İŞVERENİN BORÇLARI Ücretin Belirlenmesi Ücret; zamana ve verime göre belirlenebildiği gibi, yüzde usulüyle de belirlenebilir. Zamana göre ücret, ücretin saat, gün, hafta, ay gibi zaman ölçülerinin esas alınarak hesap edilmesidir.

İŞVERENİN BORÇLARI Ücretin zamana göre belirlenmesinde önemli olan husus, işçinin öngörülen zaman içerisinde işgücünü işverenin emir ve otoritesi altında bulundurmasıdır. Bu zaman içerisinde işçinin işveren tarafından çalıştırılmış veya belirli bir verimin elde edilmesi gerekli değildir.

İŞVERENİN BORÇLARI Verime göre ücret, işçinin çalışması sonucunda ürettiği mal veya yaptığı iş esas alınarak hesap edilen ücret türüdür. Verime göre ücretin en yaygın uygulaması parça başına (akort) ücrettir. Verime göre ücretin olumlu yanları olmakla birlikte, olumsuz yanları da vardır. (akort-mort)

İŞVERENİN BORÇLARI Ücretin yüzde olarak belirlenmesi usulü, yalnızca belirli işyerlerinde uygulanabilmektedir. (Otel, lokanta vb.) Yüzde usulü ücrette, işyerinde kazanılan tüm paranın herkese kararlaştırılan oran üzerinden ödenmesi söz konusudur.

İŞVERENİN BORÇLARI Yüzde usulü ücretin esasları, Yüzdelerden Toplanan Paraların İşçilere Dağıtılması Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiştir.

İŞVERENİN BORÇLARI Ücreti Miktarı İş sözleşmesinin tarafları, sözleşme ile işçinin ne kadar ücrete hak kazanacağını serbestçe belirleyebilirler. Ücret miktarı belirlenirken, ayrımı haklı kılan nedenler dışında herhangi bir sebeple farklı ücret miktarları tespit edilemez.

İŞVERENİN BORÇLARI Her ne kadar kural olarak iş sözleşmesiyle ücretin serbestçe belirleneceği ifade edilse de, İK, işçiyi koruma ilkesinin bir gereği olarak bir taban (asgari) ücretin altına düşülemeyeceğini öngörmüştür.

İŞVERENİN BORÇLARI Asgari ücret; «işçilere normal bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım, kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir.»

İŞVERENİN BORÇLARI Asgari ücret, iş sözleşmesi ile çalışan ve İş Kanunu kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi hakkında uygulanır. (İş K. m. 39/1) İşçinin ücreti asgari ücretin altında kararlaştırıldıysa bile, işçi asgari ücreti talep etme hakkına sahiptir.

İŞVERENİN BORÇLARI Ücretin Ödenmesi Ücret ve ekleri kural olarak, Türk parası ile ve aksine bir anlaşma yoksa işyerinde ödenir. Ücret yabancı para olarak kararlaştırılmış ise, ödeme günündeki karşılığa göre Türk parası ile ödenebilir.

İŞVERENİN BORÇLARI Meyhane vb. eğlence yerleri ile perakende mal satan dükkan ve mağazalarda, buralarda çalışanlar hariç ücret ödemesi yapılamaz. Kayıt dışı istihdamı önlemek amacıyla, ücret ödemelerinin banka hesabına yatırılmasının zorunu hale getirilebileceği öngörülmüştür. (İş K. m. 32/2, BK m. 407/1)

İŞVERENİN BORÇLARI Ücret ve ekleri, işin yapılmasından hemen sonra ve en geç ayda bir ödenir. Bir aylık süre, iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile bir haftaya kadar indirilebilir. Ücretin iş gününde ödenmesi gerekir. Eğer ödeme tatil gününe rastlarsa, ödeme tatili izleyen ilk iş gününde yapılır.

İŞVERENİN BORÇLARI Ücret ödenme gününden itibaren yirmi gün içinde ücret ödenmezse; işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bunun yanında, ücretin zamanında ödenmemesi halinde, işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Ayrıca işveren hakkında idari para cezası uygulanır.

İŞVERENİN BORÇLARI Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. (İş K. m. 34/2) Uyuşmazlık halinde ücretin ödendiğini işveren ispatlamakla yükümlüdür.

İŞVERENİN BORÇLARI 3) Ücret Zamanaşımı Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır. Zamanaşımı, alacağın doğduğu tarihten itibaren işlemeye başlar. Beş yıllık zamanaşımı süresi, ücretin ekleri için de geçerlidir.

İŞVERENİN BORÇLARI 4) Ücretin Korunması İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. İşveren, işçiden olan alacağı ile ücret borcunu işçinin onayı olmadıkça takas edemez.

İŞVERENİN BORÇLARI İşverenin ödeme aczine düşmesi halinde, işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan en çok üç aylık ödenmeyen ücret alacakları Ücret Garanti Fonu’ndan karşılanır. İş veya toplu iş sözleşmesinde öngörülmüş olması halinde, işveren yönetim hakkına dayanarak işçi ücret kesintisi cezası verebilir.

İŞVERENİN BORÇLARI 5) Ücretten indirim yapılamaması Çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı indirilmesi veya işverenin yasal bir yükümlülüğünü yerine getirmesi nedeniyle ya da bu İş K. hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz.

İŞVERENİN BORÇLARI İşçiyi gözetme borcu İşverenin işçiyi gözetme borcu, işverenin işçinin çıkarlarını korumasını ve ona zarar verebilecek davranışlardan kaçınmasını ifade eder. İşçinin işçiyi gözetme borcu; işçinin kişiliğini koruma borcunu ve iş sağlığı ve güvenliği sağlama borcunu da içermektedir.

İŞVERENİN BORÇLARI Eşit davranma borcu İşverenin, aynı işyeri veya işletmede çalışan işçilere, objektif ve haklı olmayan sebeplere dayanarak farklı işlemlerde bulunması yasaktır. Buna, işverenin eşit davranma borcu denir. İşverenin eşit davranma borcunu kapsamı ve sonuçları İş K. m. 5’te düzenlenmiştir.