M.E.B. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Aile Eğitimi Birimi

VİZYONUMUZ  “Çağdaş bir toplumda yaşamayı hak eden tüm çocuklarımızın fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimlerini desteklemek için ülke düzeyinde aile eğitimleri yapmak.” Genel Müdürlüğümüzün Hedefi: Aile Eğitimlerini Bilimsel, disiplinler arası ve çok sektörlü bir yaklaşımla ele alarak, değişen ihtiyaçlara cevap verebilecek nitelikte, sürdürülebilir programlarla, toplumun tüm kesimlerine yaygınlaştırmaktır.

Aile eğitim programları temelde 2 amaca hizmet eder: Aile Eğitim Programlarına Niçin Gereksinim Duyulmuştur? Aile eğitim programları temelde 2 amaca hizmet eder: 1.Ailenin psikolojik ve sosyal açıdan içinde bulunduğu yaşam şartlarına uyum sağlaması 2. Çocukların gelişiminde ve eğitiminde önemli olan aile ayağını güçlendirmesi

NEDEN AİLE EĞİTİMİ Çocuğun, kalıtımla getirdiği özelliklerinin ne kadar gelişeceği, nasıl biçimleneceği ve daha sonraki yılları ne derece etkileyeceği; ailenin sosyo -ekonomik ve kültürel niteliği, çocuklarına sağladıkları uyaranlar, aile bireylerinin birbirleriyle ve çocukları ile olan ilişkileri, çocuk yetiştirme tutumları, sözel iletişim biçimleri, nasıl bir model oluşturdukları, sağlık, beslenme, gelişim ve eğitim konularındaki bilgileri gibi aile ortamı ile ilgili pek çok değişkene bağlıdır.

Bilimsel Gerçekler Olumsuz çevre koşullarının yarattığı Çocuğun zihinsel, fiziksel, sosyal ve duygusal gelişiminin büyük bir bölümü ilk 6 yıl içinde tamamlanır. Çocukların gelişiminde yakın çevresinin önemi büyük. Anne-babalar çocukların ilk eğitiminde önemli bir rol oynar. Olumsuz çevre koşullarının yarattığı etkilere sonradan çözüm bulmaya çalışmaktansa, erken destek programlarıyla bunları önlemek daha etkili.

Türkiye… EBEVEYN EĞİTİMLERİ… Erken dönem çocuk gelişimine ve bakımına daha fazla yatırım yapılması çocukların refahını ve eğitimdeki başarılarını arttıracaktır. Böylece, bugün kuşaktan kuşağa aktarılmakta olan fırsat eşitsizliği de azaltılmış olacaktır. Ana babalar erken dönem çocuklukta bilişsel gelişimi uyarmanın öneminden yeterince haberdar değillerdir ve çocuklara yeterince okumamakta, onlarla yeterince oyun oynamamaktadırlar. Aile eğitimi tahminen ana-babaların %3.5’lik bir bölümünü kapsayabilmektedir. Bugün 5 yaşındaki çocukların yüzde 50’si okul öncesi eğitimden yararlanmaktadır, ancak daha küçük yaş grupları söz konusu olduğunda bu oran çok daha düşüktür… TÜRKİYEDE ÇOCUKLARIN DURUMU RAPORU 2011 (BM UNICEF)

Dünden Bugüne Aile Eğitimleri… AÇEP bir bilimsel araştırma çerçevesinde Boğaziçi Üniversitesi bünyesinde 1982 yılında geliştirildi. 1993 yılında MEB tarafından uygulanmaya başlandı . AÇEP 0-4 Yaş AÇEP Gazi Üniversitesi –MEB tarafından UNICEF’in teknik desteğiyle 1993 yılında geliştirildi. 2003 yılına kadar uygulandı. 0-6 Yaş Aile ve Çocuk Eğt. Gazi Üniversitesi tarafından UNICEF’in teknik desteğiyle 2003 yılında geliştirildi. 2003-2005 Yılları arasında uygulandı. 0-6 Yaş Benim AilemEğt.Prg. 0–6 yaş Aile ve Çocuk Eğitimi programı UNİCEF işbirliğinde Nisan 2005 yılında alandan gelen geribildirimler doğrultusunda revize edilerek ‘Benim Ailem Programı’ adını aldı. 0-6 Yaş AİTEP UNICEF in teknik desteğiyle, daha fazla aileye ulaşmak için 2007 yılında “Benim Ailem” Programı’ndan yararlanılarak geliştirildi. BADEP AÇEV işbirliğiyle 2004 yılından bu yana uygulanmaktadır.

AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI (0-18 YAŞ) ÇALIŞMALARI… Alanda, çocuğa hizmet götüren farklı kurumların, benzer programları uygulaması sonucu oluşan; Hizmet tekrarı Kaynak israfı Eksiklikler Uygulamada ortaya çıkan çelişkileri ortadan kaldırmak için, MEB aile eğitimleri ile ilgili bütüncül bir yaklaşımla 2008 yılında yeni bir program çalışması başlatmıştır. Çok sektörlü katılımla program çalışmaları sonunda, Aile Eğitim Programı(0-18 Yaş) geliştirilmiş ve 2010 yılında uygulamaya konmuştur.

AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI (0-18 YAŞ) ÇALIŞMALARI…

AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI (0-18 YAŞ) ÇALIŞMALARI… Program Yazar ve Danışman Ekibi Prof.Dr. Füsun AKKÖK………….….ODTÜ Doç.Dr. Oktay AYDIN……………….Marmara Ünv. Yr.Doç.Dr. Özgül POLAT…………..Marmara Ünv. Dr. Özgür ŞİMŞEK…………………...Marmara Ünv. Dr.Şebnem SEVİNÇ………………….Hacettepe Ünv. Dr.Bahar BİNGÖLER PEKCİCİ......Ankara Ünv. Nur SUCUKA ÇORAPÇI…………….AÇEV Serkan KAHYAOĞLU………………..AÇEV Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Program Geliştirme Komisyonu

AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI (0-18 YAŞ) ÇALIŞMALARI… Çalışma Grubu/Eylem Planı Hazırlıkları: MEB: Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Temel Eğitim Genel Müdürlüğü Mesleki Teknik Eğitimi Genel Müdürlüğü Özel Eğitim Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü YEĞİTEK EARGED(Mülga) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü(Mülga) Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü(Mülga) SHÇEK(Mülga) Sağlık Bakanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı Anne Çocuk Eğitimi Vakfı Tarım Bakanlığı, GAP İdaresi Başkanlığı TUİK TRT DPT UNICEF EÇG Bölümü

AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI (0-18 YAŞ) Programın Genel Amacı: Ülke genelinde 0-18 yaş arasında çocuğu olan anne-babaların “olumlu ebeveynlik becerileri”ni geliştirerek, aile içi ilişkilerin güçlendirilmesi yoluyla çocuğun ve ergenin var olan potansiyelini kullanmasını sağlamaktır.

PROGRAMIN YAPISI 12- 18 Yaş AEP (12-18 Yaş Çocukların Anne-Babaları İçin) (Ergenlik) 0- 18 YAŞ ÇOCUKLARIN ANNE-BABALARI İÇİN AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI 7- 11 Yaş AEP (7-11 Yaş Çocukların Anne-Babaları İçin) (Ön Ergenlik-Okul Çağı) 3- 6 Yaş AEP (3-6 Yaş Çocukların Anne-Babaları İçin) (Erken çocukluk-Okulöncesi) 0- 3 Yaş AEP (0-3 yaş Çocukların Anne-Babaları İçin) (Erken Çocukluk) 14 Haftalık oturumlar halinde planlanmıştır. 3-6 Yaş Aile Gelişim Programı 3-6 Yaş BADEP 7-11 Yaş BADEP 3-6 Yaş Okur-Yazar Olmayan ADP (13 Oturum) 13

Programın Toplam Süresi Programın Toplam Ders Saati Programın Adı Haftalık Ders Saati Programın Toplam Süresi Programın Toplam Ders Saati 0-3 Yaş Aile Eğitimi Kurs Programı 15 Saat ( 4 Saat Teorik - 3 Saat Değerlendirme, Hazırlık ve Planlama - 8 Saat Ev Ziyareti ) 14 Hafta - 3,5 Ay 210 Ders Saati 3-6 Yaş Aile Eğitimi Kurs Programı 7-11 Yaş Aile Eğitimi Kurs Programı 5 Saat (3 Saat Teorik - 2 Saat Değerl., Hazırlık ve Planlama) 70 Ders Saati 12-18 Yaş Aile Eğitimi Kurs Programı 3-6 Yaş Baba Destek Eğitimi Kurs Programı 14 Hafta - 3,5 Ay 7-11 Yaş Baba Destek Eğitimi Kurs Programı 3-6 Yaş Aile Gelişim Eğitimi Kurs Programı 3-6 Yaş Okuma-Yazma Bilmeyen Anne Destek Eğitimi Kurs Programı (Temel ADP) 13 Hafta - 3 Ay 65 Ders Saati

PROGRAMIN GENEL FELSEFESİ: Çocuğun yüksek yararı çerçevesinde 0-18 yaş çocukları ile iletişimde bulunan tüm bireylerin çocuk gelişimine maksimum katkı sağlamalarına destek vermektir “Bütün anne-babalar iyidir ve çocukları için ellerinden gelenin en iyisini yaparlar” temel felsefesinden hareket eder. Ebeveynlerin güçlü yönlerini fark ederek, var olan becerilerini güçlendirmeyi hedeflemektedir. Yaşı, sosyal ve kültürel ortamı, ekonomik durumu ne olursa olsun, tüm bireyler öğrenmeye ve gelişmeye açıktır Program çocuk,kadın ve insan haklarına duyarlıdır.. Program aile bütünlüğüne ve cinsiyet ayrımcılığına karşı duyarlıdır.Bu nedenle uygulamalarda farklılık olabileceğini de öngörerek ,anne babanın birlikte katılmasını teşvik eden bir anlayışı benimser. Program içinde yaşadığımız kültürdeki ailenin güçlü yanlarına duyarlı ve uygun olmayı hedeflemektedir. Program, kişisel güçlenmeden yola çıkarak toplumsal güçlenmeye katkı sağlamayı hedefler.

PROGRAMLARIN HEDEF KİTLESİ: 0-3 yaş çocukların anne-babaları 3-6 yaş çocukların anne-babaları 7-11 yaş çocukların anne-babaları 12-18 yaş çocukların anne- babaları Çocuk sahibi olmayı planlayan yetişkinler Çocuğun bakımından ile sorumlu tüm yetişkinler Bebek bekleyen anneler

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Çeşitli ölçme araçları kullanılarak, bireylerin; Katılımcıların süreç içerisinde kazandığı yeterlikler, kazandıkları bilgi, beceri ve davranışları ölçülecektir. Her oturum/konu sonunda konu ile ilgili kazanım ve yeterlilikleri, doğru-yanlış testleri, soru-cevaplar uygulanarak; beceri ve davranışları ise ev ziyareti ve görüşme formu ile ölçülecektir.

0-3 YAŞ AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI… 14 Hafta-Haftada 15 ders saati (Toplam 210 saat) 4 Ders saati 11 ders saati (8ders saati ev ziyareti+3 ders saati değ.plan.top.) Toplam Süre:………………………......................... Teorik (Aile Oturumları ):…………………………… Uygulama (Çocuk Eğitim Materyalleri-ÇEM)……………… TEMALAR (OTURUMLAR): 1. Tanışma ve Program Tanıtımı 2. Kadın Olmak 3. Güvenli Annelik 4. Doğum ve Lohusalık 5. Yeni Doğan ve Süt Çocukluğu 6. Çocuk Sağlığı 7. Anne Çocuk Beslenmesi 8. Motor Gelişim 9. Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi 10. Sosyal Duygusal Gelişim 11. Özbakım Becerileri 12. Olumlu Davranış Geliştirme 13. Çocuk Hakları / Çocuk İhmal ve İstismarı 14. Özel Gereksinimli Bireylere Duyarlılık

3-6 YAŞ AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI… 3-6 Yaş AEP: Toplam Süre:…………………………………………………… Teorik (Aile Oturumları ):………………………………… Uygulama (Çocuk Eğitim Materyalleri-ÇEM)………………………………………………… 14 Hafta-Haftada 15 ders saati (Toplam 210 saat) 4 Ders saati 11 ders saati (8 ders saati ev ziyareti+3 ders saati değ.plan.top.) TEMALAR (OTURUMLAR): 1. Tanışma ve Program Tanıtımı 2. Çocuk Gelişiminde Ailenin Rolü 3. Çocukla İletişim 1 4. Çocukla İletişim 2 5. Olumlu Davranış Geliştirme 6. Olumsuz Davranışları Azaltma 7. Sosyal Duygusal Gelişim 8. Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi 9. Motor Gelişim ve Cinsel Gelişim 10. Öz bakım Becerileri 11. Çocuk Sağlığı ve Beslenme 12. Okul ve Çocuk 13.Çocuk Hakları-Çocuk İhmal ve İstismarı 14. Özel Gereksinimli Bireylere Duyarlılık

0-3/3-6 YAŞ AEP UYGULAMASI… ÇOCUK BAKIM VE OYUN ODALARI: Ailelerin eğitim programlarına katılımını artırmak ve programlardan daha çok kişinin yararlanmasını sağlamak amacıyla çocuklar için çocuk bakım ve oyun odaları oluşturulmaktadır. Ankara Altındağ HEM Çocuk bakım ve Oyun Odası

BABALARI DA GÜÇLENDİRİYORUZ… 0-3/3-6 Yaş AEP BABA TOPLANTISI 3 ders saati (135 dk) Program süresinde bir kez ve program ortalarında yapılması önerilir. Baba toplantılarında, babanın çocuğun yaşamındaki önemi, aile tutumları, etkin dinleme ve iletişim yöntemleri, konularında farkındalık oluşturarak duyarlılık gelişmesi amaçlanmaktadır.

0-18 YAŞ AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI… 7-11 Yaş AEP: 14 Hafta- Haftada 5 Ders saati (toplam 70 ders saati) 3 ders saati teorik -2 ders saati hazırlık Yok Toplam Süre:……………………….................... Teorik (Aile Oturumları ):…………………. Uygulama (Çocuk Eğitim Materyalleri-ÇEM)…………………………… TEMALAR (OTURUMLAR): 1- TANIŞMA VE PROGRAM TANITIMI 2- NİTELİKLİ ZAMAN GEÇİRME VE OYUN 3- ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ 4- OLUMLU DAVRANIŞ KAZANDIRMA YOLLARI 5- İSTENMEYEN DAVRANIŞLARI DEĞİŞTİRME 6- DUYGU DÜZENLEME 7- BEDENSEL VE CİNSEL GELİŞİM 8- SOSYAL VE AKADEMİK GELİŞİM 9-AİLE SİSTEMİ 10-AİLE TUTUMLARI 11-ETKİN PROPLEM ÇÖZME 12-SOSYAL DUYGUSAL DAVRANIŞSAL SORUNLAR 13-ÇOCUK HAKLARI. İHMAL, İSTİSMAR VE ŞİDDET 14-ÖZEL EĞİTİME İHTİYACI OLAN BİREYLERE DUYARLILIK GELİŞTİRME

0-18 YAŞ AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI… 14 Hafta- Haftada 5 Ders saati (toplam 70 ders saati) 3 ders saati teorik- 2ders saati hazırlık Yok 0-18 YAŞ AİLE EĞİTİMİ KURS PROGRAMI… 12-18 Yaş AEP: Toplam Süre:………………………................... Teorik (Aile Oturumları ):………..……………. Uygulama (Çocuk Eğitim Materyalleri-ÇEM)………………………………………………….. TEMALAR (OTURUMLAR): 1-TANIŞMA VE TANITIM TOPLANTISI 2-AİLENİN YAPISI VE ÖNEMİ  3- ERGEN GELİŞİMİ I 4-ERGEN GELİŞİMİ II 5-ERGENLERLE İLETİŞİMİ  6-ERGENİN AKRAN VE ARKADAŞ İLİŞKİLERİ 7-ERGEN VE OKUL YAŞAMI 8-ERGENİN KARİYER GELİŞİMİ 9-ERGENLİKTE DUYGUSAL VE RUHSAL SORUNLAR 10-ERGENLİKTE RİSKLİ DAVRANIŞLAR I 11-ERGENLİKTE RİSKLİ DAVRANIŞLAR II 12-ERGENİN CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ 13-TEMEL İNSAN HAKLARI, İHMAL,İSTİRMAR VE AİLE İÇİ ŞİDDET 14-ÖZEL EĞİTİME İHTİYACI OLAN BİREYLERE DUYARLILIK GELİŞTİRME

İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM VE KURULUŞLAR Aile eğitimi yapan tüm kamu/özel kurum ve kuruluşlar; ASPB Aile Toplum Hizmetleri Gn.Md. Adalet Bakanlığı Ceza Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü Belediyeler STK’lar Üniversiteler Okul öncesi eğitim kurumları İlk ve Ortaokul eğitim kurumları

AİLE EĞİTİMİ PROGRAMLARININ KURUMSALLAŞTIRILMASI Gerçekleştirilen Çalışmalar; Talim Terbiye Kurulu Başkanlığınca 02.03.2010 tarih ve 16 sayılı kararı ile onaylanarak uygulanan ve güncelleme çalışmaları yapılarak tekrar TTKB'nin 12/06/2014 tarih ve 57 sayılı kararı onaylanan Aile Eğitimi Kurs Programı(0-18 Yaş) olarak yayınlanmıştır. Aile Eğitimlerinde çalışacak eğitimci niteliklerine ve eğitimcilerin eğitimini içeren hizmet içi çerçeve programına ilişkin Talim Terbiye Kurulundan görüş alınmıştır (26.08.2010/5996). Aile Eğitimi Kurs Programı uygulamalarına ilişkin 2010/55 No’lu Genelge hazırlanmış ve Milli Eğitim Bakanı’nın imzası ile 81 il milli eğitim müdürlüklerine, ilgili kamu kurum, kuruluş ve sosyal ortaklara gönderilmiştir. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif evleri ile HBÖGM arasında Aile Eğitimlerinin Uygulanmasına ve Veri Tabanı oluşturulmasına ilişkin 23 Kasım 2009 tarihinde,Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile Toplum Hizmetleri Gn. Md. ile 24.05 2013 tarihinde işbirliği protokolü imzalanmıştır. Aile Eğitimleri ile ilgili kurumlar arası tüm uygulamalar bu protokol çerçevesinde yürütülmekte ve sayısal veriler, oluşturulan veri tabanı üzerinden alınmaktadır.

ÖĞRETİM MATERYALLERİ 0- 3, 3-6 Yaş Aile Eğitimi Programı: 1.Eğitimci/ Öğretmen materyali: Eğitici kaynak kitabı, Oturum görseli 2. Ebeveyn materyali: Aile mektupları, Bilgi yaprakları, Çocuk etkinlik materyalleri(ÇEM) 7-11, 12-18 Yaş Aile Eğitimi Programı: 1.Eğitimci/Öğretmen materyali: Bilgi yaprakları

PROGRAMIN UYGULANABİLİRLİK VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ Eğitim Materyali 2010 yılından itibaren Genel Müdürlüğümüz bütçesinden her yaş aralığı programa ait eğitim materyali, Tanıtım Filmi/TV Spot filmleri, Afiş, Broşürün basımı yapılarak tüm uygulayıcı kurumlara dağıtımı yapılmaktadır.

Toplam Kursiyer Sayısı 1993-2014 YILLARI ARASI TOPLAM AİLE EĞİTİMİ PROGRAMLARI KURS/KURSİYER SAYILARI (HBÖGM) 1993-2013YILLARI ARASI TOPLAM AİLE EĞİTİMİ PROGRAMLARI KURS/KURSİYER VE ÖĞRETMEN SAYILARI (HBÖGM) PROGRAMLAR Açılan Kurs Sayısı Toplam Kursiyer Sayısı Uygulanan İl Sayısı Daha Önceden Uygulanan Aile Eğitim Programları (1993-2010) 15.843 951.960 73 AİLE EĞİTİM PROGRAMI(0-18 YAŞ) (Eylül 2010) 1.796 61.170 75 AİLE EĞİTİM PROGRAMI (0-18 YAŞ) (2011) 4.051 148.124 77 AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI (0-18 YAŞ) (2012) 4.926 191.766 79 AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI (0-18 YAŞ) 2013 6.207 240.764 81 AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI (0-18 YAŞ) 2014 (1 Nisan 2014) 2.536 101.958 TOPLAM 35.359 1.695.742 28 28

ebeveyn + çocuğa ulaşılmıştır. 2014 NERELERDEYİZ? Adana Balıkesir Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Adıyaman Denizli Diyarbakır Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Afyon Hakkari Hatay Isparta İçel İstanbul İzmir Kars Kastamonu Kayseri Kırklareli Ağrı Kırşehir Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Kahramanmaraş Mardin Muğla Muş Amasya Nevşehir Niğde Ordu Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Tekirdağ Ankara Tokat Trabzon Tunceli Şanlıurfa Uşak Van Yozgat Zonguldak Aksaray Bayburt Antalya Karaman Kırıkkale Batman Şırnak Bartın Ardahan Iğdır Yalova Karabük Kilis Artvin Aydın Osmaniye Düzce www.e-harita.com www.sayisalgrafik.com.tr www.sayısalgrafik.com.tr Ağrı 2014 Yılında açılan (1 Nisan 2014 İtibariyle) 2.536 kurs ile 101.958 ebeveyn + çocuğa ulaşılmıştır. Programlarımız 79 ilde uygulanıyor.

Yönetici Bilgilendirme Semineri 2010-2014 YILLARI ARASI AİLE EĞİTİMİ PROGRAMLARI EĞİTİCİ EĞİTİMLERİ (HBÖGM) Yapılan Eğitimler 2010 2011 2012 2013 2014 Genel Toplam Eğitici Eğitimi Yapılan Eğitim Sayısı 13+1 = 14 (1 Formatör Eğitimi) 11 (10’u Yerel) 14 (9’u Yerel) 25 (21’i Yerel) 3 (3 Yerel) 67 Katılımcı Sayısı 950 (54 Formatör Dahil) 428 519 (41Formatör) 751 (42 Formatör) 124 2.772 Yönetici Bilgilendirme Semineri - 1 7 319 231 137 687 30 30

HAYAT BOYU ÖĞRENME GENELMÜDÜRLÜĞÜ Yolumuz Uzun… MEB HAYAT BOYU ÖĞRENME GENELMÜDÜRLÜĞÜ TEŞEKKÜRLER web adresi: aileegitimi.meb.gov.tr e-mail: aileegitimi@meb.gov.tr