UYGUN ANNE BABA TUTUMLARI VE YAŞ DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ Rehberlik Servisi

ANNE BABA TUTUMLARI Aşırı Baskıcı ve Otoriter Tutum Serbest Anne Baba Tutumu Aşırı Koruyucu Tutum Dengesiz ve Kararsız Tutum İlgisiz ve Duyarsız Tutum Demokratik Tutum

AŞIRI BASKICI VE OTORİTER TUTUM

Aşırı Baskıcı ve Otoriter Tutum Çocuğun ilgi ve istekleri dikkate alınmaz. Çocuğu anlama onun seviyesine inme çabası gösterilmez. Anne babalar çocukları kendi kalıplarına göre yetiştirirler. Çocuğa nedenleri açıklanmayan kurallar konur, bu kurallara uymadığı takdirde ceza verilir. Kurallara sorgulamadan uyması beklenir. Anne babanın gözü sürekli çocuğun üzerindedir. “Çocuğumu eğitiyorum” mantığıyla şiddet uygulanabilir. Çocuktan yaşının üzerinde bir olgunluk beklenir ve ona özgürlük tanınmaz.

ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Aşırı Baskıcı ve Otoriter Tutum ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Çocuk içine kapanık, sıkılgan, itaatkar olabileceği gibi aşırı saldırgan ve zorba da olabilir. Çocukta daima güçlü olma ve kendinden zayıfları ezme isteği vardır. Kendine güveni hemen hemen yok gibidir. Çocuk alacağı ağır cezalardan kaçmak için yalan söyleyebilir. İnsanlar tarafından kolay kandırılabilir, yanlış hareketler yapmaya eğilimlidir. Aşırı hassas, kırılgan ve hastalıklı bir kişilik yapısı görülebilir. Sürekli eleştirildiği için aşağılık duygusuna kapılabilir.

SERBEST ANNE-BABA TUTUMU

Serbest Anne Baba Tutumu Çocuğa hiçbir zaman kesin kural konmaz. Konulan kurallar da uygulama ve denetimden uzaktır. Bu tutum ev içerisinde geçerli olduğu gibi ev dışında da geçerlidir. Çocukların her istedikleri sorgulanmadan yerine getirilir. Anne baba çocuğun davranışına karışmaz, sadece büyük problem olduğunda varlığını hissettirir. Çocuğun aşırı hareket serbestliği vardır. Kendisine ve çevresine zarar verecek davranışlar da bile müdahale edilmez. Aile doğruyu ve yanlışı çocuğunun yaparak yaşayarak öğrenmesini ister, çocuğa neyi yapması veya neyi yapmaması gerektiği konusunda bilgi verilmez.

ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Serbest Anne Baba Tutumu ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Gururlu, kibirli, kendini beğenen kişilik özelliği sergilerler. Sabırsız, sorumsuz, bencil, çabuk darılan ve her an dilediğinin yapılmasını bekleyen çocuklardır. Her istediğini ailesine yaptırmayı alışkanlık haline getiren çocuk bu tavrı arkadaşlarından ve çevresinden görmeyince uyum sağlamada güçlük çeker.

Başkalarının haklarına saygı duymaz. Serbest Anne Baba Tutumu Toplumda, okulda...vb yerlerdeki kuralları anlaması ve uyması zorlaşır. Başkalarının haklarına saygı duymaz. Kendi istediğinin olması için mücadele verir ve çevreden dışlanır.

AŞIRI KORUYUCU TUTUM

Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu Aşırı koruyucu ve aşırı sevgisi olan anne babalar çocuklarına derin duygusal bağla bağlıdırlar. Geç kavuşulan, aşırı istenilen, tek çocuk, tek erkek veya kız çocuk gibi çocuklar genellikle abartılmış sevginin odak noktası olurlar. Anne baba çocuğa yaptırmak istedikleri bir davranış için “duygu sömürüsü metodu” ve “şefkat” yöntemini kullanır. Bu tür ailelerde doğal yaşam hakkı verilmez. Onu ilgilendiren kararlarda yaşı kaç olursa olsun fikri sorulmaz.

ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Hayattan edinmeleri gereken deneyimleri edinmeden hayatla karşı karşıya kaldıklarında uyum sağlamakta güçlük çekmektedirler. Atılım ve başarma gücünden, kendilerini kabul ettirme istek ve yeteneğinden yoksun olurlar. Çocuk ailesine olan bağımlılığını dış çevreye de genelleyebilir. Onu himayesi altına alabilecek herkese karşı bağımlı olmaya başlarlar.

Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu Ailenin aşırı koruyucu yapısı, çocuğu bencil yapar. Daima dikkat çekmeye, çevresindeki kişilerin ona hizmet etmesini beklemeye başlar. Toplumsal yaşamda ayakta durma yarışında çocuk başarısız ve mutsuz olabilir. Ailesinden gördüğü sevgi ve himayeyi ileride eşinden de bekler. Hiç büyümeyen “yetişkin çocuk” olarak kalır. Kendisini kabul ettirmek için isyankar olabilir.

ÇİÇEĞİN SUYA İHTİYACI VARDIR AMA ÇOK SULARSANIZ ÖLÜR GİDER.

DENGESİZ VE KARARSIZ TUTUM

Anne Babanın Dengesiz, Tutarsız Tutumu; Anne ile baba arasındaki görüş ayrılığından, Annenin kendi içindeki kararsızlığından, Babanın kendi içindeki kararsızlığından, ileri gelebilir.

Dengesiz, Tutarsız Anne Baba Tutumu Tüm çocuklara eşit davranmama, Eşit sorumluluklar vermeme, Kız ve erkek çocuğa cinsiyetine göre farklı davranması, Çocukların doğuş sırasına göre sergilenen farklı tutumlar şeklinde olabilir.

ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Dengesiz, Tutarsız Anne Baba Tutumu   ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Çocuk hangi davranışı, nerede?, nasıl?, ne zaman? yapacağı konusunda bocalar.      “Bu davranışı yaparak nasıl cezadan kurtulurum?” şeklinde bir teknik geliştirir. Çocuk nasıl davranacağını bilmez. İç çatışmalar, huzursuzluk ve öncelikle anne babaya sonra da insanlara karşı güvensizlik oluşur. Doğru kararlar alamaz.

Dengesiz, Tutarsız Anne Baba Tutumu Görüşlerini açıkça söyleyemez. Kendini hiçbir ortamda rahat savunamaz. Ürkek, herkesin söylediğini kabul eden biri olabilir. Sinirli, kavgacı, çabuk kırılıp öfkelenen tepkisel bir kişilik yapısı geliştirebilir. Her zaman adımlarını diğer insanlardan geç atar.

İLGİSİZ VE DUYARSIZ ANNE-BABA TUTUMU

İlgisiz ve Duyarsız Tutum Çocuğa karşı denetim, çocuğun ilgi ve gereksinimlerine verilen tepki çok düşüktür. Sadece anne, sadece baba ya da anne- baba duyarsızdır. Çocuklarına yeteri kadar zaman ayırmazlar. Çocukları için hiçbir konuda gerekli çabayı harcamazlar. Ruhsal durum ve okul başarısıyla ilgilenilmez.

ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İlgisiz ve Duyarsız Tutum ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Okula ilgisizlik Zamanı iyi değerlendirememe Yanlış arkadaşlıklar kurma İçki, sigara gibi zararlı alışkanlıklara başlama eğilimi Kural tanımama Suç işlemeye eğilimli olma Uzun vadeli planlar yapamama Başına buyruk yaşama ve evden ayrılma Yanlış davranışlara yönelme Okulu bırakıp, erken yaşta çalışmaya başlama görülebilir.

DEMOKRATİK TUTUM

Demokratik Anne Baba Tutumu Çocuk ayrı bir birey olarak kabul edilir. Çocuğun ilgileri göz önünde bulundurulur, yeteneklerini geliştirici ortam hazırlanır. Duygular nettir. Problemlerle baş etme yoları demokratik yollarla yapılır.

Cezalandırıcı olmayan (özellikle fiziksel şiddet), Demokratik Anne Baba Tutumu Cezalandırıcı olmayan (özellikle fiziksel şiddet), Soru sorma ve düşüncelerini ifade etmenin teşvik edildiği, Sonuçtan çok süreçle ilgilenilen, Merak ve keşif duygularının beslendiği,

Gereksiz kısıtlama ve baskıların olmadığı, Demokratik Anne Baba Tutumu Gereksiz kısıtlama ve baskıların olmadığı, Kendi kendine yeterli olma ve kendi problemlerini çözmenin cesaretlendirildiği, Sıradan hataların hoş görüldüğü, Yergi yerine övgüye odaklanılan, Israr ve zorlamanın olmadığı bir ortamdır.

ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Demokratik Anne Baba Tutumu ÇOCUĞUN KİŞİLİK GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Yaratıcıdırlar. Dengeli ve uyumludurlar. Karar alma becerileri gelişmiştir. Seçenekli düşünmeyi bilirler, yeni durumlara uymada zorluk yaşamazlar. Kendilerine güvenirler. Başkalarının özgürlüklerine saygılıdırlar, kendi özgürlüklerinin sınırlarını bilirler.

Kendi haklarını korurlar, başkalarının haklarına saygı gösterirler. Demokratik Anne Baba Tutumu Kendi haklarını korurlar, başkalarının haklarına saygı gösterirler. Arkadaş gruplarına rahatlıkla uyum sağlarlar. Bir gruba dahil olmada, grup içinde aldıkları görev ve sorumlulukları yerine getirmede zorlanmazlar. Çevrelerindeki akran ve yetişkinlerle sağlıklı iletişim kurarlar.

Çocuğunuzun genel gelişim özelliklerinden önce; Her çocuğun kendine özgü ve bir diğerinden farklı olduğu, Kendi öğrenme hızı, stili ve büyüme hızı olduğu, Gelişim hızının bazı dönemlerde yavaşlayıp bazı dönemlerde de hızlanabileceği, Her çocuğun aileden aldığı kalıtım özelliklerinin farklı olduğu gibi, içinde yaşadığı aile ortamındaki deneyimlerin de birbirinden farklı olduğu, Çocuğun içinde yaşadığı yakın ve uzak çevrenin gelişim üzerinde etkili olduğu, Çocuğun gelişiminde onu zorlamanın faydadan çok zarar getireceği, Gelişim temposu ve hazır bulunuşluğu ile uyumlu desteklerin çocuğun gelişimine önemli katkı sağlayacağı, Çocuğun ve çocukluğun mutlu bir yaşantı olarak ele alınması gerektiği unutulmamalıdır.

4 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri

4 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Kendi kendine hareket edebilen, soru sorabilen, seçim yapabilen, kendisi hakkında bilgiler verebilen bir bireydir. Büyük ve küçük kas becerileri artmıştır. Rahatça zıplar, koşar, yürür her fırsatta hareket etme ihtiyacını belirtir. Ne, neden, niçin sorularını sıklıkla kullanır. Kendisine yapılan açıklamaları ilgi ile dinler. Yetişkin davranışlarını örnek alır. Argo kelimeleri kullanmayı dener. El ve parmaklarını kullanmada bir hayli ustalık kazanmıştır. Kalem, fırça ve makası başarılı bir şekilde tutup kullanabilir. Büyük boydaki kağıtlara kalın kalem ve fırça ile resim yapmaktan hoşlanır.

4 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Diğer çocuklarla birlikte olmaktan daha önceki yaşlara oranla daha fazla zevk almaya başlar. Oyunları 3 yaşta olduğundan daha uzun sürelidir. Dil aracılığı ile duygu ve düşüncelerini anlatmakta oldukça başarılıdır. Zaman zaman kendini ifade etmekte güçlük çekse de genellikle kendisini iyi ifade edebilir. Yetişkinlerin isteklerini mantıklı olarak açıklamasını ister. Kendi davranışını ve başkalarının davranışını belirli standartlara göre eleştirebilir hatta bu arada yetişkini de eleştirmekten çekinmez.

4 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Hala gerçekle hayali birbirine karıştırma konusunda sorunları vardır.Yaptıkları konusunda çok kere hayal ürünü olan hikayeler anlatmaktan hoşlanır. Masal dinlemeyi sever. Dikkat süresi kısadır. Neden kurallara uyması gerektiğini anlamakta zorluk çekebilir. Zaman zaman akranlarına karşı da saldırgan olabilir.Toplumsallaşması açısından büyük önem taşıyan ve akran ilişkilerine ihtiyaç duyulan bir dönemdir. Bu yaş dönemi karşı gelme yaşıdır. Öz bakım becerilerinden yardımsız yemek yeme, tuvalete gitme, giyinip soyunma davranışlarını yerine getirebilir.

5 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri

5 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Hızla sosyalleşmektedir.Toplum kurallarını öğrenmek için gayret gösterir. Genellikle canlı ve neşelidir. Davranışları genellikle kendine güvenli ve dostçadır. Bu yaşta gelişme ilk dört yıla kıyasla oldukça yavaşlamıştır. Yetişkinleri memnun etmekten hoşlanır. Yaptığı işin görülüp beğenilmesini ister. Koşma, sekme ve atlamada vücut hareketleri tam bir denge içindedir. İp atlama, bisiklete binme, koşmaca gibi oyunlar oynamaktan zevk alır.

5 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Yetişkinin tüm davranışlarını izler ve onların gerçek hayatta yaptıklarını oyunlarında tekrarlamaktan hoşlanır. Sürekli konuşur ve sorular sorar. Herhangi bir becerinin kazanılmasında büyük gayret gösterir. Duygularını kontrol etmeyi büyük ölçüde başarır. Resim ve müzikle ilgilenmekten zevk alır. Renkli boyalarla resim yapmaktan, basit melodileri dinlemek ve tekrarlamaktan hoşlanır. Hem yaşıtları hem de yetişkinlerle iyi geçinmeye çalışır. Hikayeler dinlemekten ve anlatmaktan hoşlanır.

5 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Ev içindeki ve dışındaki işlere ilgi duyar.Yetişkinin günlük hayatta yaptığı işleri oyunlarına yansıtır. Giyinmek, yemek yemek, saç taramak, yıkanmak konusunda artık iyice ustalaşmıştır. Uygun fırsatlar verilmişse ayakkabısını giyebilir, basit tokaları takabilir, biraz zorlukla da olsa düğmelerini ilikleyebilir. Grup oyunlarından hoşlanır. Grubun dışında kalmak istemez, arkadaşları ile birlikte olabilmek için bazı fedakarlıklarda bulunması gerektiğini fark eder. (Sırasını beklemek, başkalarına yardımcı olmak vb.)

6 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri

6 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Süt dişlerini değiştirir. Hareketleri koordinelidir. Bedenini daha iyi kontrol eder. Koşmak, kaymak, müzik eşliğinde dans etmek, şarkı söylemekten hoşlanır. Kendi kendine giyinip soyunabildiği gibi, tuvaletini yapmayı, hatta kendini temizlemeyi de başarır. Oldukça meraklıdır. Öğrenme isteği güçlüdür. Yetişkin arkadaşlığından hoşlanır. Görev almaktan memnun olur.

6 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Oyun oynadığı guruplar genişlemiştir. Yalnız başına oynamaktan hoşlanmaz. Oyunda kurallar çocuklar tarafından konulur. Grup oyunlarında cinsiyet ayrımı gözetir. Çocuk kendisine bildirilen kurallar veya konulan yasaklar karşısında da sık sık neden sorusunu sorar. Kalem ve fırça kullanmakta ustalaşmıştır.

6 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Oldukça değişken bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle zaman zaman ev ve okuldaki davranışları arasında farklılıklar görülebilir. Geçmiş, şimdi ve gelecek zaman kavramları kaba bir biçimde şekillenmeye başlamıştır. Artık yetişkine daha az bağımlıdır, arkadaşlarının beraberliğini daha çok arar. Sosyal yönden ailesine bağımlılığını sürdürmekle birlikte; öğretmeni ve arkadaşlarının önemi de artmaya devam eder.

6 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri Bu çağda çocuğun zihin gücü ve belleği bir hayli gelişir. Çocukta somut düşünce tarzı hakimdir. Duyguları ile düşünür. Gözlemler ve deneyler sonucu bir takım hükümler verebilir. His ve heyecanlarının etkisinde kalarak yargılara varabilir. Olayları objektif olarak eleştiremez. Sık sık kendini över. Bu dönemin sonunda kendi kusurlarını görmeye başlar ve eleştirir. Zaman ayarlayamaz. İlerisi için plan yapamaz. Sayıları kavramaya başlar. Basit toplama, çıkarma hesapları yapar.

AİLELERE ÖNERİLER Bu dönemde çocuklarla konuşurken tam ve düzgün cümleler kurmaya özen göstermek gerekir. Çocukların sorgu çağını yaşadıklarının bilincinde olarak, tüm sorularını sabırla yanıtlamak gerekir. Çocuğa zenginleştirilmiş bir yakın çevre ortamı sunulmalıdır. Farklı etkinlikler planlanmalıdır. Disiplin anlayışı içinde çocuğa gerekli sınırlar koyulmalıdır. Yaşına özgü sorumluluklar verilmelidir. Uygun olan ve olmayan dokunuşlar arasındaki farkı ayırt edebilmesi erken yaşta öğretilmelidir. Yanlış davranışı ile ilgili bir sonuç yaşatıldığında nedeni açıklanmalıdır. Çünkü cezalandırılmasının sebebini merak eder ve bu açıklanmazsa kendisine haksızlık yapıldığını düşünebilir. Dolayısıyla yanlış davranışı tekrarlayabilir. Sorumluluk vermede geç kalınmamalıdır.

İyi bir gözlemci oldukları bu dönemde anne baba olarak doğru model olmak çok önemlidir. Çocuğun yanında yapılan konuşmalarda seçilen sözcüklere dikkat edilmeli, onun da bir birey olduğu ve her şeyi çok hızlı öğrenebildiği unutulmamalıdır. Evde yapılacak okul çalışmalarının takibi yapılmalıdır. Mümkün olduğunca aynı saatte çalışmaya başlama alışkanlığı kazandırılmalıdır. Anne–baba arasında net bir tutum ve davranış birliği kurulmalı, sınırlar konusunda kararlı olunmalıdır. Her anne baba, çocuğunu her dönemde etkin bir şekilde dinlemeli ve kaygılarının olabileceğini kabul etmelidir.

Çocuğunuzun davranışlarına kesin sınırlar koyun ve kesinlikle uyulması gereken kuralları belirleyin. Çocuğunuza belli bir tutum belirleyip, istikrarlı davranmaya çalışın. Çok özel günlerde ve durumlarda sınırlamalarda ve kurallarda geçici esneklikler gösterilebilir. Çocuklarınıza sevgi ve ilginizi; bazı görev ve sorumlulukları eşit paylaştırmaya özen gösterin. Çocuğunuzun haklarına ,özgürlüğüne saygı duyun ve ona belli sorumluluklar verin.

Çocuğunuzun başarılarını övün fakat aşırıya kaçmayın. Merakını gidermek için yeterli kapasiteye sahip olduğu konusunda çocuğu teşvik edin. Çocuğunuzun eğitiminde öyle bir çizgide durun ki çocuğunuz hem her an sizi yanında hissederek destek bulsun, hem de sizi hiç görmeyerek kendini özgür hissetsin. Çocuğunuzun gelişimine göre yerine getirilmesi gereken davranışların çocuğunuz tarafından gerçekleştirilmesine izin verin.

Katılımınız için Teşekkür Ederiz