Örnekleme

Örnekleme Nedir? Bir araştırma yapıldığında genellikle tüm kitleye ulaşmak mümkün değildir. Bu nedenle kitleyi temsil edecek nitelikte ve kitleye göre az sayıda kişi ile bir araştırma yürütülür. Kitleyi temsil ettiği düşünülen bu kişilere örneklem ve bu kişilerin seçilme işlemlerine örnekleme denir.

Örneklemden elde edilen bulgular kitleye uyarlanır. Örneklemde çalışmak kitlede çalışmaktan daha ucuz ve kolaydır. Örneğin bir kişi peynir satın alırken yağını ve tuzunu kontrol etmek için bir kalıp peynirden küçük bir parça alarak tadına bakar ve tüm kalıp hakkında fikir sahibi olabilir.

Örneklemin evreni yeterince iyi temsil edebilmesi için Örneklem büyüklüğünün uygun olması Uygun örnekleme yöntemi kullanılması Örneklem seçiminde yan tutulmaması Örneklemin yapı ve özellik yönünden evrene benzer olması gerekir.

Neden Örnekleme? Evrene ulaşmak genellikle mümkün değil Evrende çalışmak çok maliyetli (zaman, para, işgücü) Araştırma daha özenli yürütülebilir Verilerin toplanması uzun zaman alacağı için bilgi güncelliğini yitirebilir Araştırmaya alınan birim zarar görebilir

Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri Basit Rasgele Örnekleme Tabakalı Örnekleme Sistematik Örnekleme Küme Örneklemesi Olasılıklı Olmayan Örnekleme Yöntemleri

Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri Örnekleme seçilebilecek örnek birimlerine (kişilere) eşit şans verilir. Böylece kitledeki değişkenliğin örneklemde korunması sağlanır ve örneklemin kitleyi temsil yeteneği artırılmış olur. Kitledeki birimler arasından rasgele seçim yapılır. Rasgeleliği sağlayabilmek için rasgele sayılar tablosu yada rasgele sayı üreten bilgisayar yazılımlarından yararlanılır.

Basit Rasgele Örnekleme Kitledeki tüm kişilere ulaşmanın olanaklı olduğu durumlarda basit rasgele seçim yöntemine göre örneklem oluşturulmasına basit rasgele örnekleme denir. Her kişiye 1’den N’ye kadar numara verilir ve üretilen rasgele sayılara karşılık gelen kişiler çalışmaya alınarak seçim işlemi tamamlanır. Bu kişilerden elde edilen bulgular yardımıyla kitle parametreleri tahmin edilir.

Örnek Bir sınıftaki öğrencilerin başarı durumu araştırılmak istensin. Sınıf listesinden rasgele olarak 4 öğrenci seçilerek bu öğrencilerin başarı durumları sorulabilir.

Tabakalı Rasgele Örnekleme Toplanmak istenen bilginin doğruluğunu etkileyecek faktörler olduğunda, kitleyi bu faktör gruplarına göre tabakalara ayırarak her tabakadan basit rasgele örnekleme yöntemine göre ayrı ayrı örneklem seçme işlemine tabakalı rasgele örnekleme denir. Bu örnekleme yönteminde her tabakadan ayrı örneklem seçerek tabakaların kitledeki değişkenliği örneklemde de korunarak örneklemin kitleyi temsil yeteneği artırılmış olur.

Tabakalı Rasgele Örnekleme Tabakalı rasgele örnekleme yapılırken tabakaların kendi içinde homojen kendi aralarında ise heterojen olması istenir. Her tabakadan seçilecek kişi sayısı tabaka büyüklüğü ile orantılı olacak şekilde örneklem seçme işlemi yapılır.

Örnek: Bir toplumdaki çalışan kesimin haftalık ortalama çalışma süresi araştırılmak istensin. Kişileri yüksek gelir düzeyi ve düşük gelir düzeyi olmak üzere iki tabakaya ayırarak her tabakadan tabaka genişliği ile orantılı olacak şekilde kişi seçip bu kişilere haftada ortalama kaç saat çalıştıkları sorularak araştırma tamamlanır.

Sistematik Örnekleme Kitle genişliği büyük olduğunda ve kitledeki kişileri listelemenin zor olduğu durumlarda kullanılan bir örnekleme yöntemidir. Bu yönteme göre evrendeki kişi sayısını örnekleme alacağımız kişi sayısına bölerek bir sayı elde ederiz ve kaç birimde bir birimin örnekleme alınacağını hesaplarız. Örneğin bu sayı 10 çıkarsa her 1., 11., 21., … kişiyi örnekleme alırız.

Örnek Kişilerin aylık gelirlerinin araştırıldığı bir çalışmada bir banka atmsinden para çeken her 4 kişiden birine (2., 6., 10.) geliri sorularak çalışma yürütülür.

Küme Örneklemesi Örnekleme alınacak kişilerin listelenmesinin mümkün olmadığı, tek tek deneklere ulaşmanın imkansız olduğu durumlarda kullanılır. Bu yöntemde kitle, birbirine benzer kişilerden oluşan kümelere ayrılır. Sınıflar, köyler, sokaklar gibi kişilerin bir arada bulunduğu birimler küme olarak belirlenir Bu yöntemde kişi değil küme seçilerek örnekleme işlemi gerçekleştirilir.

Örnek: Hacettepe Hastanesine başvuran hastaların kanser tanısı alıp almadıklarının araştırılmak istendiği bir çalışmada arşivdeki bazı raflar seçilerek bu raflardaki dosyaların sahibi olan hastalar üzerinde çalışma yürütülebilir.