BİLGİ KAYNAKLARININ TÜRLERİ DANIŞMA KAYNAKLARI: BİLGİNİN KENDİSİNİ VEREN – IV “READY REFERENCE” BBY154 Bilgi Hizmetleri (2013)

Bilginin kendisini veren danışma kaynakları:  Ansiklopediler  Sözlükler  Coğrafi kaynaklar  Harita  Atlas  Gazetteer  Turizm rehberleri  Coğrafi ansiklopedi ve sözlükler  Coğrafi bilgi sistemleri  Diğer “hazır danışma” (ready reference) kaynakları  Almanak  Yıllık  El kitapları  Rehberler  Biyografiler [hatırlatma]

Ready reference?  Hemen yanıtlanabilecek sorular:  Tarihler ve olaylar, kişiler, istatistikler, “ilk”ler, “en”ler vb.  Özellikle kütüphanelerin danışma birimine yöneltilen soruların genelde (%30-40) bu tip sorulardan oluştuğu söylenir (Katz, 1987, s.42).  Bu tip sorular her tür danışma kaynağı tarafından yanıtlanabilir (katalog, ansiklopedi, vb.) Ancak bazı hazır danışma sorularını yanıtlamak için üretilen özel kaynaklar da vardır. →→→

Almanak  Almanac, Almanack, Factbook, Book of Facts,…  Takvime göre düzenlenmiş, özel bir alan veya bir grup farklı alanda bilgiler içeren genelde düzenli ve yıllık olarak üretilen yayınlardır.  Dünya çapında bilinen almanaklar genellikle her yıl piyasaya yeni baskı sürer.  Bazı almanaklar dünya çapında istatistiksel ve betimleyici bilgiler içerir.  Yakın tarihe (örneğin geçmiş 1 yıla) ait olayların özetleri de bu kaynaklarda bulunabilir.  Almanaklarda genellikle ülkelerdeki kurumlar, kişiler ve olaylar hakkında güncel bilgiler yer alır.  Eski ve yeni bilgilerin (örneğin istatistiklerin) karşılaştırıldığı almanaklar da vardır.

..Almanak  Genelde almanaklar tarafından işlenen temel konular: coğrafya, devletler, nüfus, ziraat, ekonomi, iş, sağlık, tıp, din, medya, taşımacılık, bilim, teknoloji, spor ve ödüller,...  Ünlü örnekler:  Whitaker's Almanack  Information Please Almanac  The World Factbook  World Almanac  OECD Factbook  …

Örnek içerik (tıklayın)

Yıllık  Yearbook, annual,..  Her yıl yenilenir ve ilgili yılın istatistiksel bilgilerini verir.  Genelde ülkeleri ilgilendiren konularla ilgili yıllık etkinlikleri içerir.  Temel mantığı ve kullanım amaçları almanaklara çok benzer, yalnız kendi içinde türleri vardır.

..Yıllık (türleri)  Tanınmış ansiklopedilerin yıllıkları  Özellikle basılı ansiklopedileri güncellemek için üretilir  Uluslararası yıllıklar  Stateman’s Yearbook ’e yakın devletle ilgili bilgiler var Batı ülkeleri ağırlıklı  Worldmark Encyclopedia of the Nations Her ülkeyi 50 madde altında incelemiştir (Örn: 48.madde o ülkedeki önemli kişiler)  Yearbook of International Organizations Yearbook of International Organizations Uluslararası civarında kuruluş hakkında bilgi  Europa Yearbook (Europa World Online)-1926 Europa Yearbook (Europa World Online)-1926 Birleşmiş Milletler üye ülkeler ve Avrupa ülkeleri

..Yıllık (türleri)  İstatistiksel bilgi veren yıllıklar  United Nations Statistical Yearbook United Nations Statistical Yearbook Dünyanın en tanınan istatistik yıllığı Uluslararası kapsamlı Bütün bilgiler devletlerden toplanıyor. Aylık bülten olarak da çıkıyor (Monthly Bulletin of Statistics)  Türkiye İstatistik Yıllığı-1928 Türkiye İstatistik Yıllığı-1928 T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Karşılaştırmalı olarak farklı alanlarda bilgiler veriliyor. Sadece Türkiye ile ilgili resmi kurumlardan alınmış bilgiler

..Yıllık (türleri)  Konu yıllıkları  Guinness Book of World Records-1955 İlginç rekorları verir. En’lerden bahseder. Birçok dile çevirilmiştir.  …

..Yıllık (türleri)

Rehber  Directory, guide,..  Genellikle kurumlar, firmalar, şirketler hakkında bilgi veren danışma kaynağı.  Kurumlar ne zaman, nerede kurulmuş?  Başkanları kim?  Faaliyet alanları neler?  Adres ve iletişim bilgileri neler?  Yayınları neler? vb. bilgi gereksinimlerine yanıt ararken kullanılabilir.

..Rehber  Yöresel rehberler / Belirli bir konu ile ilgili rehberler  Belli bir ülke, bölge ya da şehirler ile ilgili ya da belirli bir konu başlığı altında detaylı bilgi verir.  Devlete ait rehberler  Devlet kurumları tarafından üretilen yayınlardır.  Akademik teşkilat rehberleri  Eğitim ve araştırma kurumları hakkında bilgi verir.  Ticari rehberler  Firmalar hakkında detaylı bilgiler verir.  Kurumsal rehberler

~İnceleyin~

..Rehber (konu)

..Rehber (devlet)

..Rehber (akademik)  Research Centers Directory Research Centers Directory  Üniversitelere bağlı araştırma merkezleri hakkında bilgi verir.  The Europea World of Learning The Europea World of Learning  Avrupa’daki eğitim kurumları,  Müzeleri, kütüphaneleri, sanat galerileri hakkında bilgi verir.

..Rehber (ticari)

..Rehber (kurumsal)

Dikkat..  Özellikle yıllık, almanak, rehber gibi kaynakları kullanırken dikkat edilmesi gereken önemli özelliklerden biri nedir?  Güncellik  Neden?  Bilgiler eskimiş/değişmiş olabilir. Kaynağın en güncel versiyonu en doğru bilgiyi verecektir. Eski versiyonlarda olmayan bilgiler son versiyonda bulunuyor olabilir.

El kitapları  Handbook, manual,..  Herhangi bir alandaki en temel bilgileri veren danışma kaynaklarıdır.  El kitapları genel konuları içerebileceği gibi bazı özel alanlarda da hazırlanmış olabilir.

..El kitapları  Famous First Facts (Wilson)  Olayların ilk meydana gelişi ile ilgili bilgi verir.  Genelde Amerikan tarihindeki ilklere yer verir. İlk icatlar, buluşlar,..

..El kitapları  Handbook of Chemistry and Physics-1913  Handbook of Robotics  …

..El kitapları

Biyografiler  Dünya çapında ya da belli bir ülke/bölgede ünlü olmuş kişilerin yaşam öykülerinin anlatıldığı kaynaklardır.  Bu kaynaklar belli bir konuda ya da alanda ünlü olmuş kişilerle sınırlandırılarak da oluşturulabilir.  Hayatta olan ya da olmayan, tarihte iz bırakmış, alanında önemli olan insanlarla ilgili bilgiler içerir.  Bu kaynakların içerikleri genelde doğum/ölüm tarihleri, çalışma alanları, eserleri, başarıları, vb. bilgileri kapsar.  Biyografiler dünyada “Who’s Who” (Kim Kimdir) adıyla yaygınlaşmıştır.  Bu tip kaynakların yayıncılarının güvenilirliği ayrıca bir önem taşır. İçeriğin yanlı ya da hatalı olmaması gerekir.

Tartışma:  Teknolojik “yakınsama”?  Bilgi kaynaklarında “yakınsama”?  Bilgi hizmetlerinde “yakınsama”?

~İnceleyin~  H.Ü. Kütüphanelerinde ne tür biyografik kaynaklar var?  “Who’s Who”nun Türkçe web versiyonu var mı?  Ne tür bir kaynak?  Güvenilir mi? Nasıl karar verdiniz?

Wikipedia (TR & EN). Katz, William. (1987). Introduction to Reference Work: Basic Information Sources (Vol.1, Part 2 & 3). New York: McGraw-Hill. * İncelenmesi gereken kaynaklar ayrıca slaytların içinde belirtilmiştir. Slaytlar hazırlanırken ayrıca aşağıda listelenen bazı yayımlanmamış ders notlarından yararlanılmıştır: Dr. Dilek Köprülü. BBY 103 Bilgi Kaynakları ve Hizmetleri I. Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Dr. Coşkun Polat. BBY 12 Bilgi Kaynakları ve Hizmetleri I. Atatürk Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Nevzat Özel. BBY 101 Genel Danışma Kaynakları I. Ankara Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Kaynaklar *