KULLANICI KAVRAMI ve DANIŞMA HİZMETLERİ- II BBY154 Bilgi Hizmetleri (2015)

Bilginin kendisini veren danışma kaynakları:  Ansiklopediler  Sözlükler  Coğrafi kaynaklar  Harita  Atlas  Gazetteer  Turizm rehberleri  Coğrafi ansiklopedi ve sözlükler  Coğrafi bilgi sistemleri  Diğer “hazır danışma” (ready reference) kaynakları  Almanak  Yıllık  El kitapları  Rehberler  Biyografiler [hatırlatma]

Yıllık  Yearbook, annual,..  Her yıl yenilenir ve ilgili yılın istatistiksel bilgilerini verir.  Genelde ülkeleri ilgilendiren konularla ilgili yıllık etkinlikleri içerir.  Temel mantığı ve kullanım amaçları almanaklara çok benzer, yalnız kendi içinde türleri vardır.

..Yıllık (türleri)  Tanınmış ansiklopedilerin yıllıkları  Özellikle basılı ansiklopedileri güncellemek için üretilir  Uluslararası yıllıklar  Stateman’s Yearbook ’e yakın devletle ilgili bilgiler var Batı ülkeleri ağırlıklı  Worldmark Encyclopedia of the Nations Her ülkeyi 50 madde altında incelemiştir (Örn: 48.madde o ülkedeki önemli kişiler)  Yearbook of International Organizations Yearbook of International Organizations Uluslararası civarında kuruluş hakkında bilgi  Europa Yearbook (Europa World Online)-1926 Europa Yearbook (Europa World Online)-1926 Birleşmiş Milletler üye ülkeler ve Avrupa ülkeleri

..Yıllık (türleri)  İstatistiksel bilgi veren yıllıklar  United Nations Statistical Yearbook United Nations Statistical Yearbook Dünyanın en tanınan istatistik yıllığı Uluslararası kapsamlı Bütün bilgiler devletlerden toplanıyor. Aylık bülten olarak da çıkıyor (Monthly Bulletin of Statistics)  Türkiye İstatistik Yıllığı-1928 Türkiye İstatistik Yıllığı-1928 T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Karşılaştırmalı olarak farklı alanlarda bilgiler veriliyor. Sadece Türkiye ile ilgili resmi kurumlardan alınmış bilgiler

..Yıllık (türleri)  Konu yıllıkları  Guinness Book of World Records-1955 Guinness Book of World Records-1955 İlginç rekorları verir. En’lerden bahseder. Birçok dile çevirilmiştir.  …

..Yıllık (türleri)

Rehber  Directory, guide,..  Genellikle kurumlar, firmalar, şirketler hakkında bilgi veren danışma kaynağı.  Kurumlar ne zaman, nerede kurulmuş?  Başkanları kim?  Faaliyet alanları neler?  Adres ve iletişim bilgileri neler?  Yayınları neler? vb. bilgi gereksinimlerine yanıt ararken kullanılabilir.

..Rehber  Yöresel rehberler / Belirli bir konu ile ilgili rehberler  Belli bir ülke, bölge ya da şehirler ile ilgili ya da belirli bir konu başlığı altında detaylı bilgi verir.  Devlete ait rehberler  Devlet kurumları tarafından üretilen yayınlardır.  Akademik teşkilat rehberleri  Eğitim ve araştırma kurumları hakkında bilgi verir.  Ticari rehberler  Firmalar hakkında detaylı bilgiler verir.  Kurumsal rehberler

~İnceleyin~

..Rehber (konu)

..Rehber (devlet)

..Rehber (akademik)  Research Centers Directory  Üniversitelere bağlı araştırma merkezleri hakkında bilgi verir.  The Europea World of Learning  Avrupa’daki eğitim kurumları,  Müzeleri, kütüphaneleri, sanat galerileri hakkında bilgi verir.

..Rehber (ticari)

..Rehber (kurumsal)

Dikkat..  Özellikle yıllık, almanak, rehber gibi kaynakları kullanırken dikkat edilmesi gereken önemli özelliklerden biri nedir?  Güncellik  Neden?  Bilgiler eskimiş/değişmiş olabilir. Kaynağın en güncel versiyonu en doğru bilgiyi verecektir. Eski versiyonlarda olmayan bilgiler son versiyonda bulunuyor olabilir.

El kitapları  Handbook, manual,..  Herhangi bir alandaki en temel bilgileri veren danışma kaynaklarıdır.  El kitapları genel konuları içerebileceği gibi bazı özel alanlarda da hazırlanmış olabilir.

..El kitapları  Famous First Facts (Wilson)  Olayların ilk meydana gelişi ile ilgili bilgi verir.  Genelde Amerikan tarihindeki ilklere yer verir. İlk icatlar, buluşlar,..

..El kitapları  Handbook of Chemistry and Physics-1913  Handbook of Robotics  …

..El kitapları

Biyografiler  Dünya çapında ya da belli bir ülke/bölgede ünlü olmuş kişilerin yaşam öykülerinin anlatıldığı kaynaklardır.  Bu kaynaklar belli bir konuda ya da alanda ünlü olmuş kişilerle sınırlandırılarak da oluşturulabilir.  Hayatta olan ya da olmayan, tarihte iz bırakmış, alanında önemli olan insanlarla ilgili bilgiler içerir.  Bu kaynakların içerikleri genelde doğum/ölüm tarihleri, çalışma alanları, eserleri, başarıları, vb. bilgileri kapsar.  Biyografiler dünyada “Who’s Who” (Kim Kimdir) adıyla yaygınlaşmıştır.  Bu tip kaynakların yayıncılarının güvenilirliği ayrıca bir önem taşır. İçeriğin yanlı ya da hatalı olmaması gerekir.

Tartışma:  Teknolojik “yakınsama”?  Bilgi kaynaklarında “yakınsama”?  Bilgi hizmetlerinde “yakınsama”?

~İnceleyin~  H.Ü. Kütüphanelerinde ne tür biyografik kaynaklar var?  “Who’s Who”nun Türkçe web versiyonu var mı?  Ne tür bir kaynak?  Güvenilir mi? Nasıl karar verdiniz?

“Ready reference” kavramının bugünü..  Kaynaklara Internet üzerinden erişilebilmeye başlanması ile kaynak türleri arasındaki keskin farklar ortadan kalkmaya başladı. İçerdikleri bilgi türü farklı olsa da hepsinin kullanım biçimi birbirine benziyor: “Yakınsama”  Günümüzde, “yanıtı hazır” danışma soruları kütüphanel kaynakları ve kütüphanecilerden çok Google’a soruluyor.  Daha önceden “Ankara Valisi”nin adı resmi gazete ya da bazı rehberler aracılığı ile ulaşılabilen, herkesin hızla erişmesinin mümkün olmayabileceği bir bilgi iken Internet sayesinde bugün bu bilgileri çoğu zaman kullanıcılar kendi kendilerine elde ediyorlar.  Bu noktada bilgi merkezleri ve uzmanlara yeni bir görev düşüyor: Kullanıcı eğitimi.  Kullanıcı, Internet’ten hızla elde ettiği ismi Ankara Valisi olarak kayıtlarına geçirse fakat kullanıcının bilgiyi elde ettiği site bir önceki valinin isminden sonra güncellenmemiş, güvenilir sınıfında değerlendirilmeyecek bir kaynaksa?  Kullanıcıların çoğunun bilgi okuryazarı olmadığı düşünülürse bilgi uzmanları ya da bilgi merkezlerinin danışma birimlerinin kullanıcılara bilgi okuryazarlığı becerileri kazandırabilmek için eğitim sürecine katılması daha da önem taşıyor.  Bilgi uzmanları ya da merkezlerinin günümüzde Internet denilen yeni nesil bilgi kaynağı ile olan tüm tecrübeleri sırasında kullanıcıların yanında bulunmaları imkansız. Bu durumda bilgi merkezlerinin, kullanıcıların özellikle Internet’te doğru kaynakları seçip kullanabilmelerini sağlamak için eğitim odaklı yeni hizmetler düzenlemesi, eğitim programlarının tasarlanması görevini üstlenmesi gerekir.

Deneyin / Okuyun…!!  Science Direct veri tabanına girip kullanıcı profilinizi belirleyin ve duyuru hizmetlerini kullanmaya başlayın.  American Library Association (ALA) tarafından yayımlanan “Reference & User Services Quarterly” adlı derginin içerik akışına abone olun, yeni çıkan makalelerin size ait bir e-posta adresine iletilmesini sağlayın.  H.Ü. Kütüphaneleri, kütüphane bünyesinde bulamadığınız bir kaynağı size sağlamak için ne tür bilgi hizmetleri sunuyor? (Yanıt için kütüphanenin web sayfasını inceleyebilirsiniz.)  H.Ü. Kütüphaneleri’nden danışma hizmeti almak isteseniz hangi farklı yolları kullanabilirsiniz?  Sanal danışma hizmetlerinin ne olduğunu ve nasıl gerçekleştirilmesi gerektiğini araştırın.  Elektronik kaynakların değerlendirilmesi ile ilgili şu yazıyı okuyun:  Al, U. ve Al, P. (2003). "Elektronik Bilgi Kaynaklarının Seçimi“ Bilgi Dünyası, 4(1): ( resources.pdf). resources.pdf

Dikkatle Okuyun…!!  Çeşitli bilgi hizmetleri konusunda geliştirilmiş RUSA standartlarının ne olduğunu, hangi hizmet türleri için geliştirildiğini öğrenin:

Katz, William. (1987). Introduction to Reference Work: Reference Services and Reference Processes (Vol.2). New York: McGraw-Hill. Dalbello, M. (2001). Reference Sources: Origin, Evaluation and Use Al, U. ve Al, P. (2003). "Elektronik Bilgi Kaynaklarının Seçimi“ Bilgi Dünyası, 4(1): * İncelenmesi gereken kaynaklar ayrıca slaytların içerisinde ve/veya dinleyici notları kısmında belirtilmiştir. Slaytlar hazırlanırken aşağıda listelenen bazı yayımlanmamış ders notlarından yararlanılmıştır: Dr. Dilek Köprülü. BBY 103 Bilgi Kaynakları ve Hizmetleri I. Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Dr. Coşkun Polat. BBY 12 Bilgi Kaynakları ve Hizmetleri I. Atatürk Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Nevzat Özel. BBY 101 Genel Danışma Kaynakları I. Ankara Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Kaynaklar: *