BİLİNÇ Prof Dr Süheyla ÜNAL

Bilinçlilik Uyanıklık Farkında oluş Kendilik-bilinci Ito, 1998

Bilinç Farkında oluş hali How small the cosmos... how paltry and puny in comparison to human consciousness, to a single individual recollection.... (Nabakov, 1966, as cited in LeDoux, 1998, p. 267)

Zihin  Enerji Düşünce  Gerçeklik Bilinç  Farkındalık

Zihin Zihin = Biliş + Farkındalık Beyin süreçlerinin tümü Bilinç süreçlerinin tümü Her ikisi arasında olup bitenler Zihin kokuların, seslerin ve renklerin dalga ve parçacık dünyasını tercüme eder

thought Düşünce Farkındalık Zihin Kişisel gerçeklik Kişisel Kişisel

William James Bilinçlilik bir antite değildir, bir işlevdir Bilinçlilik bir şey olmaktan çok bir operasyondur Bilinçlilik sadece dünyanın değil, kendinin de farkında oluşluluk halidir

Damasio Bilinçlilik, organizmanın kendisini bilme yetisidir Bilinçlilik üç süreç ile ilgilidir Proto-Self (Öncül- kendilik) Core Consciousness (Töz bilinç) Extended Consciousness (Genişletilmiş bilinç)

Bilinç yapıları Proto-self-Sürekli bedenin durumunu monitorize eder Töz bilinç- Olay gerçekleştikten 500 milisn sonra algılar Genişletilmiş bilinç- Bellek, akıl ve dil proto-self -> core self & core consciousness -> autobiographical self & extended consciousness -> conscience

Bilinç yapıları Proto-Self: (Genomlar) Töz bilinç: (Genomlar) Hipotalamus; beyin sapı çekirdekleri, insular korteks Töz bilinç: (Genomlar) Singulat korteks; superior colliculi; talamus Genişletilmiş bilinç: (Genomlar+ Anılar)) Serebral korteks

Öncül- kendilik Organizma bedenin an be an farklılaşan durumlardaki duyusal temsilcilerini bütüncül bir form içinde toplayarak bir beden modeli oluşturur Bilinç dışıdır Homeostazisle ilişkilidir

Töz bilinç Organizmanın çevre ile etkileşime girmesi ile beyinde bu etkileşimin temsilcileri oluşur Sözel değildir İkinci sıra temsilcilerdir Bilinçlidir Derin uyku, koma, anestezi, bitkisel hayat, epileptik otomatizm ve akinetik mutizm sırasında kaybolur "inner sense" -Uyanıklık, dikkat ve duyguları kapsar

Genişletilmiş bilinç Otobiyografik self- Töz bilincin yaşantılarının sürekli kaydı ile oluşur İnsana özgüdür Çalışma belleğinin etkinliğidir Patolojik durumları Geçici global amnezi Anozognozi Asomatognozi

Mental fakülteler Bir şeyin öğrenilmesini ve hatırlanmasını sağlayan mekanizmalar (gelecekteki eylemlerin dayanağı olan) Bir şeyi öğrenmenin ve hatırlamanın farkındalığı

Bilincin anatomisi

Bilincin anatomisi Retiküler aktivatör sistem (RAS) Beyin sapındaki çekirdeklerden başlar ve beynin birçok bölümüne dağılır Hipotalamik alanlar Preoptik alan (NREM uykusu) Posterior hipotalamus (uyanıklık) Suprakiyazmatik çekirdek Sirkadiyan ritm

Bilincin anatomisi Level 3 Level 2 Beyinsapı Level 1 Diencephalon Thalamus Mesen- cephalon Pons Cerebellum Medulla oblongate Reticular formation Diencephalon Beyinsapı Level 1 Level 2 Level 3

RAS – retiküler aktivatör sistem Bilinçlilik ve uyanıklılık Zayıf ve tekrarlayan uyarıları filtreleme

Retiküler formasyon Uyku/uyanıklık Kas tonusu Ağrı modülasyonu

RAS’ın nörotansmitterleri GABA-Düzenleyici Bazal önbeyin ACh -  Uyarım ventral retiküler formasyon NE -  Uyarım lokus seruleus 5HT -  Uyarım Rafe çekirdeği

RAS’tan yaygın dağılım -> uyarım Talamus ve kortekse ‘spesifik’ duyusal uyarılar Bazal önbeyin “Spesifik olmayan” duyusal kollateral aksonlar Talamus Ön akım Arka akım

Limbik sistem- Visseral Beyin Hipotalamus Nukleus akkumbens Amigdaloid çekirdekler Orbitofrontal korteks

Dorsolateral Prefrontal Korteks Çalışma belleği ile ilgilidir Talamusla bağlantıları aracılığı ile davranışı uyumlandırır ve düzenler Üst bölgesi zamana ait ipuçlarını kullanarak davranışı yönetir Visuospasiyal süreçler gerçekleşir

Bilincin nörobiyolojisi Global bütünleşmiş alanlar (Kinsbourne) Senkronize ossilasyonlar (Singer 1999, Crick ve Koch 1990) NMDA-aracılı geçici nöral temsilciler (Flohr 1995) Kortikal aktivasyonun talamik modulasyonu (Llinas 2001) Reentrant kortikal looplar (Edelman 1989) Frontal ve ortabeyin yapıları arasında sürekli eylem- öngörü- değerlendirmeyi sağlayan loopların karşılaştırıcı mekanizmaları (Gray 1995) Sol hemisfere dayalı yorum süreçleri (Gazzaniga 1988) Frontal-limbik bağlantılara (Damasio 1999) ya da periaqueductal graye (Panksepp 1998) dayalı duygusal somatosensoriyel süreçler

Bilincin nörobiyolojisi NMDA-temelli plastisite, talamusun kortekse özel bağlantıları ya da düzenli ossilasyonlar bilinçli yaşantıların kısa sürede oluşumuna katkıda bulunurlar Yaygın nöral kalıplar ve düzenlemeler özelleşmiş beyin yapılarında oluşan lokal aktivitelerin bilinçl yaşantıları oluşturmak üzere bütünleştirilmesini gerektirir Sol hemisfer yorumlayıcı işlemler aracılığı ile bilinçli bir self-awareness oluşturarak her bireyin öyküsüne temel olur.