Yrd.Doç.Dr. Yıldırım Osman Çetmeli İşletmeye Giriş Konu 14: İşletmelerde Sosyal Sorumluluklar, Etik ve Hukuk Yrd.Doç.Dr. Yıldırım Osman Çetmeli Yaşar Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü

İşletmenin Sosyal Sorumluluğu Yönetimin, kendi alacağı kararlardan ötürü doğabilecek sosyal ve ekonomik etkileri göz önüne alması İşletmeler Kim(ler)e Karşı Sosyal Sorumluluk Taşır? Paydaşlar Hissedarlar, Yatırımcılar Çalışanlar Müşteriler, Tüketiciler Tedarikçiler, Kredi Verenler Rakipler Hükümet Organları Kamu Doğal Çevre Doğal Kaynaklar (Bazıları yenilenemez) Kirlilik Geri Dönüşüm

İşletmenin Sosyal Taleplere Yönelik Tepkileri Sosyal zorunluluk evresi: Duyarlık sonucu olmayan ve gönüllülük temeline dayanmayan evre. Temel dürtü; yaptırım ve cezalar. Sosyal sorumluluk evresi: Zorunlu olmadıkları halde, işletmelerin önemli kamusal sorunlara istiyerek ve gönüllü olarak aktif çözümler getirdikleri evre. Sosyal duyarlılık evresi: İşletmelerin önemli kamusal olayların çözümlenmesi ve geliştirilmesi amacıyla yapılan çalışmalara bilinçli olarak katıldıkları evredir. İşletmeler bu yolla öncü ve saygın bir imaja sahip olurlar.

İşletmenin Cevap Verme Stratejileri Asgarici (minimalist) stratejiler Savunmacı (defensive) stratejiler Küçümseyen (cynical) stratejiler Proaktif (proactive) stratejiler

Etik Toplum içinde birey ya da kurumların doğru veya yanlış davranışlarını yönlendiren değerler ve ilkeler. İşletme Etiği İşletmelerin faaliyetlerini yaparken doğru ve adil davranışı ile ilgilidir ve toplumun beklentileri, adil rekabet, halkla ilişkiler, sosyal sorumluluklar, tüketici hakları gibi konularda davranışları ulusal ve uluslararası boyutta irdeler.

Etik Karar Almanın Dayanakları Faydacı yaklaşım: Amaç, eylem ve davranışlardan, toplumun çoğunluğu için en fazla yarar sağlayan davranışın etik davranış olduğunu öngörür. Bireyci yaklaşım: Amaç, eylem ve davranışların uzun dönemde, birey/işletme için yarar sağlaması durumunda yapılanları etik bir davranış olarak görür. İnsan haklar / ahlaki haklar yaklaşımı: Tüm bireylerin temel hakları olduğu ve sınırlanamayacağı ilkesinden hareketle, etik davranışın insanların haklarının korunmasına hizmet eden davranış olduğununu ileri sürer. Adalet yaklaşımı: Karar verenlerin ve davranışlarının, toplumda eşitlik, tarafsızlık, hakkaniyet ve adalet standartlarına uygun olması gerektiğini savunur.

İşletmelerde Ahlaki Standartları Etkileyen Faktörler Yöneticiler (Kişisel ihtiyaçlar, aile etkisi, dinsel değerler, kendine güven vb.) Kurumsal kültür İşletmelerde Etik Yönetim Kurum politikası, etik davranış kuralları oluşturma Etik kurul kurma Etik konularında eğitim verme

İşletmelerde Etik Yönetim Konusunda Yapılabilecekler Etik davranışlara ilişkin açık kuralların oluşturulması Etik kuralların ve önemlerinin öğretilmesi Etik olup olmaması konusunda belirsizlik varsa, eylemin yapılmaması Devamlı ve zamansız denetimler yapılması Etik olmayan davranışların cezalandırılması İşletmeye bağlılık ve sadakat nedeniyle yapılan, sonuçları itibarıyla yarar sağlayan ancak etik olmayan davranış ve eylemlerin kabul edilemeyeceğinin duyurulması

Hukukun Dalları Kamu Hukuku Özel Hukuk Anayasa Hukuku İdare Hukuku Ceza Hukuku Ceza Yargılaması Hukuku Devletler Hukuku Maliye Hukuku Özel Hukuk Medeni Hukuk Ticaret Hukuku Uluslararası Özel Hukuk

Karma / Sui Generis (Kendine Özgü) Hukuk Dalları İş Hukuku Sosyal Güvenlik Hukuku Toprak Hukuku Basın Hukuku Fikri ve Sınai Mülkiyet Hukuku Havacılık Hukuku Bankacilik Hukuku Uzay Hukuku Madencilik Hukuku Petrol Hukuku İnsan Hakları Hukuku

Yazılı Hukuk Hiyerarşisi Anayasa Kanunlar Uluslararası anlaşmalar Kanun hükmünde kararnameler Tüzük ve yönetmelikler Talimatnameler

Mahkeme Sistemi Yüksek Mahkemeler Anayasa Mahkemesi Yargıtay Danıştay Sayıştay Uyuşmazlık Mahkemesi Yüksek Seçim Kurulu Askeri Yargıtay Yüksek Askeri İdare Mahkemesi

Mahkeme Sistemi Genel Mahkemeler İdare Mahkemeleri Askeri Mahkemeler Hukuk Mahkemeleri Sulh Hukuk Mahkemesi Asliye Hukuk Mahkemesi Ceza Mahkemeleri Sulh Ceza Mahkemesi Asliye Ceza Mahkemesi Ağır Ceza Mahkemesi İdare Mahkemeleri Vergi Mahkemesi İdare Mahkemesi Bölge İdare Mahkemesi Askeri Mahkemeler Askeri Ceza Mahkemesi

Yaptırımlar ve Tazminatlar Suçluyu Cezalandırmak için Ölüm cezası Hapis cezası Para cezası Hasarı Tazmin Etmek için Tazminatlar

İşletme Yaşamında Bazı Önemli Yasalar Ticaret Kanunu Medeni Kanun (Eşya Hukuku, Borçlar Hukuku) İcra İflas Kanunu İş Kanunu Fikri Haklar Kanunu Bankacılık Kanunu Maden Kanunu Vergi Hukuku Kanunları Çevre Hukuku Kanunları

Yrd.Doç.Dr. Yıldırım Osman Çetmeli İşletmeye Giriş Konu 14: İşletmelerde Sosyal Sorumluluklar, Etik ve Hukuk Yrd.Doç.Dr. Yıldırım Osman Çetmeli Yaşar Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü