Https://www.microsoft.com/en-us/download/confirmation.aspx?id=29062 VERİTABANI YÖNETİMİ.

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
Microsoft Access Bu program Microsoft program paketinin içerisinde yer alan; çok büyük miktarlardaki verilerin depolanabileceği veritabanı oluşturmamıza.
Advertisements

Dört Bölüm 1.Tanıtım ve Mevcut Durum 2.Hedefler 4.Demo 3.Yeni Sürüm Planlaması.
ÖRNEK BİR VERİTABANI TASARIMI VE NORMALİZASYONU
VERİ TABANI VE YÖNETİM SİSTEMLERİ
Veri Tabanı Tasarlama İlk kuralımız, olabildiğince bilgileri parçalamaktır.
Güçlü & Zayıf Varlık Kümeleri
Veri ve Veri Yapıları Genel olarak bilgisayarlar.
Varlık-ilişkisel Model
KAVRAMSAL MODEL ikinci aşama.
VT TASARIMI ve MODELLEME
ER diyagramının tablolara dönüşümü
Normalizasyon Kuralları & SQL
İLİŞKİSEL VERİ MODELİ Tablolar ile Gösterim
VERİ TABANI YÖNETİMİ Ders 2: Veri Modelleri
Yrd. Doç. Dr. Altan MESUT Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği
VERİ TABANI YÖNETİMİ Ders 3: Genelleme, Kümeleme ve İlişkisel Model
3 Örnek Veritabanı Tasarımı
E-R Çizelgelerini İVTYS’ye Dönüştürme
Veri Tabanı Normalizasyonu Devrim ALTINKURT
SQL SERVER 2008 VERİ TİPLERİ.
VERİTABANI-I DERS NOTLARI
Varlık-İlişki Modeli Örneği
İndeksler Sibel SOMYÜREK.
İlişkisel Veri Modeli.
Varlık-İlişki Modeli (E-R Modeli)
Tek Tablo İçinde Sorgulamalar
Veritabanı Yönetim Sistemleri Hızlı ve Kısa Giriş
Veri Tabanı Yönetim Sistemleri
VERİTABANI TEMEL KAVRAMLARI
Varlık-İlişki Modeli (Entity-Relationship Model)
VERİ TABANI VE YÖNETİM SİSTEMLERİ  Birincil Anahtar Türleri  Access Veri Tabanında Bulunan İlişkiler  İlişkileri Tanımlama Bir – Çok İlişkisi Çok –
Veritabanı Yönetim Sistemleri-I
VIEW (BAKIŞ) OLUŞTURMA
ÇOKLU TABLOLAR.
Veritabanı Yönetim Sistemleri-I
BTP102 VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
ADRES DEFTERİMDE NELER VAR?. Arkadaşlarınızın, akrabalarınızın ve tanıdığınız diğer kişilerin adresleri, telefon numaraları, e-posta adresleri vb. bilgilerini.
VERİTABANI ve YÖNETİMİ
Veritabanı Tasarımı ve Yönetimi
Üç Şema Modeli (Three Schema Model)
Varlık-İlişki Modeli (E-R Modeli)
Sinan YALÇINKAYA Veritabanı Tasarımı Sinan YALÇINKAYA Burdur / Mart 2007.
Veritabanı Kavramları
Microsoft Office Access
Veri Tabanı Yönetim Sistemleri I
BTP102 VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
HAFTA 6-7.
Hafta - 3 Gözden Geçirme.
Microsoft Office Access
SQL’ e Giriş Uzm. Murat YAZICI.
İLİŞKİSEL VERİ MODELİ Tablolar ile Gösterim
4. Hafta Laboratuar Çalışması. ÖĞRENCİ Öğrenci No Adı Soyadı Yaşı D. Tarihi DERS Ders Kodu Ders Adı Kredisi İçeriği Örnek-1: Örnek-2:
Veritabanı Kavramları
İstenen Bir bilgi sisteminin geliştirilmesi Hastane Bilgi Sistemi
İnsan Kaynakları Bilgi Sistemleri
ÖTÖ 451 Okul Yönetiminde Bilgisayar Uygulamaları R. Orçun Madran.
Veri Tabanı Yönetim Sistemleri VTYS Giriş Hafta 3 Ders Notu
T.C. GİRESUN ÜNİVERSİTESİ MEHMET BAYRAK MESLEK YÜKSEKOKULU BİLGİSAYAR PROGRAMCILIĞI VERİ TABANI VE YÖNETİMİ Özkan YAMAN Veri Tabanı saatçi takip örneği.
VERİ ve BELLEK & DEĞİŞKENLERİN SAKLANMASI Asst.Prof.Dr.Misket YEKTAY Gizem AYIK.
MEHMET BAYRAK MESLEK YÜKSEKOKULU BİLGİSAYAR PROGRAMCILIĞI
Öğretim Görevlisi Alper Talha Karadeniz Veri Tabanı 2
VERİTABANI TEMEL KAVRAMLARI
ÖRNEK BİR VERİTABANI TASARIMI VE NORMALİZASYONU
E-R Çizelgelerini İVTYS’ye Dönüştürme
Öğretim Görevlisi Alper Talha Karadeniz Veri Tabanı 1
Bilgisayar Bilimi Problem Çözme Süreci-2.
Veri Tabanı Temel Kavramlar.
Öğretim Görevlisi Alper Talha Karadeniz Veri Tabanı 1
İLERİ VERİ TABANI UYGULAMALARI
VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 2- Tasarım ve ER Modeli
Sunum transkripti:

https://www.microsoft.com/en-us/download/confirmation.aspx?id=29062 VERİTABANI YÖNETİMİ

Genel Kavramlar Öznitelik Bir öznitelik (attribute) kayıt için belirlenen bir varlık özelliğidir. Örneğin Öğrenciler isimli bir varlık sınıfını göz önüne alalım. Bu sınıfın öznitelikleri şekildeki gibidir.

Genel Kavramlar Öznitelik Bir varlık sınıfındaki her bir varlık, kendisini sınıftaki diğer varlıklardan ayıran en az bir özniteliğe sahip olmalıdır. Tek olan bir varlık, ID (Identifier) olarak çağrılır. Bu o varlığa ait tek olan bir kimlik bilgisi veya numarasıdır. Örneğin, bir işçiye ait sosyal güvenlik numarası veya bir öğrenciye ait okul numarası tektir.

Genel Kavramlar Veri Öğesi (Data Item) Veri Öğesi bir birime karşılık gelir. Veritabanı içerisindeki en küçük veri birimine karşılık gelen isimdir. Örneğin şekilde verilen Öğrenciler isimli varlık sınıfı için belirtilecek Öğrenci_no, Dogum_tarihi, Bolum ifadelerinin her biri birer veri öğesine karşılık gelir. Veri Öğesi birçok yerde veri elementi, alan veya öznitelik olarak çağırılmaktadır. Biz veri öğesi için daha çok “Alan" terimini kullanacağız.

Genel Kavramlar Veri Kümeleme Veri Kümeleme, tek bir isim ile anılan veri öğeleri koleksiyonudur. Bu daha çok Delphi de kullanılan ADT ( Abstract Data Type) tipindeki alanlara benzemektedir. Örneğin kimlik ile ifade edilen bir veri kümeleme AD ve Soyad gibi iki veri öğesinden oluşabilir. Yine adres ile çağrılan bir veri kümeleme, CADDE, SEHIR, ULKE, POSTAKODU gibi veri öğelerini kapsayabilir.

Genel Kavramlar Kayıt Kayıt ise veri kümeleme veya veri öğelerinin bir isim altında toplanmasına denir. Her varlık sınıfı için mutlaka bir kayıt tipi tanımlanır. Her bir kayıt için metadata tanımlanır ve veri sözlüğünde kataloğu hazırlanır. Bir kayıt için metadata; kayıt ismi, tanımı, uzunluğu, veri öğeleri veya veri kümeleme ile birincil ve ikincil anahtarlar şeklindeki bilgileri içerir.

Genel Kavramlar Anahtar (Key) Anahtar, bir kaydı tanımlamak için kullanılan veri öğesidir. Genel olarak iki tür anahtar kullanılmaktadır: Süper Anahtar (superkey) ve Aday Anahtar ( candidate key). Süper anahtarlar bir varlığı tek olarak tanımlar ve bir veya birden fazla veri öğesinden oluşabilir. Süper anahtar olmayan ancak anahtar olabilecek durumdaki veri öğelerine aday anahtar denir. Örneğin “Ad”, “Okulno”, “tlf” gibi veri öğeleri birer aday anahtardır. Ancak “ad” veri öğesi birincil anahtar için iyi bir seçim değildir. Çünkü ad bilgisi birçok kişide aynı olabileceğinden varlığı tek olarak tanımlamaz.

Veritabanı neden kullanılır? İlişkiler Yabancı Anahtar Yabancı Anahtar Müşteri No Firma Fiyat 1 1000 YTL 2 250 YTL 3 350 YTL 4 700 YTL 5 1200 YTL 6 100 YTL 7 150 YTL Birincil Anahtar Firma No Adres 1 A Çanakkale Cad. 43/5 2 B Kayabaşı mah. A Blok 8/4 3 C Gazi Mah 6/7 4 D Birincil Anahtar Müşteri No Müsteri adı Mesleği 1 Ahmet mimar 2 Sema öğretmen 3 Serdar mühendis 4 Zerrin emekli 5 Mehmet Öğretim elemanı 6 Defne Doktor 7 Elif avukat

Genel Kavramlar Anahtarlar ile iki varlık arasında bir ilişki kurulabilmektedir. İlişki kurmak için iki anahtar tipi kullanılmaktadır: birincil(primary) ve ikincil (secondary) anahtar.

Genel Kavramlar Birincil (primary) anahtar, bir kaydı tek olarak tanımlamak için kullanılan bir veri öğesidir. Örneğin bir eğitim kurumundaki öğrenci kaydı için ogrenci_no bilgisi tek olacağından bu öğe bir birincil anahtar yapılabilir. İkincil (secondary) anahtar, normalde bir kaydı tek olarak tanımlamaz fakat aynı özellikleri taşıyan bir kaydın numarasını veya genelde ilişkilerde kullanılan kayıt numarasını tanımlar.

Genel Kavramlar Birincil (primary) anahtar tanımlanması zorunlu değildir ancak tavsiye edilmektedir. Birincil anahtar olan sütun boş değerleri (null) veya birbirinin aynı olan değerleri içeremez.

Genel Kavramlar İkincil (secondary) anahtar, normalde bir kaydı tek olarak tanımlamaz fakat aynı özellikleri taşıyan bir kaydın numarasını veya genelde ilişkilerde kullanılan kayıt numarasını tanımlar.

Genel Kavramlar Yabancı anahtar, başka bir tablodaki anahtar alanı gösteren alanlara denilir. Yabancı anahtar genelde diğer tablolarla ilişki kurmak için kullanılır.

Joining (ilişkilendirme) Genel Kavramlar Joining (ilişkilendirme) İki veya daha fazla tabloyu birlikte sorgulama işlemine join ismi verilir. İlişkisel veritabanının en temelinde birden fazla tablo üstünde birlikte işlem yapabilmek yatar. Bu sayede verilerin tekrarlanması önlenmiş olur ve sonuçta veri yönetimi kolaylaşır. Örneğin, Kitap tablosunda, Kitabın bir tekil numara ile listesini tutmak ve ödünç listesinde de bu Kitabın kim tarafından alındığının, geri getirilip getirilmediğinin kaydı tutulmaktadır. Bazen, bu iki tablodaki bilgilere de bir tek sorgu sonucu olarak ihtiyaç duyulabilir.

Zorlayıcı (Constraint) Genel Kavramlar Zorlayıcı (Constraint) Herhangi bir alan için girilebilecek verileri kısıtlayıcı kurallara zorlayıcılar denir. İlgili alana girilebilecek değerleri sınırlayan bir deyim yazılır. Yanlış bilgi girişini engeller ve verilerin doğru girilmesini zorunlu hale getirir.

Genel Kavramlar View (Görüntü) Bazen, tabloları olduklarından farklı gösterecek filtrelere ihtiyaç duyulur. Bu türden işlevler için VIEW kullanılır. VIEW ’ler, saklanmış sorgulardan ibarettirler. Aslında tablo gibi kullanılsa da halihazırda böyle bir tablo veritabanında bulunmaz, sadece view(görüntüsü) bulunur. VIEW ’ler şu görevler için kullanılır: Kullanıcıların bazı kritik tabloların sadece belli sütunlarını veya satırlarını görmesi istenildiğinde, Kullanıcıların, çeşitli birim dönüşümlerinden geçmiş değerler görmeleri gerektiğinde, Halihazırdaki tablolarda var olan verilerin başka bir tablo formatında sunulması gerektiğinde Çok kompleks sorguları basitleştirmek için Not : MSAccess ’de VIEW oluşturulamaz.

Veri Modeli Verileri mantıksal düzeyde düzenlemek için kullanılan yapılar, kavramlar ve işlemler topluluğuna veri modeli (data model) denir. Her VTYS belirli bir veri modelini kullanır. Bir VTYS'yi kullanarak oluşturulacak her veri tabanında yer alacak veriler ve veriler arası ilişkiler, mantıksal düzeyde ilgili veri modeline göre düzenlenir; bu veri modeli kullanılarak veri tabanının kavramsal ve dış şemaları oluşturulur.

Varlık-İlişki Modeli (E-R Modeli) Varlık-ilişki modeli, ya da kısaca E-R modeli (Entity-Relationship model) 1976 yılında P.P. Chen tarafından geliştirilen bir modeldir. Bugüne kadar varlık-ilişki modeline dayalı hiçbir VTYS geliştirilmemiştir. Buna karşılık varlık-ilişki modeli, VTYS'den bağımsız veri çözümlemede ve semantik veri modellemede en çok kullanılan modeldir.

Varlık-İlişki Modeli Bu model kullanılarak önce; VTYS'den bağımsız olarak veriler çözümlenir, veri modellemesi yapılır, veriler ve veriler arası ilişkilerin anlamları ve özellikleri incelenerek E-R çizelgeleri oluşturulur; kullanılacak VTYS belirlenir sonra da E-R çizelgeleri bu sistemin veri modeline dönüştürülerek veri tabanı şemaları oluşturulur.

Varlık ve Varlık Kümesi Var olan ve benzerlerinden ayırt edilebilen her nesneye varlık (entity) denir. Bir öğrenci, veri tabanı dersi, belirli bir kitap, Burak birer varlık olarak değerlendirilir. Aynı türden benzer varlıkların oluşturduğu kümeye ise varlık kümesi (entity set) adı verilir.Varlık kümeleri iç içe, kesişen ya da ayrık kümeler olabilir. Öğrenciler, kız öğrenciler, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğrencileri, yurtta kalan öğrenciler, renkler, dersler, yıllar, tarihler, satış miktarları,... vb. varlık kümesi örnekleri olarak sayılabilir.

Nitelik Bir varlık kümesindeki varlıkların özelliklerini göstermek ve varlıkları birbirinden ayırt etmek için nitelikler (attributes) kullanılır. Gerçek dünyada varlık kümelerinin çok sayıda nitelikleri olabilir, ancak veri modellemede, gerçek dünyanın soyut bir modeli oluşturulduğu için, bu niteliklerin yalnız küçük bir kısmı, uygulamalar için gerekli olanları (örn. Sicil no, Ad, Soyad, Adres, … vb) seçilerek kullanılır.

Etki Alanı (Değer Alanı) Her niteliğin bir etki alanı (domain) vardır. Etki alanı ilgili niteliğin olabilecek değerlerinin tümünü içeren bir kümedir. Adı ve Soyadı Burak Özkan Begüm Özkan Dilay Dondurmacı Nitelik Etki Alanı

Türetilen Nitelik Bir nitelik kullanılarak bir başka varlık niteliği elde edilebiliyorsa, bu yeni niteliğe türetilen nitelik adı verilir. Örneğin, “personel” varlığının “doğum tarihi” niteliğinden yararlanılarak “yaş” niteliği elde edilebilir. Bu örnekte “yaş” niteliği türetilen niteliktir, tasarımda ayrıca tanımlanmasına gerek yoktur.

Birleşik Nitelik Birden fazla nitelik birleştirilerek yeni bir nitelik oluşturulabilir. Bu tür niteliklere birleşik nitelik adı verilir. Örneğin, “mahalle”, “cadde”, “sokak”, “apartman”, “posta kodu” ve “şehir” gibi nitelikler birleştirilerek “adres” isimli yeni bir nitelik oluşturulabilir.

İlişki Varlıklar arasındaki bağıntıya ilişki adı verilir. İkili ilişki: bir öğrenci ile bir ders bir firma ile bir malzeme Üçlü ilişki: Bir işçi, bir ürün ve bir makine (işçi bu ürünü üretirken bu makineyi kullandığı için)

İlişki Kümesi Aynı türdeki ilişkilerin oluşturduğu kümeye ilişki kümesi denir. Matematiksel olarak E1, E2, E3, ..., En varlık kümeleri arasındaki bir R ilişkisi aşağıdaki gibi tanımlanır: R = {(e1, e2, e3, ..., en ) : e1  E1, e2  E2, e3  E3, ..., en  En }

İlişki Kümesi : Örnek Aşağıdaki iki varlık kümesini göz önüne alalım: E1 = { Ali, Ayşe } E2 = { Matematik, Fizik } Bu varlık kümeleri için öğrenci ve aldığı ders ilişkileri aşağıdaki gibi ifade edilebilir: R1 = { (Ali, Matematik) } R2 = { (Ali, Fizik) } R3 = { (Ayşe, Matematik) } R4= { (Ayşe, Fizik) }

İlişki Kümesi : Örnek Aşağıda şekilde “öğrenci” ve “ders” varlık kümeleri ile bu iki varlık kümesi arasındaki “aldığı” ilişki kümesi görülmektedir.

Çoklu İlişki Kümesi İlişki kümeleri ikili, üçlü, dörtlü, .. vb. olabilir. Ancak genellikle ikili ilişki kümeleri tercih edilir. Üçlü, dörtlü, ..vb. ilişki kümesi yerine, istenirse birkaç ikili ilişki kümesi kullanılabilir. Örneğin; Öğrenci, ders ve öğretmen varlık kümeleri arasındaki üçlü ilişki yerine 2 ya da 3 ikili ilişki kullanılabilir. “Ali, Mehmet Hoca’nın anlattığı Fizik dersini alıyor” yerine “Ali Fizik dersini alıyor” ve “Mehmet Hoca Fizik dersini anlatıyor” kullanılabilir.

Aynı Varlık Kümesi ile İlişki Aralarında ilişki tanımlanan varlık kümelerinden ikisi ya da daha çoğu aynı varlık kümesi de olabilir. Annelik Vatandaş Evlilik Ali Ayşe Fatma Mustafa Kemal Nuri

Rol Aralarında ilişki kurulan varlıklardan her birinin ilişkideki işlevine varlığın rolü denir. Farklı varlık kümeleri arasındaki ilişkilerde roller dolaylı yoldan anlaşılabildiği için çoğunlukla açıkça belirtilmez Örneğin, öğrenci ve ders arasında kurulan “aldığı” ilişkisinde varlıkların rolleri bellidir: öğrenci dersi alan, ders ise öğrenci tarafından alınandır.

Rol Oysa kişi1 ve kişi2 arasında kurulan evlilik ilişkisinde kişilerden hangisinin erkek hangisinin kadın olduğunun belirtilmesi gerekebilir (bazı isimler hem erkek hem kadınlar tarafından kullanıldığı için). Benzer biçimde bir kurumda çalışan personel1 ve personel2 arasında kurulan yönetici ilişkisinde hangi personelin rolünün yönetici (üst), hangi personelin rolünün ise yönetilen (ast) olduğunun belirtilmesine gerek vardır.

Rol : Örnek İlişkilerdeki roller belirlenirken, başka niteliklere de bakmak gerekebilir. Örneğin “Personel” varlığında “ast-üst” ilişkisini belirlemek için “Görevi” niteliği dışında “Bölümü” niteliğine de bakmak gerekebilir. Personel varlığı: Adı Bölümü Görevi Burak Muhasebe İşçi Begüm Yönetici Dilay Selin Satış Sezin Yönetici (üst, ast) ilişkileri: (Begüm, Burak) (Begüm, Dilay) (Selin, Sezin)

İlişki Kümelerinin Sınırlandırılması İlişki kümeleri ile ilgili olarak bir dizi sınırlama tanımlanabilir. Bu sınırlamaların en önemlileri, aralarında ilişki kurulan varlık kümeleri arasındaki eşlemelerle ilgili sayısal sınırlamalardır. Bu tür sayısal sınırlamalar özellikle ikili ilişki kümeleri için çok önemlidir.

İlişki Türleri A ve B varlık kümeleri arasında tanımlanan (A ve B varlık kümeleri aynı da olabilir), A'dan B'ye bir ilişki kümesi, eşleme sınırlamaları açısından aşağıdaki dört türden birinde olabilir. Birden-bire (one-to-one) Birden-çoğa (one-to-many) Çoktan-bire (many-to-one) Çoktan-çoğa (many-to-many)

İlişki Türleri : Birden-bire (1-1) Her a ile en çok bir b ve her b ile de en çok bir a arasında ilişki kurulabilir (aA, bB). Örnek: “Evlilik” ilişkisi T.C. Medeni Kanunu’na göre birden-bire’dir. Kadın Evlilik Erkek Ayşe Fatma Buket Selin Sezin Ali Ahmet Mustafa Cemal Veli

İlişki Türleri : Birden-çoğa (1-n) Her a ile sıfır, bir veya birçok b ve her b ile de en çok bir a arasında ilişki kurulabilir. Örnek: “Bölüm” ve “Öğrenci” varlık kümeleri arasındaki “Okuyan” ilişkisi, bölümden öğrenciye doğru birden-çoğa şeklindedir. Bölüm Okuyan Öğrenci Mimarlık Mak. Müh. Bilg. Müh. Ali Ahmet Mustafa Cemal Veli

İlişki Türleri : Çoktan-bire (n-1) Her a ile en çok bir b ve her b ile de sıfır, bir veya birçok a arasında ilişki kurulabilir. Örnek: “Öğrenci” ve “Bölüm” varlık kümeleri arasındaki “Okuduğu” ilişkisi, öğrenciden bölüme doğru çoktan-bire şeklindedir. Öğrenci Okuduğu Bölüm Ayşe Fatma Kemal Sabri Ali Tarih Arkeoloji Zooloji

İlişki Türleri : Çoktan-çoğa (n-m) Her a ile sıfır, bir veya birçok b ve her b ile de sıfır, bir veya birçok a arasında ilişki kurulabilir. Örnek: “Öğrenci” ve “Ders” varlık kümeleri arasındaki “Aldığı” ilişkisi, çoktan-çoğa şeklinde bir ilişkidir. Öğrenci Aldığı Ders Ayşe Ali Fizik Matematik Kimya

İlişki Türünü Belirlerken… Yapılan modellemenin gerçek dünyaya uygunluğunu sağlaması için tanımlanan ilişki kümesinin türünün doğru belirlenmesi önemlidir. İlişki kümelerinin türü evrensel ve değişmez değildir. Gerçek dünya kurallarının bir yansıması olarak bir ilişkinin türü bir kurumdan diğerine değişebilir. İlişkinin türünün aynı kurum içinde zamanla değişmesi de olasıdır.

Tür Seçimi için Örnek “Depo” ve “Malzeme” varlık kümeleri arasındaki “Bulunan” ilişkisi genelde çoktan-çoğa bir ilişkidir. Ancak eğer malzemeler sınıflandırılmış ve her sınıftaki malzemeler yalnız bir depoda bulunuyorsa bu ilişki depodan malzemeye bire-birçok şeklinde olacaktır.

Varolma Bağımlılığı “b” varlığının bulunması “a” varlığının bulunmasına bağlı ise, yani: A ve B varlık kümeleri arasında birden-bire, ya da A'dan B'ye birden-çoğa bir R ilişkisi varsa … VE … bir b'nin varolması bu b ile bir a arasında r ilişkisinin kurulmuş olmasına bağlı ise (r ilişkisi yüzünden bir a'ya bağlı olmayan b'ler var olamıyorsa) b a'ya varolma bağımlıdır denir.

Varolma Bağımlılığı Bu durumda; a baskın (dominant) ya da birincil varlık, b bağımlı (subordinate) ya da ikincil varlık olarak nitelenir. ve a’nın silinmesi durumunda b’nin bir anlamı kalmayacaktır.

Varolma Bağımlılığı için Örnek Eğer ilgili öğretim kurumunda “bölümü belli olmayan öğrenci bulunamaz” kuralı geçerli ise, yani “her öğrenci mutlaka bir bölümün öğrencisi olmak zorunda” ise, öğrenci ve bölüm varlık kümeleri arasında varolma bağımlılığı vardır. Bu durumda bölüm üstün (dominant) varlık, öğrenci ise bağımlı (subordinate) varlıktır. İlgili öğretim kurumunda bir öğrencinin varolması ancak bir bölümün öğrencisi olması ile mümkündür.

Anahtarlar Bir varlık kümesi içindeki varlıkları ya da bir ilişki kümesi içindeki ilişkileri birbirinden ayırt etmek için kullanılan nitelik ya da nitelik grubuna bu varlık ya da ilişki kümesinin anahtarı denir. Anahtar, hem varlık kümeleri hem de ilişki kümeleri için geçerli bir kavram olsa da, daha çok varlık kümeleri için kullanılır.

Anahtar Türleri Süper anahtar (superkey) Aday anahtar (candidate key) Derleri ile bir kümedeki varlıkları (veya ilişkileri) ayırt etmeyi sağlayan niteliğe (veya nitelik grubuna) bu varlık / ilişki kümesinin süper anahtarı denir. Ayırt etme özelliğine sahip olmak için gereğinden fazla nitelik içerebilir. Aday anahtar (candidate key) Eğer bir varlık / ilişki kümesinin süper anahtarının bir altkümesi de bu varlık / ilişki kümesini ayırt edebiliyorsa, bu altküme aday anahtardır (ya da kısaca anahtardır).

Anahtar Türleri için Örnek Eğer bir üniversitede tüm öğrencilerin numaraları birbirinden farklı ise, öğrencileri ayırt etmek için öğrenci numarası yeterlidir. Bu durumda “öğrenci numarası”, “öğrenci” varlık kümesi için aday anahtar ya da kısaca anahtardır, içinde öğrenci numarası bulunan her nitelik grubu (örneğin “öğrenci numarası”, “adı” ve “soyadı”) ise bu varlık kümesinin süper anahtarıdır.

Güçlü & Zayıf Varlık Kümeleri Her varlık kümesi için bir anahtar bulmak mümkün olmayabilir. Eğer bir varlık kümesinin niteliklerinden en az bir anahtar oluşturulabiliyorsa, bu varlık kümesine güçlü (strong) varlık kümesi denir. Eğer bir varlık kümesinin niteliklerinin tümü alınsa bile bir anahtar oluşturmuyorsa bu varlık kümesine zayıf (weak) varlık kümesi denir.

Zayıf Varlığı Güçlendirmek Zayıf bir varlık kümesinde, niteliklerin değerleri ile varlıkları birbirinden ayırdetmek mümkün değildir. Zayıf bir varlık kümesinin anlamlı olabilmesi için şu özelliklere sahip olması gerekir: Bu varlık kümesi ile güçlü bir varlık kümesi arasında birden-bire ya da (güçlüden-zayıfa) birden-çoğa bir ilişki bulunmalıdır. Zayıf varlıklar için bu ilişkinin var olma bağımlılığı oluşturmalıdır. Zayıf varlık kümesinin nitelikleri arasında, aynı güçlü varlığa bağlı zayıf varlıkları birbirinden ayırt etmeyi sağlayan bir nitelik grubu (discriminator) bulunmalıdır. Böylece zayıf bir varlığın anahtarı, bağlı olduğu üstün varlığın anahtarına ayırıcı nitelikler eklenerek elde edilir.

Zayıf Varlığı Güçlendirme Örneği Türkiye'deki tüm lise öğrencilerinin bilgilerini içeren ÖĞRENCİ varlık kümesi zayıf bir varlık kümesidir. Çünkü farklı liselerde öğrenci numarası, adı ve soyadı aynı olan öğrenciler bulunabilir. ÖĞRENCİ varlık kümesi ile LİSE varlık kümesi arasında bir OKUYAN ilişkisi kurulursa, öğrencileri birbirinden ayırdetmek için kullanılan ÖĞR_NO niteliğine, LİSE varlık kümesinin anahtarı olan LİSE_KODU eklenir. Bu durumda ÖĞRENCİ varlık kümesinin anahtarı (LİSE_KODU, ÖĞR_NO) ikilisi olur.

Varlık-İlişki Çizelgeleri Varlık Kümesi Nitelik İlişki Kümesi Zayıf Varlık Kümesi Anahtar Nitelik Türetilen Nitelik Bağımlı Varlık Kümesi

Varlık Kümesi ve Nitelik Örnekleri Soyadı Adı Yaşı Öğrenci No D. Tarihi Öğrenci Ders Adı İçeriği Ders Kodu Kredisi Ders

İlişki Kümesi Örnekleri Evlilik 1 1 Erkek Kadın Okuyan 1 n Bölüm Öğrenci Aldığı n m Öğrenci Ders

Rol Örnekleri Bölümü Sicil No Yönetici Adı Personel Soyadı Görevi 1 üst n Soyadı ast Görevi

İlişkilerde Nitelik İlişkilerde de tanımlayıcı nitelikler bulunabilir. Aşağıdaki “Miktar” niteliği “Sattığı” ilişkisi için tanımlayıcı niteliktir. Mağz. No Mağz. Adı Mal Kodu Mal Adı Sattığı n m Mağaza Mal Miktar

Varlık, İlişki ve Nitelik seçimleri Varlık-ilişki modelinin sunduğu 3 temel kavram: varlık kümesi, nitelik, ilişki kümesi kavramlarıdır. Gerçek dünyayı soyutlayarak semantik modelleme yapmak için kullanılabilen bu üç kavram birbirinden kesin çizgilerle ayrılmamaktadır. Varlık kümesi ile nitelik, ya da varlık kümesi ile ilişki kümeleri birbirinin yerine kullanılabilir; aynı konuda değişik düzenlemeler yapılabilir.

Örnek : Telefon Numarası (1) “telefon numarası” kişi varlık kümesinin bir niteliği olarak düşünülürse; “telefon numarası” kişilerden bağımsız olarak varolamaz. bir kişinin sadece bir telefon numarası bulunabilir. birden çok kişinin telefon numarası aynı olabilir (telefon numarası kişi varlık kümesinin anahtarlarından biri olarak tanımlanmadığı sürece). Kişi Tel No

Örnek : Telefon Numarası (2) “telefon numarası” ayrı bir varlık kümesi olarak düşünülüp, bu varlık kümesi ile kişi varlık kümesi arasında ilişki kurulursa; telefonun numarası dışında nitelikleri de bulunabilir. kişi ve telefon varlık kümeleri arasındaki ilişkinin türüne göre her kişinin bir ya da birçok telefonu olabilir. bir telefon numarası bir ya da birçok kişiye verilebilir. Sahip Olduğu Kişi Tel No

Örnek : Banka Hesabı "Banka hesabı" banka şubesi ve müşteri varlık kümeleri arasında bir ilişki olarak düşünülebilir. “Banka hesabı” ayrı bir varlık kümesi olarak düşünülüp bu varlık kümesi ile banka şubesi ve müşteri varlık kümeleri arasında birer ilişki de kurulabilir. Banka Hesabı Banka Şubesi Müşteri Yatırım Banka Şubesi Banka Hesabı Vadeli Müşteri Banka Hesabı

Seçerken Dikkat ! Veri modellemede varlık kümelerinin, niteliklerin ve ilişki kümelerinin seçimi çok önemlidir, Ancak bunların nasıl seçileceğine ilişkin kesin kurallar da yoktur. Kuruluşun öncelikleri ve uygulamaların özellikleri yanında veri modellemeyi gerçekleştiren bilişim teknik personelinin anlayışı da düzenlemede etkili olmaktadır.

Kaynaklar http://altanmesut.trakya.edu.tr/vt/ http://pozitron.sdu.edu.tr/dersnotlari/veri%20taban%C4%B1%20sistemleri%201/bol1.pdf http://sibelsomyurek.com/veritabani/ders_notlari.html http://www.ibrahimbayraktar.net/2014/10/stored-procedure-nedir.html https://tr.wikipedia.org/wiki/Trigger http://www.yazgelistir.com/makale/kayit-dosyalari-transaction-logs-ve-boyut-sorunu http://web.firat.edu.tr/mbaykara/vtys.pdf