Bölüm 01 İstatistik Nedir? Dr. Halil İbrahim CEBECİ İstatistik Ders Notları

İstatistik Nedir? Temel Tanım: İstatistik veriden bilgi oluşturma yoludur. İstatistik verinin toplanması, organize edilmesi, analiz edilmesi, yorumlanması ve sunulması bilimidir. İstatistikçiler ne yapar? İstatistikçiler bilimsel gerçekleri sorgulamak amacı ile, anket ve deneyler tasarlayarak, verileri toplar, işler ve analiz edip, analiz sonuçlarının uygun şekilde yorumlar. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

İstatistik Nedir? İstatistik Veri Bilgi Bilgi oluşturmak amacıyla toparlanmış olan değerler (özellikle sayısal değerler), 55,68,39,43 Ham veriden dönüştürülmüş anlamlı değerler Sınıf ortalaması, En çok alınan not, Not dağılımı, vb. İstatistik bir veri dizisine anlam kazandırma sanatıdır. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

İstatistik Nedir? Neden? Çünkü sayısal ve sayısal olmayan veriler her yerde! Pazarlama, muhasebe, finans, ekonomi, politika, bilimde, yani hemen her yerde istatistik ile karşılaşabiliriz; İstatistiksel değerler ile karşılaştığımızda yorumlayabilecek düzeyde olmak için, İstatistiksel sonuçlar tarafından yanlış yönlendirilmemek için, Geleceğin belirsiz durumlarını daha iyi tahmin edebilmek için İstatistik bilimini öğrenmeliyiz. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

İstatistik Nedir? Nerede? Merrill Lynch firması araştırma analizcileri elde bulunan stokları değerlendirerek, satın alma ve satış kararlarını vermektedir. Colgate pazarlama departmanı meyve kokulu yeni yüz jelini piyasaya sürmeden, pazar payı ve kar oranlarını analiz ve tahmin etmektedir. USA devleti ekonominin mevcut durumu ve buna bağlı gelecek trendlerden endişe duymaktadır. Yöneticiler üretim ve servislerin kalitesi ile ilgili karar vermelidirler. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Temel İstatistiksel Kavramlar Tanımlayıcı İstatistik Veri Toplama (Anket, deney, gözlem vb.), Sunma(Çizelgeler, tablolar ve grafikler), ve açıklama (ortalama, standart sapma vb.) Çıkarsamalı (Tahminsel İstatistik) Bir örneklem yardımıyla ana kütle hakkında karar verme ve sonuç çıkarma İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Temel İstatistiksel Kavramlar Ana Kütle İstatistiksel analiz uygulayıcıların bir konudaki analizi ile ilgili olası bütün değerler Genellikle çok sayıda, bazen de sonsuz sayıda değer içerir. E.g. İstanbul’da bulunan 8 milyon seçmen Örneklem Ana kütle içerisinden çekilmiş örnek veri seti Çoğu zaman geniş ölçekli, ama her zaman ana kütleden az. E.g. İstanbul seçim bölgesindeki 765 örnek seçmen. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Ana Kütle Örneklem Parametre İstatistik Temel İstatistiksel Kavramlar Altküme Parametre (Bir ana kütle için açıklayıcı ölçüt) İstatistik (Bir örneklemin açıklayıcı ölçütü) İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Tanımlayıcı İstatistik Tüketici raporlarına göre 2001 yılında General Elektrik tarafından üretilen çamaşır makinelerinden % 9 u problemlidir. Her yüz makinenin ortalama 9 tanesinde bir sorunla karşılaşılmıştır. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Tanımlayıcı İstatistik … verilerin organize edilmesi, özetlenmesi, ve sunulması için uygun ve bilgilendirici bir yöntemlerdir. Bu yönetmeler; Görsel teknikler Sayısal Teknikler Kullanılacak yöntem uygulayıcının hangi tür bilgiye ihtiyacı olduğu ile alakalıdır. Merkezi eğilim ölçütleri mi? yoksa Değişkenlik (Dağılım) ölçütleri mi? veya Başka bir yöntem mi? İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

İstatistiksel Çıkarsama Tanımlayıcı istatistikler bize veri ile ilgili birçok bilgiyi sunarken, sonuç çıkarma veya tahmin yapma işlevlerini yerine getiremezler. Bu durumda bir başka istatistiksel alan olan «Tahminsel İstatistikler» den faydalanırız. İstatistiksel çıkarsama ana kütle ile ilgili yorum yapma ve sonuç çıkarmak için örneklem üzerinde uygulanabilecek yöntemleri sunar. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

İstatistiksel Çıkarsama İstatistiksel Çıkarsama nın temelini tahmin yapma ve karar verme süreçleri oluşturur. Örneğin, SiGames FM 2013 oyununda Türkiye satışlarını artıracağını öngörerek «Türkçe» dilini de eklemiştir. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

İstatistiksel Çıkarsama Gerçek: Büyük ana kütlelerin her bir elemanının incelemek zaman ve para israfına yol açabilir. Kolay ve ucuz olanı örneklem alarak, ana kütle hakkında çıkarımlar yapmaktır. Fakat: Bu sonuçlar ve tahminler her zaman doğru olmayabilir. Bu amaçla «Güvenirlik ölçütleri» «Güven Seviyesi» ve «Anlamlılık Seviyesi» hesaplanmaktadır. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Örnekler Örn1.1 – USAToday gazetesinde göre 1970 yılında ortalama 3,14 olan hane halkı sayısı, 1987 yılında 2,66 ya gerilemiştir. 1987 yılı rakamı 2,66 nın bir ana kütleden elde edildiği düşünülürse, 1987 yılı için Ana kütle ve parametre değerleri nelerdir? C1.1a - 2,66 değeri ana kütleden geliyor ise USA içerisindeki her hanede yaşayan bütün kişiler dikkate alınması gereklidir. Ortalama parametre değeri, toplam insan sayısının, toplam hane sayısına bölünmesi ile elde edilebilir. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Örnekler 2,66 değerinin %100 doğru bir değer olması isteniyorsa nasıl bir yol izlenmelidir? C1.1b – Yeğer %100 doğru bir değer hesaplamak istiyorsak, C1.1a da sunulduğu şekilde hesaplama yapılmalıdır. Bu hesaplama zaman ve para kaybına yol açacaktır. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Örnekler 2,66 değeri nasıl elde edilmiş olabilir? Açıklamanızda örneklem, örneklem istatistikleri ve çıkarsama kavramlarını da kullanınız. C1.1c – Bu tür araştırmalar genellikle belli örnekleme yöntemleri ile edilen örneklemler üzerinden gerçekleştirilir. Burada hesaplanan ortalama değeri parametre değil tanımlayıcı örneklem istatistiğidir. Örneklem yardımıyla ana kütle hakkında yapılacak yorumlarda istatistiksel çıkarsama güvenirlik ölçütleri ile birlikte sunulabilir. Unutulmamalıdır ki, örneklem üzerinde elde edilecek sonuçlar anlamlı olsa da, her zaman doğru olmayabilir. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Çalışma Soruları S1.1 – Bir satış mağazası yüzlerce müşterisi ile ilgili bilgileri, müşteri kartı yardımıyla bilgisayarda muhafaza etmektedir. Satış yöneticisi bu veriden 50 müşteriye ait bilgilerden ortalama aylık harcamaları hesaplamaktadır. Ortalama harcama 75 TL ise aşağıdaki soruları cevaplayınız. Ana kütle ve parametreleri belirleyiniz. Buradaki örneklem nedir? 75 TL değeri bir istatistik mi, yoksa parametre midir? İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Çalışma Soruları S1.2 – Bir psikolog İstanbul’da yer alan 250 öğrenci ile mülakat yaparak , öğrencilerin %80 inin haftada en az 25 saat televizyon izlediğini belirlemiştir. Buradaki ana kütle parametresini ve örneklem istatistiklerini belirleyiniz. «Öğrencilerin %80 i en az 25 saat televizyon izler» çıkarımı soruda verilen değerlerden el edilebilir mi? Yorumlayınız. İstatistik Ders Notları – Bölüm 01

Kaynaklar Keller, Gerald; Statistics for Management and Economics, 9e, 2012 Groebner, D.F.; Shannon, P.W., Fry, P.C, Smith, K.D; Business Statistics: A decision Making Approach, 7e, 2007 McClave, J.T, Benson, P.G, Sincich, T.; Statistics for Business and Economics, 11e, 2011 İstatistik Ders Notları – Bölüm 01