog kromozomlar kutuplara doğru gitmektedirler.

Telofaz I Kromozomlar kutuplara ulaştığında sitoplazma bölünmesi (sitokinez) başlamaktadır. Sitokinez hücre membranı altında başlayan kasılma halkası mekanizması ile başarılmaktadır.

Sitokinezis Haploid kromozom sayısına sahip iki hücre meydana gelmektedir.

Mayozda bir tür açısından çeşitliliği sağlayan 2 mekanizma vardır 1. Bağımsız ayrışım 2. Krossing over

Metafaz 1’de kromozomların dizilmesi 1. Bağımsız ayrışım Key Anneye ait kromozom seti Babaya ait 1. olasılık Metafaz 1’de kromozomların dizilmesi 2. olasılık Metafaz 2 Daughter cells 1. kombinasyon 2. kombinasyon 3. kombinasyon 4. kombinasyon

2. Krossing over Profaz1 Kardeş olmayan kromatidler Tetrad bölgesinde kiazma Metafaz1 Metafaz2 Kardeş hücreler Rekombinat kromozomlar 2. Krossing over

2N sayıdan N sayıya nasıl iniliyor? Interphase Homologous pair of chromosomes in diploid parent cell Chromosomes replicate Homologous pair of replicated chromosomes Sister chromatids Diploid cell with replicated chromosomes 1 2 Homologous separate Haploid cells with replicated chromosomes Sister chromatids Haploid cells with unreplicated chromosomes Meiosis I Meiosis II 2N sayıdan N sayıya nasıl iniliyor?

(before chromosome replication) MITOSIS MEIOSIS Prophase Duplicated chromosome (two sister chromatids) Chromosome replication Parent cell (before chromosome replication) Chiasma (site of crossing over) MEIOSIS I Prophase I Tetrad formed by synapsis of homologous chromosomes Metaphase Chromosomes positioned at the metaphase plate Tetrads Metaphase I Anaphase I Telophase I Haploid n = 3 MEIOSIS II Daughter cells of meiosis I Homologues separate during anaphase I; sister chromatids remain together Daughter cells of meiosis II n Sister chromatids separate during anaphase II Anaphase Telophase Sister chromatids separate during anaphase 2n Daughter cells of mitosis 2n = 6

Apoptosis: programlı hücre ölümü Hücre küçük mebranla çevrili veziküllere ayrılır. Daha sonra bu veziküller komşu hücreler ve fagositler tarafından ortadan kaldırılır.

Hücre siklusu boyunca 3 kontrol noktası vardır. 1.kontrol noktası: DNA hasarlı ise ve tamir edilemezse döngü G1 safhasında durur. 2 kontrol noktası: S fazında DNA tam replike olmamışsa ve hasarlı ise G2’de tam DNA replikasyonu gerçekleşene ve hata tamir edilene kadar beklenir. organaller ve mikrotübüller hazır değilse 3 kontrol noktası: Eğer kromozomlar iğ ipliklerine düzenli olarak dizilmemişlerse gerçekleşmektedir.