Halûk Sucuoğlu ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 2016 DEPREM YÖNETMELİĞİ BöLÜM 14. DEPREM ETKİSİ ALTINDA YALITIMLI BİNA TAŞIYICI SİSTEMLERİNİN TASARIMI İÇİN ÖZEL KURALLAR Halûk Sucuoğlu ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü

Deprem Yönetmeliği yeni sürümü 2016 içerisinde yürürlüğe girecektir. 2016 Deprem Yönetmeliğinde «deprem yalıtımı» için yeni bir bölüm yer alacaktır (Bölüm 14). Bu bölüm, kapsam olarak ASCE 7-10 ve EC-8 ile ortak ilkelere sahiptir. Bölüm 14, deprem yalıtımında elastomer ve eğri yüzeyli sürtünmeli yalıtım birimlerinin kullanımını kapsamaktadır. Bölüm 14, gerek tasarım, gerekse yalıtım birimi prototip ve üretim testlerinde iki yalıtım birimi türü arasında hiçbir fark gözetmemektedir. Bu bölümde belirtilmeyen hususlar için TS EN 1337 ve TS EN 15129 Standartları esas alınacaktır. Yalıtım birimleri CE belgesine sahip olacaktır.

Kesintisiz Kullanım (KK) Yalıtımlı Binaların Tasarım Performans Hedefleri Deprem Düzeyi Önemli Binalar Normal Binalar Tasarım Depremi (475 yıl) Kesintisiz Kullanım (KK) Hemen Kullanım (HK) En Büyük Deprem (2475 yıl) Can Güvenliği (CG)

YALITIM BİRİMİ DENEYLERİ Yalıtım sisteminde kullanılan yalıtım birimlerinin kuvvet–yerdeğiştirme özellikleri, etkin sönüm oranları, etkin yatay ve düşey rijitlikleri ve diğer parametrelerinin belirlenmesi veya hesaplarda alınan parametrelerin doğrulanması için Prototip Deneyleri; üretimdeki değişimin önceden belirlenen sınırlar içinde kaldığının teyidi için ise Üretim Kontrol Deneyleri yapılacaktır.

Yalıtım Birimi Prototip Deneyleri Prototip deneyleri dinamik olarak, her bir yalıtım birimi tipi için en az 2 adet yalıtım birimine uygulanacaktır. Testlerde kullanılacak olan yerdeğiştirme ve periyot değerleri yalıtım sisteminin nominal parametereleri kullanılarak belirlenecektir.

Yatay Yeredğiştirme / Yatay Kuvvet No Düşey Yük veya Yerdeğiştirme Yatay Yeredğiştirme / Yatay Kuvvet Çevrim Sayısı Periyot Kabul Koşulu 1 (PK1)maksimum - Statik (180 saniye) a 2 (PK2)ortalama Yalıtım birimi başına düşen yatay rüzgâr kuvveti veya 25 mm 20 TD b 3 (PK3)ortalama 0.25 DD 0.50 DD 1.00 DD 1.00 DM TM c 4 (PK4)maksimum   5 (PK6)minimum 6 1.00 DTM 7 1.00 DTD 10 d 8 (PK5)maksimum Tek Yönlü İtme 9* (PK6)minimum veya üst ve alt plaka arasındaki en büyük düşey açılma e

Yatay Yerdeğiştirme / Yatay Kuvvet Yalıtım Birimleri Üretim Kontrol Deneyleri Üretim kontrol deneyleri üretilen tüm yalıtım birimlerine (100%) uygulanacaktır. Testlerde kullanılacak olan yerdeğiştirme ve periyot değerleri yalıtım sisteminin nominal parametereleri kullanılarak belirlenecektir. No Düşey Yük veya Yerdeğiştirme Yatay Yerdeğiştirme / Yatay Kuvvet Çevrim Sayısı Periyot Kabul Koşulu 1 (PK1)maksimum - Statik (180 saniye) a 2 (PK3)ortalama DD 3 TD veya > 10 s f, g

Yalıtım Birimleri Kabul Koşulları Tüm deneyler sırasında yalıtım birimleri kararlı kalacak ve kuvvet-yer değiştirme eğrisi daima pozitif eğime sahip olacaktır. Elastomer yalıtım birimlerinin düşey rijitliği deney elemanı üzerinde belirlenecektir. Belirlenen düşey rijitlik ile hesapta göz önüne alınan düşey rijitlik arasındaki farkın deneyden elde edilen değere oranı %15’den fazla olmayacaktır. Yalıtım birimlerinin kayma yüzeylerinde kalıcı şekildeğiştirme olmayacaktır. Elastomer yalıtım birimlerinde deney ile bulunan etkin akma dayanımı (Fy), sürtünmeli yalıtım birimlerinde ise yatay hareketin başladığı (sürtünmenin yenildiği) yük, tasarım rüzgâr yükünden büyük olacaktır. Tüm yüklemelerde ve her yer değiştirme adımı için, üç çevrim sonunda hesaplanan eşdeğer rijitlik ortalaması ile her bir çevrim adımında elde edilen eşdeğer rijitliğin oranı, λtest,min ve λtest,maks arasında olacaktır. Ayrıca her çevrim adımında, aynı tip ve büyüklükteki iki prototip test elemanının eşdeğer rijitliklerinin belirlenen eşdeğer rijitliğe oranı λtest,min ile λtest,maks arasında olacaktır. Her bir eleman için ilk çevrimde hesaplanan başlangıç etkin rijitliği ile izleyen çevrimlerde hesaplanan etkin rijitliklerin oranı, 1.1λtest,min ile 1.1λtest,maks arasında olacaktır. Aynı şekilde ilk çevrimde hesaplanan başlangıç etkin sönüm oranı ile izleyen çevrimlerde hesaplanan etkin sönüm oranlarının oranı, 1.1λtest,min ile 1.1λtest,maks arasında olacaktır. Yalıtım biriminde kalıcı olarak basınç, çekme veya yatay rijitlik kaybı meydana gelmeyecektir. Üç çevrim sonunda hesaplanan etkin rijitlik ortalaması ile her bir çevrim adımında elde edilen eşdeğer rijitliğin oranı λtest,min ile λtest,maks arasında olacaktır. Herbir üretim testinden 3 çevirim ortalaması olarak elde edilen etkin rijitlik değerlerinin en büyüğü ve en küçüğünün ortalama etkin rijitliğe oranları, λspec,min ile λspec,maks arasında olacaktır.

Devamı 2016’da.... Teşekkürler.