GÖKKÜRESİ VE TAKIMYILDIZLAR Zeynel Tunca GÖKYÜZÜ FARKINDALIĞI II 4-10 Eylül 2015 SDÜ Isparta TÜBİTAK 4004 Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları Destekleme Programı

P ( x, y ) = P ( PD, PF) = P (OF,OD) Düzlemde – Dik-Kartezyen - İki boyut P ( x, y ) D y O x F P ( x, y ) = P ( PD, PF) = P (OF,OD)

φ r P ( x, y ) D y O x F P ( x, y ) = P ( PD, PF) = P (OF,OD) Düzlemde - Kutupsal-Uçlaksal-Açısal - İki boyut P ( x, y ) D P(r, φ) y r φ O x F P ( x, y ) = P ( PD, PF) = P (OF,OD) = P(r, φ)

z x y P ( x , y , z ) z z z y O y x x y X Uzayda - Dik-Kartezyen – Üç boyut

  R P ( x,y,z ) = P ( PD, PF, PB ) = P (OA,OC,OE ) Uzayda - Dik-Kartezyen – Üç boyut   R P ( x,y,z ) = P ( PD, PF, PB ) = P (OA,OC,OE )

OP yarıçaplı bir küre ( P küre üzerinde bir nokta ) P = ( , , R )  

  P = ( , , R )

  P = ( , , R )

P P’

N

Coordinate : Koordinat : Konumsayıları Coordinate System : Konumdüzeneği

YERKÜRE COĞRAFYA Konumdüzeneği

ENLEM BOYLAM

  YERKÜRE – COĞRAFYA KONUMDÜZENEĞİ P ENLEM çemberi A ENLEM Yer Eşleği O BOYLAM  Boylam çemberi MERİDYEN Greenwich’ten geçen düşey çember 0° meridyeni P’

GÖKYÜZÜ GÖKKUBBE GÖKKÜRESİ

GÖKKÜRESİ : Tüm gökcisimlerinin üzerinde yeraldığı, üzerinde devindiği (hareket ettiği), merkezinde Yerküre’nin bulunduğu sonsuz büyük yarıçaplı sanal küre.

DAY2009 Konferansı 18

DAY2009 Konferansı

DAY2009 Konferansı

Yerin dönme ekseni Kutup Yıldızı YER Eşleği Ekvator GÖK Eşleği

B

DİKAÇIKLIK B SAĞAÇIKLIK EŞLEK KONUMDÜZENEĞİ YERİN DÖNME EKSENİ GÖK EŞLEĞİ İLKBAHAR NOKTASI SAĞAÇIKLIK DİKAÇIKLIK B EŞLEK KONUMDÜZENEĞİ

GÖKKÜRESİ Kuzey Uçlak Noktası YER’in dönme ekseni YER Kuzey Uçlak Noktası GÖK KÜRESİ YER EŞLEĞİ GÖK EŞLEĞİ

Y ( α , δ ) α : sağaçıklık δ : dikaçıklık δ α γ GÖK EŞLEĞİ EŞLEK YER’in dönme ekseni EŞLEK KONUMSAYILARI GÖKKÜRESİ Kuzey Uçlak Noktası Y ( α , δ ) α : sağaçıklık δ : dikaçıklık GÖK KÜRESİ Y δ γ α A Başlangıç Noktası İLKBAHAR NOKTASI GÖK EŞLEĞİ 21 Mart günü Güneş bu noktada

SAĞAÇIKLIK Rektesansyon Ascension droite Right ascension, DİKAÇIKLIK Deklinasyon Déclinaison Declination,

Başucu G Öğlen Çemberi Meridyen Gök Eşleği KY K http://astro.unl.edu/classaction/animations/coordsmotion/meridaltdiagram.html

Gözlem yerinin ENLEM açısı φ

φ φ K Başucu Noktası Z ÇEVREN G KY K Başucu Noktası Z φ φ ÇEVREN G Kenarları birbirine dik olan açılar birbirine eşittir.

φ φ Bir Gözlem yerinde Kutup Yıldızının (K) Kuzey noktasından (Z) BAŞUCU noktasına doğru Çevrenden YÜKSEKLİĞİ YÜKSEKLİK AÇISI (h) gözlem yerinin enlemi kadardır.. Bir gözlem yerinin çevreninde KUZEY noktasından BAŞUCU noktasına doğru gözlem yerinin ENLEM açısı kadar yükselince KUTUP YILDIZI görülür. φ φ

φ HİÇ BATMAYAN YILDIZLAR

Z P E Çevren K Çevren

Başucu Noktası

Başucu Yükseklik Kuzey Çevren

α : sağaçıklık δ : dikaçıklık (değişmez..) EŞLEK KONUMSAYILARI Y ( α , δ ) α : sağaçıklık δ : dikaçıklık (değişmez..) 0 < a < 24 sa 0 < h < ± 90o Dikaçıklık : Gökcisminin Eşleğe açısal uzaklığıdır ÇEVREN KONUMSAYILARI Y ( a , h ) a : azimut h : yükseklik 0 < a < 24 sa 0 < h < ± 90o (gün boyunca sürekli değişir..) Yükseklik : Gökcisminin Çevrene açısal uzaklığıdır

KY K Başucu Noktası Z φ φ ÇEVREN G

KY K Başucu Noktası Z EŞLEK ÇEVREN G

KY Başucu Noktası Z ÇEVREN G K EŞLEK

Z E P D K G ÇEVREN B P EŞLEK E N EŞLEK-ÇEVREN İKİLİSİ

noktalarından geçen büyük çembere K, P, Z, E, G, P’, N, E’ noktalarından geçen büyük çembere O gözlem yerinin Öğlen Çemberi Öğlen Gök Meridyeni denir... Güneş’in gün ortasında geçtiği çember.. Öğlen çizgisi : Öğlen çemberi – Çevren kesim noktalarını birleştiren KG doğru parçası..

Bütün gökcisimleri, günlük görünür hareketlerinde Gözlemcinin ÇEVREN düzlemi üzerinde : Kuzey noktasından gözlem yerinin enlemi (φ) kadar yükseklikte KY(YER’in dönme ekseninin gökküresini deldiği nokta - P) bulunur. KY ile gözlemcinin tepe noktası (Z) arası 90-φ kadardır. Gözlemcinin tepe noktası (Z) den Güney yönünde (φ) kadar ilerlerseniz, (E) GÖK EŞLEĞİ ne ulaşırsınız.. Doğu (D), (E) ve Batı(B) noktasından geçen çember GÖK EŞLEĞİ Bütün gökcisimleri, günlük görünür hareketlerinde bu çembere paralel Günlük hareket çemberlerini çizerler..

TAKIMYILDIZLAR

TAKIMYILDIZLAR , BİRBİRİNDEN ÇOK FARKLI UZAKLIKLARDAKİ YILDIZLARIN YER MERKEZLİ OLARAK GÖKKÜRESİ ÜZERİNE İZDÜŞÜMLERİNİN SONUCU ORTAYA ÇIKAN GÖRSEL BİR BENZETİMDİR. İZDÜŞÜM : GÖZLEM YERİNE (izdüşüm merkez noktasına) BAĞLIDIR. BAŞKA BİR YILDIZ SİSTEMİNDEN BAKTIĞINIZDA İZDÜŞÜMLER DEĞİŞECEK, GÖKYÜZÜNDEKİ GÖRÜNÜM ÇOK FARKLI OLACAKTIR.

Gökküresi üzerinde Takımyıldız vardır...

Orion Takımyıldızı

Kış Elipsi

Yaz Üçgeni

Yörüngeler

ZODYAK KUŞAĞI Pluto : 17.2 Merkür : 7 Venüs : 3.4 TUTULUM Mars : 1.9 Jüpiter : 1.3 Satürn : 2.5 Uranüs : 0.8 Neptün : 1.8 O artık Büyük Gezegen değil - Cüce Gezegen Ay : 5.8

Yer, Güneş etrafında dolandıkça Zodyak Takımyıldızları değişir. Cancer Virgo Leo Gemini Boğa Aries Pisces Aquarius Capricornus Sagittarius Scorpius Libra Ophiuchus Zodyak takımyıldızları (zodiacal constellations) Yer Güneş

Güneş, Gemini (İkizler)’de: Haz 21 - Tem 20 Cancer Virgo Leo İkizler Taurus Aries Pisces Aquarius Capricornus Sagittarius Scorpius Libra Ophiuchus Güneş, Gemini (İkizler)’de: Haz 21 - Tem 20

Yengeç Virgo Leo Gemini Taurus Aries Pisces Aquarius Capricornus Sagittarius Scorpius Libra Ophiuchus

Burç Takımyıldızları DOĞRU Tarihler Falcılara göre Sagittarius YAY 32 Ara 18 - Oca 18 23 Kas – 21 Ara Capricornus OĞLAK 28 Oca 19 - Şub 15 22 Ara – 20 Oca Aquarius KOVA 24 Şub 16 - Mar 11 21 Oca – 18 Şub Pisces BALIKLAR 38 Mar 12 - Nis 18 19 Şub – 20 Mart Aries KOÇ 25 Nis 19 - May 13 21 Mar – 20 Nis Taurus BOĞA 37 May 14 - Haz 19 21 Nis – 21 May Gemini İKİZLER 31 Haz 20 - Tem 20 22 May – 21 Haz Cancer YENGEÇ 20 Tem 21 - Aug 9 22 Haz – 22 Tem Leo ASLAN 37 Aug 10 - Eyl 15 23 Tem – 23 Ağu Virgo BAŞAK 45 Eyl 16 - Eki 30 24 Ağu – 22 Eyl Libra TERAZİ 23 Eki 31 - Kas 22 23 Eyl – 23 Eki Scorpius AKREP 7 Kas 23 - Kas 29 24 Eki – 22 Kas Ophiuchus YILANCI 18 Kas 30 - Ara 17 18 Gün ???

Yıldız haritan diyor ki , bugün senin için macera ve romantizm açısından çok parlak bir gün olacakmış.

?

TEŞEKKÜRLER