Didim Akbük Sağlık Eğitim Merkezi

Zararlı Alışkanlıklar Hazırlayan: Psk. Mehmet KARÇIN

Sigara ve Madde Bağımlılığı Bilgisayar ve İnternet Bağımlılığı

MADDE BAĞIMLILIĞI İnsanlığı etkileyen en önemli sorunlardan biri haline gelen madde kullanımı ve bağımlılığının geçmişi insanlık tarihi kadar eskidir.

MADDE BAĞIMLILIĞI Dünyada olduğu gibi ülkemizde de başta gençler olmak üzere herkesi etkileyebilen biyolojik, ruhsal ve sosyal boyutları olan bir sağlık sorunudur.

Sahte iyi oluş hali vermesi nedeniyle tüketilmiştir

Madde Bağımlılığı Ne Demektir? Sahte iyi oluş hali veren bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ve sosyal sorunlara rağmen, Madde alınımının devam etmesi ve Madde alma isteğinin durdurulamaması durumudur.

Bağımlılık, kullanılan maddenin özelliklerine göre değişen bir süreç sonucunda ortaya çıkar. Bazı maddeler daha kısa sürede bağımlılık yaparken bazı maddelerde ise daha uzun süre de bağımlılık yapar. Örneğin günde bir adet sigara içimi bir ayın sonunda bağımlılığa yol açarken, düzenli alkol kullanımı ile bağımlılık 3 ile 5 yılda oluşmaktadır.

BAĞIMLILIĞIN OLUŞUMU İlk temas (Deneme) Kullanım ve hücresel düzeyde değişme (Zaman zaman kullanım) Psikolojik ve Biyolojik Bağımlılık (Sürekli kullanım)

İLK TEMAS Madde denemek için kullanılır. Özenti önemli rol oynar.

ZAMAN ZAMAN KULLANIM Madde zaman zaman kullanılır. Maddenin kişiye zararı yok gibidir. Az miktarda, keyif amacı ile alınan maddeler gittikçe kişi için önem kazanmaya başlar. Bağımlı olmadan da kullanılabildiği düşünülür.

SÜREKLİ KULLANIM Aynı etkiyi elde edemez. Ne bulunursa kullanılır. Sosyal ilişkiler maddeyi alabilecek şekilde ayarlanır. Gittikçe maddeyi elde etmek ve kullanmak için daha fazla zaman harcanır. Bu durum kişinin çevresi ile olan iletişimini ve ilişkilerini bozar. Düzenli kullanım zamanla bağımlılığa kayar.

Kişinin tüm kapasitesi düşer. BAĞIMLILIK Kişinin tüm kapasitesi düşer. Madde kullanmaya devam edilir. Maddeyi arama davranışının yoğunluğu artar. Kullanım süreci içinde zamanla tolerans gelişir. Yani kişi maddeyi gittikçe artan miktarlarda kullanmak zorunda kalır. Kişi sürekli olarak aynı maddeyi kullanmaya yönelir. Kişide kullandığı maddeyi azalttığı , alamadığı ya da kullanmadığı zamanlarda yoksunluk (eksiklik/kesilme) belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler (titreme, huzursuzluk, hayal görme vb.) her maddeye göre değişir. Yoksunluk belirtilerini yatıştırmak için tekrar madde almak zorunda kalır. Bu bir kısır döngü sürecine dönüşür. Madde kullanan kişinin maddeyi azaltma ya da kesme girişimleri genellikle başarısız girişimler olarak kalır. Kişi maddeyi kesip sonra tekrar başlarsa kısa sürede eski kullandığı şekilde madde almaya başlar. Bağımlılık nedeniyle maddeyi almak zorundadır.

MADDE BAĞIMLILIĞININ NEDENLERİ Kişisel özellikler Çevresel özellikler Kullanılan maddenin özellikleri

HEDEF KİTLE GENÇLER

NEDEN GENÇLER Gençlik; cesaretin çekingenliğe, serüven isteğinin, durağanlığa üstün geldiği dönemdir.

GENÇLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ İlgileri (Politikaya, Spora vb.) artmıştır, Tepkileri serttir, Çabuk sevinir, çabuk üzülürler, Gel, geç hevesleri vardır, Başarılı olma istekleri vardır, Karşılaştırmalardan hoşlanmazlar, Dış görünüşe önem verirler, Arkadaşlarının sözlerine ve davranışlarına önem verirler. Bu nedenle madde satıcıları size bir yetişkin aracılığı ile değil arkadaşınızla ulaşmaya çalışır.

MADDE KULLANIMINA BAŞLAMA YAŞI NEDEN GENÇLER MADDE KULLANIMINA BAŞLAMA YAŞI % 31 15 YAŞ ALTI % 43 16-20 % 12 21-25 % 6 26-30 % 8 30 YAŞ ÜSTÜ

Dünyada yasadışı madde kullananların sayısı 185 milyon kişi olarak tahmin edilmektedir.

Ülkemiz ile ilgili veriler I Erkeklerin % 53’ü, kadınların % 20’si sigara içmektedir. Kişi başına sigara tüketiminde Avrupa ülkeleri arasında ilk sıralardadır. Lise öğrencilerinin % 20.1’i sigara içmektedir. Madde kullanım oranı % 3.5’dir. Alkol kullanım oranı % 20’dir.

Ülkemiz ile ilgili veriler II Bağımlıların % 70’i, 20 yaş altında ki gençlerdir. Madde ile ilk tanışma genelde 12-17 yaş grubu arasındadır, 18-25 yaş grubu arasında düzenli kullanım görülmektedir.

MADDE KULLANIMI İLE İLGİLİ RİSK FAKTÖRLERİ

Risk Altında Bulunan Gençlerin Özellikleri Ani tepkiler verirler Saldırgan yada asi davranışlar gösterirler Aykırı davranış içinde bulunurlar Davranış bozuklukları gösterirler Her şeyi reddeder veya aşırı itaatkardırlar

Risk Altında Bulunan Gençlerin Özellikleri Erken yaşlarda davranış problemleri mevcuttur Çabuk heyecanlanırlar İçe dönük yapıdadırlar Yaşıtlarından aşırı etkilenirler

Risk Altında Bulunan Gençlerin Özellikleri Genetik yatkınlık Cinsel kimlik sorunları Baş etme mekanizmalarının yeterli olmaması, Kendine güvenin az olması, gelecek ile ilgili kaygılar Yenilik arayışı, kendini ispatlamaya çalışma Sosyal değerlere yabancılık,

Aile Yapısındaki Risk Etkenleri Aşırı koruyucu ve kollayıcı aile Aile içi iletişim eksikliği Parçalanmış, boşanmış aile Baskıcı veya ilgisiz aile Ebeveynlerin birinin kaybı Aile içinde madde kullanan birinin varlığı

GÖÇ Sosyal Risk Faktörleri (Yaşam stresleri) Bozuk sosyo ekonomik düzey, İŞSİZLİK Madde kullanan arkadaş grupları içinde olmak Çocuk yaşta çalışma Düşük okul başarısı Cinsel yada fiziksel taciz yaşama

MADDE KULLANIM NEDENLERİ Niye madde kullanırız

Çevresinin baskısına dayanamaz. MADDE KULLANIM NEDENLERİ Bilgisizlik ve yanlış inançlar Eğlence Gerginliği/stresi azaltma Merak Özenti Eğlence : Madde kullanılarak daha iyi eğlenildiği sanılır Merak : Denerim, bırakırım anlayışı. Fakat bir veya iki deneme genci belki de dönüşü olmayan yola sokmaya yeterli olmaktadır. Tehlikelerden habersiz olma ve bu sebeple konuyu hafife almak. Aileden, okuldan ve zamanla arkadaş çevresinden etkilenirler. Çevresinin baskısına dayanamaz. İlk temas arkadaş çevresiyle olmaktadır. Madde kullanımı gerginliği ve stresi geçici ve yapay olarak azaltmaktadır. Ancak bizzat kendisi gerginliğe neden olur. Moda Arkadaş

MADDE KULLANIMI İLE İLGİLİ YANLIŞ İNANÇLAR

“Bir kere denemekle bir şey olmaz.” “Ben bağımlı olmam.” “Bir kere denemekle bir şey olmaz.”

“Madde hakkında konuşabilmek için onu denemelidir. ’’ “Herkes kullanıyor bir şey olmuyor” “Sadece zayıf bireyler bağımlı olur.”

“Ben kontrol edebilirim” “Madde yaratıcılığı geliştirir, konsantrasyon ve bilinci artırır.” “Benim iradem güçlüdür”

MADDE BAĞIMLILIĞININ ZARARLARI Madde bağımlılarının genel olarak karşılaşabileceği problemler şunlardır: Bedensel Ruhsal ve Sosyal Sorunlar

Bedensel Sorunlar Maddeler merkezi sinir sistemini etkiler, dikkati yoğunlaştırmada zorluk çıkarır, hız mekan kavramını etkiler ve kazalara neden olur.

Kalp Kası Hastalıkları Kalp Yetmezliği Kalp sıkışmaları Çarpıntı Kangrenler Felçler Yüksek Tansiyon Kalp Kası Hastalıkları

SİROZ VE KARACİĞER HASTALIKLARI İSHAL KABIZLIK ÜLSER KARIN AĞRILARI SİROZ VE KARACİĞER HASTALIKLARI

AİDS Frengi Tüberküloz Hepatitler

Cinsel Fonksiyon Bozuklukları Kısırlık Böbrek Hastalıkları

Koku Alamama Görme Bozuklukları İşitme Bozuklukları His Kayıpları Tat Alamama

Madde Kullanımının Yol Açtığı Ruhsal Sorunlar ve Belirtiler Şüpheler Sürekli görülen hayaller Sıkıntı Uyku bozukluğu Depresyon Gerginlik

Sosyal sorunlar ve etkileri; Ailesel sorunlar Aile içi ilişkileri bozulmuş ve parçalanmış aileler, Ekonomik sorunlar İşgücü kayıpları, Aşırı harcamalar Yanlış mali kararlar Toplumsal sorunlar Uyumsuzluk Yasal sorunlar İnsanın uyum gücünü zaafa ve iflasa götürmekle onu aileden, toplumdan ve çevresinden kopararak, yalnızlığa, bunalıma ve hemen ardından sorumsuz, düzensiz ve dağınık bir hayata mahkum eder.

Bağımlılar aile ve dostları ile iletişim kopukluğu nedeniyle onları kaybetmekte, maddeden başka arkadaşları kalmamaktadır.

Maddelerin bağımlıya, aile hayatına, doğacak çocuklara, iş hayatına, aile ve ülke ekonomisine ve toplumsal ahlaka verdiği zararlar çok büyüktür. İntiharların, cinayetlerin, hırsızlıkların,her türlü fuhşun, gasp ve anarşinin temelinde madde kullanımının etkisi olabilir.

değerlerinizden koparır, kavgacı, sinirli ve uyumsuz Sizi milli ve manevi değerlerinizden koparır, kavgacı, sinirli ve uyumsuz insan haline getirir.

Çocuklarımızı madde kullanımından korumak ancak onları sorumluluklarının bilincinde olan, sorunlarına çözüm getirebilen, özgüven ve bağımsızlık duyguları gelişmiş bireyler olarak yetiştirmemize bağlıdır.

AİLELERE ÖNERİLER DİNLEYİN, KONUŞUN YARGILAMAYIN, TEHDİT ETMEYİN, SORGULAMAYIN, ÖĞÜT ve EMİR VERMEYİN, ÖRNEK OLUN, ARKADAŞLARINI TANIYIN, AÇIK OLUN, ÖĞRENMESİNE YARDIM EDİN, HAYIR DEMESİNİ ÖĞRETİN, SEVİN VE SAYIN Madde kullanım bozuklukları hakkında bilgilenilmeli Kendi davranışlarımız gözden geçirilmeli ve bunların gencin değer yargılarının gelişmesinde etken olduğu unutulmamalı Açık ve dürüst davranılmalı Çocuklara model olunduğu unutulmamalı Tutarlı ve makul olunmalı Her konuda olduğu gibi bu konuda da çocukla konuşulabilmeli İyi bir dinleyici olunmalı Verilecek mesajların açık olmasına dikkat edilmeli Eleştirmenin yanında iyi yaptığı şeyler farkedilip ödüllendirilmeli Çocuğun arkadaşları ve aileleri ile tanışılmalı Çocuğun gittiği yerler konusunda bilgi sahibi olunmalı Sınırsz hoşgörünün, gereksiz sınırlamalar ve yasaklamaların işe yaramadığı unutulmamalıdır. Çocuğun yanında olmalı, yakın olmalı ve sevildiği ona hissettirilmelidir.

SEVGİ, SAYGI, SABIR, 3 S

BÜYÜKLER, Ergenlik döneminin özelliklerini bilin, eğitim ve öğretiminizi ona göre yönlendirin, Değişiklikleri fark edecek kadar dikkatli olun, Ergenin sorumluklarını onun adına yüklenmeyin, Tutarlı olun, Bilim, Spor ve Sanat etkinliklerine yönlendirin, Maddeler hakkında bilgi edinin ve doğru bilgi verin.

Bağımlılığı engellemek kişinin elindedir. Madde kullanımına başlamada bir tek neden yeterlidir, Güvenli bir madde ve güvenli bir kullanım şekli yoktur, Kullanan herkes için bağımlılık gelişme riski eşittir, Bağımlılığı engellemek kişinin elindedir.

BAĞIMLILIĞI ENGELLEMENİN YOLU:

MADDEYE HAYIR

Bilgisayar ve İnternet Bağımlılığı

Bağımlılık Ölçütleri Günlük hayatımızda güçlükler Sosyal ve Aile içi İlişkilerde aksama Derslerdeki başarının düşmesi Fizyolojik aksaklıklar

Neden ? İletişim kurmak daha kolay Sosyal ortam sunuyor İstediğimiz kişi olup, istediğimiz gibi davranabilme imkanı sunuyor. Gerçeklerden kaçabilmeyi sağlıyor

Neler Yapılabilir ? Sanal yerine doğal ortam Spora yönlendirme Arkadaşlık ilişkilerini destekleme Sosyal Beceri Eğitimi Profesyonel yardım Aileler için kullanım önerileri

İyi Eğlenceler 