FONKSİYONEL ETKİNİN ORTAYA KONULMASI, TANININ KANITLANMASI, İŞ YERİNDEKİ FAKTÖRLER Prof.Dr. Mustafa Özesmi Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

3

4

5

6

7

8

9

10

Mesleki hava yolu hastalıkları Meslek astması Bissinozis Mesleğe bağlı kronik bronşit

Meslek astmasında etkenler Diizosiyanatlar, anhidrik asitler Ağaç tozu, hayvan türleri Allerjenler, lateks, irritan gazlar

Bissinozis Etken pamuk tozu

Kronik bronşitis /KOAH Etkenler mineral tozlar / kömür

Meslek astımı Sadece iş ortamında karşılaşılan ve iş yeri dışında bulunmayan spesifik etken ya da koşula bağlı gelişen geçici hava yolu obstrüksiyonu Tarlo SM, Liss GM,. Occupational Asthma: an Approach to diagnosis and management. Can Med Ass J 2003; 168 (7);

Latent periyodu bulunmayan meslek astımı İrritanla indüklenen astım ya da RADS (Reactive Airways Dysfunction Syndrom)

Latent periyodu bulunan klasik meslek astımı Maruziyetten itibaren 2-24 ay sonra ortaya çıkan meslek astımı 1)Düşük MA: Molekül ağırlıkları 5 kilodaltonun altında olanlar, 2)Yüksek MA: Molekül ağırlıkları 5 kilodaltonun üzerinde olanlar.

Meslek astımım gelişiminde rol oynayan etkenler ETKEN MADDE Risk altındaki kişiler **Yüksek MA maddeler** *TahıllarDeğirmenciler, fırıncılar *Hayvanlarda türeyen allerjenlerHayvan bakıcıları *EnzimlerDeterjan işçileri, fırıncılar, ilaç sanayi işçileri *LateksSağlık çalışanları *ReçineHalı dokuyanlar, ilaç sanayinde çalışanlar *Deniz hayvanlarıDeniz mahsullerini işleyenler

Düşük molekül ağırlıklı maddeler İzosiyanatlar Sprey boyacılar,plastik,kauçuk köpük imal edenler ya da kullananlar izolasyon malzemeleri döşeyenler Ağaç yada tahta tozlarıOrman işçileri marangozlar AnhidridlerPlastik yada epoksit reçine kullananlar MetallerRafinerilerde yada dökümhanede çalışanlar LehimlerElektronik sanayide çalışanlar AminlerDökümcüler

Düşük molekül ağırlıklı maddeler BoyalarTekstil işçileri Kloramin TTemizleyiciler,odacılar Formaldehid,gluteraldehidHastahane personeli PersülfatKuaförler AkrilatUhu,zamk yapanlar İlaçlarSağlık çalışanları,ilaç sanayi işçileri

RADS gelişimine neden olan faktörler Toksik amonyak dumanlar,asetik asit,glasial asetik asit, savaş gazları, göz yaşartıcı gazlar Lokomotif dumanı, maden buharları, insan yapımı madensel lifler, sprey boyalar Metal soğutucu sıvılar, formol, dezenfektan buharları, etilen oksit, sülfürik oksit, hidroklorik asit Beyazlatıcı maddeler,yangın dumanı inhalasyonu

BİSSİNOZİS Sadece pamuk tozu maruziyetine bağlı değil keten, jüt, kendir, sisal gibi doğal dokuma liflerinden kaynaklanan tozlara maruziyetle de ortaya çıkmaktadır. Byssinosis in Cotes JE, Steel J Work Related Disorders 1st edt; London Blackwell Scientific Pbl 1987 pp

Pamuğun işlenmesi 1)Çırçır ve balyalama 2)Balyaların açılması 3)Harman hallaç 4)Tarak 5)Cer fitil 6)İplik, bobinaj

Patogenezde suçlanan ve pamuk tozu yapısında bulunan bileşenler Ham pamuk ekstresi Tanninler Mikrobiyolojik kirleticiler Endotoksinler

WHO nun Bissinosis Sınıflandırması

Bissinozisde solunum fonksiyon testleri 1)Kr bissinozisli hastalarda haftanın ilk çalışma günü sol.fonk.kaybı daha fazla 2)FEV1 deki düşme ile belirtiler arasında korelasyon bulunmamakta 3)Küçük hava yollarındaki obst.daha belirgin 4)A.c. fonk. değişiklikler üzerinde sigaranın etkisi bulunmamakta 5)Bronş hiperrreaktivitesinde artış söz konusu. Bisinosis semptomu olanlarda bu oran %78’ dir.

Mesleğe bağlı kronik obstruktif a.c hastalığı KOAH nedeni olarak, toz ya da duman maruziyeti popülasyon üzerinde yapılan çalışmalarla desteklenmiştir.

KOAH gelişiminde mesleksel faktörlere ait relatif risk daha düşük olmakla birlikte özellikle iş yerinde maruz kalınan toz miktarı arttıkça relatif riskin günde 10 pk sigaraya benzer oransal bir risk artışı ortaya konmuştur. Balmes JR Occupational airways diseases from chronic low-level exposures to irritants Clin Chest Med 2002;

KOAH geliştirmesi açısından yüksek riskli meslek grupları 1)Tekstil 2)Kuartz yada silika maruziyeti 3)Dökümhanade çalışanlar 4)Yapı ve çimento işçiliği 5)Taşımacılık 6)Mobilya yapımı 7)Kağıt sanayi 8)Orman endüstrisi 9)Çiftçilik-tarım işçiliği 10)Kazan ve kalorifer işçiliği

Kronik bronşite neden olduğu bilinen bazı maddeler Mineraller Kömür,insan yapımı cam elyaf,mineral yağ buharı,silika, silikatlar. Metaller Osmium,vanadium, kadmium, lehim dumanları. Organik tozlar Pamuk, tahıl, ağaç, tahta Duman Motor egzoz dumanları, çevresel tütün içimi, yangın dumanı.