yanal düşünme Yanal düşünme, problemleri endirekt ve yaratıcı yaklaşımla, hemen belirmeyen ve geleneksel adım adım mantıkla elde edilemeyen gerekçe kullanarak çözümü. Yanal düşünme, doğal, mantıksal ve matematiksel düşünme biçimine karşı geliştirdi alternatif düşünce biçimidir. Terim Edward do Bono tarafından 1967'de türetilmiştir.
Yanal düşünme, de Bono'ya göre, ister "dikey" mantık (problem çözümünde klasik metod: verilen bilgiden hareketle adım-adım çözüme çalışmak) ister "yatay" hayal gücü (detaylı olarak uygulanması ile ilgilenmeden birçok fikir üretimi) olsun kendini bilerek yaratıcılığın standart kabullerinden uzak tutarlar. Yanal Düşünme Tekniği ile Farklı Düşünme Yeteneğinizi Geliştirebilirsiniz Şüphesiz farklı düşünme deyince akla hemen bu yeteneği nasıl geliştirebiliriz sorusu gelmekte. Olaylara yalnız tek bir yönden bakmanın mahzurlarından kurtulmak için problemlere özgün çözüm bulabilme amacıyla geliştirilen yanal düşünme yeteneğinden yararlanabilirsiniz.
Pek çok olay ve önermeler hakkında hemen yargıya varmadan önce, problemi doğru tespit edip doğru çözümü bulabilmek için yanal düşünme yeteneğinizi kullanmayı denemelisiniz. Yanal düşünme yeteneğini geliştirmek isteyenler için pek çok testler ve düşünce eksersizleri bulunmakta. Örneğin; aşağıdaki sorulara rahatlıkla doğru cevaplar verebiliyorsanız yanal düşünme yeteneğini Allah vergisi olarak kullanıyorsunuz denilebilir. - Bir kedinin en tüylü yeri neresidir? - Sol elinizle tutup sağ elinizle tutamadığınız şey nedir? - İki madeni paranın toplamı 11 senttir. Eğer madeni paralardan birisi 1 sentlik değilse bu iki madeni para nedir? - Ahşap bir dolabın içine ne eklerseniz onu daha hafif yaparsınız? Bu şeyden daha fazla ekledikçe dolap daha da hafiflemektedir?
- “Bir ülkenin 60. ve 62. başbakanlarının anne ve babaları aynıydı fakat kardeş değillerdi.” Doğru bir önerme olduğuna göre bunu nasıl izah edersiniz? - İstanbul’da yaşayan birisini Ankara’da gömemiyorlar. Sizce nedeni nedir? - Yirmiyi yarıma bölün ve yirmi ekleyin. Cevap kaçtır? - Çiftçinin 17 ineği vardır. 8′i hariç hepsi ölüyor. Kaç ineği kalır? - Türkiye/Suriye (Hatay) sınırında meydana gelen uçak kazasında kurtulanlar nereye defnedilir? - Saat sabah 06:30′u gösterirken akrep ve yelkovan arasındaki açı kaç derecedir? - Yeşim’in annesinin 3 çocuğu vardır. İlkinin adı Eylül ve ikincisinin adı Ekim’dir. Üçüncünün adı nedir?
Bunlar gibi yanal düşünme yeteneğini sınayan pek çok soru mevcuttur Bunlar gibi yanal düşünme yeteneğini sınayan pek çok soru mevcuttur. Peki, o halde yanal düşünme nedir? Yanal Düşünme (LateralThinking) 1967 yılında Fransız bilim adamı Edward De Bono tarafından geliştirilen kritik ve özgün düşünme yöntemidir. Kanımızca yanal düşünebilme, insanda belki de erken yaşlarda daha güçlü olmasına rağmen ezberci eğitim sistemiyle gittikçe körelen bir yetenektir. Yanal düşünceyi özetlemek amacıyla, mucidi De Bono tarafından çukur kazma örneği verilmekte. Bir çukuru ne kadar derin kazmaya çalışırsanız çalışın o çukuru farklı bir yerde açamazsınız. Yani aynı yönde derinlemesine çabalamak farklı bir yöne doğru ilerlemek kadar yararlı değildir.
Başarılı olmak hep aynı yönde çabalamanın sonucu değildir Başarılı olmak hep aynı yönde çabalamanın sonucu değildir. O yüzden meseleyi çok farklı yanlarıyla düşünmeye çalışmak gereklidir. Zaten bu yüzden iyi tasarlanmış iş mülakatlarının pek çoğunda o işe ilişkin hazırlanmış bazı yanal düşünmeyi gerektiren sorular sorulur. Normal eğitim sisteminde öğrenilen kavramlar, algılamalar ve zihinsel sınırlar nedeniyle sorulan soruların pek çoğuna %80’in üzerinde insan benzer cevabı verir. Amaç özgün veya farklı düşünebilen insanları işe almaktır. O yüzden yanal düşünebilmeyi geliştirmeye çalışmak gerekir. Herkesin birikimleri sonucu oluşturduğu bir kavramlar ve algılamalar dünyası vardır. Düz mantıkla bakıldığında örneğin bir satranç oyununda; taşlar, oyun kuralları ve hatta hamle şekilleri yani parçalar bellidir. Oyun sırasında belli kurallar ve kalıplara göre hareket ederiz.