Firma Teorisi Tam Rekabet Piyasası

Neler Öğreneceğiz? Tam Rekabet Şartlarında Firma Dengesi Tam Rekabet Piyasasında Kısa Dönem Firma Dengesi Toplam Gelir - Toplam Maliyet Yaklaşımı Marjinal Gelir - Marjinal Maliyet Yaklaşımı Başabaş Noktası, Kapatma Noktası ve Kısa Dönem Firma Arz Eğrisi Tam Rekabet Piyasasında Uzun Dönem Firma Dengesi

Toplam Kar = Toplam Gelir (TR) -Toplam Maliyet (TC) Maliyet Gelir Firmanın amacı kar maksimizasyonudur: Toplam Kar = Toplam Gelir (TR) -Toplam Maliyet (TC) Toplam maliyet, firmanın, üretim faaliyetini gerçekleştirmek için ihtiyaç duyduğu girdileri, yani üretim faktörlerini satın alırken yaptığı harcamaların toplamdır: TC = (PK . QK) + (PL . QL) Toplam gelir ise, firmanın ürettiği mal ve hizmet miktarının piyasa fiyatı ile çarpımına eşit olacaktır: TR = PA . QA

Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri Atomize ÖzelliğiPiyasada çok sayıda alıcı ve satıcı olması, Homojenlik ÖzelliğiAynı özellikte mal ve hizmet üretimi, Mobilite ÖzelliğiPiyasaya giriş çıkışın serbest olması, Şeffaflık ÖzelliğiAlıcı ve satıcıların tam bilgiye sahip olması.

Tam Rekabet Piyasasında Firma Gelirleri Toplam gelir, fiyat ile satış miktarının çarpımına eşittir. TR=P.Q Ortalama gelir, toplam gelir satılan mal miktarına bölünerek hesaplanmaktadır. AR=TR/Q Marjinal gelir, en son satılan mal biriminin toplam gelirde meydana getirdiği değişmedir. MR=∆TR/ ∆Q

Toplam Gelir Doğrusu Toplam Gelir ∆TR α q ∆q α = MR = ∆TR/ ∆q Maliyet, TR= p.q ∆TR ∆q α q TR Eğrisinin Eğimi MR verir α = MR = ∆TR/ ∆q 10

Tam Rekabet Piyasasında Firma Gelirleri SM TR d=P=AR=MR P0 DM Q Q (a) Piyasa Dengesi (b) Firma Gelirleri

Kısa Dönem Firma Dengesi (a) Toplam Gelir- Toplam Maliyet Yaklaşımı TR TC TC TR Toplam gelir doğrusu ile toplam maliyet eğrisi arasındaki uzaklığı maksimum kılan üretin seviyesinde (OQ1) firma, karını maksimize etmekte ve dengeye ulaşmaktadır. B A Q Q0 Q1 Q2

Marjinal Gelir, Marjinal Maliyet ve Kâr Maksimizasyonu TR ve TC’nun karşılaştırılması Çıktı düzeyleri: 0- q0 ve q1 üzeri TC > TR: Negatif kâr TFC + TVC > TR MR < MC Çıktı düzeyleri: q0 - q1: TC < TR: Pozitif kâr TFC + TVC < TR MR > MC Çıktı düzeyi: q* Maksimum Kar Maliyet Gelir Kâr TC A B TR q0 q* q1 q 16

Kısa Dönem Firma Dengesi (b) Marjinal Gelir-Marjinal Maliyet Yaklaşımı Fiyat MC Kar Kaybı qq < q* Zarar q2 > q* A D AVC AC AR=MR=P P Aşırı Kar B q*: MR = MC ve P > AC ABCD: Kar Alanı OCBq*:Maliyetler q1 : MR > MC q2: MC > MR C Maliyet Üretim Miktarı q1 q* q2 36

Başabaş Noktası, Kapanma Noktası ve Kısa Dönem Arz Eğrisi F Başabaş \ Kara Geçiş Noktası MC G Kapanma Noktası P AC AVC P3 E F E: Fiyat OP3 iken Aşırı Kar P2 F: Fiyat OP2 iken Normal Kar G P1 G: Fiyat OP1 iken Zarar MC: Kısa Dönem Arz Eğrisi MC’nin AVC üzerinde kalan Kısmıdır. X X1 X2 X3

Uzun Dönem Firma Dengesi LAC MC P AC D=AR=MR LAC = AC = MC = MR = AR O Q

Uzun Dönem Firma Dengesi P MC LAC E PO Aşırı Kar Alanı F B P1 G Q O Q1 Q0 Kısa dönemde aşırı karların varlığı piyasaya yeni firmaların girmesini teşvik eder Piyasada uzun dönemde arzın artışı ile birlikte fiyatları düşmesi aşırı karın ortadan kalkmasına neden olur

Eksik Rekabet Piyasası Firma Teorisi Eksik Rekabet Piyasası

Neler Öğreneceğiz? Eksik Rekabet Şartlarında Firma Dengesi Monopol Piyasasında Firma Dengesi Toplam Gelir - Toplam Maliyet Yaklaşımı Marjinal Gelir - Marjinal Maliyet Yaklaşımı Monopol Piyasa ile Tam Rekabet Piyasasının Mukayesesi Diğer Başlıca Aksak Rekabet Piyasaları

Eksik Rekabet Piyasaları Monopol Oligopol Monopolcü rekabet

Eksik Rekabet Piyasaları Monopol piyasası tek bir firmanın bulunduğu ve o firmanın üretip sattığı malın yerine kolayca ikame edilecek başka malların olmadığı piyasadır.

Eksik Rekabet Piyasaları Monopol Piyasasının Temel Özellikleri Piyasada tek bir üretici vardır Firma talebi piyasa talebine eşittir Piyasaya giriş-çıkış tamamen engellenmiştir Firma yakın ikamesi olmayan mal üretir Firma fiyatı değiştirme gücüne sahiptir Hem kısa dönemde hem de uzun dönemde aşırı kar vardır

Eksik Rekabet Piyasaları Monopolün Kaynakları (Giriş Engelleri) Yasal Monopoller Hammadde Kaynaklarına Sahip Olma Doğal Monopoller

P Monopolcünün Talebi D O Q1 Q0 Q Endüstride tek firma bulunması nedeniyle monopolcü firmanın bireysel talep eğrisi aynı zamanda piyasa talep eğrisidir. Monopolcü firma, aşağıdaki iki seçenekten birini tercih edecektir. Monopolcü firma, belli bir fiyat empoze edebilir. Böyle bir durumda, bu fiyattan satılacak mal miktarı piyasa talebi tarafından belirlenecektir. 2. Monopolcü firma, satılacak mal miktarını belirleyebilir. Bu durumda, piyasa talebi tarafından belirlenecek fiyata râzı olacaktır. P P1 P0 D O Q1 Q0 Q

Monopolcü Firmanın Gelirleri Toplam gelir eğrisi (TR), önce yükselmekte ve bir noktadan sonra düşmeye başlamaktadır. Ortalama gelir eğrisi (AR), sol yukarıdan sağ aşağıya doğru inmekte ve farklı fiyat seviyelerinde talep edilen miktarları göstermektedir. Marjinal gelir eğrisi (MR), ortalama gelir eğrisinin altında seyretmekte ve toplam gelirin en yüksek değer aldığı noktada sıfıra eşit olmaktadır. Bu noktadan sonra satış miktarı artırılmaya devam edildiği takdirde, marjinal gelir eğrisi, negatif değerler taşımaya başlayacaktır. TR TR Q AR MR AR=D Q MR

Monopol Firmanın Dengesi Monopolde Denge Koşulu Marjinal Gelir-Marjinal Maliyet Yaklaşımı P MC Monopolde Denge Koşulu MR=MC G P1 AC Toplam Gelir: OP1 x OQ0 = OQ0GP1 Kar Toplam Maliyet: OP0 x OQ0= OQ0FP0 F P0 Kar: OQ0GP1 - OQ0FP0 =OQ0FP0 E Maliyet D=AR O Q Q0 MR

Monopol Piyasası ile Tam Rekabet Piyasasının Karşılaştırılması Tam Rekabet Dengesi Monopol Dengesi D=AR MC MR MC AC 50 LAC KAR 30 30 40 P=AR=MR 80 80

Monopolde Fiyat Farklılaştırması Tanım: Bir ekonomide monopolcünün karını arttırabilmek için aynı malı iki farklı piyasada farklı tüketicilere farklı fiyattan satmasıdır. Koşullar: Farklı fiyat uygulanacak iki ayrı piyasa arasında bir sınırın olması gerekir Farklı talep esnekliliklerine sahip tüketicilere bir malı iki ayrı piyasada farklı fiyattan satılmasıdır monopol piyasasında bir satıcının malın fiyatı üzeride doğrudan kontrolünün olmasıdır

Oligopol Oligopol Türleri Oligopol, birbirlerine etki edebilecek kadar az sayıda satıcının sonsuz sayıda alıcı ile karşı karşıya geldiği piyasadır. Oligopol Türleri Tam Oligopol, alışverişe konu olan mal homojen ise, yani piyasadaki her firmanın ürettiği mal aynı ise, tam oligopolden söz edilir. Noksan Oligopol, alışverişe konu olan mal homojenlikten uzaklaşmışsa yani her firma birbirleri yerine ikame edilebilen farklılaşmış mallar üretiyorsa, noksan oligopolden söz edilir.

Monopolcü Rekabet Monopolcü Rekabetin Özellikleri Monopolcü rekabet piyasası diğer bir deyişle tekelci rekabet piyasası; çok sayıda alıcı ve satıcının olduğu, çok sayıda firma tarafından üretilen mallar farklıymış gibi gösterilerek her firmanın malına belirli bir talep oluşturmayı başardığı bir piyasa türüdür. Monopolcü Rekabetin Özellikleri Piyasaya giriş-çıkış büyük ölçüde engellenmemiştir. Piyasada çok sayıda alıcı ve satıcı bulunmaktadır ve birbirlerinden bağımsız hareket etmektedirler Bu piyasada heterojen mal üretilmektedir