COĞRAFYA
Hoş Geldiniz FEYAZ BİLGİ COĞRAFYA ÖĞRETMENİ SULTANBEYLİ KIZ ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ
SULTANBEYLİ KIZ ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ HOŞ GELDİNİZ FEYAZ BİLGİ COĞRAFYA ÖĞRETMENİ SULTANBEYLİ KIZ ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ
HARİTALAR DA YER ŞEKİLLERİNİN GÖSTERİLMESİ 1- Renklendirme yöntemi 2- Gölgelendirme yöntemi 3- Tarama yöntemi 4- Kabartma yöntemi 5- İzohips ( eşyükselti ) yöntemi ve özellikleri Bazı yer şekillerinin izohipslerle gösterilmesi Profil ve izohips çıkarma Eğim hesaplama Bazı ÖSS soruları Uydu görüntüleri Motivasyon FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 1- Renklendirme Yöntemi : Belirli yükseklikler, belirli renklerle gösterilir. 0 m den alçak (çukur)…… Koyu Yeşil 0-200 m………………...Yeşil 200-500 m…………………..Açık Yeşil 500-1000 m………………….Sarı 1000-1500 m……………………Turuncu 1500-2000 m……………………Açık Kahverengi 2000 m ve yukarısı………...Koyu Kahverengi Denizler ve göller ise mavi renkle gösterilir. Derinliğin az olduğu yerler açık mavi, fazla olduğu yerler ise koyu mavi ile gösterilir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Yükselti basamakları 4500 3500 2500 1500 1000 500 200 -200 -500 -1000 Çukurova Konya ovası FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 2- Gölgelendirme Yöntemi : Yer şekillerinin eğimli bir ışıkla aydınlatıldığı varsayılır. Buna göre, eğimi fazla olan yerler koyu, az olan yerler ise açık renkle gösterilir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 3- Tarama Yöntemi : Çizgi kalınlıklarına göre eğimi gösterir. Eğimin fazla olduğu yerler kalın, kısa ve sık çizgilerle, az olduğu yerler ise ince, uzun ve seyrek çizgilerle taranır. Düz alanlar, taranmadan boş bırakılır. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 4- Kabartma Yöntemi : Yer şekillerinin belli bir ölçeğe küçültülerek kabartması ( maketi ) yapılır. Renklendirme yöntemine göre de, yükseklikler gösterilir. Pahalı olması, taşınmasının ve yapımının zor olmasından dolayı fazla yaygınlaşmamıştır.Yer şekillerini, gerçeğe en uygun gösteren yöntemdir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 5- İzohips ( Eşyükselti ) Yöntemi : Haritalarda, deniz seviyesinden itibaren aynı yükseltide bulunan noktalarının birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izohips, bu yöntemle çizilen haritalara da izohips haritası denir. İzohipslerle, hem yükselti hem de eğim gösterilebilir. Günümüzde en fazla kullanılan yöntemdir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) İzohipslerin Özellikleri 1- İzohipsler, iç içe kapalı eğrilerden oluşur, ve birbirlerini kesmezler. Fakat üst üste gelebilir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 2- En dıştaki eğri veya en geniş eğri, yükseltisi en az olan yeri, en küçük veya en içteki eğri ise en yüksek yeri gösterir. 800 900 1000 900 800 700 FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 3- O m eğrisi, deniz seviyesini gösterir. Buna kıyı çizgisi denir. Eşyükselti eğrileri ( izohips ) yöntemiyle çizilmiş bir yer şekli haritasında, sıfır metre eğrisinin geçtiği yerlerden biri, aşağıdakilerden hangisidir ? A) Kıyı çizgisi B) Doruk noktası C) Etek düzlüğü D) Boyun noktası E) Deniz dibi 1984 ÖYS Kıyı çizgisi FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 4- Bir nokta, izohips eğrisi üzerinde ise yükseltisi kesin olarak bilinir. Eğer, nokta, iki izohips arasında ise, noktayı çevreleyen en yüksek ve en alçak iki izohipsin yükseltisinin arasında yer alıyor demektir. A = 800 m B = 900 m C = 700 m D = 600 ile 700 m.ler arası A D B C 800 700 1000 900 600 500 FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 5- İzohipslerin sık geçtiği ( birbirine yaklaştığı ) yerlerde eğim fazladır. Seyrek geçtiği ( birbirinden uzaklaştığı ) yerlerde ise eğim azdır. Haritalarda izohipslerin çok sık geçtiği yerlerle ilgili olarak, aşağıdaki yorumlardan hangisine kesin olarak gidilir ? A) Boyundur B) Doruğa yakındır C) Plato yüzeyidir D) Vadi yamacıdır E) Eğimi fazladır 1997 ÖSS Eğim fazla Eğim az FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 6- Birbirini çevrelemeyen izohipslerin ve bir akarsuyun iki tarafındaki izohipslerin yükseltisi aynıdır. 25 50 150 100 100 25 50 50 FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 7- Çevresine göre çukur olan yerler içe doğru çizilen ok işareti ile gösterilir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 8- İzohipsler arasındaki kesik çizgiler mevsimlik akarsuyu, kalın düz çizgiler ise sürekli akarsuları gösterir. Mevsimlik akarsu Sürekli akarsu FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 9- İzohipslerin şeklini aldığı yerler, akarsu vadisini gösterir. Vadi FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 10- Çizilecek izohips sayısı, ölçeğe ve yükseltiye göre değişir. 1- Ölçek farkı Aynı yükseltiyi 1 / 1.000.000 ölçeği 2 izohipsle 1 / 100.000 ölçeği 8 izohipsle gösterir 2 - Yükselti farklılığı Farklı yükseltiye sahip Ağrı dağı ve Ahır dağı farklı sayıda izohipsle gösterilir. Mesela, 100 m.de bir izohipsle çizilen bir haritada Ağrı dağı 51 tane, Ahır dağı ise yaklaşık 15 tane izohipsle gösterilir. Ağrı dağı Ahır dağı FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 10- Bir haritada, izohipsler arasındaki yükselti farkı her yerde eşittir. Buna sabit aralık denir. FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 11- Deniz ve göller içerisinde, aynı derinlikteki noktaları birleştiren eğrilere de izobat ( eş derinlik ) denir. izobat FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 1- BOYUN FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 2- YAMAÇ Dik yamaç Yamaç FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 3- SIRT Sırt FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
Delta ovası ( Çarşamba ) Delta ovası ( Bafra ) FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 5- VADİ Vadi FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 6- PLATO Taşeli platosu FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 7- ÇUKUR FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 8- OVA FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 9- TEPE-DORUK Tepe Doruk FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Profil Çıkarma İzohips haritası Çıkarılan profil FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Örnek FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) İzohips Çıkarma FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) EĞİM HESAPLAMA Eğim = Yükselti farkı x 100 veya 1000 Gerçek uzaklık FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Örnek 1 : A şehri 1000 m, B şehri ise 200 m yüksekliktedir. Bu iki şehir arası uzaklık 80 km ise eğim yüzde ( % ) kaçtır ? A )50 B) 30 C) 15 D) 5 E ) 1 Çözüm : Eğim = 800 x 100 80000 m = 1 80 km 80000 m FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Örnek 2 : Aşağıdaki izohips haritasında K-L noktaları arası 5 cm ile gösteril- miştir. Buna göre; K-L arası eğim binde ( ‰ ) kaçtır ? A ) 12 B ) 24 C ) 36 D ) 48 E ) 60 Çözüm : İki nokta arası yükselti farkı 600 m. Gerçek uzaklık formülden bulunur. Gu = 5 x 1.000.000 = 50 km Eğim = 600 x 1000 600000 m = 12 50 km 50000 m 700 600 500 400 K 300 200 100 L Ölçek : 1 / 1.000.000 FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Örnek 3 : Okul otobüsü yamacı ağır ağır tırmandıktan sonra geçitte durdu. Yükselti 1584 m idi. Öğretmen “Çıktığımız yamacın eğimi % 45 tir. Bu yamacı çıkarken üzerinden geçtiğimiz yolun eğimi ise % 10 dur.” deyince bir öğrenci, “Aynı yamaçta iki farklı eğim nasıl olur?” diye sordu. Bir başka öğrenci de, “Olur; çünkü,……………………………” dedi. İkinci öğrenci boş bırakılan yerde ne söylemiş olursa birinci öğrencinin sorusunu doğru yanıtlamış olur ? A ) Yamacın ortalama eğimi % 45 tir. B ) Yol yamaçta dönemeçlerle uzatılmıştır C ) Eğim çeşitli yöntemlerle hesaplanabilir D ) Yol eğimi % 10 dan fazla olamaz E ) Taşıtlar, % 45 eğimli bir yamaca tırmanamaz 1981 ÖSS FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 1- Eşyükselti eğrilerinin uzunluğu, arazinin engebeliliğine göre değişir. Bazı yerlerde de bir nokta halini alabilir. Aşağıdakilerden hangisi eşyükselti eğrisinin nokta halinde gösterildiği yerlerden biridir ? A ) Vadi tabanları B ) Dağ dorukları C ) Deniz kıyıları D ) Göl yüzeyleri E ) Dik yamaçlar 1987 ÖSS 2- Eşyükselti eğrilerinin aralıklarının sık veya seyrek olması yer şekline bağlıdır. Aşağıdakilerden hangisini gösteren eşyükselti eğrileri daha sık aralıklarla çizilir ? A ) Doruk B ) Dik yamaç C ) Kıyı çizgisi D ) Plato E ) Ova 1990 ÖSS FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) 3- Eşyükselti eğrileriyle çizilmiş yandaki tepede eğim, hangi numarayla gösterilen kesimde en fazladır ? 1990 ÖYS A ) 1 B ) 2 C ) 3 D ) 4 E ) 5 4- Aşağıdaki haritada eşyükselti eğrileri 100 m aralıkla çizilmiştir. Bu haritada X ile gösterilen nokta hangi yükseltiler arasındadır ? 1994 ÖYS A ) 600-700 m B ) 500-600 m C ) 400-500 m D ) 300-400 m E ) 200-300 m 2 1 5 3 4 X Deniz FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Deniz seviyesinden yükseklikleri aynı olan noktaları birleştirdiği düşünülen eğrilere eşyükselti eğrisi adı verilir. Bu eğrilerle çizilen haritalara topografya haritası denir. Aynı ülkenin farklı ölçeklerle çizilen topografya haritası, I. eşyükselti eğrilerinin sayısı II. eşyükselti eğrileri arasındaki yükselti farkı III. belli bir yüksekliği gösteren eşyükselti eğrisi üzerindeki yerler bakımından karşılaştırılacaktır. Bu iki haritada yukarıdakilerden hangilerinin kesinlikle aynı olması beklenir ? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 2004 ÖSS FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Tendürek dağı Süphan dağı Erçek gölü Van gölü Van FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) Akdeniz Cebeli Tarık boğazı Fas İspanya Atlas okyanusu FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com) İskenderun körfezi Hatay Suriye Akdeniz Laskiye FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)
FEYAZ BİLGİ (feyazbilgi@gmail.com)