HASTANE ÇALIŞANLARINDA EL HİJYENİ ELİF GÜNEL ŞİFANUR ÖZEN

ÖĞRENİM HEDEFLERİ Hastane enfeksiyonu nedir? El hijyeni nedir? El hijyeni ,ne zaman,ne ile,nasıl yapılmalı? Yasal mevzuat ne diyor? SEAH 2014 verileri El hijyeni uyumu!

HASTANE ENFEKSİYONU TARİHÇESİ M.Ö.450 Hipokrat 2.yy da Galen 1847 Dr.Ignaz Philip Semmelwies 1850 Louis Pasteur 1854 Florence Nıngtıngale

HASTANE ENFEKSİYONLARI TARİHÇESİ Dünyada;1960 Türkiyede;1984 ANCAK 11 AĞUSTOS 2005 EKK ZORUNLULUĞU

HASTANE ENFEKSİYONU NEDİR? Hastaneye yattıktan 48-72 saat Taburcu olduktan 10 gün Protez varlığında 3 AY Ameliyattan 30 gün SONRA

H. E.GÖRÜLME SIKLIĞI Hastane enfeksiyonları sıklığı %3-17 Yoğun bakım ve yanık üniteleri %20-40

H. E.YAPAN BAŞLICA MİKROORGANİZMALAR Gram-pozitif bakteriler MRSA, VRE, VISA, VRSA Gram-negatif bakteriler Genişlemiş spektrumlu beta-laktamaz (GSBL) üreten bakteriler (E.coli,Klebsiella spp, vb.) Nonfermentatif gram-negatif basiller (Acinetobacter spp., Pseudomonas spp, S. maltophilia, vb.)

HASTANE ENFEKSİYONLARININ OLUŞMASINDA Kaynak (% 20-40 eller) Konak Mikroorganizmaların taşınması ile oluşur. ANT ve hasta kaldırmak gibi temiz işlemlerde bile eller 102-104 cfu Klepsiella ile kontamine

MİKROORGANİZMALAR Escherichia coli :6 dk Klebsiella spp. :2 dk sonrasında %50 canlı VRE :parmak uçlarında 60 dk Pseudomonas aerugenosa :ellerde 180 dk YAŞAYABİLMEKTE

EN SIK RASTLANAN H.E. Üriner sistem enfeksiyonları Cerrahi alan enfeksiyonları Alt solunum yolları enfeksiyonları

HASTANE ENFEKSİYONLARI Hastanede kalma süresi Antibiyotiklere direnç Maliyette artış Ölümlere sebep olmaktadır.

Hastane İnfeksiyonları Mali Yük ABD 88.000 ölüm/yıl 2001 7 milyar $ İngiltere 100.000 ölüm /yıl 1 milyar £/yıl Türkiye Yatış süresinde ortalama 10 gün uzama, Maliyet 1500$ Mortalite %16

HASTANE ENFEKSİYONLARINDA MİKROORGANİZMALAR Hastadan hastaya Hastadan personele Personelden hastaya

HASTANE ENFEKSİYONLARI Hastane dışı çalışanların ellerinde % 6 Hastane çalışanlarının ellerinde ise %60-70

Normal Bakteryel Deri Florası Kafa derisinde 1x106 cfu/cm2 Koltuk altında 5x105 cfu/cm2 Karında 4x104 cfu/cm2 Önkolda 1x104 cfu/cm2 Sağlık personelinin ellerindeki bakteri sayısı 3.9x104 – 4.6x106 cfu

NORMAL BAKTERYEL DERİ FLORASI Kalıcı flora Geçici flora Sağlık personelinde geçici flora etkenleri sıklıkla hastane infeksiyonlarına neden olan bakterilerdir.

Yapılan araştırmalarda Hastane enfeksiyonlarının % 40’dan fazlasının önlenebilir olduğu, Sadece el hijyeninin doğru uygulanması ile enfeksiyonların çok büyük oranda azaltılabileceği gösterilmiştir.

Bulaşmayı önlemenin En etkili En kolay En ucuz yolu EL HİJYENİDİR

olmak üzere tüm uygulamaları kapsayan genel bir tanım EL HİJYENİ NEDİR? El yıkama Antiseptik ile ovma Antiseptik ile el yıkama Cerrahi el antisepsisi olmak üzere tüm uygulamaları kapsayan genel bir tanım

EL HİJYENİ 3 şekilde gerçekleşir Sosyal el yıkama Hijyenik el yıkama Cerrahi el yıkama

SOSYAL EL YIKAMA Düz sabun ve su Endikasyonları Her kirlenmede Yiyecek tutmadan, yemek yemeden önce ve sonra Hastaya yemek yedirmeden önce ve sonra Hasta bakımından önce ve sonra Tuvaleti kullanmadan önce ve sonra

SOSYAL EL YIKAMA Nasıl Yıkanır ? Eller ıslatılır Sıvı sabun avuca alınır 30 sn; avuç içleri, parmak araları, tüm yüzey yıkanır Durulanır Kurulanır Musluk kapatılır

HİJYENİK EL YIKAMA Kalıcı deri florasını etkilemeden / bir miktar azaltma Geçici mikrobiyal floranın uzaklaştırılması Antiseptik el yıkama yöntemi ile arıtılması

HİJYENİK EL YIKAMA Görünür kirlenmede Kan vücut sıvıları ile temas Endikasyonları Görünür kirlenmede Kan vücut sıvıları ile temas Hastaya her temas öncesi ve sonrası İnvaziv işlemler öncesi ve sonrası Hastalar arası geçişlerde Hastaneyi TERK ETMEDEN ÖNCE

Nasıl yıkanır ? HİJYENİK EL YIKAMA Eller su ile ıslatılmalı 3-5 ml antimikrobiyal sıvı 30-60 saniye süre yıkanır Durulanır Kurulanır ve musluk kağıt havlu ile kapatılır

Sabunla ve Suyla El Yıkamanın Dezavantajları Deride kuruluk İrritasyon Su veya sabun kontamine olabilir Sağlık personelinin ellerini kontamine edebilir

CERRAHİ EL YIKAMA Operasyon Öncesi Geçici florayı ortadan kaldırmak Kalıcı florayı azaltmak amacıyla El yıkama El ovma

CERRAHİ EL YIKAMA Endikasyonları Nasıl Yıkanır ? Takılar çıkartılmalı Her ameliyat öncesi Nasıl Yıkanır ? Takılar çıkartılmalı Bone ve maske takılır Musluk açılır Eller dirseklerden yukarda kalacak şekilde tutulur, eller ve ön kol dirsek üst seviyesine kadar su ile ıslatılır

CERRAHİ EL YIKAMA Nasıl Yıkanır ? Avuç içine 5 ml kadar antiseptik solusyon 2 dakika yıkama Dirsek üstüne kadar yıkanarak çıkılır ve asla geri dönülmez Parmak uçlarından dirseğe kadar bol su ile durulanır Kurulama işlemi steril bir havlu ile

CERRAHİ EL ANTİSEPSİSİ Cerrahi girişimlerde eldiven giyilsede yırtık ve delinme olabilir. Cerrahi el yıkamada antiseptik özelliği olan ve temas etkinliği uzun süre devam eden ajanlar tercih edilmeli

CERRAHİ ANTİSEPTİKLER Klorheksidan glukonat Köpük deterjanlar Povidon iyot Kalıcı etkili alkol bazlı solüsyon Cerrahi el yıkama 10 dk yerine 2-6 dakika olmalıdır

EL HİJYENİ NE ZAMAN YAPILMALIDIR? El hijyeni için 5 endikasyon Hasta ile temastan önce Hasta ile temastan sonra Aseptik işlemlerden önce Vücut sıvıları ile temastan ve eldivenleri çıkardıktan sonra Hasta çevresi ile temastan sonra

EL HİJYENİ İÇİN KULLANILAN ÜRÜNLER Geniş antimikrobiyal spektruma sahip Hızlı etkili olmalı Toksik olmamalı İrritan olmamalı veya minimal düzeyde OLMALIDIR

EL HİJYENİ İÇİN KULLANILAN ÜRÜNLER NASIL OLMALIDIR? Kullanımı kolay Hoş kokulu veya kokusuz Ekonomik Dayanıklı

EL HİJYENİ AJANLARI NELERDİR? Su ve sabun Alkol bazlı el antiseptiği İyot bileşimi el antiseptisi

ALKOL BAZLI EL DEZENFEKTANI Ellerde görülür kir varsa kullanılmaz Gram (+) ve gram (-) bakterilere MRSA ve VRE Tüberküloz basiline Mantarların çoğuna Zarflı virüslere ETKİLİ

EL HİJYENİ AJANLARININ ANTİMİKROBİYAL ETKİNİKLERİ ALKOL BAZLI EL DEZENFEKTANLARI Su ve sabuna göre daha etkili Daha az zaman almakta Elleri daha az tahriş etmekte EL HİJYENİ AJANLARININ ANTİMİKROBİYAL ETKİNİKLERİ İYİ DAHA İYİ EN İYİ Duz Antimikrobiyal Alkol Bazlı Sabun Sabun El Ürünleri

EL ENTİSEPTİKLERİ KLORHEKSİDİN Gram (+) bakterilere iyi etkili Gram (-) bakterilere ve mantarlara etkinliği az Tüberküloz basiline etkisi minimal Bakteri sporlarına etkisiz Zarflı virüslere etkili (HIV, Herper , İnfluenza .. v.s.)

KLORHEKSİDİN Zarfsız virüslere Entero virüs Rota virüs Adenovirüs etkisi kötüdür.

KLORHEKSİDİN Antimikrobiyal etkinliği organik maddelerin varlığı ile minimal düzeyde etkilenir Sabun – el kremi etkiyi azaltır % 4 klorheksidin – glukonat etkinliği daha iyidir 4-6 saat kalıcı etkisi vardır

KLORHEKSİDİN OLUMSUZ ETKİLERİ Allerjik reaksiyonlar Nadiren hastane salgınları Sık kullanımda dermatit Konjuktivit ve kornea hasarı Ototoksisite Beyin dokusu ve meninkslerde direk temastan kaçınılmalı.

İYODİN VE İYODOFORLAR Gram (+) etkili Gram (- ) etkili Tbc basiline etkili Virüslere ve mantarlara etkili Sporlara etkisiz

İYODİN VE İYODOFORLAR Kalıcı etkileri var  30 – 60 dakika Deri irritasyon etkileri fazla Gram (-) bakterilerle kontamine olabilirler ve salgınlara neden olabilirler.

DÖRTLÜ AMONYUM BİLEŞİKLERİ Bakteriostatik ve fungustatiktir Gram (-) bakterilere daha az Gram (+) bakterilere daha fazla Tbc basili ve mantarları zayıf Zarflı virüslere etkili.

DÖRTLÜ AMONYUM BİLEŞİKLERİ Antimikrobiyel etkileri organik madde varlığına göre azalır Antiseptik olarak bilgiler yetersiz Özellikle benzalkonyum kloridin için salgınlar bildirilmiştir

YASAL MEVZUAT VE MEVCUT DURUM Sağlık Personeline Yönelik El Yıkama ve El Dezenfeksiyon Rehberi / Şubat 2008- Ankara Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünce hazırlanmış Sağlık Bakanlığının El Hijyeni Rehberi

YASAL MEVZUAT DSÖ  Çok maddeli El Hijyeni İyileştirme Stratejisi (2007 de Fransada basılmıştır). Dünya Hasta Güvenliği Birliği tarafından Gözlemciler için Rehber adı altında SGK tarafından El Hijyeni için Standart Rehberi 2013 de

MEVCUT DURUM

5 ENDİKASYONA GÖRE EL HİJYENİNE UYUM ORANI OCAK 2014 TEMMUZ 2014 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 2014 EL HİJYENİ UYUMU 5 ENDİKASYONA GÖRE EL HİJYENİNE UYUM ORANI OCAK 2014 TEMMUZ 2014 Hasta ile temas öncesi %22,77 %27,63 Aseptik işlem öncesi %62,11 %63,64 Vücut sıvıları bulaşma riski sonrası %71,29 %67,05 Hasta ile temas sonrası %68,64 %72,17 Hasta çevresi ile temas sonrası %52,27 %43,26

Doktor %34,51 Hemşire %59,76 Temizlik personeli %45,77 OCAK 2014 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 2014 EL HİJYENİ UYUMU ÜNVANLARA GÖRE EL HİJYENİNE UYUM ORANI OCAK 2014 Doktor %34,51 Hemşire %59,76 Temizlik personeli %45,77

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ EL HİJYENİ UYUMU YILLARA GÖRE EL HİJYENİ UYUM ORANI 2011 %37,8 2012 %43,2 2013 %52,34 2014 OCAK‐NİSAN TEMMUZ %51,06

EL HİJYENİ UYUMU Uyumsuzluk Bilgi eksikliği değil Pratik noksanlığından Lavabo yetersizliği Uygun olmayan yerlerde olması Sabun / havlu bulunmama Zaman yetersizliği Kullanılan ajanların çalışana zararı

Kişi , bölüm ve kurum bazında uyumun arttırılmasında NE YAPILMALI ? Kişi , bölüm ve kurum bazında uyumun arttırılmasında Eğitim Uyumsuzluk nedenleri izlenerek çözümlenmesi Stratejilerin geliştirilmesi Yönetim desteği

UNUTMAYALIM Kİ Ne kadar pahalı ve sıkı önlemler alınırsa alınsın el hijyenine uyum arttırılmadığı sürece para ve emek boşa gidecektir. Dolayısıyla, hastane enfeksiyonları kontrolünün olmazsa olmazı EL HİJYENİNE UYUMDUR.