A-Basit sözcük B-Türemiş sözcük C-Bileşik sözcük SÖZCÜĞÜN YAPISI A-Basit sözcük B-Türemiş sözcük C-Bileşik sözcük Sunuindir.blogspot.com

BASİT SÖZCÜK Yapım eki almayan sözcüklerdir Örnek: çocuklar benden sanırım şeker istediler. Not: Basit sözcükler çekim eki alabilir.

TÜREMİŞ SÖZCÜKLER Yapım eki alan sözcüklerdir. Örnek: çöplük, salgın, hızlı, üzgün, yaratılış Not: Pekiştirmeli sözcükler basit sözcüklerdir. Yemyeşil, Masmavi, Sapsarı

BİLEŞİK SÖZCÜKLER İki farklı sözcüğün bir araya gelerek yeni bir anlam oluşturacak şekilde kaynaşması ile oluşan sözcüklerdir. 3’e ayrılır.

1-BİRLEŞİK İSİMLER a- Ad tamlaması yoluyla oluşanlar: Yüz-başı, aslanağzı, devekuşu, Adapazarı b-Sıfat tamlaması yoluyla oluşanlar: Eskişehir, Karşıyaka, sonbahar, açıkgöz c-Çekimli fiil yoluyla oluşanlar: Çekyat, oldubitti, dedikodu, kaptıkaçtı d-İsimle fiilin kaynaşmasıyla oluşanlar: Ateşkes, gecekondu, imambayıldı, oyunbozan e-Ses düşmesi yoluyla oluşanlar: Ne için=niçin, ne asıl=nasıl kahve altı=kahvaltı

2-BİRLEŞİK SIFATLAR Uzun boy-lu biri Geniş avlu-lu saray Açıkgöz çocuk Vurdumduymaz insanlar Birkaç gün

3-BİRLEŞİK FİİLLER En az iki fiilin ya da isimle bir fiilin bir araya gelmesiyle oluşan fiillerdır. 3’e ayrılır

3-BİRLEŞİK FİİLLER A-Kurallı birleşik fiil a-Yeterlilik fiili b-Tezlik fiili c-Sürerlik fiili d-Yaklaşma fiili B-Yardımcı eylemle kurulmuş birleşik fiiller C-Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller

A- KURALLI BİRLEŞİK FİİL İki fiilin belli kurallara göre birleşmesiyle oluşan fiillerdir a-Yeterlik fiili: Fiillere getirilen “- e bil -“le yapılır. Cümleye gücü yetme ihtimal anlamı katar. Bu şifreleri çözebilir. (yeterlik) Akşama uğrayabilir. (ihtimal) Not: Olumsuzu “-eme, -ama” ile yapılır. Az da olsa yürüyebilirim = yürüyemem Çocuklara bakabilirim. =bakamam

A- KURALLI BİRLEŞİK FİİL b-Tezlik Bileşik Fiili: Fiillere getirilen “-i ver-“ fiiliyle yapılır. Cümleye çabuk olma anlamı katar. Haberi duyunca gelivermiş. Mısraları unutuverdi. Pehlivanları seyretmek için toplanıverdiler. Not:Olumsuzu: “-me, -ma” ile yapılır. İniver =inivermedi Yazıver = yazmayıver

A- KURALLI BİRLEŞİK FİİL c-Sürerlik Fiili: Fiillere getirilen ‘-e dur- e gel-, e kal-’ fiilleri ile yapılır cümleye eylemin sürüp gittiğini kesilmediğini bildirir. Örnek: Ardından bakakaldı. Siz gidedurun. Nesilden nesile süregelmiş.

A- KURALLI BİRLEŞİK FİİL d-Yaklaşma Fiili: Fiillere getirilen ‘-e yaz-’ fiili ile yapılır. Cümleye az kalsın neredeyse anlamlarını katar. Örnek: Karşıya geçerken öleyazdım. Ayağım kayınca düşeyazdım.

B-YARDIMCI FİİlLE KURULMUŞ B. FİİLLER Bir yardımcı fiile ondan önce gelen isim soylu bir sözcükten oluşan fiillerdir. Yardımcı eylemler: etmek,olmak, buyurmak,kılmak Örnek: Zavallıya yardım edelim. Beni çok merak ettik. Sonra hasta olursun. Herkes hakkına razı olsun. Sabreyle gönül her şeye. Bu konuda seni yetkili kıldık.

B-YARDIMCI FİİlLE KURULMUŞ B. FİİLLER Not: yardımcı eylemler bazen tek başına yüklem olurlar bu durumda birleşik fiil oluşturmazlar. Örnek: içeri girenler oldu. kendim ettim kendim buldum. Not:isim soylu sözcük özne, nesne, tümleç olarak kullanılıyorsa fiil,yardımcı eylem olmaz herkes burada olsun d.t

C-ANLAMCA KAYNAŞMIŞ B. FİİL İki veya ikiden fazla kelimenin anlamca birleşip kaynaşmasıyla oluşan fiillerdir. Bu fiiller genellikle deyimlerin yüklem görevinde kullanılmasıyla oluşur. Örnek: Düşman vatana göz dikti. Korkudan yüreği cız etti. İmkanlar elvermiyor. Soruları bir daha gözden geçir. İki kişi söz aldı.